Mbɛɛ Bhaadal ɛ Zaŋ
Zaŋ
Mɛkɛn
Mbɛɛ Bhaadal ɛ Zaŋ nakwyalaa ɛ étɛp ezɛɛga ekeletyɛ nadidi pɛ kyee bɔs Siili nɛ ghuu pɛ kyee dik Azi Minɛl, dɔɔ nɛ kyee bɔs di djóoaa mos Tudky ɛ.
Mɛkana mak ɛ koobela mɛtsek-mɛtsek. Etɛp nɛ mɛpka mɛ di kwyala tɔ tak ɛ tok tyee wat nɛ bɛdhiiti mɛkana mɛ embɛɛ mɛbhaadal. Nyɛ ɛpedjɛ bɛtɛ nɛ duu tɔ ɛtiibal etɛp di sela tɔ mɛpka nɛ mɛsa mɛ Yezu nadi sa ɛ.
Ɛtsek ɛ mɛkɛn mɛ mɛkana mɛ tak ɛ, ɛlaŋel ɛ wat kɛyaka nɛ ɛlanelɛ kam nɛ ebá (1-12) ye kaada ɛ eboo endem mɛtɛn nɛ ebá yii Yezu nasa ɛ. Bɛ djóo yɛ «endem» ɛ, etɛɛ náá, ye ɛpelyaal náá, Yezu ɛ mɔɔ Zɛɛb. Ekwyala e ɛtsek ɛ tak kaada ɛ bhoma ɛ Yezu bɛ nɛ bɛdhiiti bot, tyee: dhiiti kukuma ghaa-Zɛɛb eYuda, ɛlaŋel ɛ elɛl (3); nɛ yii moma dɛl ɛ Samali, ɛlaŋel ɛ ená (4); dɔɔ nɛ bot ɛ mɛbɛ, ɛlaŋel ɛ etɛn zɛnɔɔ ɛlaŋel ɛ etɛn nɛ ená (5-9). Tɔ mɛlyo mɛ, Yezu lyaal nyel ɛ dáa mapa di djɛ tsik ɛ (6.35). Yezu lyaal nyel ɛ dáa mbaalel ɛsaa ebhata di tɔ́ nɛ bot bɛ pɛ kyee di di kunaa nɛ Zɛɛb Sɛɛg ɛ (10.11). Yezu baalyaal nyel ɛ dáa gwyɛ ngel di kas kɔ bot ɛ bɔs djas ɛ (8.12). Yezu ɛ ɛpetel nɛ bot djas náá, nyɛ ɛ́ tak.
Ɛtsek ɛ ebá e mɛkana, ɛlaŋel kam nɛ elɛl kɛyaka nɛ ɛlaŋel mɛkam-mɛmbá nɛ wat (13-21). Ye kwyala ɛ etɛp ɛwala ɛ Yezu aadus kɔ bɔs, byet pɛ ɛko pɛ daa Sɛɛg ɛ. Yezu eelii nɛ bɛdjekel bɛ. Nyɛ nadi djɛ bɛ mɛlyo etɛp ɛwala ɛ nyɛ aadi ààbɛ e di wat bɛ nɛ bɛ nɔɔ ɛ. Ɛlaŋel ɛ kam nɛ elɛl kɛyaka nɛ ɛlaŋel kam nɛ etɛn nɛ wat (13-16). Bhii tak Yezu eezɛdjaala nɛ Sɛɛg kɔ ɛsu ɛ bɛdjekel bɛ. Ɛlaŋel ɛ kam nɛ etɛn nɛ ebá (17).
E mɛsik mɛ mɛkana, ekwyala lyaal ɛ etɛp ee nasɛɛ é ghɛŋ ɛsyee ɛ Yezu ɛ. Nɛ bɛtɛ nɛ etɛp ee di nɔŋel nɛ yii bɔɔ Matie, Malak nɛ Luk nakwyal ɛ. Ɛlaŋel ɛ kam nɛ etɛn nɛ elɛl nɛ ɛlaŋel ɛ kam nɛ etɛn nɛ ená (18-19).
Yezu naatel bɛdjekel bɛ nyel nyɛy nɛ tsik, dwoo ɛbyoŋ ɛ eYuda di djóoaa Pak ɛ. Ɛlaŋel mɛkam-mɛmbá nɛ mɛkam-mɛmbá nɛ wat (20-21). Mot nakwyal Mbɛɛ Bhaadal yak ɔ ke ɛ náá: nyɛ nakwyal mɛkana mɛ ɛ, etɛp bot ɛ nadi ààbee Yezu ɔ needum koŋ nɛ nɛ pe. Ɛlaŋel mɛkam-mɛmbá, kana ze mɛkam-mɛmbá nɛ etɛn nɛ ená kɛkum ze mɛkam-mɛlɛl nɛ wat (20.29-31).
