Àŋwàꞌànə
Ɨ̀NNǓ NLWÌꞌÌNJƗ̀M
ǸJIꞌÌNNǓ AŊWÀꞌÀNƏ̀ YÛ
A aŋwàꞌànə̀ yû aa a lɛ ŋŋwàꞌànə Jɔn, ŋ̀gàŋntoo Kristo, mu Zebedee. Jɔn à lɛ ntswe aa a kɨ̂ŋkì Patmos tsǒ ŋgàŋàtsaŋ nloŋ mə à lɛ sɨ swoŋə nɨ̂ ǹtoo yì ǹsɨgɨ̀nə̀ ǹloŋ Yesu Kristo aà (1.9). Àa noò yìi mə à lɛ nyuꞌu ɨnnù jìi mə ɨ tswe fàa mûm àŋwàꞌànə ŋŋwaꞌanə aà. À lɛ ŋŋwàꞌànə̀ aa a mbo ŋghotə jìi mə ɨ lɛ ntswe a mbùꞌu Asia aà (1.4,11), nɨ a mbo bɨ̀Krisèn bɨtsɨ̀m bìi mə bɨ lɛ sɨ tsɔꞌɔ nɨ̂ àkòrə̂ yaa a nɨ̂ ɨ̀dɨ̀gə̀ jìi mə baRoma lɛ sɨ buꞌutə aà.
Kaisa à lɛ nlɔ̀gɨ̀nə̀ ŋ̀ka ntsɔꞌɔ nɨ̂ àkòrə bɨ̂Krisèn bìi mə bɨ lɛ ntuu a mmii yi aà. À lɛ sɨ twoŋə nii yumbɔŋ nɨ “Augustus”, “Ŋ̀gàŋywèènsə bə̂,” ǹtwoŋ ntwoŋə nii nɨ “Nwì.” À lɛ ŋghɨ̀rə̀ bɨ bɔɔ mɨ̀ŋkobə̀ mi a nɨ̂ m̀bùꞌu ɨdɨgə jìi mə à lɛ sɨ buꞌutə aa tsiꞌì tsɨ̀m, ǹswoŋ nɨ mə tâ bə̀ bɨ̀tsɨ̀m ka ntɔɔ nɨ̂ ǹjoo mmàꞌà nii ghu, a ndɨ̀ꞌɨ mə bo yuꞌunə nii. La bɔɔ bɨ Kristo lɛ ntuu a mmii mɨ̀ŋkobə ma mû, ǹloŋ mə bo lɛ mbii mə bo tswe nɨ̀ Nwì aa tsiꞌì yì mɔꞌɔtə̂, ŋ̀kɨ ntswe aa tsiꞌì nɨ̀ Mmàꞌàmbi yì mɔ̀ꞌɔtə̂. Ma mùu ajàŋ bɨ lɛ sɨ tɨgə ntswatə nɨ̂ waa nɨŋə nɨ a atsaŋ, ŋ̀kwɛrə nɨ̂ ǹjoò jyaa, ǹdɨ nɨ̂ ŋ̀gɨꞌɨ a nu bo tsiꞌǐ a mbuu mbuù. Jɔn a tɨgə̀ ŋ̀ŋwaꞌanə aŋwàꞌànə̀ yû a nləꞌətə mɨ̀ntɨɨ̀ myaa ɨ kɨɨ dɨ̀ɨ̀ntə̀ waa. Ǹswoŋə nɨ a mbo bo mə Kristo à nɨ Mmàꞌàmbî, Nwì a bə̂ ‘Mbuꞌutə̀ mbî yìi mə à ka yǐ ghaꞌa ɨbɨ bo bɨ̀ ɨ̀dàꞌà, nɨ mɨ̀dàꞌà mɨtsɨ̀m a nsyɛ kə̀ aburə, ɨ ta ŋgɨꞌɨ a nu bo. Ǹswoŋə nɨ mə tâ bɔɔ bɨ Kristo bɨ̀ taŋntɨɨ, mbii ŋgɨꞌɨ ŋghɛɛ nlwìꞌìsə̀, ǹloŋ mə Mmàꞌàmbî à ka waŋsə zǐ ɨ yàrə ŋguꞌu yàà.
