1 11:1 5:16Ma tə nahwəti vici na, dza Yesəw ka cəꞌwə Hyala dzəghwa tə tsahwəti pi. Ma sa kəɗiy na lə cəꞌwə na, dza tsahwəti ndə kwətiŋ mbə mbəzli ta səɗa ci ka gəzanci kwəma, ma kə ngəci na: «A Ntsaa sləkəŋəy, ɓanavəŋəy cəꞌwə Hyala kwərakwə, njasa ɓananavə Zhaŋ va kaa mbəzli ta səɗa ci» kə. 2 11:2mbə sləkəŋwəy na Hyala: 4:43; 9:2, 62; 10:9, 11; 17:21; 19:11; SləniKY 1:6-8; 19:8; 28:23, 31Ma kə Yesəw ngəshi na: «Mbaꞌa pə ghwəy cəꞌwə Hyalay. Vanta kwəma ka ghwəy gəzə:

5 Zhini ma kə kaa ngəshi ɓa na: «Sənzənvay ava ndə mbə ghwəy, mbaꞌa madigay və, dzəghwa na mbə daŋkala vərɗi pəkw dzay dzakə ghi tsa madigay tsa va. Ma kə kaa ngəci sa tsəhəy na na: “A madiga, va gha səəkee, a gha ngavəra shi zəmə nzee watəŋa shi gha. 6 A səəkəy tsahwəti madigara ta wə kəghi tsee, kala shi zəmə vəya ta ngancishi” kə. 7 11:7-8 18:5A kə madigay tsa məhəni va kaa ngəci na: “Am, am, am! Kaa gagara gha ma! Kəəli kəəli na dəghee məcanata, məhəni ghəy lə ndərazhee gwanaŋəy. Ka mbay ya satira tə pi həni sənzənva ta ndaŋa shi vaw” kə 8 Ya tsəgha gəzəkə na na, war ə madigay tsa vaa gagay lə cəꞌwə va ki. Mbaꞌa madigay tsa va satiy ɓanavə shi ɗəw na va gwaꞌa, sa gagay na, kala kama tə sa nza ghəshiy madiga. 9 11:9 Mt 7:7A gəzaŋwəy ya kiy, cəꞌwəm shiy va Hyala, ta ndaŋwəyshi dza na. Pəlam shiy və, ta kwəmavəshi dza ghwəy. A pə ghwəy har, ta zləɓaŋwəy kwəma dza na. 10 Sa nzana, ya wa ntsaa cəꞌwə shiyəy, ta ɓanavəshi dza məndi. Ya wa ntsaa pəla shiyəy, ta kwəmavəshi dza na. Ya wa ntsaa tsa yashiy dzakə ghiy, ta zləɓanci kwəma dza məndi. 11 Didi tiɓa mbə ghwəy, ka ɗəw ɗafa zəghwə ci və na, dza tsaŋ ɓəvə hakwə ka ɓanci na? Ka ɗəw kəlipə ghəci və na, nza naa ɓanavə shishi ka məjəꞌa kəlipə va na? 12 Ya zəghwə ciy cəꞌwə slisli kwəkwəla və na, nza naa ɓanci yiti na? 13 Ma ghwəy ghwəy mbəzli gəmgəm ni mbaꞌa ghwəy sənay ɓanshi shi wəzə ni kaa ndərazhi ghwəy na, hanaɓa Dəŋwəy tsa mə ghwəmə ka na mbay ma ɓanavə Safə tsa nzə ɗewɗew tsa kaa mbəzliy cəꞌwə və shəkəna?» kə.

14 11:14-15 Mt 9:32-34A tsahwəti ndə niy nza tiɓay, mbaꞌa *hil niy pəhəti ghani ci, kala mbə ghəciy gəzə kwəma. Dzəghwa Yesəw tə nahwəti vici, mbaꞌa tihəkəvəri hil tsa va mbə ntsa va. Ma sa səvəriy hil tsa va mbə na, ka gəzə kwəma ntsa va. Sa nata mbəzli ɗaŋ ni va ɓasəshi tə pətsa va nava kwəma na, ka mananshi maɗaŋa ghənzə. 15 Ma kə nihwəti mbəzli nashi ki na: «Belzhebəl, mazə tsa mbə hyeler ɓanci na bərci tihə na va nihwəti hyeler səvəri mbə ghən mbəzli li shi» kə ghəshi.

