4
Ri c'ambel-tzij chirij ri ija'tz
Y ri Jesús e rachibilan ri rutijoxela' xbe chic c'a chuchi' ri nima-ya' y rija' yerutijoj c'a ri vinek riq'uin ri ruch'abel ri Dios. Y can e janíla c'a e q'uiy vinek ri xquimol-apo-qui'* Mt. 13:1, 2; Mr. 2:13; Lc. 8:4. richin nicac'axaj. Romari' ri Jesús xoc-apo pa jun canoa ri chiri' pa ruvi-ya', y xtz'uye' c'a chupan. Y ri chiri' pan ulef chuchi' apo ri ya', ec'o c'a ri vinek nicac'axaj-apo ri Jesús. Ri Jesús q'uiy c'a tijonic ri xuya' chique riq'uin c'ambel tak tzij. Rija' xubij c'a chique: Tivac'axaj c'a jebel re xtinbij chive: C'o c'a jun achin ri xbe pa jopin ija'tz. Y tok ri achin c'o chic pa samaj, nijopin ija'tz, juba' c'a chire ri ija'tz pa bey xka-vi. Y xepe c'a ri aj-xic' tak chicop xquitej-el ri ija'tz ri'. Juba' chic c'a chire ri ija'tz cojol abej xka-vi y chiri' xa man q'uiy ta ri ulef c'o. Y chanin c'a xe'el-pe roma xa man pin ta ri ulef. Xa jac'a tok xpe ruvech ri k'ij, xemayamo' y xechaki'j-ka. Roma c'a ri xa man nej ta benek-ka ri quixe', romari' xechaki'j-ka chanin. Y juba' chic ija'tz xka' cojol k'ayis c'o quiq'uixal. Jer. 4:3. Y tok xe'el-pe, junan xeq'uiy quiq'uin ri q'uix. Pero roma ri q'uix janíla xeq'uiy, ri tico'n xejik' pa quik'a' y man c'a xquiya' ta quivech. Y ri ch'aka' chic c'a ija'tz xka' pa jun utzilej ulef, xe'el-pe y xeq'uiy jebel. Jn. 15:5; Col. 1:6. Y c'o ija'tz xquiyala' a treinta quivech, c'o xquiyala' a sesenta y c'o ri xquiyala' a cien quivech.
C'ari' ri Jesús xubij c'a: Ri c'o c'a rac'axabal, can trac'axaj c'a ri xinbij, xcha' chique.
Ri nic'atzin-vi jun c'ambel-tzij
10 Y tok xcanej can ruyon ri Jesús quiq'uin ca'i-oxi' vinek y ri e cablajuj rutijoxela', ri ec'o riq'uin xquic'utuj c'a chire achique c'a ri nrajo' nubij chique riq'uin ri c'ambel-tzij ri xutzijoj chique.§ Lc. 8:9. 11 Y rija' xubij chique: Man jun bey can ta bin can jebel chirij tok ri vinek ye'oc pa rajavaren o pa ruk'a' ri Dios, pero chive rix yo'on c'a k'ij chi nivetamaj. Jac'a chiquivech ri vinek ri man ec'o ta viq'uin, riq'uin c'ambel tak tzij yich'on-vi quiq'uin, 12 richin queri' choj niquitzu' y man niquitz'et ta jebel ri niquitzu',* Is. 6:9, 10; 44:18; Jer. 5:21; Mt. 13:14. y richin chi choj nicac'axaj y man nik'ax ta chiquivech ri nicac'axaj, richin queri' man nitzolin ta pe quic'u'x, y man nicuyutej ta chuka' quimac roma ri Dios.