Mbɛɛ bhaadal ɛ Zaŋ dyeebalyaal «eYuda» ɛ dáa dhiiti mbi zɛɛga. Zɛɛga tak lyaal ɛ bot ɛ mɛbhuka ɛ Yezu. Deenek, daŋ-daŋ ɛ, ekukuma eYuda nabɛ ààdi é kwyɛl nyɛ. Bela náá, Yezu nyɛ ɛmet nadi ɛ́ mot dhaad mbyak eYuda, dɔɔ nɛ bɛdjekel bɛ yii mɛkɛn pe. E sok Zaŋ di lii kɔ ɛsu ɛ eYuda ɛ, nyɛ ààlii dum nɛ bot ɛ dɛl djas, din ɛ tak gwyák ɛ, bot ɛ mɛbhuka ɛ Yezu Klisto.
Mbɛɛ bhaadal ɛ Zaŋ ààkaada ɛbyel ɛ Yezu nɛ ɛkɛn ɛ mɛsa mɛ tɔ bot. Tin, e mɛkɛn mɛ mɛkana, nyɛ lɛɛ bot ɛ náá, Yezu Klisto ɛ «Mɛkpa mɛ Zɛɛb» nalookan ɛdi e di wat bɛ nɛ Zɛɛb ɛ. Ɛlaŋel wat, ze mɛken kɛsik nɛ yii kam nɛ etɛn nɛ elɛl (1.1-18). Yezu, «Mɛkpa ɛ Zɛɛb» nazyɛɛ zɛdi e di wat bɛ nɛ bot. Deenek bɛ ɛ́ nɛ ghwyil ɛ di bɔɔ Zɛɛb. Tɔ mɛlu mɛ nyɛ nadi bɛ nɛ bɛdjekel bɛ ɛ, nyɛ nadi ɛ́ nɛ boo ɛgwakel bɛ nɛ Sɛɛg. Nyɛ ɛ́ «mot Sɛɛg nadhis kɔ ɛko ɛ bɔs» ɔ. Bot djas aadi é saa Zɛɛb nɛ lyem kwyɛl ɔ, bɛ nɛ ghwyil ɛ gu nyɛ kɔ lo ɛ Yezu.
1
Tsik, Gwyɛ, Ɛtsak Sɛɛŋɛlɛ mɔn
1 «Tɔɔɔ» e mɛkɛn mɛ esonok djas, Mɛkpa nabɛ ɛ e moo tak. Ye nabɛ ɛ bɛ nɛ Zɛɛb, Ye nabɛ ɛ Zɛɛb. 2 Ye ɛ́ tsɛɛtsɛ náá, e mɛkɛn «tɔɔɔ», Mɛkpa nadi ɛ́, é di wat bɛ nɛ Zɛɛb. 3 Esonok djas di kɔ bɔs ɛ, nakusel ɛ nɛ Mɛkpa. Ye tok nɛ sa wat kɔ bɔs'ak Mɛkpa nadi ààkus. 4 Tsik nadus ɛ pɛ tɔ lɛ. Deenek, tsik tak naasa náá, bot djas nyen popoopwon tɔ gwyɛ. 5 Gwyes ɛpekas, djɛ boo gwyɛ e di mɛghomla nadi ɛ́. Tin, mɛghomla kadi ɛ́ ààkwak ɛsaab yɛ.
6 Ye nabɛ ɛ nɛ dhiiti mot Zɛɛb nadhis ɔ. Din ɛ mot tak nabɛ ɛ Zaŋ. 7 Nyɛ nazyɛ ɛ́ tyee tyaasɛs etɛp ɛzɛlyo bot dum nɛ gwyɛ. Etɛɛ náá, bot djas needum koŋ nɛ Zɛɛb kɔ ɛsu ɛ lɛ. 8 Zaŋ nyɛy nyɛ ɛmet nabɛ ààbɛ gwyɛ tak. Deenek, nyɛ nazyɛ ɛ́ tyee tyaasɛs etɛp ɛzɛlyo bot dum nɛ gwyɛ tak. 9 Mɛkpa mɛ tak nabɛ ɛ sim gwyɛ na tsɛɛtsɛ. Ye nabɛ ɛ tɛtɛ gwyɛ di djɛ bot djas eselele ɛ. Ye nazyɛ kɔ bɔs ɛ, ye neezɛdjɛ bot gwyɛ.
