13
Nic'atzin chi nitzolin-pe kac'u'x riq'uin ri Dios
Y jec'a k'ij ri' tok ec'o ca'i-oxi' vinek ri xe'apon riq'uin ri Jesús, y rije' xquitzijoj c'a chire chirij ri xquic'ulvachij ch'aka' achi'a' aj pa Galilea.* Hch. 5:37. Ri achi'a' cha ri' ec'o c'a pa rachoch ri Dios, y e quic'ualon-apo chicop richin chi yequisuj chire ri Dios. Y jac'a tok ye'ajin chusujic ri chicop chire ri Dios, rije' xebecamisex c'a can. Can etaman c'a chi ri xbanon chi xebecamisex can ri achi'a' ri' ja ri k'atoy-tzij rubini'an Pilato. Ri quiquiq'uel c'a ri chicop y ri quiquiq'uel ri achi'a', xuxol-ri'.
Pero ri Jesús xubij chique: ¿Rix nich'ob chi ri achi'a' aj-Galilea ri', queri' xquic'ulvachij roma más e aj-maqui' Job 22:5-16; Jn. 9:2; Hch. 28:4. que chiquivech ri ch'aka' chic e quivinak aj-Galilea? Man que ta ri'. Jac'a rix, vi man xtitzolin ta pe ic'u'x riq'uin ri Dios, xa can xquixapon chuka' chupan ri ruc'ayeval ri xe'apon-vi rije'. ¿O rix nich'ob chuka' chi ri e vakxaklajuj ri xequen (xecom) ri chiri' acuchi c'o-vi ri ya' rubini'an Siloé, Neh. 3:15. tok xtzak ri torre chiquij, chi más e aj-maqui' que chiquivech conojel ri ch'aka' chic vinek ri ec'o chiri' pa tinamit Jerusalem? Man que ta ri'. Jac'a rix vi man xtitzolin ta pe ic'u'x riq'uin ri Dios,§ Ez. 18:30. xa can xquixapon chuka' chupan ri ruc'ayeval ri xe'apon-vi rije'.
Ri c'ambel-tzij chirij juvi' víquix ri man jun ruvech
Y ri Jesús xuchop c'a rubixic jun c'ambel-tzij chiquivech, y xubij: C'o c'a jun achin ruticon* Mt. 21:19. juvi' víquix (higo) ri pa rulef, y xapon chuxe' ri che' chutz'etic vi c'o ruvech. Y ri juvi' víquix ri' xa man jun ti ruvech c'o. Romari' ri rajaf ri ulef xubij chire ri achin ri samajiy rulef: Oxi' yan c'a juna' re' ri can juna-juna' nontz'eta' re che' re', y man jun bey nutz'eton chi ruyo'on ta jun ti ruvech. Lv. 25:21; Ro. 2:4, 5; 2 P. 3:9. Roma c'a ri' más utz tachoyo-el, roma xa man jun ti ruvech nuya'. ¿Achique nic'atzin-vi chi xaxe nuq'uis ruchuk'a' re ulef? Pero ri samajiy richin ri ulef xubij chire ri rajaf: Taya' na chic c'a can re juna' re'. Ex. 32:11; Jl. 2:17; He. 7:25. Tinbana' na c'a rutzil ri ulef ri tiquil-vi y tinya' na k'ayis chuxe'. Vi nuya' c'a ruvech, utz. Y vi xa man nuya' ta c'a ruvech, c'ari' c'a tachoyo-el, xcha' ri samajiy richin ri ulef. Quere' ri c'ambel-tzij ri xutzijoj ri Jesús.
Pa jun k'ij richin uxlanen, ri Jesús nuc'achojirisaj c'a jun ixok luculic
10 Y pa jun c'a k'ij richin uxlanen, ri Jesús yerutijoj c'a ri vinek riq'uin ri ruch'abel ri Dios, pa jun jay ri can nitzijox-vi ruch'abel ri Dios. 11 Y chiquicojol ri vinek ri quimolon-qui' ri chiri', c'o c'a jun ixok ri c'o yan vakxaklajuj§ Lc. 13:16. juna' ruchapon-pe yabil. Re ixok c'a re' luculic, y can man nitiquir ta nipa'e' juba' choj. Re ixok re' ruc'ulvachin c'a quere' roma jun itzel espíritu.* Hch. 16:16. 12 Pero tok ri Jesús xutz'et ri ixok ri', xroyoj y xubij chire: Re vacami jac'are' xacolotej chuvech ri ayabil. Sal. 107:20; Is. 65:1; Mt. 8:16.