Ri Jesús nubij achique nic'ulun-vi chi tzij ri c'ambel-tzij chirij ri ija'tz
13 Y ri Jesús xubij chic c'a jun bey chique ri ca'i-oxi' vinek y ri rutijoxela': ¿Man xk'ax ta cami chivech ri c'ambel-tzij ri c'a juba' tinbij-ka chive? Roma vi xa man xk'ax ta chivech, ¿can xtik'ax cami chivech ri ch'aka' chic c'ambel tak tzij? 14 Riq'uin re jun c'ambel-tzij re' ninc'ut c'a chi ri ticonel ri xbejopin ija'tz, jac'ari' ri samajel ri nitzijon ri ruch'abel ri Dios. 15 Ri juba' ija'tz ri xka' pa bey, achi'el ri vinek tok cac'axan chic ri ruch'abel ri Dios, y ri Satanás junanin napon quiq'uin y nrelesaj-el ri ch'abel ri' pa tak cánima. Mt. 13:19; Lc. 8:12; 2 Co. 4:4. 16 Ri ija'tz ri xka' can cojol tak abej, can nich'on-vi c'a chirij ri ruch'abel ri Dios ri nac'axex coma ri vinek. Ri vinek ri' can janíla c'a yequicot tok niquic'ul ri ruch'abel ri Dios pa tak cánima. 17 Pero roma c'a ri can man nuq'uen ta ka ruxe' jebel ri ruch'abel ri Dios pa tak cánima, can man niyaloj ta c'a ri quicoten quiq'uin, xa jun ca'i-oxi' oc k'ij ri utz ec'o riq'uin ri Dios. Job 27:10. Y tok yepe c'a tijoj-pokonal y ye'etzelex roma quiniman ri ruch'abel ri Dios, yetzak can chanin. 18 Y ri ija'tz ri xeka' can cojol tak k'ayis ri c'o quiq'uixal can nich'on-vi c'a chirij ri ruch'abel ri Dios ri nac'axex coma ri vinek. 19 Pero ri vinek ri' roma xa ja ri nrajo' re tiempo ri nicajo' niquiben, nijik' c'a ri ruch'abel ri Dios ri c'o quiq'uin. Nijik' pa ruk'a' ri beyomel§ Sal. 52:7; Pr. 23:5; Ec. 5:13. ri achi'el xa c'o utz nuq'uen-pe nik'alajin y xa man que ta ri'. Y q'uiy chuka' ruvech rayinic yepe quiq'uin, romari' ri vinek ri' can man jun bey c'a xtivachin jebel ri ruch'abel ri Dios pa tak quic'aslen. 20 Jac'a ri ija'tz ri xeka' pa jun utzilej ulef, can nich'on-vi c'a chirij ri ruch'abel ri Dios ri nac'axex coma ri vinek, y ri vinek ri' can niquiq'uen-vi-ka ri ruch'abel ri Dios y ri quic'aslen nivachin jebel.* Ro. 7:4; 2 Co. 5:17; 2 P. 1:4. Can yevachin c'a achi'el niquiben ri ija'tz. Roma ec'o ija'tz niquiya' c'a treinta quivech, ec'o niquiya' a sesenta quivech y ec'o can a cien c'a quivech niquiya'. Can que c'a ri' nuben quic'aslen ri vinek ri niquiq'uen-ka ri ruch'abel ri Dios pa tak cánima.
Ri c'ambel-tzij chirij jun k'ak' richin sakil
21 Y ri Jesús xubij c'a chuka' chique: Tok nic'an-pe jun k'ak' Mt. 5:15; Lc. 8:16; 11:33. richin nisakirisan pa jay, ¿chuxe' cami cajón o chuxe' cami ch'at nic'oje-vi? Man que ta ri'. Ri k'ak' can c'o c'ojlibel ri nitz'uyubex-vi, xcha' chique. 22 Que chuka' ri' man jun ri evan can, ri man ta xtek'alajin-pe. Y chuka' can man jun ri tz'apen can rij, ri xa man ta richin chi nek'alajirisex-pe y nelesex-pe chuva-sakil. Mt. 10:26. 23 Ri c'o c'a rac'axabal, can trac'axaj c'a ri xinbij,§ Mt. 11:15. xcha' ri Jesús.
24 Y ri Jesús xubij chuka' chique ri vinek: Tok rix nivac'axaj ri ruch'abel ri Dios, can tivac'axaj c'a jebel ri nubij. Can tika' c'a ka pa tak ivánima, roma xa can achi'el rubanic ri nivac'axaj xa can que chuka' ri' ri etamabel ri niq'uen can y riq'uin juba' chic rutz'akat. 25 Roma ri can c'o c'a ruyacon pa ránima, can xtuc'ul c'a más. Jac'a ri nac'axan ri ruch'abel ri Dios y xa man nuyec ta ka pa ránima, ri janipe' oc c'o riq'uin pa nabey, hasta ri' nelesex chire.* Mt. 13:12; Lc. 8:18.
