Àŋwàꞌànə̀ Paul a mbô ŋ̀ghòtə̂
BaROMA
ǸJIꞌÌNNǓ AŊWÀꞌÀNƏ̀ YÛ
A aŋwàꞌànə̀ yû aa a lɛ ŋŋwàꞌànə Paul a mbo ŋ̀ghòtə a Roma. À lɛ ŋŋwàꞌànə aa a nswoŋ mə yu lɔ̀ɔ nzi nyə waa, tâ bo bo faꞌatə, lâ m̀bɔŋ tâ à zi nyə waa, à lɛ ŋŋwàꞌànə annù ǹloŋ ntoo yì ǹsɨgɨ̀nə̀ ya mə Mmàꞌàmbì à lɛ ntwoŋə yi mə yù ka nsɛɛnsə aà. A ŋghotə̂ BaRoma aa a lɛ ntswe BaYuda bo bɨ̀tɨ̀zi Nwì bìi bɨ lɛ nlò maa alaꞌa bo bɨ̀ a ɨtoo dàŋ. Ma la a bə mə Paul à lɛ sɨ ghàa aa a mbo bàYuda (2.17-4.25) bo bɨ̀ a mbo bɨ̀tɨ̀zî Nwî (1.13-15; 11.13).
Paul à fâ àtu annù yìi mə yu lɔ̀ɔ ŋghàa ghu aa tsiꞌì a nlɔ̀gɨ̀nə̂ (1.16-17). Ǹtoo yì ǹsɨgɨ̀nə̀ ya ɨ̀ tswê nɨ̀ mɨ̀dàꞌà a nyweensə bə̀ bɨ̀tsɨ̀m bìi mə bɨ bii Kristo aà, baYuda bo bɨ̀ bɨ̀tɨ̀zɨ Nwî. Ǹtɨgə naŋsə nlɔgə noò ma mùu nɨ̂ àŋwàꞌànə̀ ǹtɔꞌɔtə annù yìi mə a tswe a nɨ̂ ǹtoo yì ǹsɨgɨ̀nə̀ aà. ‘Mfoo nswoŋə a ajàŋ mə bə̀ bɨ̀tsɨ̀m bɨ ghɨ̀rə̀ mə ɨbɨ, ntɨgə tswe a sàꞌa aghaꞌa bo bɨ̀ Nwî aà. Kaa mbə nɔ̀ŋsə̀ a waꞌà bə̂ yweensə̀. Nwì a ghɨ̀rə annù bə̂ a tsinə̀ ǹtsya aa a njɨ̌m àbìintɨɨ a nu Kristo. Paul a tɨgə̀ ŋ̀ghɛɛ nɨ̀ m̀bìì ghaa nloŋ ntswêntɨ̀ɨ̀ yìi mə ŋù à tswe nɨ yu a mûm Kristo aà. Ŋ̀gàŋmbii Kristo à tswe nɨ̀ m̀bɔɔnə bo Nwì. Àzwì a ghɨrə̀ kaa waꞌà àbùꞌù a mbo nɔ̀ŋsə̀ bo nɨ̀wo mə nɨ buꞌutə nɨ̂ bə̀ aa bù m̀bə (7.24-8.3). Paul à ghàa ntɔꞌɔtə njiꞌì ànnù yìi mə nɔ̀ŋsə̀ à tswe ghu aà (5-7), ǹtɨgə naŋsə ŋghaa sɨgɨ̀nə̀ nloŋ ntswêntɨ̀ɨ̀ a mûm Àzwì, ǹdɨꞌɨ ɨfàꞌa Azwì a mûm ǹtswêntɨ̀ɨ Krisèn. A ghɨ̀rə Azwì Nwî ŋù tɨgə̀ ǹtswe nɨ̂ ǹtswêntɨ̀ɨ̀ yî m̀fiì (11). Bə̀ bìi mə bɨ tswe nɨ̂ Àzwi yî Làà aa a tsyàsə̀ nɨ̂ waa a nɨ̂ ɨ̀nnù tsɨ̀mə̀. Ŋù yìi mə à sɨ nɨ̂ Àzwì Kristo tswê aa, kaa à sɨ Krisèn bə̂ (8.9).
