24
Tok c'astajinek chic ri Jesús
Y nimak'a' yan domingo ri nabey k'ij richin ri semana, ri ixoki' xebe c'a ri chuchi-jul,* Mt. 28:1; Mr. 16:1; Jn. 20:1. y e quic'ualon-el ri jubulej tak ak'on ri e quibanon-el. Y ec'o c'a chuka' ch'aka' chic ixoki' ri e benek quiq'uin. Y tok xe'apon c'a ri chuchi-jul, xquitz'et c'a chi ri abej tz'apebel ruchi' ri jul, elesan chic el. Rije' xe'oc c'a apo chupan ri jul, Mr. 16:5. y xquitz'et c'a chi ri ruch'acul ri Ajaf Jesús xa man c'o ta. Romari' janíla c'a xquixibij-qui', y xsach quic'u'x. Y can jac'ari' tok xequitz'et e ca'i' achi'el achi'a' e pa'el-apo quiq'uin, y niyic'lun ri quitziak. Y ri ixoki', roma ri quixibinri'il xquilucuba-ka-qui'. Y jari' c'a tok ri achi'el achi'a' xquibij c'a chique: ¿Achique c'a roma rix chiquicojol caminaki' nicanoj-vi ri xa q'ues? 1 Ti. 1:17; Ap. 1:18. Ri ruch'acul man chic c'o ta vave'. Rija' xc'astej yan el. Toka' c'a chi'ic'u'x ri xubij chive tok rija' c'a c'o na c'a ri chiri' pa Galilea. Rija' xubij c'a chive: Yin ri xinalex chi'icojol, can c'o c'a chi xquijach pa quik'a' ri aj-maqui'. Xquicamisex chuvech-cruz. Y pa rox k'ij xquic'astej-pe,§ Mt. 16:21; Mr. 8:31; Lc. 9:22. xecha' ri e ca'i' achi'el achi'a'.
Y ri ixoki' can xoka' na vi c'a chiquic'u'x ri ch'abel ri rubilon can ri Jesús.* Jn. 2:22. Y tok e tzolijinek chic c'a pe ri chiri' pa jul, xquitzijoj chique ri julajuj apóstoles y ri quimolon-qui' quiq'uin, Mt. 28:8; Mr. 16:10. ronojel ri xquitz'et can. 10 Ri ixoki' ri xebeyo'on rutzijol chique ri apóstoles ja ri María Magdalena, ri Juana, ri María ri rute' ri Jacobo, y ch'aka' chic ixoki'. Lc. 8:3. 11 Pero ri apóstoles xa xquich'ob chi ri ixoki' ri' xa achique la ri yequitz'etela', y romari' man xquinimaj ta ri xbix chique coma ri ixoki'.§ Lc. 24:25, 41.
12 Y ri Pedro can jari' xel-el, y junanin xbe c'a chuchi-jul. Y tok xtzu'un c'a apo chupan ri jul, xutzu' chi ri tziek ec'o can chiri'. Rija' xtzolin c'a el, pero janíla c'a nuch'ob rij ri xbanatej.* Jn. 20:3, 10.
Ri xquic'ulvachij ca'i' tzekelbey richin ri Jesús tok quichapon-el bey pan Emaús
13 Y chupan chuka' ri k'ij ri', ec'o c'a e ca'i' chique ri xe'ojkan richin ri Jesús quichapon-el bey richin yebe pan Emaús, Mr. 16:12. ri jun ti tinamit nicanej can pa jun la'ek oxi' leguas chire ri tinamit Jerusalem. 14 Y yetzijon c'a ri e benek. Niquitzijola' ri xebanatej ri cabijir-oxijir can. Dt. 6:7; Mal. 3:16; Lc. 6:45. 15 Y tok benek c'a cánima riq'uin ri quitzij ri e benek, y riq'uin ri niquic'utula' c'a chiquivech ka rije', ri Jesús c'astajinek chic el, xuben c'a chi xeberuk'i', y junan xebe.§ Mt. 18:20; Jn. 14:18, 19. 16 Ri ca'i' c'a achi'a' ri' can niquitzu-vi c'a ri benek quiq'uin, pero c'o c'a banayon chique richin queri' man niquetamaj ta ruvech.* 2 R. 6:18, 20; Mr. 16:12; Jn. 20:14; 21:4. 17 Y ri Jesús xuc'utuj c'a chique: ¿Achique c'a chi tzij ri ichapon-pe re ix petenek? ¿Y achique roma tok yixbison chuka' yixintz'et yin? xcha'.
18 Y jun c'a chique rije', ri rubini'an Cleofas, Jn. 19:25. xch'on-apo chire y xubij: Man jun la'ek vinek ri c'o chiri' pa tinamit Jerusalem ri man ta etamayon ri xc'ulvachitej chupan ri ca'i-oxi' k'ij can. Y rat chiri' at petenek-vi y man avetaman ta achique ri e c'ulvachitajinek chiri', xcha'.
19 Y ri Jesús xuc'utuj c'a chique: ¿Achique ri xc'ulvachitej?