Jɔn à swǒŋ mə àŋwàꞌànə̀ yû à nɨ̂ ɨ̀nnù jìi mə Yesu Kristo à lɛ mfiꞌisə ndɨꞌɨ, a bə̂ ɨ̀nnù jìi mə Nwì à lɛ mfa ghu mbo mə tâ à dɨꞌɨ a mbô ŋ̀gǎŋfàꞌâ ji, a bə̂ ɨ̀nnù jìi mə “ɨ ka wàŋsə fɛ̀ꞌɛ̀.” (1.1). Nwì à lɛ ntoo aa angel yì mə tâ à dɨꞌɨ ɨnnù ma jû ghu mbô (1.1; 22.16). Ma mùu ajàŋ àŋwàꞌànə ma yû à nɨ̂ ǹtoò Nwì (1.3; 22.7,10,18,19). A bə̂ ànnù yìi mə Nwì a waꞌasə̀ nɨ bə̂ bìi mə bɨ fiꞌitə kə̀ ŋkɨ ŋkuꞌusə annù ghu aà (22.18,19). Ka mə Jɔn à swǒŋ mə àŋwàꞌànə̀ yû a dɨ̀ꞌɨ̀ ɨnnù jìi mə ɨ ka wàŋsə fɛ̀ꞌɛ̀ aa, a ghàà ǹswoŋə aa ɨnnù jìi ɨ ka yî fɛ̀ꞌɛ̀, ɨ̀nnù jî ghàꞌàtə̀, a noò ǹjɨ̀m, a noò yìi mbi yù ɨ̀ ka yǐ lwìꞌi tâ Mmàꞌambi a tɨgə mbuꞌutə mbî ǹtsɨ̀mə̀ aà. A bə̂ ǹjiꞌì ànnù yìi mə ɨ̀kùmə aŋwàꞌànə̀ ma yû à nɨ̂ “Ɨnnǔ Nlwìꞌìnjɨ̀m” aà.
‘Mbuu aŋwàꞌànə̀ ma yû, à nɨ aŋwàꞌànə̀ yìi mə (a bə tsǒ) bɨ fùrə ɨnnù jìi mə bɨ lɛ mbɔ̀ɔ̀ntə̀, ɨ tswê a alɔ̀ꞌɔ̀sə̀ aa, ǹdɨꞌɨ a mbo bə̀. Ŋ̀kǔm yi a nɨ nɨ̀ghàà nɨ̂ baEglisi, ɨ bə aa “Revelation”, ɨ̀ yì nɨghàà nɨ baGrikia ɨ bə “apocalypse,” ǹjiꞌì yì ɨ bə “m̀fùrə̂”, kə̀ “ǹdɨ̀ꞌɨ̂”. Ka mə à nɨ̂ ɨ̀nnù jìi mə bɨ dɨ̀ꞌɨ̀ mə bɨ̀ yə aa, ɨ̀nnù jìi mə bɨ ŋwàꞌànə̀ aa bo bɨ̀ mânjì yìi mə bɨ ŋwaꞌanə ghu aa, a kɨ̂ m̀burə aa kɨ tswe tsiꞌì a atu yu. Bɨ lɔ̀gə aa ɨlènsə̀ ǹdɨꞌɨ nɨ̂ ɨ̀nnù jî mɔꞌɔ ghu, jǐ mɔꞌɔ ɨ tswe nɨ̂ ɨ̀lɨləŋə, bɨ yə̂ nɨ̂ ɨ̀nnù jìi ɨ swerə ntsyànə̀ aà. Ma yû a burə̀ ka kɨ lɔ̀ɔ̀ nɨ mə bɨ̀ tɔꞌɔtə ɨnnù jî ghàꞌàtə̀ ghu. Bə̀ bə tɛꞌɛ kɨ tɔꞌɔtə bə mə akə boŋ a kuꞌunə mə tâ bɨ̀ zi mə, àŋwàꞌànə̀ ma yû a lɛ ŋkwɛtə bɨ̂Krisèn bìi mə bɨ lɛ sɨ yə ŋgɨꞌɨ aà. Bɨ lɛ ŋwàꞌànə̀ a mbìi mbìì aa a mbo bo, a ŋghɨ̀rə mə tâ bo ka mbɛ nɨ̂ ànnù yìi mə Mmàꞌà à lɛ ŋkàꞌà a mbo bo aà (2.11,17,26,27; 3.5,11,12,21). Jɔn à lɛ nswoŋ a laa mə ɨnnù jìi mə ɨ tswe fàa nɨ̂ àŋwàꞌànə aa ɨ ka wàŋsə fɛ̀ꞌɛ̀, ŋ̀ghɨrə mə bɨ ka nyuꞌutə nɨ̂ ‘Mmmàꞌà mbî. Ka mə Kristo kaa à burə tɨ̀ bɨ̀ɨ̀ aa, kaa a sɨ̀ ghɨrə̀ mə tâ bə̂ bi bɨ̀ liꞌinə mə nòò ǹzî yì à tɨ̀gə a abô.