Ŋ̀ghɛɛ a nɨ̂ ànnǔ baYuda bo bɨ̀ à yi bɨtɨ̀zi Nwî, ǹswoŋ mə a lɛ ntaŋtə Nwî ŋ̀ghɨrə mə tâ baYuda tuu Kristo tǎ fa abwarə a mbo ŋŋwɛ̀ꞌɛ̀ mu ŋù ǹtsɨ̀m tâ ɨ̀ zi Nwî a njɨ̌m ɨ̀bɔ̌ŋ yi a mum Kristo. Lâ à ka yǐ tɨ bə nɨ a njɨ̀m tâ baYuda bəŋkə waa mbii Kristo ǹyweenə. Paul a tɨgə̀ m̀bu ŋghɛ̀ɛ̀ nɨ̂ m̀bìì ǹswoŋə ajàŋ mə bə̀ bìi mə bɨ tswe nɨ̂ ǹtswêntɨ̀ɨ̀ yî m̀fii a mûm Àzwi bɨ tswe nɨ̀ ŋ̀ka nzì nɨ̂ àkòrə̀ nɨzî yaa laà. Bɨ tswe nɨ̀ m̀fa mɨbɨ̀ɨ̀mɨnû myaa a mbo Nwì ɨ kɨ fàꞌà ghu mbô. Bɨ tswe nɨ̂ àkɔ̀ŋnə̀, m̀bɔꞌɔtə nɨ̂ bɨ̀saꞌa bɨ alaꞌa, ǹlɔgə nɨ̂ ɨ̀nnù jî sɨgɨ̀nə̀ ǹtsya nɨ̂ ɨ̀bɨ ghu, ǹlɔɔ nɨ bɨ̀mânjì bɨtsɨ̀m a ntswe nɨ̀ m̀bɔɔnə bo bɨ̀ bə̀ bɨ̀tsɨ̀mə̀.
Bɨ yatə̂ àŋwàꞌànə̀ yû aa laà:
1. Ǹjiꞌì ànnù àŋwàꞌànə̀ yû bo bɨ̀ àtu annù 1.1-17
2. Àjàŋ mə ŋù a lɔ̀ɔ mə Nwì à yweensə yi aà 1.18—3.20
3. Àjàŋ mə Nwì a yweensə bə̂ aà 3.21—4.25
4. Ǹtswêntɨ̀ɨ̀ yî m̀fii a mum Kristo 5.1—8.39
5. Israel a mûm àtaŋtə̀ Nwî 9.1—11.36
6. Àkòrə̀ nɨzǐ bɔɔ bɨ Kristo 12.1—15.13
7. Ɨnnǔ ntsɨrə̀ ǹjɨ̀m bo bɨ̀ àtsàꞌàtə̀ Paul 15.14—16.27
1
Àa mə̀ Paul àbùꞌù Yesu Kristo yìi mə à lɛ ntwoŋ gha a nɨ̂ ŋ̀gàŋntoò yì, ǹtsɔꞌɔ nləə mə mə̀ ka nsɛɛnsə ntoo Nwì yî ǹsɨgɨ̀nə̀ yìi mə à lɛ ŋkàꞌà a mbo ba mbìì ǹnɨ̀ŋ a ntɨɨ ŋgǎŋntoò ji bo ŋwàꞌànə̀ a mûm àŋwàꞌànə Nwì aà. Ǹtoò Nwì yî ǹsɨgɨ̀nə̀ ma yû ɨ tswe aa nloŋə Mû yì Yesu Krsito M̀màꞌàmbî yiꞌinə̀ yìi mə, a mûm ǹjyǎnu, à lɛ mbə ŋû àtsə David aà. Lâ a mûm Àzwì Nwî, Nwì à lɛ ndɨ̀ꞌɨ̀ nɨ mɨ̀dàꞌà mî wè mə à nɨ Mû yì a ajàŋ yìi à lɛ nyweensə yi nɨ nɨ̀wo aà. Ǹtsya ghu njɨ̀m Nwìŋgɔ̀ŋ a tɨgə̀ m̀fa abwarə a mbo bìꞌì mə tâ bìꞌì kwɛrə ɨ̀bɔ̀ŋ Nwî ŋ̀kɨ ntɨgə mbə ŋgǎŋntoo Kristo, nloŋ aa ŋgaa Kristo, mə mbə a tɨgə̀ ǹlɔgə bə̂ a nɨ̂ ɨ̀toò tsɨ̀m ǹzi nɨ bu mə bɨ̀ bii yi ŋka nyuꞌunə nii. Bù bìi mə nɨ̀ tswe a Roma aa, bìi mə Yesu Kristo à kɨ ntwoŋə ghuu mə tâ nɨ̀ bə bə̂ bi aa, nɨ̀ kɨ ntswe ghu abɔ̀ꞌɔ̀. Mə̀ tɨgə̀ ǹtoo nɨ̂ àŋwàꞌànə̀ yû a mbo bù bɨtsɨ̀m bìi nɨ̀ tswe a alaꞌa baRoma bìi mə Nwìŋgɔ̀ŋ à kɔ̀ŋə ghuu, ntwoŋə ghuu mə tâ nɨ̀ bə bi aà. Tâ ɨ̀bɔ̀ŋ Nwî bo bɨ̀ m̀bɔɔnə yìi ɨ̀ lo a mbo Nwìŋgɔ̀ŋ Taà yìꞌinə̀ bo bɨ̀ Yesu Kristo Mmàꞌàmbi aa, tâ ɨ̀ tswe a mbo bù.
