7
Ilaki⁄isa da Sitefaano sa hida gu balasaa
1 Da hheꞌesi hhapalooay gu didiru gu Iliitleemu gi maasi Sitefaano tuba, “Sitaakaa sliimaa da cocaacoiye daqa dooguu guti louu?”
2 Sitefaano gi ilaki⁄isi tuba, “Eki ye ayiĩ koi haa hhiee koi hani itatiisidee naraꞌa! Iliitleemu goori doó iliiwane wanqamee da hhoi, gwaa hiica⁄u daqa taataa goorii Aburahaamu qatlay giyaa ilii hhapee da Mesopotaamiyage wane, giyaa ilii kahhiye looaraa hhapee da Kharaanige. 3 Iliitleemu gi kaay sa ina tuba, ‘Looyi teꞌesaa hhapee doogwaa haa daqa hiidayuuma doogwaa. Taa⁄a waaudi yade, hhapee wakay sugu laqame.’✡7:3 Yuꞌudii kitaabuu gu Tlaatleesoo 12:1.
4 Da hheꞌesi Aburaamu gi looyi teꞌesaa hhapee da Uurugo daa ilii ibimaamidiye hida wakinay daa eteediidine Kalidaayo, gi ibinaa kay hhapee da Kharaanige. Taataa gosi Teera giyaa ilii hhami hhapeteesii, Iliitleemu giyaagi looyisi ina yadaa Kharaanigo tiꞌii hhapetii goó ilii ibitee inkoo. 5 Qatlaykeesii Iliitleemu yaa qayiiba aalimee lensee sa Aburahaamu hhapetii, sugwaa qayiiba daqa damati coko⁄oniinii see. Teꞌesii Iliitleemu gii fadidi sa ina tuba, ‘Qariqaaqari sugwaa aloo qay ina haa laqwaloo dosi hhapeti goõ, ma tooina tleehhiti. Qatlaykeesii Aburahaamu giyaamati kahhi see slawaraa naw.’ 6 Iliitleemu gi kaay sa ina gimbaki tuba, ‘Laqwaloo doogu himaa ibita dahaa pahha koraraa miyaa cigahha hhapee da hida wakinayge, himaa tongee tleehhidiyay yade, kara digimaa labaꞌasi hari khisla.’ 7 Kara Iliitleemu gi kaay tuba, ‘Inkoo, hagamaati ⁄agitima hhapetee, gimaa ilii ibiidiyee tongee pahha. Qariqaaqari laqwaloo doogu ginimaa iliica⁄ada hhapeteesaa, maa khayri, mani hhaꞌaleesiri ana daqatii.’✡7:7 Yuꞌudii kitaabuu gu Tlaatleesoo 15:13, 14.
8 Da hheꞌesi Iliitleemu gi hadisi sa Aburahaamu ila⁄imbidu gu daba⁄u. Aburahaamu gi laqwali nankosi Isaaka, gugi daba⁄i Isaaka daa ilii day baloo da gweleti dugwaa ilii laqwaligo. Qariqaaqari Isaaka gi laqwali Yakoobo, Yakoobo gi laqwali okookoiĩ koti gu mibi haa cada. 9 Okookoiĩ hhanki koti gu mibi haa leẽ yaa konay tloomu sa hhia gooina Yoseefu,*7:9 Yoseefu: Yakoobo yaa kona yaꞌay mibi haa cada gu hhawatee, Yoseefu gugi slai hari khisla, sa gimba ina naa nanku badiisu gu hadee dosi Raheeli, slime giyaa slaiye hari khisla. Na idoo Yoseefu sugwaa waki ha hhiee kosi. Yuꞌudii kitaabuu gu Tlaatleesoo 38-50. gigi tooinaa naadiniri tongimoo pahha daqa hida gu Misirige. Gimati teesaaqay see, Iliitleemu kahhi yaa sliimaa wana haa Yoseefu, 10 gugi ilabuꞌumi ina labaꞌasu gosaa sliimaa giyaa slay. Iliitleemu gi pihhi hhoinay haa waaway sa ina, gi ⁄isimi Faraaw, mutemi gu Misiri, ma hiileehhi Yoseefu. Da hheꞌesi Faraaw gugi tosaa hiileehhi ina, ma heedi gu didiri tleehhidi gu hhapee goõ da Misiri haa gu mara gosi.