Kristo à nɨ yu yìi mə àŋwàꞌànə ma yû a lɔgə ntɛꞌɛ mbìì, ǹdɨꞌɨ ŋû yìi mə à nɨ ghu aà. À nɨ Mû ‘Mbînjə̀rə̀ wa, “fi tsiꞌì tsǒ bɨ lɛɛ̀ ŋ̀wa” (5.6), lâ m̀bə Akamântsò yìi mə à kɔꞌɔ ləŋə ŋghɛɛ nɨ mmàꞌa ntsyà ɨ kɨ tɨgə buꞌutə, ɨ̀kǔm yi ɨ bə “Nɨ̀ghàà nɨ Nwî” mbə “ ‘Mfɔ̀ bɨ̀fɔ̀,” nɨ “M̀màꞌàmbî bɨ̀mmàꞌàmbî” (19.11-16).
Bɨ yatə̂ àŋwàꞌànə̀ yû aa laà:
1. Ǹjiꞌìnnǔ aŋwàꞌànə̀ yuà 1.1-8
2. Ǹjə̀ə̀ təə təə yî ǹlɔ̀gɨ̀nə̀, nɨ ŋ̀ŋwàꞌànə ŋghotə jya ji sàmbaà 1.9—3.22
3. Nɨ̀buꞌu nɨ aŋwàꞌànə̀ nya nɨ ɨ̀wenə alɛ jya ji sàmbaà 4.1—8.1
4. Ǹtàŋ jya ji sàmbaà 8.2—11.19
5. Ǹdə̂fɔ̀ wa nɨ̀ ǹnàà mɨtsəꞌə jya ji baà 12.1-13.18
6. Ǹjə̀ə̀ təə təə jî mɔꞌɔ 14.1—15.8
7. Ɨ̀kaŋ alwintɔŋə Nwî jya ji sàmbaà 16.1-21
8. Àjàŋ mə Babylon à lɛ ŋwò aa, bo bɨ̀ àjàŋ mə bɨ lɛ ŋghaꞌa naà mɨ̀tsəꞌə ya, nɨ ŋ̀gàŋntoò m̀bweꞌesə̀ wa, nɨ Devil aà 17.1—20.10
9. Ǹtsɔ̀ꞌɔ̀tə mɨ̀saꞌà nòò ǹlwìꞌìnjɨ̀m 20.11-15
10. Àbùrə̀ yî fii, nɨ̀ nsyɛ yì m̀fii, nɨ̀ Yerusalem yî m̀fii wâ 21.11—22.5
12. Ɨ̀nnù jìi mə Jɔn à lɛ nswoŋ a nlwìꞌìsə aà 22.6-21
1
Mɨ̀ghàà mɨ nlɔ̀gɨ̀nə̂
Àŋwàꞌànə̀ yû a swoŋ aà ɨ̀nnù jî lə̀ə̀ntə̀ jìi mə Yesu Kristo à lɛ mfiꞌisə ndɨꞌɨ, a bə̂ ɨ̀nnù jìi mə Nwì à lɛ mfa ghu mbo mə tâ à dɨꞌɨ a mbô ŋ̀gǎŋfàꞌâ ji, a bə̂ ɨ̀nnù jìi mə ɨ tswe nɨ̀ wàŋsə mfɛ̀ꞌɛ̀ aà. Kristo à lɛ ntoo angel yì a yî ǹdɨꞌɨ ɨnnù ma jû a mbo ŋ̀gàŋàfàꞌâ yì Jɔn. Jɔn, tsǒ ayəfə, à lɛ nswoŋ ŋgɔ̀ŋ ɨ̀nnù tsɨ̀m jìi à lɛ nyə aà, ɨ̀nnù ma jû ɨ swoŋə̀ aa annù ǹloŋ nɨ̀ghàà nɨ Nwì bo bɨ̀ ànnù nɨ̂ŋkoŋ ya yìi Yesu Kristo à lɛ sɨ kɛ̀ꞌɛ̀nə̀ aà. M̀bɔɔnə a mbo ŋù yìi mə a twoŋ nɨghàà nɨ Nwî ma nû a mbo bə̀ aà, m̀bɔɔnə ɨ kɨ̂ ǹtswe a mbo bə̀ bìi bɨ yuꞌu ntoo ma yû ŋ̀ghɨrə nɨ̂ ànnù yìi mə nɨ swoŋ aa nloŋ mə nòò à tɨ̀gə a abô.
