27
Pilato pʉtopʉ Jesús're cʉ̃ja ca ami waarique
(Mc 15.1; Lc 23.1-2; Jn 18.28-32)
Ca boerije mena, paia ʉparã niipetirã, to biri judíos're ca jʉo niirã mena, Jesús're cʉ̃ja ca jĩa cõa dotipere ameri wede peni niiupa. To biro ĩi, Jesús're jiacãri ami waari, wiogʉ romano Pilatopʉre cʉ̃re noniupa.
Judas cʉ̃ ca bii yairique
Judas, cʉ̃re ca wedejãa buiyee cõaricʉ pea, Jesús're jĩa cõacãrʉgarã cʉ̃ja ca tiirijere ĩa, “Ñañaro peti yʉ tiicãjapa,” ĩi tʉgoeñarique pai, treinta niirije plata tiirire, paia ʉparã, judíos're ca jʉo niirãre, o biro ĩi tueneupi:
—Ñañarije yʉ tiijapa, ñañarije ca tiitigʉrena wedejãa buiyee cõagʉ —cʉ̃jare ĩimiupi Judas. To biro cʉ̃ ca ĩiro, cʉ̃ja pea o biro cʉ̃re ĩi yʉʉcãupa:
—¡Jãa teera “To biro biicu” jãa ĩiti! Mʉ yee wapa nii —ĩiupa. To cõrora Judas pea, Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉra wapa tiirica tiirire dee bate cũu, witi waa, yucʉgʉpʉ mʉa waa, ca dʉpʉpʉ pũugʉ dʉpo jia tuuri, cʉ̃ majuropeera cʉ̃ amʉtuture jia tuu, bupu ñaañumu, biicã yai waaupi. Paia ʉparã pea tee wapa tiirica tiirire jee, o biro ĩiupa:
—Ate wapa tiirica tiiri, ca díi tujarije nii. Ʉmʉreco Pacʉre tiicojo nʉcʉ̃ bʉorã jãarica cũmuapʉre mani jãa majiti —ĩiupa. To biro ĩi, ameri wede peni yapano, tee wapa tiirica tiiri mena jĩcã yepa, “Jotʉri Weeri Majʉ Yaa Yepa ca wãme cʉtiri yepare ca wapa tiipe niicu, ape yepa macãrãpʉ ca bii yairãre yaarʉgarã,” ĩiupa. To biri tii yepa mecʉ̃ripʉ cãare, “Díi Yepa” wãme cʉti. O biro bii eaupa, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majʉ Jeremías:
“Wapa tiirica tiiri plata, treinta niiri tiirire, israelitas,
‘To cõro wapa cʉtirucu,’ cʉ̃ja ca ĩiricaro cõro ca niirijere jeeri,
10 tee mena, ‘Jotʉri Weeri Majʉ Yaa Yepa ca wãme cʉtiri yepare wapa tiiwa,’
Ʉpʉ yʉre cʉ̃ ca tii dotiricarore birora,”
cʉ̃ ca ĩi owaquĩrique.* 27.10 Zac 11.12-13; Jer 19.1-13; 32.6-9.
Pilato Jesús're cʉ̃ ca jãiñarique
(Mc 15.2-5; Lc 23.3-5; Jn 18.33-38)
11 Jesús pea tii yepa macãrã ʉpʉ Pilato pʉtopʉ cʉ̃ ca nucũro, cʉ̃ pea o biro ĩi jãiñaupi Jesús're:
—¿Mʉ, mʉ niiti, judíos Wiogʉ? —cʉ̃re ĩiupi. To biro cʉ̃ ca ĩiro:
—Mee, mʉra mʉ ĩi —cʉ̃re ĩi yʉʉupi Jesús.
12 Paia ʉparã, judíos're ca jʉo niirã, cʉ̃re cʉ̃ja ca wedejãamijata cãare, Jesús pea jĩcã wãme ʉnora cʉ̃jare yʉʉrucu, tiitiupi. 13 To biri Pilato pea o biro cʉ̃re ĩi jãiñaupi:
—¿Ñañaro mʉre cʉ̃ja ca ĩi wedejãarijere mʉ tʉotiti? —ĩiupi. 14 To biro cʉ̃ ca ĩimijata cãare, Jesús pea jĩcã wãme ʉnoacãra yʉʉrucu, tiitiupi. To biro cʉ̃ ca biiro Pilato pea, “Uwioro ca biigʉ cʉ̃ niiti ania,” cʉ̃re ĩi ĩaupi.