Y rije' xquibij: Ri xuc'ulvachij ri Jesús aj-Nazaret, jun achin ri can k'alajirisey richin ri xbix chire roma ri Dios. Y chuka' can xuc'ut chi c'o ruchuk'a', riq'uin ri nima'k tak milagros ri xerubanala' y chuka' riq'uin ri ruch'abel. Jn. 3:2; 6:14; Hch. 2:22. Queri' c'a xk'alajin chiquivech ri vinek y chuka' chuvech ri Dios. 20 Pero ri principal-i' tak sacerdotes y ri e cachibil, ri pa comon yek'aton tzij chikacojol, jari' ri xebanon chi xcamisex chuvech cruz.§ Mt. 27:1, 2, 20; Mr. 15:1; Lc. 22:66, 71; 23:1, 5; Hch. 3:13, 15; 4:8, 10, 27; 5:30, 31; 13:27. 21 Y roj can xkacukuba' c'a kac'u'x riq'uin chi can ja vi rija' ri petenek chikacolic konojel roj israelitas.* Hch. 1:6. Pero vacami man jun chic c'a achique xtikaben, roma ja yan re' ri rox k'ij tiquen-el (ticom-el). 22 Pero ec'o kachibil ixoki' ri nimak'a' yan xebe chuchi' ri jul, y xojoquixibij. Mt. 28:1, 8; Mr. 16:1, 2, 10; Jn. 20:13. 23 Roma niquibij chi ri ruch'acul ri Jesús xa man c'o ta ri chiri' pa jul. Y niquibij c'a chuka' chi c'o ángeles xquic'ut-qui' chiquivech, y chi re ángeles re' xquibij chique chi ri Jesús xc'astej yan el. 24 Y romari' ec'o c'a chike roj achi'a' ri xebe chuchi-jul richin xbequitz'eta'. Lc. 24:12; Jn. 20:3. Y can achi'el ri xbequibij ri ixoki' chike, can queri' ri xbequitz'eta' can ri achi'a', pero ri Jesús man xquitz'et ta can.
25 Y ri Jesús ri nitzijon benek quiq'uin, xubij c'a chique: Nacanek. Rix xa man oquinek ta c'a pan ivánima ri quibin can ri xek'alajirisan ri ruch'abel ri Dios ojer can. 26 ¿Man quibin ta cami can rije' chi ri Cristo can c'o-vi chi nuc'ovisaj tijoj-pokonal,§ Hch. 17:3. y c'ari' nibe chila' chicaj richin nec'oje' ruk'ij-ruc'ojlen? xcha' chique.* Fil. 2:6-11; 1 P. 1:11.
27 Y ri Jesús xuchop c'a rusolic rij chiquivech ri e ca'i' achi'a' ri', ronojel ri e tz'ibatel can chirij rija', chupan ri ruch'abel ri Dios. Xuchop c'a el riq'uin ri e rutz'iban can ri Moisés, c'a riq'uin ri quitz'iban can ri ch'aka' chic achi'a' ri xek'alajirisan ri ruch'abel ri Dios ojer can. Gn. 3:15; 22:18; 26:4; Nm. 21:9; Sal. 16:9; 22; Jer. 23:5; 33:14; Ez. 34:23; 37:25; Dn. 9:24; Mi. 7:20.
28 Y tok xe'apon c'a ri pa ti tinamit Emaús, ri Jesús xuben chi can choj nik'ax-el. 29 Y richin c'a chi nicanej-ka quiq'uin, ri ca'i' achi'a' ri' xquibij chire: Cacanej-ka kiq'uin, roma ri k'ij xa xka' yan ka, y xa can nimoymot chic, Gn. 32:26. xecha'.
Y ri Jesús xoc c'a apo, richin nic'oje-ka quiq'uin. 30 Y tok e tz'uyul chic c'a apo ri pa mesa, ri Jesús xuq'uen-apo ri vey, y tok rumatioxin chic chire ri Dios, xuper (xupir) ri vey y xuya' c'a chique. 31 Y can c'ari' achi'el xjakatej ri runak'-quivech, y c'ari' xquetamaj ruvech chi can ja ajc'a ri Jesús ri c'o quiq'uin. Ri Jesús xbe chiquivech. 32 Y ri ca'i' achi'a' ri' niquibila' c'a chiquivech: Can kitzij vi chi can nuna-vi chic ri kánima tok yojtzijon ri oj petenek, tok rija' xusol rij ri ruch'abel ri Dios chikavech, xecha'.
33 Ri ca'i' achi'a' ri' can jari' xeyacatej-el ri pa mesa, y xquichop bey richin yetzolin pa Jerusalem. Y xebequila' c'a ri julajuj tijoxela' y ri ch'aka' chic ri can e tzekelbey vi richin ri Jesús,§ Mr. 16:13. quimolon-qui'. 34 Y ri tijoxela' y ri ch'aka' chic niquibij c'a: Ri Ajaf Jesús can xc'astej yan na vi el, y xuc'ut yan ri' chuvech ri Simón.* 1 Co. 15:5.
35 Y jac'ari' tok ri ca'i' achi'a' xquitzijoj-apo ri xquic'ulvachij tok quichapon-el bey pan Emaús, y xquetamaj ruvech chi ja ri Jesús tok xuper (xupir) ri vey. Lc. 24:30, 31.
Tok ri Jesús xuc'ut-ri' chiquivech ri rutijoxela'