13 Y xuya' c'a ruk'a' Mr. 16:18; Hch. 9:17. pa ruvi' ri ixok. Y ri ixok can jari' xchojmir, xpa'e' jebel. Y ri ixok can jac'ari' xuya' ruk'ij-ruc'ojlen ri Dios.§ Lc. 17:14-17. 14 Pero ri achin ri achi'el jun tata'aj ri chiri' chupan ri jay ri richin ri quimolojri'il, janíla itzel xuna' chire ri Jesús roma xuc'achojirisaj ri ixok chupan ri k'ij ri richin uxlanen. Romari' ri achi'el tata'aj xubij chique ri vinek ri quimolon-qui' ri chiri': Ronojel semana c'o vaki' k'ij richin yojsamej. Y chupan c'a ri k'ij ri' quixpe riq'uin ri Jesús* Jn. 5:15, 16; Ro. 10:2. richin yixc'achojirisex, y man ja ta re k'ij re', k'ij richin uxlanen.
15 Pero ri Ajaf Jesús can jari' xubij chire: Rix xa ca'i' ipalej. ¿Man c'a chi'ivonojel ta rix ye'isol-el ri iváquix, ri iquiej pa jun uxlanibel-k'ij, Mt. 12:10; Mr. 3:2; Lc. 6:7; 14:3, 5; Jn. 7:21-24. richin yixbe chuya'ic quiya'? Ja', queri' ri niben rix, man riq'uin chi ri chicop man can ta janíla ruk'ij. 16 C'a ta la' chic c'a re jun ixok re', ri alc'ualan can roma ri Abraham, Lc. 19:9; Ro. 4:12-16. achi'el rix. Y ri Satanás c'o yan vakxaklajuj juna' ri ruximon-pe. ¿Man ta cami c'a ruc'amon chi nic'achojirisex chupan jun uxlanibel-k'ij?
17 Tok ri Jesús rubin chic ka re tzij re', conojel ri ye'etzelan richin, xeq'uixbitej-ka chuvech. Jac'a ri ch'aka' chic vinek janíla niquicot cánima, roma ri Jesús janíla nim ri rusamaj ri Dios najin chubanic.§ Lc. 18:43.
Ri ija'tz ri richin ri mostaza
18 Y ri Jesús xubij c'a: ¿Achique c'a xtinbij chirij ri rubanic tok ri vinek ye'oc pa rajavaren o pa ruk'a' ri Dios? ¿Achok iq'uin junan vi?* Mt. 13:31; Mr. 4:30. 19 Yin ninbij c'a chi junan riq'uin ri ija'tz ri richin ri mostaza ri nutic can jun achin ri pa rulef. Tok niq'uiy, can achi'el jun ti che' nitzu'un, can janíla nim. Romari' tok ri aj-xic' tak chicop ri yebe pa cak'ik', ye'apon chupan richin niquiben quisoc ri pa tak ruk'a'.
Ri ruch'abel ri Dios can xtibiyin-vi
20 Y ri Jesús xubij c'a chuka': ¿Achique cami xtinbij chirij ri rubanic tok ri vinek ye'oc pa rajavaren o pa ruk'a' ri Dios? ¿Achok iq'uin junan vi? 21 Xa can junan c'a riq'uin ri ch'en Mt. 13:33. (ch'amilej-k'or) ri neruc'ama-pe jun ixok y nuya' can chupan oxi' pajbel-q'uej, y nuch'amirisaj ronojel, xcha' ri Jesús.
Quixoc chupan ri ruchi-jay janíla latz'
22 Y ri Jesús Hch. 10:38. xuchop chic c'a el ri rubey pa tinamit Jerusalem. Pero nabey xbek'ax-pe pa tak nima'k y cocoj tinamit, richin nutzijoj ri ruch'abel ri Dios.§ Mt. 9:35; Mr. 6:6. 23 Y c'o c'a jun ri xc'utun chire ri Jesús, y xubij chire: Ajaf, ¿e q'uiy cami ri xquecolotej?* 1 Co. 1:18; 2 Co. 2:15.
Pero ri Jesús xa chique c'a conojel xch'on-vi, y xubij: 24 Can titija' c'a ik'ij tinimaj ri ruch'abel ri Dios. Ronojel ri niben rix, can pa ruchojmilal tibana' chuvech ri Dios. Roma ri ruchi-jay ri yixk'ax-vi, janíla latz'. Mt. 7:13. Y janíla c'a e q'uiy ri vinek xticajo' xque'oc chupan ri ruchi-jay ri', pero man xquetiquir Jn. 7:34; 8:21; 13:33; Ro. 9:31; 10:2, 3. ta xque'oc. 25 Roma tok ri Ajaf xtiyacatej-pe y xtorutz'apej§ Mt. 25:10. can ri oquibel, rix ri man jani ix oquinek ta apo riq'uin, xquixoyon* Sal. 32:6; Is. 55:6; Lc. 6:46. c'a apo y xtibij: Ajaf, Ajaf, tajaka' ri ruchi-jay chikavech richin chi yojoc-apo. Pero rija' xtubij-pe chive: Man vetaman ta acuchi quixpe-vi. Mt. 7:23. 