11 Qariqaaqari qori gu didiru yaagii ca⁄i hhapee sliimaa da Misirige haa Kanaanige, haraagi khay labaꞌasu gu didiri daqa hidage. Qatlaykeesii Yakoobo haa yaꞌay kosi yaay dahhasiriiba slawaraa ⁄agoo. 12 Qatlay Yakoobo giyaa ilii akhasi tuba, yade hhapee da Misirige baruũ wana, gi tosaa ya⁄abi yaꞌay kosi, gi hhiyuudiri taysi Misirige naa asu dawaraa dooina da tlaatleesoo. 13 Hhiyuuma dooinay da cadiige, Yoseefu hingigi tosaa hiica⁄asi ina lenkosi daqa hhiee kosii, sigigi kaay tuba, ‘Ana ti hhia googuna Yoseefu.’ Kara gii ca⁄asi daqa Faraawge hiidayuuma dosi. 14 Da hheꞌesi Yoseefu gi ya⁄abi hhiee kosi tuba, taa⁄amida kaawa sa taataa gooi Yakoobo haa hiidayuuma doyi goõ, ma yaa khayri Misirige. Gonkoinaa faadoo dooina yaa hida mibeeri fanqu haa kooani. 15 Yakoobo giyaa ilii akhasi teesaaqay, ina haa hiidayuuma dosi goõ gi tooinaa hadakayri Misirige. Qariqaaqari ina ginaa ilii hhami taysi, yaꞌay kosi see hhaã gwaa okookoiĩ koti gi tooinaa kaka⁄iri taysi. 16 Tuueenaa koina gonkoinaa digigi leehhisi yaamu gu Sekeemuge, digigi qaasi ayisa daa hiikhuri maraiyage, daa kirigi ha Aburahaamu hari peesay daqa yaꞌay gu Hamoorigo.
17 Inkoo, qatlay gu Iliitleemu yaa daadaauusi hiigaasa da hiifadidu gosi giyaa kaay daqa Aburahaamuge. Iliitleemu gi iliiay hida koti gii tlakhwayri hari khisla hhapee da Misirige. 18 Da hheꞌesi mutemi waku gu ⁄abu yaagii ca⁄i, ma tawaalimi hhapee da Misiri, gwaa hhidima gimba lenseei gu Yoseefu.✡7:18 Yuꞌudii kitaabuu gu Hiica⁄araa 1:7-8. 19 Hiĩ na mutemi gwaa hiicoru hari cirihhimaa hida koti, gi labaꞌasi okookoiĩ koti hari khisla, hari amoo da ⁄uureesa ma mayri yaꞌay koina gu digiidakwi, ma kaka⁄iri.
20 Musaa dugwaa qatlaykeesii hiiday, yaa naw gu hhou hari khisla pandaa da Iliitleemuge. Dugugi tosaa omi slehheeri tami hari siiri mara gu taataa gosii. 21 Qatlay Musaa dugwaa iliica⁄asi khoorooge, sagameeriya da Faraaw gigi tosaa slaydi nakee teꞌesii, gugi leehhisidi ayigooinayi, gugi omidoo kaydi nankosi loi pahha. 22 Musaa dugugi caacaahhamisi waaway goõ gu hida gu Misiri, gi heedi gwaa kooma ⁄uuru tleehhidi gimba gosii giyaa giimaamisiye haa yondu gosii.
23 Qatlay Musaa giyaa ilii kone koraraa mibeeri cigahha, letu waka giislay muuna gosii arimaa kawaraa hhiee kosi Waisraeeli. 24 Qatlay giyaa ilii arimaa kay taysi, gi arimi Misirimoo leẽ ilahufidi hari khisla Israeelimoo. Musaa gi ilabuꞌuru kay Israeelimoo, gii slarakhasi ilahufidukee daqa Misirimokeesii, gugi tosaa gaasi. 25 Musaa yaati ilahudeesi ina beelaa, Waisraeeli, hhiee kosi caahhiyay tuba, Iliitleemu giyaati ya⁄abi ina sa ilabuꞌuru gooina hari ⁄uuru gosi. Kara tay inay yaa caahhiriiba gimbakee.