Jesús're cʉ̃ja ca jĩa cõa dotirique
(Mc 15.6-20; Lc 23.13-25; Jn 18.38—19.16)
15 Ména, tii yepa macãrã ʉpʉ pea Pascua boje rʉmʉri ca niiro, jĩcʉ̃ tia cũurica wiipʉ ca niigʉ bojoca cʉ̃ja ca boogʉre wienerucuupi. 16 Tii tabere niiupi jĩcʉ̃ tia cũurica wiipʉre, Jesús Barrabás ca wãme cʉtigʉ, cʉ̃ja ca jãnoogʉ. 17-18 To biri Pilato pea too ca nea poo niirãre o biro ĩi jãiñaupi, Jesús're ĩa tutima ĩirã, cʉ̃ja ca wedejãa cõarijere majiri:
—¿Niipere yʉ ca wienero mʉja booti, Jesús Barrabás peere, Jesús, Mesías mʉja ca ĩigʉ peere? —ĩiupi.
19 Ména, Pilato pea bojocare cʉ̃ ca jãiña bejeri tabepʉra cʉ̃ ca duwiro, cʉ̃ nʉmo pea o biro cʉ̃re ĩi cojoupo:
—Mʉ menara ca ñañarije manigʉrena ñañaro cʉ̃re tiiticãña. Meepʉ macã ñamire ñañarije yʉ quẽñajãwʉ, cʉ̃ yee jʉori —ĩiupo.
20 Paia ʉparã, to biri judíos're ca jʉo niirã, Pilato pea Barrabás're wiene, Jesús peera jĩa cõa doti, cʉ̃ ca tiipere biro ĩirã, teere cʉ̃re cʉ̃ja jãijato ĩirã, bojocare wedejãa niiupa. 21 Tii yepa macãrã ʉpʉ pea cʉ̃jare jãiña nemoupi ñucã:
—¿Anija pʉarãre, niipere yʉ ca wienero mʉja booti? —ĩiupi. To biro cʉ̃ ca ĩiro:
—¡Barrabás're mʉ ca wienero jãa boo! —ĩi yʉʉupa.
22 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, Pilato pea:
—To docare Jesús, Mesías peera, ¿do biro yʉ tiigajati? —cʉ̃jare ĩi jãiñaupi.
To biro cʉ̃ ca ĩiro, niipetirãpʉra:
—¡Yucʉ tenipʉ cʉ̃re paa pua tuu cõacãña! —ĩiupa.
23 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, Pilato pea ñucã:
—¿Ñee ʉno ñañarije cʉ̃ tiijapari? —cʉ̃jare ĩiupi.
To biro cʉ̃ ca ĩimijata cãare:
—¡Yucʉ tenipʉ cʉ̃re paa pua tuu cõacãña! —ĩi acaro bui nemoupa ñucã.
24 To biri Pilato pea cʉ̃ ca tiirʉgari wãme peere, “¡Do biro yʉ tiiricaro mani!” ĩima ĩigʉ, bʉaro jañuro bojoca cʉ̃ja ca acaro bui nʉnʉa waaro ĩari, oco jee doo dotiri, niipetirã cʉ̃ja ca ĩa cojoro o biro ĩigʉra amo coeupi:
—Ani, ñañarije ca tiitiricʉrena mʉja ca jĩarijere, yʉa, yʉ wapa tuaticu. Mʉja yee nii —cʉ̃jare ĩiupi Pilato.
25 To biro cʉ̃ ca ĩiro, niipetirã bojoca o biro ĩi acaro buiupa:
—¡Cʉ̃ ca bii yairije wapa, jãare, to biri jãa punare, to bii ñaapeajato! —ĩiupa.
26 To cõrora Pilato pea Barrabás're wiene, Jesús peera cʉ̃re bape doti yapano, cʉ̃jare nonicãupi, yucʉ tenipʉ cʉ̃re cʉ̃ja paa pua tuu cõajato ĩigʉ.