26 Y rix xtibila' c'a apo chire: Ja roj ri xojva-xojuc'ya' aviq'uin. Y ja ri pa tak bey richin ri katinamit, chiri' xabij-vi ri ruch'abel ri Dios. Tit. 1:16. 27 Jac'a rija' xtubij-pe chive: Xinbij yan chive chi man vetaman ta acuchi quixpe-vi. Man utz ta chi yixc'oje' viq'uin,§ Sal. 6:8; Mt. 7:23; 25:41. rix banoy-etzelal, xticha' ri Ajaf. 28 Y tok xque'itz'et ri achi'a' ri quibini'an Abraham, Isaac, Jacob* Mt. 8:11. y conojel ri achi'a' ri xek'alajirisan ri ruch'abel ri Dios ojer can, chi ec'o pa rajavaren o pa ruk'a' ri Dios, jac'ari' tok xtoc ri ok'ej iviq'uin roma ri bis, xtikach'ach'ej ivey Mt. 8:12; 13:42; 24:51. roma xixelesex can. 29 Y xquepe c'a vinek quere' pa jotol, quere' pa xulan, quere' pa relebel-k'ij y quere' pa kajibel-k'ij. Gn. 28:14. Vinek ri quicukuban quic'u'x viq'uin. Y re vinek re' xquec'oje' c'a pa rajavaren o pa ruk'a' ri Dios. Rije' xquetz'uye' c'a apo ri pa mesa. 30 Y ri chiri' ec'o c'a xtic'oje' quik'ij y ri vacami manek oc quik'ij, y ec'o c'a ri janíla quik'ij vacami, manek oc quik'ij xtic'oje',§ Mt. 19:30; 20:16; Mr. 10:31. xcha' c'a ri Jesús.
Ri Jesús yerok'ej ri vinek aj-Jerusalem
31 Y chupan c'a chuka' ri k'ij ri', ec'o achi'a' fariseos ri xe'apon riq'uin ri Jesús, y xquibij chire: Ri Herodes, ri k'atoy-tzij, nrajo' yarucamisaj. Catel c'a el vave' chanin, xecha' chire.
32 Pero ri Jesús xubij chique ri achi'a' ri': Quixbiyin y tibij chire ri jun k'atoy-tzij ri', ri novinek chubanic ri etzelal, chi yin c'a xquenvelesala' na itzel tak espíritu y can c'a xquenc'achojirisala' na chuka' ri c'o quiyabil. Queri' re vacami, ri chua'k y ri cabij, y c'ari' c'a xtinq'uis can rubaniquil re samaj re'.* He. 2:10; 5:8. 33 Yin xa can c'o-vi chi ninchop-el nubey. Queri' re vacami, ri chua'k y ri cabij. C'o chi yinapon ri pa tinamit Jerusalem, roma ri e k'alajirisey ri ruch'abel ri Dios man jun bey ri xquecamisex ta pa jun chic tinamit.
34 Y c'ari' ri Jesús xch'on c'a chiquij ri vinek ri ec'o pa Jerusalem. Rija' xubij c'a: Aj-Jerusalem, aj-Jerusalem, ¿achique c'a roma tok ye'icamisala' ri achi'a' ri yek'alajirisan ri nibix chique roma ri Dios? ¿Achique c'a roma chuka' tok ye'icamisala' chi abej ri yerutek-pe ri Dios chi'icojol? 2 Cr. 24:21, 22; Neh. 9:26; Mt. 21:35, 36. Y yin, can janíla c'a bey ri xinvajo' chi xixinmol ta viq'uin, achi'el nuben ri quite-ec' chique ri tak ral, yerumol chuxe' ri ruxic'. Man jun bey c'a xivajo' ta rix. Mt. 23:37. 35 Vacami c'a, ri ivachoch chi'ijujunal rix xtic'oje' can achi'el jun tz'iran ruvach'ulef.§ Lv. 26:31, 32; Sal. 69:25; Pr. 1:24-30; Is. 1:7; Dn. 9:27; Mi. 3:12; Lc. 21:24. Y can kitzij chuka' ninbij chive chi man chic c'a xquinitz'et ta chic,* Jn. 8:21, 24. can c'a ja tok xtapon na ri k'ij tok xtibij chuve: ¡Matiox chi petenek re Jun re'! ¡Rija' can urtisan-vi-pe roma ri Ajaf Dios! ¡Y petenek pa rubi' ri Ajaf Dios! Sal. 118:26; Mt. 21:9; Lc. 19:38; Jn. 12:13. C'a chupan c'a ri k'ij ri' tok xquinitz'et chic jun bey.