Paul à fâ m̀bɨꞌɨkə a mbo Nwì
A ntsyàmbìì, mə fa mbɨꞌɨkə a mbo Nwìŋgɔ̀ŋ ghà ǹtsya a njɨm Yesu Kristo nloŋə ghuu bɨtsɨ̀mə̀, ǹloŋ mə bɨ yùꞌù mə̂ ànnǔ abìintɨɨ̀ yuu a mbî ǹtsɨ̀mə̀ aà. Nwìŋgɔ̀ŋ wa yìi mə mə fàꞌà ghu mbo nɨ̀ ǹtɨɨ̀ ghâ tsɨ̀m, a ajàŋ yìi mə mə sɛ̀ɛ̀nsə ntoo yì ǹsɨgɨ̀nə̀ ya mbɨꞌɨ Mû yì aa, à nɨ̂ àyəfə̂ ghà mə mə swoŋ aa annù nɨ̂ŋkoŋ mə, mə waꞌatə nɨ̂ ghuu a mûm àtsàꞌàtə̀ Nwî a ŋgɔ̀ŋ bɨ̀nòò bɨtsɨ̀m kaa kɨꞌɨ̀ kaà. 10 Ŋ̀gɔ̀ŋ bɨ̀nòò bɨtsɨ̀m mə yi tɨ tsàꞌàtə̀ Nwî aa, mə̀ betə̀ nɨ̂ Nwî mə a nɨ̂ ŋ̀kɔ̀ŋə̂ yì, tâ à ghɨrə tâ mə̀ zi ajàŋ yìi mə mbə mə̀ zî ŋ̀ghantə ghuu tsɨ̂tsɔ̀ŋə̀. 11 Ǹloŋ mə mə naŋsə nyəꞌətə nɨ a nyə bù, mə mbə mə̀ zî ŋ̀ghɨrə nɨ̀ tɨ̂nsə̀ ǹtsya nɨ mɨ̀tə̀ŋnə̀ mìi mə Àzwì a təŋə gha ghu aà. 12 Mə swoŋ aa mə, mbə̂ bìꞌinə̀ dɨɨ̀ntə̀ a yiꞌinə̀ biꞌinə̀ nɨ biꞌinə̀ a njɨ̀mə abìintɨɨ̀, mə mbə àbìintɨɨ̀ yuu a dɨɨ̀ntə̀ gha, àya akɨ̂ ǹdɨɨntə ghuu.
13 Bɨ̀lɨ̂m bâ mə lɔ̀ɔ mə nɨ̀ naŋsə nzi mə a nɨ̂ ŋ̀gàà jî ghàꞌàtə̀, mə̀ kàꞌà mə̂ mə mə zî yə ghuu, (lâ ǹzi yweꞌe tsɨ̂tsɔ̀ŋ bɨ kɨɨ̀ ŋ̀kɨŋə naa tsiꞌì kɨ̀ŋə̀). Mə lɔ̀ɔ nzi mə mbə mə̀ lɔgə̀ bə̀ a tɨtɨ̀ɨ bù bo bɨ̌ atɨtɨ̀ɨ bɨ̀ tɨ̀zî Nwî bî mɔꞌɔ mfa a mbo Kristo lɛ. 14 Mə̀ tswe nɨ̀ àbèꞌè ǹloŋ ŋgaa baGrikia, bo bɨ̀ bɨ̀tɨ̀zî ànnù, ǹtswe nɨ̂ àbèꞌè ǹloŋ ŋgàŋ mɨtsyɛ̀ bo bɨ̀ ɨ̀jɨ̀ŋtə̀ bə̂. 15 Tsǒ mə a bə laa, mə̀ tɨgə̀ ǹnaŋsə nyəꞌətə nɨ a ŋkɨ nswoŋ ntoo yì ǹsɨgɨ̀nə̀ ya a mbo bù a alaꞌa baRoma.