27 Tii yepa macãrã ʉpʉ yaarã uwamarã pea, ʉpʉ cʉ̃ ca niiri wiipʉ Jesús're ami waa, cʉ̃ wejare 27.27 “Pretorio,” cʉ̃ja ca ĩiri tabe. Tii yepa macãrã ʉpʉ Cesareapʉ ca niigʉ jĩcã cuuri Jerusalén pee cʉ̃ ca maa waarucuri taberi cʉ̃ ca cãniri wii niiupa. uwamarã niipetirãre jʉo neoupa. 28 To biro tii, cʉ̃re juti tuu weeri, ca jũari quejero pee cʉ̃re jãa, 29 cʉ̃ dʉpʉga peera pota daari mena juarica betore peo, cʉ̃ amo díámacʉ̃ peere yucʉgʉacã paa jua, tiicãri, cʉ̃ja ãjʉro jupeari mena cʉ̃ pʉto ea nuu waari, o biro cʉ̃re ĩi bui epeupa:
—¡Judíos wiogʉ to birora cʉ̃ caticõa niijato! —ĩiupa. 30 Ñucã to biro ĩirãra, cʉ̃re ʉjeco eo tuu, yucʉgʉ cʉ̃re cʉ̃ja ca tiicojoricagʉrena amiri cʉ̃ dʉpʉgare paa, tiiupa. 31 Jesús're to biro ñañaro cʉ̃re tii epe yapano, cʉ̃re cʉ̃ja ca juti jãaricarore tuu wee, cʉ̃ juti majurope peere cʉ̃re jãa, cʉ̃re paa pua tuu cõarʉgarã amicoaupa.
Jesús're cʉ̃ja ca paa pʉa tuu cõarique
(Mc 15.21-32; Lc 23.26-43; Jn 19.17-27)
32 Too ca niiricarã witi waarãra, jĩcʉ̃, Simón ca wãme cʉtigʉ, Cirene 27.32 Africa yepare díámacʉ̃ macã tuapere ca niiri macã niiquĩupa. Mc 15.21; Lc 23.26. macã macʉ̃re bʉa eari, Jesús're cʉ̃ja ca paa pua tuu cõa paagʉre cʉ̃re ami waa nemo dotiwa. 33 Gólgota ca wãme cʉtiri tabe ea waarã, (“Dʉpʉga Õaro,” ĩirʉgaro ĩi), 34 ʉje oco ca jʉ̃guẽrije mena cʉ̃ja ca ayiariquere cʉ̃re tĩawa. Jesús pea teere jini ñaari jiro, jinirʉgatiwi. 35 Uwamarã pea Jesús're paa pua tuu nʉcõ yapanori jiro, ĩi bʉarique mena tiiri, cʉ̃ juti ca niiriquere ameri dica woowa.§ 27.35 Sal 22.16. 36 To biro tii yapano, cʉ̃re ĩa coterʉgarã toora ea nuucoawa. 37 Ñucã cʉ̃ dʉpʉga jotoa peere, “Tee jʉori jĩa ecomi,” cʉ̃ja ca ĩi owa tuurica pĩire paa pua tuuwa. Tii pĩipʉre: “ANIA JESÚS NIIMI, JUDÍOS WIOGɄ,” ĩi owa tuurique tujawʉ.
38 Ñucã Jesús mena, jee dutiri maja pʉarã, jĩcʉ̃ cʉ̃ díámacʉ̃ nʉña pee, apĩ cʉ̃ ãcõ nʉña pee, paa pua tuu nʉcõ ecowa. 39 Bojoca too ca ametʉa waarucurã pea Jesús're ĩi tutirã, cʉ̃ja dʉpʉgare yureri, o biro cʉ̃re ĩi buiwa:
40 —Mʉ, Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiire wee bate, itia rʉmʉ jirora wãma wii ca quenogʉa, mʉ majuropeera ametʉaya. ¡Ʉmʉreco Pacʉ Macʉ̃ra mʉ ca niijata, duwicã dooya! —ĩiwa.
