12
Yerijãarica rʉmʉ Wiogʉ
(Mc 2.23-28; Lc 6.1-5)
Tii rʉmʉrire Jesús, yerijãarica rʉmʉ ca niiro, oterique watoare waa nʉnʉa waawi. Jãa, cʉ̃ buerã pea queyama ĩirã, trigore tune jeeri jãa baawʉ. Teere ĩari, fariseos pea o biro ĩiwa Jesús're:
—Ĩaña. Mʉ buerã yerijãarica rʉmʉre ca tii dotitirijere tiima —ĩiwa.
To biro cʉ̃ja ca ĩiro, cʉ̃ pea o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉwi:
—¿Mʉja, jĩcãti David, cʉ̃ mena macãrã mena queyama ĩigʉ cʉ̃ ca tiiriquere mʉja bue ñaatiti? Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉ jãa waari, Ʉmʉreco Pacʉ yee cʉ̃ja ca jee dica woorique pan're,* 12.4 Pan consagrado para Dios. cʉ̃, cʉ̃ mena macãrã cãa, cʉ̃ja ca baatipe ʉnorena, paia wado cʉ̃ja ca baarijerena baaupa. Ñucã Moisés cʉ̃ ca doti cũurique, “Paia ñañarije tiirã méé tiima, Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉre, yerijãarica rʉmʉrena cʉ̃ja ca yerijãaticãjata cãare,” ¿Ca ĩirijere mʉja bue ñaatiti? “Anora Ʉmʉreco Pacʉ yaa wii ametʉenero ca nii majuropeegʉ yʉ nii,” mʉjare yʉ ĩi. Ate: “Mʉjare yʉ ca boo jãarijea, ca ĩa mairã mʉja ca niipe pee nii, waibʉcʉrã jĩari mʉja ca joe mʉenerucurijere yʉ booti,” ca ĩirijere mʉja ca tʉo puocãjata, 12.7 Os 6.6. ñañarije ca tiitirãrena, ñañaro mʉja tiitibocu. To biri yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃a, yerijãarica rʉmʉre ca doti majigʉ yʉ nii —cʉ̃jare ĩiwi.
Ca amo bʉʉricʉre Jesús cʉ̃ ca catiorique
(Mc 3.1-6; Lc 6.6-11)
To ca niiricʉ waagʉ, tii tabe macã wii, nea poo juu buerica wiipʉ jãa waawi. 10 Tii wiipʉre niiupi jĩcʉ̃, ca amo bʉʉricʉ. “¡Do biro cʉ̃ ca tiiro cʉ̃re mani wedejãarãti!” ca ĩi niirã niiri, o biro cʉ̃re ĩi jãiñawa Jesús're:
—¿Judíos cʉ̃ja ca yerijãari rʉmʉrena ca diarique cʉtirãre to catio doticãti? 12.10 Judíos cʉ̃ja ca yerijãarica rʉmʉa viernes're muipũ cʉ̃ ca ñaajãa waari tabe bii jʉo, ñucã sábado peera muipũ cʉ̃ ca ñaajãa waari tabe peti. —ĩiwa.
11 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, Jesús pea o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉwi:
—¿Nii mʉja mena macʉ̃, jĩcʉ̃ oveja ca cʉogʉ, cʉ̃ yʉʉ oveja yerijãarica rʉmʉrena opepʉ cʉ̃ ca ñaajãacoaro, jĩcãtora waari, cʉ̃re cʉ̃ ami mʉenetiti? 12 Bojocʉ pee doca oveja ametʉenero wapa cʉtimi. To biri yerijãarica rʉmʉrire añurijere tii doti —ĩiwi.
13 To biro ĩi, ca amo bʉʉricʉre o biro cʉ̃re ĩiwi:
—Mʉ amore juu pooya —ĩiwi. To biro cʉ̃ ca ĩiro, cʉ̃ pea cʉ̃ amore cʉ̃ ca juu poorora, ape amore biro añuri amo tuawʉ. 14 To biro cʉ̃ ca tiiro ĩarã, fariseos pea witi waari, Jesús're cʉ̃ja ca jĩapere ameri wede peni jʉo waaupa.
Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca beje amiricʉ