16 11:16 Mk 8:11; Mt 16:1Dza nihwəti ɓa, ka pəla ngali ci lə kwəma. Ma kə ghəshi kaa Yesəw na: «Mənti shi maɗaŋa maɗaŋa ni, ti dza ghəy gha sənay Hyala ghwənikəŋa na kataŋ, pə ghəy» kə ghəshi. 17 Na na Yesəw naci ki na, gwaꞌa gwaꞌa ghəci sənata kwəma mbə ghən shi. Ma kə ngəshi na: «Mbaꞌa kə mbəzli dikə dikə ni zəmə hiɗi dzəmbəshi mbə pa jaka kwa jipə tsa shiy, ta zamti ghən tsa shi dza ghəshi. Ka ceker shi dzay, ka ngangazlavaa dzəkən nihwəti. 18 Mbaꞌa kə *ndə jaka tsa Hyala dzəmbəy mbə pa lə mbəzli ciy, ta ndanivərivay dza mazə tsa ci va. Ma pə ghwəy mbə gəzə kwəma ghwəyəy, lə bərci ndara Belzhebəl tihee hyeler mbə ghən mbəzli, pə ghwəy. 19 Mbaꞌa pən tihə hyeler lə bərci ndara Belzhebəl kiy, ya nihwəti mbəzli ghwəy va tihə hyeler va na, wa ntsaa ɓanshi ni shi va bərci kia? Sləni ghəra mbəzli ghwəy vay, ti ghwəy sənay, a fəti va ghwəy, pə ghwəy mbə kwəma gəzəkə ghwəy na. 20 11:20 17:21Ma na nee na kataŋ nay, lə bərci Hyala tihee hyeler səvəri mbə mbəzli. Ma ɗi kwəma nata ghwəy na ciŋwəyəy: Wa na Hyala ghati sləkəŋwəy, ɗi naa gəzə» kə.

21 11:21 Ezay 49:24Zhini ma kə Yesəw ɓa na: «Mbaꞌa kə ndə bərci pəhətəvay wəzə lə shi mbəzə ci, ka ndəghwə ghi tsa ciy, ndə tiɓa dzaa ndəŋwashi shi ciw. 22 Ma mbaꞌa kə tsahwəti ntsaa taŋəti tə bərci səəkəy dzəkən, mbaꞌa təɗanakənəy, ta pahwə shi mbəz ci va niy vəshi na ti shi dza ntsa va. Shi dza na vaa pahwə və na, mbaꞌa tatahamtishi.

23 11:23 9:50; Mk 9:40A na neyey, ma ntsaa ni ghwəm na lə gha na yaw, kəy, ndə mbəz tsee na tsava ndə. Ntsaa kəətira ma mbə sləni yay, slənee vaa liɗi na» kə Yesəw.

24 Zhini ma kə Yesəw ɓa na: «Mbaꞌa kə gazlaka niy nza mbə ghən ndə, dza mbaꞌa səvəritay, a ka naa dza dza, ka təwrə dzar mbə gamba, ta pəla pətsa dza naa mbay dəkətəvata ti. Ma sa ka na dza kala kwəmavə pi ghənzəy, ka na dza mbə zəzə kwəma nzəy: “Ma ghənzə tsəgha na, wəzəɓa zharee zhəmbə ciki tsee vaa səvəri ɗee mbə” dza naa ni. 25 Ma sa ka na zhəghəkəvataa zhəmbə na, mbaꞌa kəsay ciki tsa va gwəma gwəma wəzə, papa ɗewɗew. 26 11:26 2Pi 2:20Ma sa ka gazlaka va nay pətsa mbəɓa tsəgha ki na, mbaꞌa dzaa hakakə nihwəti gezlekikiy gwəramti məni ndərəm kən mbərfəŋ, ta nzəy mbə ciki tsa va. Ma sa ka ghəshi səəkəə ki na, shirɓitə dzashiy dzəmbə ntsa va gwanashi. Dzəghwa tərəŋw gazlaka dzaa mətsəhəta va ntsa va, taŋ na kwataŋa va ki» kə.