10 Deenek, Mɛkpa naazyɛ pɛ kɔ bɔs, ye ɛ́ nyɛy ɛ nakus bɔs. Tin, bot ɛ bɔs'ak ààpakamyaal nyɛ. 11 Mɛkpa naazyɛ tɔ bot ɛ mbyak'ɛ. Ye ka bela náá, bot ɛ mbyak'ɛ naabyen ɛmyaal ɛ nyɛ. 12 É di'enek, bot djas aamyaal nyɛ ɔ, bot aadum koŋ nɛ nɛ ɔ, Mɛkpa aadjɛ bɛ ghwyil ɛdi ɛ bɔɔ Zɛɛb. 13 Deenek, bot ɛ tak waabyel. Bɛ aanàkwaabyel byela ghiya. Ààbɛ byela di dus tɔ gwyes epuud ɛ. Ààkobaabɛ bɛa byela nɛ ɛkwosak ɛ mot. Ye ɛ́ ɛbyel ɛ byelaa nɛ ɛkwosak ɛ Zɛɛb ɛ.
14 Mɛkpa nadi e moo mot. Mot tak naazɛbe di tɔ lena. Mena naabeeka mɛkas mɛ, ye ɛ́ mɛkas mɛ sɛɛŋelɛ sim Mɔn di bela nɛ Sɛɛg ɛ. Lwoodela nɛ enɛm nɛ embɛɛ ɛ Zɛɛb nɛ etsɛɛtsɛ. 15 Zaŋ naakan ɛdi ɛ́ tyee tyaasɛs etɛp ɛlyo bot dum nɛ nɛ. Nyɛ nadi e tuud náá: «Ye ɛ́ kɔ ɛsu ɛ lɛ ɛ mɛ nadi keke náá: “Mot di zyɛ bhis mam ɔ, nyɛ eedhaa mɛ. Etɛɛ náá, ɛsok nɛ mam nɛ byel, nyɛ nadi ɛ́ tak.”»
16 Nɛ tsɛɛtsɛ náá, mena naabelaka bɛtɛ nɛ ekum bɛ. Nyɛ naakɛl kɔ lena enɛm nɛ embɛɛ bɛ yak kɔ yii. 17 Ye ɛ́ tsɛɛtsɛ náá, Zɛɛb naadjɛ mena etsi nɛ Moiiz. Deenek, Zɛɛb ka baadhis mena enɛm nɛ embɛɛ nɛ etsɛɛtsɛ nɛ Yezu Klisto. 18 Ye tok nɛ mot ngɔt nabee Zɛɛb sok. Sɛɛŋɛlɛ sim mɔn'ɛ ɛmet, nyɛy mot di Zɛɛb ɔ, nyɛ diɛ e di wat bɛ nɛ Sɛɛg. Ye ɛ́ Mɔn ɛ di lyaal bot Sɛɛg.
Lɛŋ dum nɛ étɛp ɛ Zaŋ Nduuel-bot
19 EYuda e ghaada Yeluzalɛm naalwom bɛdhiiti bɛghaa-Zɛɛb nɛ bɛdhiiti bot ɛ di sa mɛsa tɔ kok Ndjaa-ebuwa. Bot ɛ tak ɛ nakɛ ɛ dji Zaŋ Nduuel-bot náá: «Wɔy ɛ yɔ zɛ ee?» 20 Nyɛ naazɛlɛɛ bɛ nɛ etsɛɛtsɛ náá: «Ààbɛ, mam tok Mɛsia.» 21 Bhii tak, bɛ eezɛdji nyɛ náá: «Bha wɔy ɛ́ zɛ? Wɔ ɛ́ ngoolel-mɛkpa ɛ Zɛɛb Eli?» Nyɛ eezɛbɔɔza nɛ nɔɔ náá: «Ààbɛ! Mɛ ɛ tok Eli.» Bɛ eebaazɛdji nyɛ náá: «Ye ɛ́ wɔy ɛ di ngoolel-mɛkpa ɛ Zɛɛb di bwoodaa ɛ?» Nyɛ eebaazɛbɔɔza nɛ nɔɔ náá: «Ààbɛ.» 22 É di'enek, bɛ eezɛdji nyɛ náá: «Ah wɔy ɛ́ zɛ? Etɛɛ náá, bis ɛ sikɔ ɔ, bis neekɛlɛɛ bot ɛ dhis bis ɔ. Wɔy nakuma nyel ke náá, wɔ ɛ́ zɛ?» 23 Nyɛ eezɛbɔɔza náá: «Mɛ ɛ́ gwood mot di tuud pɛ kyee bɔs bɛsyɛ di ààbɛ nɛ mɛdii ɛ náá:
“Koobalka mɛze ɛ Ghɛŋ, ye di looba-looba*Eza 40.3!”»