41 Ñucã paia ʉparã, doti cũuriquere ca jʉo buerã, to biri judíos're ca jʉo niirã mena jĩcãri, to biiri wãmera cʉ̃re ĩi buiwa. O biro ĩiwa:
42 —Aperãpʉra mʉ ametʉene majicãwʉ biigʉpʉa. Mʉ majuropeera mʉ ca biirije peera mʉ ametʉene majiti. ¡Cʉ̃a, Israel yepa macãrã wiogʉ niimi, cʉ̃ duwicã doojato! To cõro docare díámacʉ̃ cʉ̃re mani tʉo nʉnʉjeerucu. 43 Cʉ̃a, Ʉmʉreco Pacʉre ca tʉo nʉnʉjeegʉ niimi. Mecʉ̃ docare Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃re cʉ̃ ametʉenejato, díámacʉ̃ra cʉ̃re cʉ̃ ca mai majuropeecãjata. Ania, “Ʉmʉreco Pacʉ Macʉ̃ yʉ nii,” ¿cʉ̃ ĩitiri? —cʉ̃re ĩi buiwa. 44 Ñucã jee dutiri maja, Jesús mena cʉ̃ja ca paa pua tuuricarã menapʉra, ñañarije cʉ̃re ĩi tutiwa.
Jesús cʉ̃ ca bii yairique
(Mc 15.33-41; Lc 23.44-49; Jn 19.28-30)
45 Jotoa decomacã ca niiro, ati yepa niipetiropʉ ca naitĩa peticoarique, ñucã muipũ bʉaro cʉ̃ ca aji ñaacũmu duwi waari tabe ʉnopʉ boewʉ. 46 Tii tabera Jesús pea tutuaro mena o biro ĩi acaro buiwi:
—Eloí, Eloí, ¿lama sabactani?* 27.46 Sal 22.1. (Yʉ Ʉmʉreco Pacʉ, yʉ Ʉmʉreco Pacʉ, ¿ñee tiigʉ yʉre mʉ waa weocoati?) —ĩigʉ ĩiwi.
47 Jĩcãrã too ca niirã to biro cʉ̃ ca ĩiro tʉorã, o biro ameri ĩiwa:
—Ania, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majʉ Elías niiquĩricʉre jʉogʉ tiimi —ĩiwa. 48 To biro cʉ̃ ca ĩirora, jĩcʉ̃ cʉ̃ja mena macʉ̃ ũmaa waa, upa jitia mena ʉje oco ca piyarijere joa amiri, yucʉgʉpʉ tii jitiare jia tuuri, cʉ̃re juu mʉene cojowi, “Cʉ̃ jinijato,” ĩigʉ. 49 To biro cʉ̃ ca tiiro, aperã pea o biro cʉ̃re ĩiwa:
—Tiiticãña ména. Mani ĩaco, no cõro Elías cʉ̃re cʉ̃ ca ametʉenegʉ dooro —ĩiwa.
50 Ñucã, Jesús pea tutuaro mena acaro bui tʉja, bii yaicoawi. 51 To biro cʉ̃ ca biiri tabera Ʉmʉreco Pacʉ yaa wii jupea macã jawire cʉ̃ja ca yoo camotaarica quejero, decomacã emʉaro pee yega taticã duwi waaupa. Ñucã ati yepa cãa bʉaro nana, ʉ̃tãgaari cãa wati batecoa, 52 maja operi pãacoa, paʉ bojoca ca ñañarije manirã ca bii yaiquĩricarã cati tua, biiupa. 53 Jesús cʉ̃ ca cati tuaro jiro, cʉ̃ja maja operipʉ ca niiricarã witi, ca ñañarije maniri macã Jerusalén'pʉ jãa waa, paʉ bojocare baua ĩño, biiupa.
54 Uwamarã ʉpʉ, to biri cʉ̃ ʉmʉa, Jesús're ca ĩa cote niiricarã, ati yepa ca nanarijere, ñucã niipetiro ca biirijere ĩarã, bʉaro uwirique mena:
—¡Díámacʉ̃ra ania, Ʉmʉreco Pacʉ Macʉ̃ peti niijapi! —ĩiwa.