27 Ma sa kəramti Yesəw gəzə kwəma va na, mbaꞌa nahwəti mali maɗita mbə jipə mbəzli tiɓa, ka gəzə kwəma zlaŋzlaŋ. Ma kə na: «Vəshi na ta mali səkwa gha kwa hwər nzə, mbaꞌa gha sahwə ꞌwa tə hati nzə!» kə. 28 11:28 8:21Ma kə Yesəw kaa zləɓanta na: «Aw kiw, mbəzliy fa kwəma Hyala va, dza ghəshi ka ɗi fəti tiy, ghəshi na shi mbə vəshi» kə.

29 11:29-30 Mt 16:2-4; Mk 8:12; Zhŋ 6:30Ma sa ɓasətəvashi mbəzli vəgha Yesəw, a kə na: «Ma ghwəy ghwəy mbəzli mbə vəghwə tsa ndatsə tsay, mbəzli jikirkir ni nza ghwəy. “Mənti shi maɗaŋa maɗaŋa ni” pə ghwəy kaa ngəra. Na nee nee kiy, nihwəti shi maɗaŋa maɗaŋa ni dzee məntəŋwəy tiɓaw. Mək na shi maɗaŋa maɗaŋa ni va niy mənəhwə Hyala lə *Zhəwnasə. 30 11:30 Zhəwnasə 2:1A Hyala mənti shi maɗaŋa maɗaŋa ni lə Zhəwnasə, ta mbə ka *Ninivə sənay, Hyala ghwənikə na, kə ghəshi. Ta mənti shi maɗaŋa maɗaŋa ni dza Hyala lə ya kwərakwə, ta mbə ghwəy ghwəy mbəzli mbə vəghwə tsa ndatsə tsaa sənay, Hyala ghwənikəra na, yən Zəghwə yakə ndə ngəri, pə ghwəy. 31 11:31 1Mezh 10:1-10Nay ghwəy na, fəca dza Hyalaa məni ngwəvəə dzəkən mbəzliy, ta dza dza mazə maliy niy səəkəta va tə hiɗi ka Sabaa dzəti ngwəvə ghəshi lə mbəzli mbə vəghwə tsa ndatsə tsa. Ta kəsəyshi dza na tə ngwəvə, sa nzana mbaꞌa niy səəkəta tə hiɗiy gwəramti kərakə, war ta favə kwəma gəzə mazə *Saləmaŋw, sa nzana tərəŋw ghəci sənata kwəma. Dzəghwa ghwəy na ghwəy ki na, kala ɗi zləɓa kwəmee ghwəy. Yən sa dikə tsa kən Saləmaŋw ngar ki. 32 11:32 Zhəwnasə 3:5Fəca vici dza Hyalaa məni ngwəvəə dzəkən mbəzliy, ta səəkə dza mbəzli mbə məlmə ka Ninivə dzəti ngwəvə ghəshi lə mbəzli mbə vəghwə tsa ndatsə tsa, ta kəsəyshi dza ghəshi tə ngwəvə. Ghəshi na nashi sa niy favə ghəshi gəzə kwəma Hyalaa dzəkən jikir tsa shi va Zhəwnasəy, a ghəshi niy tsati titihwə kaa Hyala, ka zhəghanti nzəy tsa shi. Dzəghwa ghwəy na ghwəy kiy, kala ɗi fa kwəmee ghwəy, yən tsa dikə tsa kən Zhəwnasə ngar ki» kə Yesəw.