Mɨ̀dàꞌà mɨ ntoo yì ǹsɨgɨ̀nə̀ yâ
16 Kaa mə̀ sɨ atu dɨ̀rə̀ nloŋ ntoo yì ǹsɨ̀gɨ̀nə̀ yâ, ǹloŋ mə ɨ̀ laa mbə mɨdaꞌa mɨ Nwî mìi mə mɨ yweensə bə̂ bɨ̀ tsɨ̀m bìi bɨ tswe nɨ̂ àbìintɨɨ aà; baYuda a ntsyàmbìì, ŋ̀kɨ ntɨgə mbɔŋ yòŋtə̀ a nu baGrikia. 17 Ǹloŋ mə ǹtoo yì ǹsɨgɨ̀nə̀ ya ɨ ghɨ̀rə a laa a nɨ a mbo bə̀ a ajàŋ yìi mə Nwìŋgɔ̀ŋ a ghɨ̀rə̀ ànnù yaa bɨ̀ bə̀ a tsinə̀ aa a njɨ̌m àbìintɨɨ̀, a ǹlɔ̀gɨ̀nə ɨ ghɛ̀ɛ lwìꞌìsə̀. Àŋwàꞌànə̀ Nwî a swoŋə̀ ǹloŋə abìintɨɨ mə, “Ŋù yìi bɨ ghɨrə̀ ànnù yi tsinə̀ bo Nwì a njɨ̌m àbìintɨɨ aa, àa yɨ̌ tswe ntɨ̀ɨ̀.”
Àjàŋ mə ŋù mɨ̀sɔ̀ŋ à wo annù aà
18 Nwîŋgòŋ a aburə a dɨ̀ꞌɨ àfìintɨɨ̀ yi a nu bə̀ m̀bɨꞌɨ ŋgɔ̀ŋ ɨ̀bɨ̂ waa tsɨ̀mə̀. Kaa bo sɨ Nwî bɔꞌɔ, ɨ̀bɨ̂ waa yìi mə bo ghɨ̀rə̀ aa ɨ kɨŋə̀ nɨ mə tâ bə̀ tsuu annù nɨ̂ŋkoŋ ɨ zi. 19 Ǹloŋ mə annù yìi mə bə̀ tswe nɨ̂ ǹzi mbɨꞌɨ ŋgaa Nwì aa a laa a mbo bo, nloŋ mə Nwìŋgɔ̀ŋ à dɨ̀ꞌɨ̀ mə̂ a mbo bo. 20 Ǹlɔgɨnə ajaŋ mə bɨ lɛ naŋsə mbi aa, màrə̀ Nwì yìi mə kaa bɨ sɨ yə aa, bo bɨ̀ mɨ̀tɨ̀ɨ̂ mi mya mə mɨ tswe nɨ̂ŋkoŋ aa, bo bɨ̀ tsiꞌì àjàŋ yìi mə à nɨ Nwî aa, a naŋsə mfɛ̀ꞌɛ̀ ǹlaa a mbo bə̀, a ajàŋə bo yə njoo jìi Nwìŋgɔ̀ŋ yumbɔŋ à nàŋsə aà. Kaa bo sɨ̀ nɨ̂ ànnǔ dàŋə a nswoŋ ɨ fiꞌi ɨlɛ̀ɛ̂ waa ghu tswê. 21 Ka mə bo lɛ nzi Nwî aa, kaa bo lɛ ŋkɨꞌɨ̀ nii tsǒ Nwì ghuꞌusə̀, kaa ŋkɨꞌɨ̀ nɨ̀ m̀bɨꞌɨkə ghu mbo kɨɨ mfa. Bo bâŋnə̀ ǹlɔgə nɨ̂ mɨ̀tsyɛ̂ myaa ŋwaꞌatə nɨ̂ bə̂ ɨ̀nnǔ dàŋə̀ dàŋə̀ ghu. Ɨ finsə̀ mɨ̀ntɨɨ̀ myaa. 22 Àjàŋ mə bo swoŋə nɨ mə bo nɨ ŋ̀gàŋmɨtsyɛ̀ aa a bâŋnə̀ ŋ̀ghɨrə bo tɨgə̀ mbə ɨ̀jɨ̀ŋtə̀. 23 A mbo bo a ŋka mmii Nwìŋgɔ̀ŋ wa yìi à lwìꞌi nɨ̂koŋ aa, bo bâŋnə̀ ŋ̀ka mmii nɨ̂ ǹjoo jìi bo naŋsə ɨ finə̀ ŋû mɨ̀sɔ̀ŋ yìi a kwo aa, m̀finə bɨ̂sɨŋ, m̀finə nnaà, ŋ̀kɨ mfinə bɨ̂majùgə̂.