26 Heetlaalee dosii Musaa gi arimi hhawatee cada gu Waisraeeli gwaa qwaqwatliitlimee, gi koisi ilagaasaraa inay, sigigi kaay tuba, ‘Yeraa, unkuray cada kokunaa, caba ti Waisraeeli. Inkoo hangu soꞌoyi slaꞌaday ilaqaꞌadu unkuray haa unkuray?’ 27 Heedikira gwaa ilaqau danaꞌa gosi, gi tafisi Musaa kengage, gigi tlanki, tay tosaa kaay sa ina tuba, ‘Ugu! Ha miyaa nugwaa hiileehhi, ma heedi goori tleehhiti gu tawaaloo haa ilabuꞌumiisay goori? 28 Inkoo gu lou, ugu hati slaꞌadaa mani gaasidi, idoo gaã ilii gaasidi gooay Misirimokira sa⁄alee?’✡7:28 Yuꞌudii kitaabuu gu Hiica⁄araa 2:13-14. 29 Qatlay Musaa giyaa ilii akhasi gimbakee, yaa tlaꞌamuudi, gi tosaa lakidi teꞌesaa hhapee da Misirigo, gi ibinaa kay hhapee da Midiyaanige†7:29 hhapee da Midiyaani: Haraa bara da ilacindoo gu rawaa wanta gu tlawa da daa⁄adi, Misirigo yaa khocu gu balalu cada (mayli 100 baku kilomiita 160). dahaa pahha. Teꞌesii gi khabimi, gi slay yaꞌay cada gu hhawatee.
30 Qariqaaqari, koraraa mibeeri cigahha giyaa ilii buꞌudiri, malayika gu Taataa Iliitleemu yaagi iliica⁄i Musaa hatlige ilaciyaa haa oõ gu Sinaay,‡7:30 oõ gu Sinaay: Gimbaki yaatii ca⁄i ilaciyaa haa oõ gu Horeebuge, uma gu caduu gu oki na asu Sinaay. Yuꞌudii kitaabuu gu Hiica⁄araa 3:1. rukutimoo gwaa ooyiiyimage buruburiya da aslaa, guba ci⁄araa see. 31 Qatlay giyaa ilii arimi gimbakee Musaa yaati bakai hari khisla. Da hheꞌesi gi tosaa hiisati ciyoomooge ma arimi naraꞌa, gi akhasi afoo da Looimoo goori gu Goõ hiĩ kaadi tuba, 32 ‘Ana na Iliitleemu daa firiirine ha okookoiĩ koku, Iliitleemu gu Aburahaamu, Isaaka haa Yakoobo.’✡7:32 Yuꞌudii kitaabuu gu Hiica⁄araa 3:6. Da hheꞌesi Musaa gi tlaatleesi dakhadakhamee hari tlaꞌamee da didiri, yaa kara hiidahhasiiba khuꞌuduũ rukutimokee.
33 Da hheꞌesi Taataa Iliitleemu gi kaay sa ina tuba, ‘Bace ye⁄etoo koku, maꞌaana daqati gaã ilii qadidi, dagaati tlintiꞌisi sa ana. 34 Ana haã arimi labaꞌasu gu hida koi gu Misirige waaree, kara haã akhasi ⁄aa⁄imuu gooina. Ana hantii ⁄eeti, magi ilabuꞌumi inay dabaiĩ gu hida gu Misirigo. Inkoo ugu khoca, magu ya⁄abi Misirige, magi iliiawaraa kaydi ilabuꞌuru.’✡7:34 Yuꞌudii kitaabuu gu Hiica⁄araa 3:5, 7, 8, 10. ”
35 Sitefaano gi ilakoomi gimba tuba, “Musaaki na ina giyaa siꞌiri hida gu Israeeli gi kaayri tuba, ‘Ugu! Ha miyaa nugwaa hiileehhi, ma heedi goori tleehhiti gu tawaaloo haa ilabuꞌumiisay goori?’ Iliitleemu giyaati ya⁄abi ina ubee, heedi gu didiru pahha gu tawaaloo haa ilabuꞌumiisay gooina pahha, hari amoo da malayikakira gwaa ilii ca⁄u ina rukutimokiray. 36 Musaa haraa giyaadi hida gu Israeeli yadaa hhapee da Misirigo, gi laqami gimba gwaa bakaꞌasu hida taysi Misirige, kenga gu tlawa da didirige da Saamuge haa koraraa mibeeri cigahhage giyaa ilii hatlige wanee.