*13:1 Hch. 5:37.

13:2 Job 22:5-16; Jn. 9:2; Hch. 28:4.

13:4 Neh. 3:15.

§13:5 Ez. 18:30.

*13:6 Mt. 21:19.

13:7 Lv. 25:21; Ro. 2:4, 5; 2 P. 3:9.

13:8 Ex. 32:11; Jl. 2:17; He. 7:25.

§13:11 Lc. 13:16.

*13:11 Hch. 16:16.

13:12 Sal. 107:20; Is. 65:1; Mt. 8:16.

13:13 Mr. 16:18; Hch. 9:17.

§13:13 Lc. 17:14-17.

*13:14 Jn. 5:15, 16; Ro. 10:2.

13:15 Mt. 12:10; Mr. 3:2; Lc. 6:7; 14:3, 5; Jn. 7:21-24.

13:16 Lc. 19:9; Ro. 4:12-16.

§13:17 Lc. 18:43.

*13:18 Mt. 13:31; Mr. 4:30.

13:21 Mt. 13:33.

13:22 Hch. 10:38.

§13:22 Mt. 9:35; Mr. 6:6.

*13:23 1 Co. 1:18; 2 Co. 2:15.

13:24 Mt. 7:13.

13:24 Jn. 7:34; 8:21; 13:33; Ro. 9:31; 10:2, 3.

§13:25 Mt. 25:10.

*13:25 Sal. 32:6; Is. 55:6; Lc. 6:46.

13:25 Mt. 7:23.

13:26 Tit. 1:16.

§13:27 Sal. 6:8; Mt. 7:23; 25:41.

*13:28 Mt. 8:11.

13:28 Mt. 8:12; 13:42; 24:51.

13:29 Gn. 28:14.

§13:30 Mt. 19:30; 20:16; Mr. 10:31.

*13:32 He. 2:10; 5:8.

13:34 2 Cr. 24:21, 22; Neh. 9:26; Mt. 21:35, 36.

13:34 Mt. 23:37.

§13:35 Lv. 26:31, 32; Sal. 69:25; Pr. 1:24-30; Is. 1:7; Dn. 9:27; Mi. 3:12; Lc. 21:24.

*13:35 Jn. 8:21, 24.

13:35 Sal. 118:26; Mt. 21:9; Lc. 19:38; Jn. 12:13.