36 Y conojel ri quimolon-qui', c'a yetzijon na c'a chirij ri Jesús, tok xquitz'et c'o chic chiri' chiquicojol, y xubij c'a chique: Ja ta c'a ri uxlanen ri xtic'oje' pa tak ivánima chi'ivonojel, Jn. 20:19. xcha'.
37 Pero rije' xquich'ob chi ri niquitz'et jac'a ri ánima richin ri Jesús, romari' janíla xquixibij-qui'.§ Mt. 14:26; Mr. 6:49. 38 Pero ri Jesús xubij chique: ¿Achique roma tok xsach ic'u'x tok xinitz'et y xpe man utzilej tak ch'obonic ta iviq'uin? 39 Que'itzu' re nuk'a-vaken. Quinichapa' na pe', y xtitz'et chi can ja vi yin. Roma xa ta in jun ánima achi'el ri nich'ob rix, man ta c'o nuch'acul. Y rix nitz'et chi yin c'o ronojel, xcha' ri Jesús chique.
40 Y tok ri Jesús rubin chic queri' chique, xeruc'ut c'a ri ruk'a-raken chiquivech. 41 Pero rije' man niquinimaj ta. Xa xsach quic'u'x roma ri niquitzu' y roma ri quicoten. Y richin chi niquinimaj, xpe ri Jesús xuc'utuj c'a chique: ¿Man jun cami richin nitij c'o iviq'uin richin nisipaj ta juba' chuve? xcha'.
42 Y rije' xbequiya-pe chire juba' sa'on quer y juba' cab c'a c'o pa cera. 43 Y rija' xuc'ul y xuchop rutijic, richin tiquitz'eta' chi can ja vi rija' ri Jesús.* Hch. 10:41. 44 Y xubij c'a chique: Tok can c'a inc'o c'a iviq'uin, xinbij c'a chive ri xtinc'ulvachij, y chi can nic'atzin na vi chi nibanatej ronojel ri e tz'ibatel can chuvij yin chupan ri ruch'abel ri Dios, achi'el ri e tz'ibatel can roma ri Moisés, ri e tz'ibatel can coma ri ch'aka' chic achi'a' ri xek'alajirisan ruch'abel ri Dios ri ojer can, y ri e tz'ibatel can chupan ri vuj rubini'an Salmos. Mt. 16:21; Mr. 8:31, 32; 9:31; Lc. 18:31, 32.
45 C'ari' rija' xuben chique richin tik'ax chiquivech ri ruch'abel ri Dios ri tz'ibatel can. Hch. 16:14; 2 Co. 4:6. 46 Y xubij c'a chique: Can tz'ibatel-vi c'a can ri', chi yin ri Cristo c'o chi ninc'ovisaj tijoj-pokonal, y chi can yiquen na vi (yicom na vi), y pa rox k'ij yic'astej-pe, 47 y chi ec'o ri xquebe pa nubi' yin richin xtequitzijoj ri ruch'abel ri Dios chique ri vinek chuvech re ruvach'ulef, chi titzolin-pe quic'u'x riq'uin ri Dios richin nicuyutej quimac.§ Gn. 12:3; Sal. 22:27; Is. 49:6; Jer. 31:34; Dn. 9:24; Os. 2:23; Mi. 4:2; Mal. 1:11; Hch. 13:38; Ga. 3:28; 1 Jn. 2:12. Y nitiquiribex-el re pa Jerusalem. 48 Y rix ri can xitz'et, tik'alajirisaj c'a ri xitz'et.* Jn. 15:27; Hch. 1:22. 49 Y can tivac'axaj c'a jebel re ninbij can chive, xcha' ri Jesús. Can xtintek c'a pe chive ri rusujun ri Nata' Dios chi nuya-pe chive. Ri rusujun c'a rija' chive rix, ja ri Lok'olej Espíritu. Y jari' ri xtoyo'on-ka ivuchuk'a'. Y can quixc'oje' c'a re vave' pa tinamit Jerusalem c'a ri k'ij tok xtika-pe ri Lok'olej Espíritu, Is. 44:3; Jl. 2:28; Jn. 14:16, 17; 15:26; Hch. 1:4. xcha' chique.
Tok ri Jesús xtzolin chila' chicaj riq'uin ri Dios
50 Y ri Jesús xeruc'uaj-el ri rutijoxela' c'a pa tinamit Betania. Y ri chiri', rija' xerutzekej ri ruk'a' chicaj, y xuc'utuj rutzil ri Dios pa quivi' rije'. 51 Y ri Jesús jari' c'a ri najin chubanic tok ja yan ri' xuch'er-el-ri'. Jac'ari' tok xyacatej-el pa cak'ik' y xuc'uex c'a el chicaj riq'uin ri Dios. 2 R. 2:11; Ef. 1:20. 52 Y ri tijoxela' can xquiya' c'a ruk'ij ri Jesús ri chiri'.§ Mt. 28:9, 17. C'ari' xetzolin pa tinamit Jerusalem. Rije' can janíla c'a quicoten c'o pa cánima. 53 Y can k'ij-k'ij c'a ec'o ri pa rachoch ri Dios* Hch. 2:46. richin niquiya' ruk'ij ri Dios y niquinimirisaj rubi'. Can que c'a ri'.