15 To biro cʉ̃ja ca ĩi niirijere majiri, Jesús pea too ca niiricʉ waacoawi. Paʉ bojoca cʉ̃re nʉnʉ waa, cʉ̃ pea ca diarique cʉtirã niipetirãre catiori, 16 cʉ̃ yee maquẽre “Paʉ cʉ̃ja ca tʉoropʉ wedeticãña,” cʉ̃jare ĩiwi. 17 Ate pea Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majʉ Isaías, o biro cʉ̃ ca ĩiquĩrique cʉ̃ ca ĩiricarore biro to biijato ĩiro biiwʉ:
18 “Ani niimi yʉre pade bojari majʉ, yʉ ca beje amiricʉ, yʉ ca maigʉ, cʉ̃ ca tii niirijere yʉ ca ĩa ʉjea niigʉ.
Yʉ Yerire cʉ̃re yʉ tiicojorucu. Cʉ̃ pea bojoca poogaari niipetirãpʉre añurije quetire wederucumi.
19 Ameri tuti, acaro bui, ĩitirucumi.
Jĩcʉ̃ ʉno peera wiijeri watoa macã maaripʉ cʉ̃ ca wederijere tʉotirucuma.
20 Ca tʉgoeña bayitirãre, ñucã wãma ca tʉo maji jʉo doorã cãare, “To birora cʉ̃ja biicãjato,” ĩitirucumi.
Añurije pee wado ca bii ametʉa nʉcãropʉ tii nemo yerijãarucumi.
21 Bojoca poogaari cõrora, ‘Cʉ̃ ca ĩirore biro manire tii nemorucumi,’ ĩi yue niirucuma,” cʉ̃ ca ĩirique.§ 12.18-21 Is 42.1-4.
Jesús, to biri Beelzebú
(Mc 3.19-30; Lc 11.14-23; 12.10)
22 Jĩcʉ̃ ʉmʉ ĩati, wedeti, ca biigʉ ca wãtĩ jãa ecoricʉre Jesús pʉto cʉ̃re ami dooupa. Jesús pea, cʉ̃ ca ĩaro tii, cʉ̃ ca wedero tii, cʉ̃re tii catiowi. 23 To biro cʉ̃ ca tiiro, niipetirã bojoca do biro pee ĩi majiticã, o biro ĩiwa:
—¿Ania, David Pãramira cʉ̃ niigajati? —ĩiwa.
24 To biro cʉ̃ja ca ĩirijere tʉori, fariseos pea o biro ĩiwa:
—Ania Beelzebú,* 12.24 Beelzebú. Wãtĩa wiogʉ. Hebreos, cananeos yʉʉ jʉ̃guẽ Baal're, Baal-zebub “becoa ʉpʉ” ĩirã cʉ̃ja ca ĩirica wãme niiupa. 2R 1.2-3. wãtĩa wiogʉ majuropeera cʉ̃ ca yeri tutuarijere cʉ̃ ca tiicojoricʉ niiri, wãtĩare cõa wiene majimi —ĩiwa.
25 Jesús pea to biirije cʉ̃ja ca ĩi tʉgoeñarijere ca majicãgʉ niiri, o biro cʉ̃jare ĩiwi:
—Jĩcã yepa macãrãra cʉ̃ja majuropeera camotaticãri cʉ̃ja ca ameri ĩa juna niijata, cʉ̃ja majuropeera ameri jĩa peticã yai waacuma. Ñucã jĩcã macã macãrãra, jĩcã wii macãrãra, cʉ̃ja ca ameri ĩa juna niijata, añuro nii majiticuma. 26 To birora Satanás cãa, Satanás'rena cʉ̃ ca cõa wienecãjata, cʉ̃ majuropeera camotatigʉ tiimi. ¿To biro cʉ̃ ca tiijata, do biro pee tiicãri, to birora cʉ̃ doti tutuacõa nii majibogajati? 27 “Mʉja, Beelzebú cʉ̃ ca yeri tutuarije mena wãtĩare cõa wienemi,” yʉre mʉja ĩi. To biro to ca biijata, mʉja ca buerijere ca tʉo nʉnʉjeerã peera, ¿ñiru cʉ̃ tiicojoti, wãtĩare cʉ̃ja ca cõa wiene tutua majipere? To biri cʉ̃jara bii ĩñocãma, no ca boorora mʉja ca ĩi maa wijiarijere. 12.27 Cʉ̃jara niicãrucuma mʉjare ca ĩa bejerã. 