33 11:33 8:16; Mk 4:21Zhini ma kə Yesəw ɓa na: «Ndə tiɓaa tsəraghwa ghwə kwa gərkəwa, sa tsəraghwa na na, mbaꞌa mbələy, aw bay na, mbaꞌa dzəɓakən tasaw kənəw. Mə pətsa ɗal tsa ka məndiy fəy, ta mbə ghənzəə mbərə, ma nza mbəzliy dzəmbə ciki nay pi waŋ. 34 Məcihi ghay, nja gərkəwa tə vəgha gha na ghəshi. Mbaꞌa kə mətsəhi ghaa nay pi ɗiweŋ ɗiweŋəy, mbə waŋ pi dza vəgha ghaa nza gwanata ghalaɓa ki. Mbaꞌa kə mətsəhi gha kala nay pi ɗiweŋ ɗiweŋəy, mbə kwəsli na vəgha gha. 35 Ghənzə tsəgha kiy, məni tə gha məhərli, vantaa waŋ pi tsa mbə nəfə tsa gha dzaa nzaa kwəsli. 36 Waŋ kə pətsa mbə vəgha gha gwanay, kala tərmbə nahwəti bəla nzə mbə kwəsliy, ghalaɓa na, mbə waŋ pi dza naa nza gwanata, njasa ka gərkəwa vaa mbərəŋa waŋ tsa nzə kwərakwə» kə.

37 11:37 7:36Ma sa kəɗamti Yesəw gəzə kwəma ki na, dzəghwa tsahwəti ndə Farisa mbaꞌa harvə ta zəmə shiy kəghi tsa ci. Dzəghwa Yesəw mbaꞌa tsəhəy kəghi tsa ci va. Mbaꞌa ghəshi ghati zəmə shiy kala yaɓə dəvə Yesəw. 38 11:38-39 Mk 7:2-4; Mt 15:2Ma sa nay ndə Farisa tsa va Yesəw ghati zəmə shiy, kala yaɓəhwə dəvə ghəci ta zəməshi na, mbaꞌa məhərli ci səəta va nava kwəma. 39 Ma kə Ndə sləkəpə kaa ngəci ki na: «Ghwəy ghwəy ka Farisahiy, paf paf təhəshi nefer ghwəy va ndərəm lə va ghəli. Gwəyəy, mbəzliy gwəmanti yaɓə devəre sa shiy tsa shi va lə kwakwa tsa shi ɗewɗew pərikə tə hwəm shi, mbalaa ngərjəkəjəkə na ghəshi va rəɗa kwa hwər kwa hwər shi nza ghwəy. 40 Ghwəyəy, mbəzli kama məhərli mbə ghən shi nza ghwəy. Ma Hyalaa mənti pətsa pərikə va tə ngwəla na, kala ghənzə mənti tsa mbəɓa mbəɓa pi nə ghwəy kwərakwə shəkəna? 41 11:41 12:33Wəzəɓa ɓanavə ghwəy shi kwa devəre sa yam tsa ghwəy lə shi kwa kwa zənɗafa tsa ghwəy kaa ka ndərma. Mbaꞌa pə ghwəy mənti tsəghay ɗewɗew dza nefer ghwəy nza kwa kwəma Hyala.

42 11:42 Mt 23:23; Lk 18:12A gəzaŋwəy ya, ghwəy ghwəy ka Farisahiy, mbə səəkə na ngəraꞌwəə dzəkən ghwəy. Ghwəy kiy, kar ghwəy ɓə shiy kwətiŋ mbə shiy məŋ ta ɓəshi kaa Hyala. Ka ɓə shiy kwətiŋ mbə shiy məŋ, ya səvəri mbə kəslifi er jəw jəw ni wəzə ni ka ghwəy ta ghənghən ghənghən ni. Ma na nza bama ti *kwəma pəhəti Hyala na, kala ɗi nəw ghwəy. Shi ɗi kwəma pəhəti Hyalay: Ka ɗi Hyala lə nəfə kwətiŋ, ka məni kwəma lə kwal tsa nzə, ava ghənzə na kwəma nza bama ti va Hyala. Tsəgha na shi ka ghwəy məni nza ki, kala za ma ghən ta ɓə shiy kwətiŋ səvəri mbə shiy məŋ kaa Hyala diɓa. 43 11:43 20:46; Mk 12:38-39Ghwəy ghwəy ka Farisahiy, mbə səəkə na ngəraꞌwəə dzəkən ghwəy. Sa nzanay, war tsa kwa kwəma pi nzəy ka ghwəy pəla ta nzəy mbə *ciki ɓasəva tsa ka Zhəwifə nza mbəzli mbəə naŋwəy. Jəw ɗi ghwəy məndiy səkwəŋwəy mətsəfəkwə dzar tə ləwmaw. 44 Ghwəy ghwəy ka Farisahiy, mbə səəkə na ngəraꞌwəə dzəkən ghwəy. Sa nzanay, yəmyəm nza ghwəy lə kwəli mbə hiɗi, kala mbə məndiy nata, war dza məndiy dza dzar kən kala sənata məndi» kə.