24 Maa ajàŋ, Nwìŋgɔ̀ŋ a tɨgə̀ m̀meꞌe waa mə bo bwɛ a nɨ̂ ǹjoo nsɨŋ jìi mə mɨ̀ntɨɨ̀ myaa yə̀ꞌə̀tə̀ aa ǹtɨgə ŋghɨrə nɨ̂ ɨ̀nnǔ adɨ̀rə̂tu bo nɨ bo. 25 Bo lɔgə̀ ànnù nɨ̂koŋ nloŋ ŋgaa Nwì m̀bəŋkə a tɨgə̀ àbaŋnənnù. Bo kɨ̂ ǹtɨgə mmii ŋkɨɨ mfaꞌa nɨ a mbô ǹjoo jìi Nwì à nàŋsə mbaŋnə mmàꞌàtə̀ a yi Ŋgàŋnàŋsə̂ ǹjoo wa yìi bɨ tswe nɨ̀ ŋ̀ka ŋghaꞌasə a ŋgɔ̀ŋ bɨ̀nòò bɨtsɨ̀mə̀ aà. Amen.
26 Ǹloŋ ma jû ɨ̀nnù mə bo ghɨ̀rə̀ aa, Nwìŋgɔ̀ŋ a meꞌè waa a mbo ɨ̀nnǔ adɨ̀rətu jìi mə bo yə̀ꞌə̀tə̀ aà. Bàŋgyɛ̂ byaa bɨ maꞌàtə̀ m̀bâŋnə̀ ǹtɨgə nlɔgə nɨ bàŋgyɛ̀. 27 M̀bâŋnə̀ ɨ kɨ̂ ǹtɨgə mmaꞌatə bâŋgyɛ̀ ǹtɨgə nlɔgə nɨ̂ m̀bâŋnə̀. M̀bâŋnə̀ ɨ buꞌu nɨ̂ ɨ̀nnǔ adɨ̀rətu jì swèrə̀ ǹswerə bo bɨ̀ m̀bâŋnə̀ jî mɔꞌɔ, ǹtɨgə nnɨŋə nɨ̂ ǹjo Nwì yî ǹtɨ̀ɨ̀ a nu bo nloŋ ɨnnǔ jyaa jya mə bo bùꞌù aà. 28 Àjàŋ yìi mə bo lɛ ntuu mə kaa mbə bo kɨꞌɨ̀ ànnù nɨ̂ŋkoŋ mbɨꞌɨ ŋgaa Nwì a mûm ǹtɨɨ bo ləə̀ aa, Nwìŋgɔ̀ŋ a mmeꞌe waa a mûm ɨ̀nnǔ nsɨŋ, mmɔ̀ɔ̀ntə̂ jyaa bo bɨ̀ a nɨ àkòrə̀ nɨzì yî bɨ̂. 29 Bo lɛ ntɨgə nluu nɨ̂ m̀buu ɨnnǔ ɨbɨꞌɨntɨɨ, ǹluu nɨ̂ ɨ̀bɨ, nɨ ntɨɨ yìi ɨ yə̀ꞌə̀tə njoo aa, nɨ ɨnnù jî bɨ̂. Ǹluu nɨ àghə̀ꞌə̀nə̀, nɨ annǔ nzwitə bə̀, nɨ fɨ̀kɔ̀rə̀, nɨ̂ m̀bweꞌesə̀, nɨ mɨ̀nàŋ, nɨ fɨswoŋə, 30 ǹtswe nɨ̂ ŋ̀ghàa a njɨ̀m, m̀baa nɨ̂ Nwî, m̀bəgɨtə nɨ bə̀, ntəərə, ŋŋee nɨ̂ nu, m̀forə nɨ̂ ɨ̀nnù jî bɨ, ǹtɨɨ nɨ̂ àtu a mbo bɨ̀taà byaa bo bɨ̀maà byaa, 31 m̀bə ɨjɨ̀ŋtə̀, mbə bə̂ bìi kaa bɨ sɨ ŋkàꞌâ yàà ləə, mbə bɨtɨ̀kô mɨ̀lɨ̀ŋnə̀, mbə bâwà tɨ̀ghə̀gə̀. 32 Ka mə bo zi mə nɔ̀ŋsə̀ Nwì à swǒŋ mə, ŋù yìi mə a tswe mbuu ntswêntɨ̀ɨ̀ ma ghû à ka kwo aa, bo ghɛɛ̀ nɨ̂ m̀bìi a ŋghɨ̀rə ma jyaà ɨ̀nnù ŋ̀kɨɨ mbeentə mə tâ bə̀ bî mɔꞌɔ ka ŋghɨrə.