Jɔn a tsàꞌàtə ŋghotə jya ji sàmbaa a alaꞌa Asia
Àa mə̀ Jɔn mə mə too aŋwàꞌànə̀ yû a mbô ŋ̀ghòtə jya ji sàmbaa a alaꞌa Asia:
Ɨ̀bɔ̀ŋ Nwɨ̂ ɨ̀ tswe a mbo bù nɨ̂ m̀bɔɔnə ya mə ɨ lò a mbo yu wa yìi mə à tswe, yìi à lɛ ntswe, mə à ka yǐ kɨɨ bǔ zì aa, nlo a mbo ɨzwì jya ji sàmbaa jìi ɨ tswe a nsi àbə̀rə̀ Nwî aa, ŋ̀kɨ nlo aa mbo Yesu Kristo yìi à nɨ ayəfə yi annù nɨ̂ŋkoŋ, tsiꞌì yu wa yìi à lɛ ntsya mbìì ǹyweenə nɨ nɨ̀wo, ǹtɨgə nsaꞌa nɨ bɨ̀fɔ̀ bɨ tsɨ̀m fàa mbi aà.
Tsǒ mə Yesu kɔ̀ŋə̀ yiꞌinə̀, à lɛɛ̀ ŋ̀kɨ ŋkɛtə mɨ̂ŋkɨ̀rə̀ mɨ ɨnnù jî bɨ̂ jiꞌinə a nu biꞌinə̀ nɨ̂ àləə nû yi, ŋghɨrə bìꞌinə̀ tɨgə bɨ̀saꞌa bɨ alaꞌa bìꞌinə̀ nɨ̀bò m̀bə ŋgǎŋmàꞌa Nwì jìi mə ɨ fàꞌa a mbo Nwìŋgɔ̀ŋ Taà yì aa, tâ nɨ̀ghaꞌa tswe ghu mbo bo àdàꞌa mbuꞌutə bə̀ ǹlwiꞌi nɨ̂ŋkoŋə̀. Amen.
Nɨ̀ zî àkə̀, wâ à ka yǐ zì aa a mûm m̀bàꞌà, tâ miꞌi mɨ̀ tsɨ̀m yə yi, tâ bə̀ bɨ̀ tsɨ̀m bìi bɨ lɛ nsò yi aa bɨ̀ yə yi; tâ ŋ̀gwɛ̀ꞌɛ̀ mu ŋǔ ntsɨ̀m fàa nsyɛ ɨ̀ tɨgə nyəꞌə ndərə nɨ̂ àkɨɨ̀ yaa nloŋ annùu yìi bɨ lɛ ŋghɨ̀rə̀ ghu nu aà. A bə lâ. Amen.
M̀màꞌàmbî Nwìŋgɔ̀ŋ à swǒŋ mə, “Mə̀ nɨ Alpha ŋ̀kɨ mbə Omega,” mə̀ tswe, mə̀ lɛ ntswe, ɨ yǐ kɨɨ bǔ zì, m̀bə Mbuꞌutə̀mbî.
Àjàŋə Jɔn à lɛ nyə Kristo a nɨ̂ ǹjə̀ə̀ təə təə aà
Àa mə̀, mumaà ghùù Jɔn, yìi, a mum Yesu, mə yə ŋgɨꞌɨ tsǒ bù ŋ̀kɨ ntswe a mûm ànnǔ nɨfɔ̌ Nwî tsǒ bù aa, ŋ̀kɨɨ mbii nɨ̂ ŋ̀gɨꞌɨ nɨ̂ àtàŋəntɨɨ aà. Bɨ lɛ nlɔ̀gə̀ gha ŋghɛ̀ɛ̀ ǹləə a kɨ̂ŋkǐ Patmos ǹloŋ mə mə̀ lɛ sɨ swoŋə nɨghàà nɨ Nwî bo bɨ̀ ànnù nɨ̂ŋkoŋ ya yìi Yesu à lɛ ŋkɛ̀ꞌɛ̀nə̀ aà. 10 Mə̀ lɛ ntswe a mûm Àzwì wa njwî M̀màꞌàmbî, ǹyuꞌu ǹjì a njɨ̌m mə̀ ɨ ghaà nɨ̂tɨ̀ɨ̀ ǹtɔŋnə tsiꞌì tsǒ ǹtàŋə̀. 11 Ǹswoŋ mə, “Ŋwàꞌànə annù yìi mə ò yə aa a mûm àŋwàꞌànə̀, ǹtoo a mbô ŋ̀ghòtə jya ji sàmbaa, a mbo Efeso, nɨ Smyrna, nɨ Pergamum nɨ Thyatira, nɨ Sardis nɨ Philadelphia, nɨ Laodicea.”