37 Musaaki naa kaay sa Waisraeeli tuba, ‘Iliitleemu sangu hiileehhi tletimiisay da ana gooay tla⁄aã gu hhiee kokunaa loaa.’✡7:37 Yuꞌudii kitaabuu gu Hiislaslaw gu Sariyaa 18:15. 38 Musaa yaa sliimaa wana haa raqatira da hida gu Israeeli, qatlay giyaa ilii kurunkuridiri yade hatlige, sliimaa haa malayika gwaa cocou haa ina oõ gu Sinaayige, haa yaa sliimaa wana haa okookoiĩ koti. Kara gi ooyi gimba gu slafimaa daqa Iliitleemugo, magu kakaami sa dandiray.
39 Teꞌesii ayiĩ koti gwaa itatiisiriiba Musaa. Inay gugi siꞌiri muunaiĩ koina, gi tlaatleesiri hiifookida yade khuꞌusa Misirige. 40 Kara, inay gi kaayri sa hhapalooay gooina Haruuni tuba, ‘Sandi boo⁄imiside sanaamuu iliitleemamee gu laqamee amoo sa dandiray. Musaaki hindiray ca⁄u hhapee da Misirigo ha hhidina idoo daayii ca⁄adi daqa dosii.’✡7:40 Yuꞌudii kitaabuu gu Hiica⁄araa 32:1. 41 Balalu hhakeesii ginaa ilii boo⁄imisiri hari sahaabu idoo waka da damaa slanqasa. Teꞌesii gi cu⁄iri kuꞌunaanay, idotee sagagi hadimisiri idadu. Kara gi ⁄isiniri losona, gi seehhuusiri tay tooinaa raaiyay sa idotee giyaa boo⁄imisiri hari dabaiĩ koina loi. 42 Sa gimbakee Iliitleemu gigi taatahhi inay tlakwarooge, tay tooinaa firiirinay letu, tica⁄eerii haa slehheẽ goó rawaa gu rawge waaree, idoo daa ilii handikimi gooay kitaabuu gu tletimiisee da Iliitleemuge§7:42 kitaabuu gu tletimiisee da Iliitleemuge: Ti raqa da kitaababaa mibi haa cada, daa handikimi ha tletimiisee da digidakwi, yaani Hoseeya daqa Malaaki naqatloo Ila⁄imbidu gu Seguge. tuba,
‘Unkuray! Ye hida gu Israeeli, ana sugunaa cu⁄uu⁄untaaii kuꞌunaanay, haa sinigi hadimisidiri idadu wakinay,
qatlay gu koraraa mibeeri cigahha gaa ilii ibiidi hatlige? Suti sa ana gooba!
43 Ilatahha unkuray haa geregetiri hemaa gaa boo⁄imisidiri sa iliitleemu gu Moleeki*7:43 Moleeki: Ti uma gu iliitleemu daa daareesi ha hida gu Amooni. Yuꞌudii kitaabuu gu 1 Watemi 11:17. Ina na iliitleemu gooina gu raw haa letu. Hida hhakee Amooni haa hida gu Israeeli see yaati cu⁄uu⁄una yaꞌay koina sa iliitleemukee. daa boo⁄imisi ha hida,
haa sanaamuu da iliitleemu waku giyaa boo⁄imisidiri, uma gosi naa tica⁄u gu Refaani,†7:43 Refaani: Ti uma gu iliitleemu daa daareeremisiye ha hida gu Misiri, na iliitleemu gooina gu tica⁄u doó Satuuni oine.