45 Ma kə tsahwəti ndə mbə ka ɓənipə kwəma pəhəti Hyala na: «A Metər, mbə kwəma gəzə gha va tsəgha nay, lə ghəyŋəyta tsəərə gha mbə kwəma va» kə.

46 Ma kə Yesəw kaa ngəci na: «Mbə səəkə na ngəraꞌwəə dzəkən ghwəy kwərakwə, ghwəy ghwəy ka ɓənipə kwəma pəhəti Hyala! Sa nzanay, kwəma shəndəkə na taŋəti bərci mbəzli ka ghwəy ɗi ghəshiy məni. Ma ghwəy na, ka ka dəvə ghwəy kaa mbəzli ya jəw mbə nəw kwəma ghwəy vaw. 47 11:47-48 SləniKY 7:52Ghwəy ghwəy shiy gwəmanti nga kwəlihi ni wəzəə dzəkən ka gəzə kwəma Hyala bakwamti jijihiŋwəyəy, mbə səəkə na ngəraꞌwəə dzəkən ghwəy. 48 Sa gwəmanti ghwəy va kwəlihi vay, a ghwəy zləɓavə kwəma mənti jijihiŋwəy va ɗi na gəzə. Sa nzanay, bəkwə bakwamti jijihiŋwəy ka gəzə kwəma Hyala, sa dza ghwəy na ghwəy ki na, mbaꞌa ghwəy gwəmanti kwəlihi ka gəzə kwəma Hyala va. 49 11:49 6:13Va tsəgha niy nə Hyala ghənzə kwa sənata kwəma: “Ta ghwənanakəvəshi ka gəzə kwəmee dzee lə ka kwalee, ka ghəshi dzay, mbaꞌa ghəshi bakwamti nihwəti mbə shi, nihwəti na, mbaꞌa ghəshi sanamiyshi ngəraꞌwə” kə. 50 Ka gəzə kwəma Hyala bakwamti məndi ghala ghava hiɗi kiy, tə ghwəy ghwəy mbəzli mbə vəghwə tsa ndatsə tsa dza Hyalaa kəsli kərhi tsa shi. 51 11:51 Ghava 4:8-10; 2NəMezh 24:20-22Tə *Abel gha məndiy pəəsli ndə, ka sar lə bəkwəshi paꞌ tə Zakari tsa pəəsliti məndi va kwa jipə pətsa ka məndi fə shiy ti ta ta Hyala lə ciki tsa nzə. Njasa gəzaŋwəy ya va na, ta sla ngwəvə dza Hyalaa dzəkən ghwəy, ghwəy mbəzli ndatsə ni, tə mbərkə mbəzli bakwamti məndi va gwanashi.

52 11:52 Mt 16:19Ghwəy ghwəy ka ɓənipə kwəma pəhəti Hyalay, mbə səəkə na ngəraꞌwəə dzəkən ghwəy, sa nzana mbaꞌa ghwəy ɓəhwə sənata kwəma Hyalaa dzəmbə dəvə ghwəy, mbaꞌa ghwəy kalay kwal va mbəzliy ɗi sənata kwəma va, ya ghwəy dəꞌwə ghən tsa ghwəy na sənata ghwəyəw» kə.

53 11:53-54 20:20Ma sa gəzamti Yesəw kwəma va ki na, dza na mbaꞌa ɓarvay tiɓa. Dza ka ɓənipə kwəma pəhəti Hyala, ghəshi lə ka Farisahi ka ghwərvəə dzəkən tərəŋw, ka ɗəɗəw nihwəti shiy və ghənghən ghənghən, 54 ka pəla ngali ci, nda nza naa mbəlikəvəri *kwəma jikir na tə miy ci, ta mbə ghəshiy kwəmavə kwəma dza ghəshiy kəsə ti.