Dáa ye di kwyala tɔ mɛkana mɛ ngoolel-mɛkpa ɛ Zɛɛb Ezayi ɛ.
24 Tin, bot ɛ nalwomaa pɛ daa Zaŋ ɔ, nabɛ ɛ bot ɛ ɛdhuu ɛ eFalizyɛ. 25 Deenek, bɛ eebaazɛdji nyɛ náá: «Etɛp yé wɔ di duu bot Zɛɛb, yɛ bɛ náá, wɔy tok Mɛsia, ààbɛ Eli, ààbaabɛ dhiiti ngoolel-mɛkpa ɛ Zɛɛb ɔ?» 26 Zaŋ eezɛbɔɔza nɛ nɔɔ náá: «Mam duu bin Zɛɛb ɛ, pɛ tɔ mɛdii. Tin, tɔ ɛdhuu ɛ len, ye ɛ́ nɛ mot ngɔt bi di ààgu ɔ. 27 Mot di zyɛ bhis'am ɔ, nyɛ eedhaa mɛ nɛ mɛbwala. Mam aanàkwaakobela-belak duu ɛmalal étɛp ɛkotii-tiiak ekel e ekoko bɛ.» 28 Etɛp bak djas sɛɛ tin ɛ, pɛ ghaada Bhetani, pɛ yii kiid dii Yuldɛn. Ye ɛ́ pɛ kyee Zaŋ Nduuel-bot nadi duu bot Zɛɛb ɛ.
29 Tɔ yak mɛlem, Zaŋ ka bee ɛ Yezu é zyɛ pɛ daa lɛ. Tin, Zaŋ eezɛke náá: «Beeka mɔɔ bhata Zɛɛb e. Ye ɛ́ nyɛy ɛ di dis mesyem mɛ bot ɛ bɔs djas. 30 Ye ɛ́ dum nɛ nɛ mɛ nalɛɛ náá: “Mot di zyɛ bhis koŋamɔ ɔ, nyɛ eedhaa mɛ. Etɛɛ náá, ɛsok nɛ mam nɛ zyɛ, nyɛ nadi ɛ́ tak.” 31 Mam nabɛ ààdi é gu náá, nyɛ Mɛsia. Tin, mam nazyɛ, zɛduu bot Zɛɛb tɔ mɛdii ɛ́. Etɛp mɛ neelyaal bot ɛ Yisalaɛl nya.»
32 Zaŋ boo zɛkaada sa nyɛ nabee ɛ. Nyɛy náá: «Mɛ eebee Sisim Zɛɛb é dus tɔ gwoo sul pɛ si dáa ɛghum, bhii tak Sisim tak eezɛtyaa kɔ lɛ. 33 Kɛkum dwoo ɛlak mos, mam nabɛ ààdi gu náá, nyɛ ɛ́ Mɛsia. É di'enek, ye ɛ́ mot ɛ nadhis mɛ náá, mɛ zɛduu bot Zɛɛb tɔ mɛdii ɔ nalii nɛ nam. Nyɛ nake nɛ nam ɛ náá: “wɔ waabee Sisim é dus tɔ gwoo sul zɛdi kɔ mot. Bhii tak Sisim tak ɛ zɛtyaa kɔ lɛ. Ye ɛ́ nyɛy ɛ́ aapaduu bot Zɛɛb nɛ Sisim na Dɛɛ.” 34 Mam eebee yɛ nɛ mis mam met. Etɛp tak ɛ mɛ di baŋa bin ye ɛ́. Ye ɛ́ mot tak, nyɛ ɛ́ Mɔn Zɛɛb.»
Bɛdjekel ɛ Yezu naleekan ɛsɛ́ɛ sok ɔ
35 Yak ɛlu bhii tak, Zaŋ dinaa é di'enek wat, bɛ nɛ bɛdjekel bɛ bɛbá. 36 Dáa nyɛ nabee Yezu é dhaŋ ɛ, nyɛ eezɛke nɛ bɛdjekel bɛ náá: «Beeka mot di mɔɔ bhata ɛ Zɛɛb ɔ!» 37 Bɛdjekel bɛ bɛbá eezɛgwak deenek, wɔ gwaa bɛ zɛdu Yezu. 38 Wɔ gwaa Yezu zɛliig mis, gwyák pɛ bhis, dáa nyɛ nabee náá bɛdjekel binɔk nadi du nyɛ ɛ́, nyɛ ɛ́ booke nɛ nɔɔ náá: «Bi saa yé?» Bɛ eezɛbɔɔza nɛ nɛ náá: «Labhi! Wɔ dyeebadi paa?» Labhi kwyɛl ɛlɛɛ ɛ: Lyoel. 39 Yezu eezɛbɔɔza nɛ nɔɔ náá: «Dhaaka etɛp bi neezɛbee.» Bhii tak bɛ eezɛdu nyɛ, bɛ eezɛtɔ́, kɛbee sum di Yezu nadidi ɔ. Tin, bot binɔk zokaadi bɛ nɛ Yezu e di wat dwoo tak. Ye nabɛ ɛ́ dwoo eezeleega moo tyee ɛwala ená.