Inkoo hangu ya⁄aba segenge, hiicataraa da yaamu gu Babilooni seei, dabaiĩ gu fa⁄ayaage.’✡7:43 Yuꞌudii kitaabuu gu Aamoosi 5:25-27. ”
44 Sitefaano gi kara kaay tuba, “Qatlay okookoiĩ koti giyaa ilii hatlige wanee, yaa konay hemaa daa laqanti tuba, ina Iliitleemu yaa sliimaa wana haa inay. Hematee dagaati boo⁄imisi ha Musaa nama teesaaqay loi, idoo Iliitleemu giyaa ilii kaay gooay dagama boo⁄imisi. 45 Qariqaaqari okookoiĩ koti daraa giyaadi ha Yosuuwa, hiraagi khayri hematee, giyaa ilii⁄utliri hhapee da Kanaani dabaiĩ gu hida gu hhapapu hhakiraa, daa gusimi ha Iliitleemu pandaa dooinaa. Hematee yaati meti hhapeteesii koraraa gu tawaaloo da mutemi Dawdi naqatloo. 46 Mutemi Dawdi slay hhoinay gu didiru pandaa da Iliitleemuge, gi firimi daqa dosii, ina see ma tleehhi mara gu didiru sa Iliitleemu gu Yakoobo. 47 Mutemi Solomooni nankosi gu Dawdi, naa tleehhi marakee gu didiru gu Iliitleemu. 48 Gimati teesaaqay see, ha khuana Iliitleemu gu Rawaa gu Idadu Sliimaage Waara, yoó ibiidiyaaba mara doó tleehhiye hari dabaiĩ gu hida, qatlay daa ilii kaay gooay ha tletimiisay gu Iliitleemu tuba,
49 ‘Iliitleemu gi kaay,
Rawaa gu raw ti kitiĩ goy gu tawaaloo,
Kara khooroo ti daqa goó ilii qaase yeꞌeeroo koi,
inkoo mara gu malee slanqasa guni tleehheday sa ana?
Daqa dooi da ilii fiifisa ti kaale wanta?
50 Ti ana goobaslii,
gwaa boo⁄imisu idadu hhanki sliimaa gu rawaa gu rawge waaree haã khoorotii?’✡7:50 Yuꞌudii kitaabuu gu Isaaya 66:1-2. ”
51 Sitefaano gi karaai kaay tuba, “Unkuray hida gu koomee sagaiĩ gwaa karaarahhee haa muunaiĩ goóba akhamisu Iliitleemu, hoó ba⁄aa⁄ataaiiba kanimisu Muuna gu Iliitleemu, idoo daa ilii lalaalaqiye gooay ayiĩ kokuna! 52 Wanaa tletimiisay gu Iliitleemu lensee daa may labaꞌasaraa ha okookoiĩ kokuna? Inay yaati amoolee cu⁄iri tletimiisetira daa tletinti khawaraa dosi, Hikee goó Yondiida Hhoinay. 53 Kara, unkuray gwaa taatahhadiri, hagugi gaasidiri taariruge. Unkuray gwaa oowee sariyaa da Iliitleemu, daraa khay daqa doogunay ha malayika da Iliitleemu, kara tay unkuray hagaa itatiisidiriiba.”
Gaasaraa da Sitefaano hari cakhadiru gu tle⁄eẽ
54 Qatlay hida gu balasaa da didiri da Wayahuudi giyaa ilii akhasiri teesaaqay gimbakee daqa Sitefaanogo, gi slahhaahhaairi, muunaiĩ koina ti amoo dakhadakhiyay sa ina. 55 Teꞌesii Sitefaano dugugi iliihaci Muuna gu Iliitleemu, gi yuꞌudi rawaa gu rawge, gi arimi wanqamee da Iliitleemu daa ceelaalea hari khisla. Kara gi arimi Yeesu hiĩ qadidi hari bara da daba gu ⁄uya gu Iliitleemu. 56 Sitefaano gi kaay tuba, “Yuꞌudiyaa raw duguũ pooisi ha Iliitleemu. Kara Yeesu, Nanku Heedi, hiĩ qadidi daqa da mureege hari khisla, hari bara da daba gu ⁄uya gu Iliitleemu.”