12 Mə̀ lɛ ŋkarɨkə a gha mə mə yə ŋû wa mə à lɛ sɨ ghàà a mbo mə̀ aa, mə̀ kàrə̀ mə̂ gha aa nyə ɨtɛtə̀ bɨ̂lâm jìi bɨ lɛ nnaŋsə nɨ gold aa ji sàmbaà, 13 ǹyə ŋû yǐ mɔꞌɔ a təə wa a tɨtɨ̀ɨ ɨ̀tɛtə̀ bɨ̂lâm m̀bə tsǒ Mu Ŋù, ŋ̀wɛꞌɛ àdaŋə atsə̀ꞌə̀, ŋ̀kɨ ŋwɛꞌɛ ɨkò gold a ɨbɨ̀ɨ yu; 14 àtû yi bo bɨ̀ ɨ̀nǒŋtû jɨ fuꞌu buu tsǒ ŋkɨkurə mâghum, Kə̀ ɨ̀bàrəburə; miꞌì mi khɨ̂ tsiꞌì tsǒ ǹlwà mɔꞌɔ, 15 mɨ̀kòrə̂ mi bə tsǒ àbwɛɛ yìi bɨ nàŋsə̀ mə̂ ǹtɔɔ nsìꞌì a nɨ nɨ̀kèntə̀ nɨ alàà a bâŋ, ǹjì yì ɨ jwuꞌù tsǒ mɨ̀ŋkì mî ghàꞌàtə̀; 16 mɨ̀njɔ̀ŋ mi sàmbaa lɛ ntswe ghu mûm àbo yì màꞌà, munwi ǹtsò yìi a ɨtsəꞌə mbɛ̀ɛ̀ tsɨ̀mə̀ aa a fɛꞌɛ̀ ghu ntsù; ǹsî yi ɨ tâ tsǒ nòò ǹtɨɨ̀ àsìꞌìnə̀.
17 Mə̀ yə̀ mə̂ yi aa, ŋwo ghu mɨkòrə̀ tsǒ akwo ŋû. A nɔ̂ŋsə̀ àbô yi yî màꞌà a nu mə̀, ǹswoŋ mə, “Tsee kɨ bɔꞌɔ, mə̀ nɨ ǹtsyàmbìì ŋ̀kɨ mbə ǹlwìꞌìnjɨ̀m, 18 m̀bə mə̂ yìi mə̀ tswe ntɨ̀ɨ̀ aà; mə̀ lɛ ŋkwo, lâ yə̂, mə̀ tswê ǹtɨ̀ɨ̀ ɨ yǐ lwìꞌì nɨ̂koŋə̀, mə kɨ ntswe nɨ bɨ̀key bɨ nɨwo bo bɨ̀ bìi mə bɨ ŋaꞌa ntsǔbùꞌu alaꞌa bɨ̀ku bɨ bə̂. 19 Tsɨ̂tsɔ̀ŋ, ŋwàꞌànə ɨnnù jìi o yə aa, jìi ɨ tswe ghu aa, bo bɨ̀ jìi ɨ ka bɔŋ zì aà. 20 A ŋghɛ̀ɛ a nɨ̂ ànnù yìi mə a tswe alɔ̀ꞌɔ̀sə̀ ǹloŋ mɨ̂njɔ̀ŋ mû mi sàmbaa mìi ò yə a mûm àbo mə̀ yî màꞌà aa, nɨ ɨtɛtə̀ lâm gold jya ji sàmbaa, mɨ̀jɔ̀ŋ mû mi sàmbaa bə aa baangel bɨ ŋghotə jya ji sàmbaa, ɨ̀tɛtə̀ lâm gold jya ji sàmbaa, ɨ bâŋnə̀ m̀bə aa ŋghòtə jya ji sàmbaà.