28 Ʉmʉreco Pacʉ yʉʉ Añuri Yeri jʉori, wãtĩare yʉ ca cõa wienejata, “Mee, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabe mʉjapʉre ea yerijãa,” ĩirʉgaro bii. 29 ¿Jĩcʉ̃ ʉno, jĩcʉ̃ ca tutuagʉre cʉ̃ ca jia dopo jʉotijata, do biro tiicãri cʉ̃ yaa wiire jãa waari, cʉ̃ yeere cʉ̃ jee duti majibogajati? Cʉ̃re jia dopocã jʉoripʉ doca, cʉ̃ yeere jee duti majibocumi. 30 Yʉ mena ca niitigʉa, yʉre ca junagʉ niimi. Yʉ mena ca jee neotigʉa, no ca boorora ca dee batecãgʉ niimi. 31 To biri mʉjare yʉ ĩi: Ʉmʉreco Pacʉ, bojoca ñañarije cʉ̃ja ca tiirije niipetirore, ñañarije cʉ̃ja ca ĩirije niipetirore, acoborucumi. Añuri Yerire ñañaro ca ĩi tutigʉ docare, acobotirucumi. 32 No ca boogʉ, yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃re, ñañarije cʉ̃ ca ĩimijata cãare, to biro cʉ̃ ca ĩiriquere acobocãrucumi Ʉmʉreco Pacʉ. Añuri Yerire ñañarije ca ĩi tutigʉ docare, ati cuu cãare, to biri ati yepare cʉ̃ ca wajoaro jiro macã cuupʉ cãare, to biro cʉ̃ ca ĩiriquere acobotirucumi.
Yucʉgʉre tiigʉ dica mena ĩa majirique nii
(Lc 6.43-45)
33 ”Yucʉgʉ añuricʉ to ca niijata, añurije dica cʉtirucu. Ñañaricʉ to ca niijata, ñañarije dica cʉtirucu. Yucʉre ca dica mena ĩa majirique nii. 34 ¡Añaa punaa! Mʉjapʉra ñañarã niicã pacarã, ¿do biro pee biicãri, añurije mʉja ĩibogajati? Yeripʉ ñañarije tʉgoeñariquerena wede, ʉjero. 35 Bojocʉ ca añugʉ, añurije wedemi, cʉ̃ yeripʉre añurije ca niiro macã. Ñañagʉ cãa, ñañarije wedemi, cʉ̃ yeripʉre ñañarije ca niiro macã. 36 To biri o biro mʉjare yʉ ĩi: Ʉmʉreco Pacʉ bojocare cʉ̃ ca ĩa bejeri rʉmʉ ca earo, niipetirãpʉra no ca boorije docuorije cʉ̃ja ca ĩirica wãmeri cõrorena cʉ̃re wederucuma. 37 Mʉja ca wederije jʉorira, “Ca ñañarije manirã,” ĩi eco, tee jʉorira ñañaro tii eco, mʉja biirucu —ĩiwi Jesús.
Jonás cʉ̃ ca bii ĩño jʉguerique
(Mc 8.12; Lc 11.29-32)
38 To biro cʉ̃ ca ĩiro, jĩcãrã fariseos, to biri doti cũuriquere ca jʉo buerã mena macãrã, o biro ĩiwa Jesús're:
—Buegʉ, jĩcã wãme, ca bii ĩñori wãme mʉ ca tii bau niirijere jãa ĩarʉga 12.38 “Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiicojo cojoricʉra mʉ ca niirijere ca bii ĩñori wãmere mʉ ca tiiro jãa ĩarʉga.” —ĩiwa.
39 To biro cʉ̃ja ca ĩiro o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉwi Jesús:
—Anija bojoca ñañarã Ʉmʉreco Pacʉre ca tʉo nʉnʉjeetirã, jĩcã wãme ca ĩa ñaaña manirije tii bau niiriquere jãima. To biro cʉ̃ja ca ĩimijata cãare, jĩcã wãme ʉno peera, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majʉ Jonás cʉ̃ ca biirique ametʉeneropʉra, ca ĩa ñaaña manirije tii bau nii ĩño ecotirucuma. 