55 Ñucã nomia paʉ romiri Jesús're ca tii nemoricarã Galilea yepapʉra ca nʉnʉ dooricarã romiri cãa, toora yoaropʉra ĩa cojocã niiwa. 56 Cʉ̃ja menare niiwa, María Magdalena, Santiago, José jãari paco María, apeo Zebedeo puna paco, niiwa.
Jesús're cʉ̃ja ca yaarique
(Mc 15.42-47; Lc 23.50-56; Jn 19.38-42)
57 Tii rʉmʉ naiori tabere eaupi jĩcʉ̃ ca apeye paigʉ, Arimatea macʉ̃ José ca wãme cʉtigʉ, cʉ̃ cãa, Jesús're ca tʉo nʉnʉjeegʉ ca niiricʉ. 58 To biri Pilato pʉtopʉ waari, Jesús upʉri niiquĩriquere yaa cõarʉgʉ, cʉ̃re jãiupi. To biro cʉ̃ ca ĩiro, Pilato pea Jesús upʉri niiquĩriquere cʉ̃re tiicojo dotiupi. 59 To biri José pea Jesús upʉri niiquĩriquere ami, ũmaarica quejero ca õweri maniri quejero mena cʉ̃re ũmaari, 60 maja ope, wãma ope ʉ̃tã tʉdipʉre cʉ̃ ca coa dotirica opepʉ cʉ̃re cũuupi. Jiro maja ope jãa waarica jopere ʉ̃tãgaaro mena tunuo biato, tuacoaupi. 61 María Magdalena, apeo María jãa pea, maja ope ãpõtĩñaarora ĩacã duwiupa.
Uwamarã, maja opere cʉ̃ja ca coterique
62 Ape rʉmʉ, yerijãarica rʉmʉ maquẽre cʉ̃ja ca queno yueri rʉmʉ jiro macã rʉmʉre, paia ʉparã, to biri fariseos mena jĩcãri, Pilato pʉtopʉ waari, 63 o biro cʉ̃re ĩiupa:
—Wiogʉ, õo ca niiquĩgʉ ca ĩi ditorique paigʉ niiquĩricʉ, ména catigʉpʉ, “Itia rʉmʉ jiro yʉ cati tuarucu,” cʉ̃ ca ĩiriquere jãa tʉgoeña bʉajãwʉ. 64 To biri mʉ ʉmʉare, cʉ̃ niiquĩricʉ maja opere itia rʉmʉ peti cʉ̃jare cote dotiya, cʉ̃ buerã waari, cʉ̃ upʉri niiquĩriquere ami duticãri, bojocare, “Mee, cati tuacoajãwi,” ĩi ditobocuma. To biro ca biijata docare yua, cʉ̃ ca ĩi dito jʉorique ametʉenero ĩi ditorique niibocu —ĩiupa.
65 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, Pilato pea o biro ĩiupi:
—Mee, cʉ̃jara mʉja cʉo coteri maja uwamarãre. Cʉ̃ja mena waari, mʉja ca bayiro cõro maja opere coteya —ĩiupi. 66 To biri waa, maja opere añuro bia queno, ĩa majirʉgarã, cʉ̃ja ca biaricaga ʉ̃tãgare jʉgo ñee nemo, 27.66 Ĩa majirʉgarã upa daacã ʉno, ape tabera ʉpe ʉno mena, ñucã jita ca abarije ʉno mena, bia menorucuupa. uwamarãre cote dotiupa.

*27:10 27.10 Zac 11.12-13; Jer 19.1-13; 32.6-9.

27:27 27.27 “Pretorio,” cʉ̃ja ca ĩiri tabe. Tii yepa macãrã ʉpʉ Cesareapʉ ca niigʉ jĩcã cuuri Jerusalén pee cʉ̃ ca maa waarucuri taberi cʉ̃ ca cãniri wii niiupa.

27:32 27.32 Africa yepare díámacʉ̃ macã tuapere ca niiri macã niiquĩupa. Mc 15.21; Lc 23.26.

§27:35 27.35 Sal 22.16.

*27:46 27.46 Sal 22.1.

27:66 27.66 Ĩa majirʉgarã upa daacã ʉno, ape tabera ʉpe ʉno mena, ñucã jita ca abarije ʉno mena, bia menorucuupa.