40 Andele, dhyeeb ɛ Simɔŋ Pyɛɛd, nabɛ ɛ mot ngɔt pak bɛdjekel ɛbá binɔk nagwak lii ɛ Zaŋ, da bhii tak bɛ ɛ́ du Yezu ɛ. 41 Andele nakɛleeboma ɛ́ nɛ tel Simɔŋ. Nyɛ ɛ́ boolɛɛ nyɛ náá: «Bis eebela Mɛsia!» Nyɛ nadi eke deenek ɛ etɛɛ náá, din ɛ Mɛsia kwyɛl ɛlɛɛ: Klisto. 42 Bhii tak nyɛ eezɛdul nyɛ pɛ dáa Yezu. Dáa Yezu nabee nyɛ, nyɛ ɛ́ booke nɛ nɛ náá: «Wɔ ɛ Simɔŋ, mɔɔ Zaŋ. Wɔ aakadjóoaa ɛ Kefas.» E kwyɛl ɛlɛɛ ɛ́: Pyɛɛd.
43 E yak dhiiti dwoo, Yezu nadi kwyɛl ɛtɔ́ pɛ kyee dik Ghalile. Tin, nyɛ eezɛboma nɛ dhiiti mot di djóoaa Filip ɛ. Nyɛy nɛ nɛ náá: «Dua mɛ!» 44 Filip nadi ɛ́, mot Bhɛtsaida, ghaada ɛ Andele bɛ nɛ Pyɛɛd. 45 Filip eezɛkaada etɛp binek nɛ mɔɔ sɔ Natanaɛl. Nyɛy nɛ nɛ náá: «Bis eebela mot Moiiz nakwyal dum nɛ nɛ tɔ mɛkana mɛ etsi ɔ. Ye ɛ́ mot bɛngoolel ɛ mɛkpa ɛ Zɛɛb nabaalii kɔ ɛsu ɛ lɛ ɔ. Yezu mot dɛl ɛ Nazalɛt, mɔɔ Zozɛf.» 46 Natanaɛl eezɛke nɛ nɛ náá: «Tɛtɛ sonok ɛ nɛ ghwyil ɛ tuula pɛ Nazalɛt e?» Filip ɛ́ boobɔɔza nɛ nɛ náá: «Dha, wɔ neezɛbee.»
47 Dáa Yezu nakabee Natanaɛl é zyɛ pɛ daa lɛ ɛ, nyɛ ɛ́ booke nɛ nɛ náá: «Nɛ tsɛɛtsɛ beeka mot dɛl Yisalaɛl di ààgu mɛkɔŋ ɔ.» 48 Natanaɛl eezɛdji náá: «Wɔ gu mɛ dáa?» Tin, Yezu eezɛbɔɔza nɛ nɛ náá: «Ɛsok nɛ náá, Filip djóo wɔ, e bɛ ɛ́, mɛ zebee wɔ. Wɔ di ɛ́, pɛ si le di djɛ bhum fiigh ɛ.» 49 Natanaɛl eezɛbɔɔza, nyɛy nɛ nɛ náá: «Labhi! Wɔ ɛ́ Mɔn Zɛɛb! Wɔ ɛ́ mɛkoozi mɛ Yisalaɛl!» 50 Yezu eebaazɛbɔɔza nɛ nɛ náá: «Wɔ dum koŋ nɛ nam ɛ́, etɛɛ náá, mɛ eelɛɛ wɔ náá: “Mɛ bɛ ɛ́, mɛ eebee wɔ é ghɛŋ wɔ di si le fiigh ɛ.” Wɔ waabee esonok dhaa yii wɔ di ebee'aak.»
51 Yezu eebaazɛlɛɛ nyɛ náá: «Tsɛɛtsɛ nɛ tsɛɛtsɛ mɛ lɛɛ bin etɛp e tsɛɛtsɛ náá: bi ɛ waabee gwoo diia, efofop e Zɛɛb é byet nɛ sul kɔ Sɛɛŋɛlɛ Mɔn Mot.»
*1:23 Eza 40.3