40 Jonás itia rʉmʉ, itia ñami, wai paigʉ paa totipʉ cʉ̃ ca jãñaricarore birora yʉ, ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃ cãa, yʉre cʉ̃ja ca yaa cõaro ca bii yairã cʉ̃ja ca niiri tabepʉre itia rʉmʉ, itia ñami niiri jiro yʉ cati tuacoarucu ñucã. 41 Nínive macãrã, ati cuu macãrãre Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa bejeri rʉmʉ ca niiro cati tuari, ñañaro mʉjare tiirucuma. Nínive macãrã, Jonás cʉ̃ ca wederijere tʉo, ñañaro cʉ̃ja ca tiiriquere tʉgoeña yeri wajoari, Ʉmʉreco Pacʉ peere tʉo nʉnʉjeeupa. Ano ca niigʉ pea, Jonás ametʉenero ca niigʉ niimi. 42 Ñucã jõcʉ̃ jiro macã yepa macõ ʉpo niiquĩrico cãa, ati cuu macãrãre cʉ̃ ca ĩa bejeri rʉmʉ ca niiro cati tuari, ñañaro mʉjare tiirucumo. Cõa, ca yoaropʉ macõra dooupo, Salomón cʉ̃ ca majirijere tʉorʉgo. Ano ca niigʉ pea, Salomón ametʉenero ca majigʉ yʉ ca niimijata cãare, yʉre mʉja tʉo juna.
Wãtĩ yeri cʉ̃ ca tua earije
(Lc 11.24-26)
43 ”Jĩcʉ̃ wãtĩ bojocʉpʉre ca niiricʉ witi waari jiro, ca bopori yeparipʉ waa yujucumi, cʉ̃ ca yerijãa niipa tabere ama yujugʉ. Cʉ̃ ca bʉatijata, o biro ĩi tʉgoeñacumi: 44 “¡Agó nija! Yʉ yaa wii, yʉ ca witi weorica wiipʉra yʉ tua waarucu ñucã,” ĩicumi. Tua eagʉ, ca bojoca maniri wiire añuro woa batecã, añuro quenocã, tiirica wiire biro cʉ̃re ĩacumi. 45 To biri waa, aperã wãtĩa, cʉ̃ ametʉenero ñañarã petire jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro ca niirã peti cʉ̃jare jʉo neo, cʉ̃ja mena jĩcãri cʉ̃pʉre niirã jãa waacuma. To biri jʉguero cʉ̃ ca biiricaro ametʉeneropʉ ñañaro tamʉocumi. O biri wãmera cʉ̃jare biirucu, anija bojoca ñañarãre —ĩiwi Jesús.
Jesús paco, to biri cʉ̃ bairã
(Mc 3.31-35; Lc 8.19-21)
46 Ména Jesús bojocare to biro cʉ̃ ca ĩi wede niirora, cʉ̃ paco, cʉ̃ bairã, cʉ̃ mena wede penirʉgarã dooupa. Macãpʉra cʉ̃ja ca tua nʉcãro macã, 47 jĩcʉ̃ Jesús're o biro ĩi wedewi:
—Mʉ paco, mʉ bairã, mʉ mena wede penirʉgarã, õo macãpʉ yue nucũjãwa —ĩiwi.
48 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Jesús pea cʉ̃re ca wedegʉ eagʉre o biro cʉ̃re ĩi yʉʉwi:
—¿Ñiruo cõ niiti yʉ paco? ¿Noa cʉ̃ja niiti yʉ bairã? —cʉ̃re ĩiwi. 49 To biro ĩi, jãa, cʉ̃ buerã peere juu pua cojori, o biro ĩiwi:
—Yʉ paco, yʉ bairã, anija niima. 50 No ca boorã, yʉ Pacʉ, ʉmʉreco tutipʉ ca niigʉ cʉ̃ ca boorore biro ca tiirã niima, yʉ bai, yʉ baio, yʉ paco, ca niirã —ĩiwi Jesús.

*12:4 12.4 Pan consagrado para Dios.

12:7 12.7 Os 6.6.

12:10 12.10 Judíos cʉ̃ja ca yerijãarica rʉmʉa viernes're muipũ cʉ̃ ca ñaajãa waari tabe bii jʉo, ñucã sábado peera muipũ cʉ̃ ca ñaajãa waari tabe peti.

§12:21 12.18-21 Is 42.1-4.

*12:24 12.24 Beelzebú. Wãtĩa wiogʉ. Hebreos, cananeos yʉʉ jʉ̃guẽ Baal're, Baal-zebub “becoa ʉpʉ” ĩirã cʉ̃ja ca ĩirica wãme niiupa. 2R 1.2-3.

12:27 12.27 Cʉ̃jara niicãrucuma mʉjare ca ĩa bejerã.

12:38 12.38 “Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiicojo cojoricʉra mʉ ca niirijere ca bii ĩñori wãmere mʉ ca tiiro jãa ĩarʉga.”