*24:1 Mt. 28:1; Mr. 16:1; Jn. 20:1.

24:3 Mr. 16:5.

24:5 1 Ti. 1:17; Ap. 1:18.

§24:7 Mt. 16:21; Mr. 8:31; Lc. 9:22.

*24:8 Jn. 2:22.

24:9 Mt. 28:8; Mr. 16:10.

24:10 Lc. 8:3.

§24:11 Lc. 24:25, 41.

*24:12 Jn. 20:3, 10.

24:13 Mr. 16:12.

24:14 Dt. 6:7; Mal. 3:16; Lc. 6:45.

§24:15 Mt. 18:20; Jn. 14:18, 19.

*24:16 2 R. 6:18, 20; Mr. 16:12; Jn. 20:14; 21:4.

24:18 Jn. 19:25.

24:19 Jn. 3:2; 6:14; Hch. 2:22.

§24:20 Mt. 27:1, 2, 20; Mr. 15:1; Lc. 22:66, 71; 23:1, 5; Hch. 3:13, 15; 4:8, 10, 27; 5:30, 31; 13:27.

*24:21 Hch. 1:6.

24:22 Mt. 28:1, 8; Mr. 16:1, 2, 10; Jn. 20:13.

24:24 Lc. 24:12; Jn. 20:3.

§24:26 Hch. 17:3.

*24:26 Fil. 2:6-11; 1 P. 1:11.

24:27 Gn. 3:15; 22:18; 26:4; Nm. 21:9; Sal. 16:9; 22; Jer. 23:5; 33:14; Ez. 34:23; 37:25; Dn. 9:24; Mi. 7:20.

24:29 Gn. 32:26.

§24:33 Mr. 16:13.

*24:34 1 Co. 15:5.

24:35 Lc. 24:30, 31.

24:36 Jn. 20:19.

§24:37 Mt. 14:26; Mr. 6:49.

*24:43 Hch. 10:41.

24:44 Mt. 16:21; Mr. 8:31, 32; 9:31; Lc. 18:31, 32.

24:45 Hch. 16:14; 2 Co. 4:6.

§24:47 Gn. 12:3; Sal. 22:27; Is. 49:6; Jer. 31:34; Dn. 9:24; Os. 2:23; Mi. 4:2; Mal. 1:11; Hch. 13:38; Ga. 3:28; 1 Jn. 2:12.

*24:48 Jn. 15:27; Hch. 1:22.

24:49 Is. 44:3; Jl. 2:28; Jn. 14:16, 17; 15:26; Hch. 1:4.

24:51 2 R. 2:11; Ef. 1:20.

§24:52 Mt. 28:9, 17.

*24:53 Hch. 2:46.