57 Qatlay hida gu balasaa da didiri giyaa ilii akhasiri teesaaqay, gi tuntukiri eaa koina hari dabaiĩ, gi maahhiri hari afoo da didiri, magu mayri akhasaraa gimba gosi. Cirakiray gonkoinaa gugi ilii tlairi, 58 teꞌesaa gugi duukhiri khoorooge kuutakeesaa daa hiikhangaꞌasi gu yaamu gu Yerusaleemu, gugi tlaatleesiri cakhadiruu hari tle⁄eẽ. Qatlaykeesii lenge, masaydii daa hiileehhi, gi babaciniri jurungaguu koina, gigi tooinaa qaasiri teꞌesii hhapeege ilaciyaa haa yeꞌeeroo gu heedi waku, uma gosi naa Sawlo.‡7:58 Sawlo: Umaki nama hikira slime daa khuiye na Pawlo, slime qariqaaqari naa ya⁄abimiisay gu didiru tleehhidi gu Yeesu. Yuꞌudii kitaabukii afamaraa gu 13:9. 59 Hida hhanki gi ilakoniri cakhadiru Sitefaano hari tle⁄eẽ, ina tay tosaa firiirina Iliitleemu tuba, “Ye Looimoo gooi Yeesu, ooyi muuna gooi!” 60 Da hheꞌesi gi keebeeidi, gi firimi hari afoo da didiri, gi kaay tuba, “Ye Looimoo gooi Yeesu, hida hhanki sigi hhanti fata tlakwaroti.” Qariqaaqari giyaa ilii hheꞌesi kaawaraa teesaaqay, gi tosaa gwaai.
✡7:3 7:3 Yuꞌudii kitaabuu gu Tlaatleesoo 12:1.
✡7:7 7:7 Yuꞌudii kitaabuu gu Tlaatleesoo 15:13, 14.
*7:9 7:9 Yoseefu: Yakoobo yaa kona yaꞌay mibi haa cada gu hhawatee, Yoseefu gugi slai hari khisla, sa gimba ina naa nanku badiisu gu hadee dosi Raheeli, slime giyaa slaiye hari khisla. Na idoo Yoseefu sugwaa waki ha hhiee kosi. Yuꞌudii kitaabuu gu Tlaatleesoo 38-50.
✡7:18 7:18 Yuꞌudii kitaabuu gu Hiica⁄araa 1:7-8.
✡7:28 7:28 Yuꞌudii kitaabuu gu Hiica⁄araa 2:13-14.
†7:29 7:29 hhapee da Midiyaani: Haraa bara da ilacindoo gu rawaa wanta gu tlawa da daa⁄adi, Misirigo yaa khocu gu balalu cada (mayli 100 baku kilomiita 160).
‡7:30 7:30 oõ gu Sinaay: Gimbaki yaatii ca⁄i ilaciyaa haa oõ gu Horeebuge, uma gu caduu gu oki na asu Sinaay. Yuꞌudii kitaabuu gu Hiica⁄araa 3:1.
✡7:32 7:32 Yuꞌudii kitaabuu gu Hiica⁄araa 3:6.
✡7:34 7:34 Yuꞌudii kitaabuu gu Hiica⁄araa 3:5, 7, 8, 10.
✡7:37 7:37 Yuꞌudii kitaabuu gu Hiislaslaw gu Sariyaa 18:15.
✡7:40 7:40 Yuꞌudii kitaabuu gu Hiica⁄araa 32:1.
§7:42 7:42 kitaabuu gu tletimiisee da Iliitleemuge: Ti raqa da kitaababaa mibi haa cada, daa handikimi ha tletimiisee da digidakwi, yaani Hoseeya daqa Malaaki naqatloo Ila⁄imbidu gu Seguge.
*7:43 7:43 Moleeki: Ti uma gu iliitleemu daa daareesi ha hida gu Amooni. Yuꞌudii kitaabuu gu 1 Watemi 11:17. Ina na iliitleemu gooina gu raw haa letu. Hida hhakee Amooni haa hida gu Israeeli see yaati cu⁄uu⁄una yaꞌay koina sa iliitleemukee.
†7:43 7:43 Refaani: Ti uma gu iliitleemu daa daareeremisiye ha hida gu Misiri, na iliitleemu gooina gu tica⁄u doó Satuuni oine.
✡7:43 7:43 Yuꞌudii kitaabuu gu Aamoosi 5:25-27.
✡7:50 7:50 Yuꞌudii kitaabuu gu Isaaya 66:1-2.
‡7:58 7:58 Sawlo: Umaki nama hikira slime daa khuiye na Pawlo, slime qariqaaqari naa ya⁄abimiisay gu didiru tleehhidi gu Yeesu. Yuꞌudii kitaabukii afamaraa gu 13:9.