Tok ri ija'tz nibos y niq'uiy
26 Y ri Jesús xubij chuka': Tok ri vinek ye'oc pa rajavaren o pa ruk'a' ri Dios, nibanatej c'a achi'el nibanatej riq'uin jun ija'tz ri netic can roma jun achin ri pan ulef. Mt. 13:24. 27 Y tok ri ija'tz c'o chic c'a can pan ulef, ri ticonel man jun chic ri nuben. Rija' never c'a tok noc-pe ri ak'a' y niyacatej-el tok niseker-pe ri ruca'n k'ij. Y tok napon ri k'ij, ri ija'tz nebos-pe y niq'uiy-el, pero ri xticon-ka richin ri ija'tz man retaman ta, y chuka' man nitiquir ta nubij achique rubanic tok ri ija'tz nebos-pe y achique rubanic tok niq'uiy. 28 Ri ticonel can man jun c'a nuben richin chi ri tico'n niq'uiy-pe; roma ri tico'n xa ruyon niq'uiy-pe. Y ri ulef q'uiy c'a ri nuya-pe. Pero nabey ja ri ti ral ri trigo neq'uiy-pe. Y tok nim chic, nec'ulun-pe ri ruvi'. Y pa ruq'uisibel ninoj c'a pe ri ruvi' riq'uin ri rupan. 29 Y tok k'en chic, ri rajaf can jac'ari' yerutek ri rusamajela' chupan, richin niquik'et, roma ja tiempo ri' ri richin ri k'atoj. Ap. 14:15.
Ri ija'tz ri richin ri mostaza
30 Y ri Jesús xubij c'a chuka': ¿Achique nikabij chirij ri rubanic tok ri vinek ye'oc pa rajavaren o pa ruk'a' ri Dios? ¿Achok iq'uin junan vi?§ Lc. 13:18. ¿Y achique ta cami c'ambel-tzij ri nik'alajirisan richin? 31 Xa can junan c'a riq'uin ri nibanatej riq'uin ri ija'tz richin mostaza ri nitic-ka pan ulef. Y xa jac'ari' ri ija'tz ri más tak cocoj ri c'o chuvech re ruvach'ulef. 32 Pero jari' ri más nim nel* Mal. 1:11; Mt. 13:31, 32; Lc. 13:19; Hch. 2:41; 4:4; 5:14; 19:20; Ap. 11:15. chiquivech xabachique ichaj, y yec'oje' ruk'a' e nima'k. Romari' ri aj-xic' tak chicop ri yebe pa cak'ik' niquibanala' quisoc pa tak ruk'a', roma chiri' jebel yemujan.
Ri Jesús can xerucusaj-vi ri c'ambel tak tzij
33 Ri Jesús tok xutzijoj ri ruch'abel ri Dios chique ri vinek, xerucusaj c'ambel tak tzij Mt. 13:34. roma retaman chi riq'uin ri' c'o xtiquetamaj. 34 Rija' xaxe c'a riq'uin c'ambel tak tzij xch'on chiquivech ri vinek. Pero tok niquiyonij can, rija' can nubij c'a chique ri rutijoxela' achique yec'ulun-vi chi tzij.
Xk'alajin ri ruchuk'a' ri Jesús tok xuk'et ruchuk'a' ri cak'ik' y ri ya'
35 Y tok xoc c'a pe ri ak'a' chupan ri k'ij ri', ri Jesús xubij chique ri rutijoxela': Jo' juc'an ruchi-ya', Mt. 8:18; Lc. 8:22. xcha' chique.
36 Rija' xerutakala' c'a can ri vinek. Pero roma rija' can tz'uyul chiri' chupan ri canoa, can jac'ari' xquichop-el bey pa ruvi-ya'. Y ec'o chuka' ch'aka' chic canoas ri junan xe'el-el quiq'uin. 37 Y tok quichapon c'a bey, xpe jun cak'ik' ri janíla nim ri chiri' pa ruvi' ri ya'. Y roma c'a ri' ri canoa ri e benek-vi xuchop ninoj-pe chi ya'. Y riq'uin ri' riq'uin juba' yebe chuxe' ya'. 38 Pero ri Jesús niver c'a§ Mt. 8:24; Lc. 8:23. chupan ri canoa tok najin ri cak'ik' pa ruvi' ri ya'. Rija' chirij can ri canoa rucanon-ka jun ruch'acat-ruvi', y chiri' niver benek. Y xepe c'a ri tijoxela' xquic'asoj y xquibij c'a chire: ¡Ajaf! ¡Ajaf! Roj yojquen yan (yojcom yan) y rat xa yaver, xecha' chire.
39 Y ri Jesús xyacatej c'a pe, y xubij: Tiq'uis-el ri cak'ik' y titane-ka ri nibolko't ri ya'.
Y queri' xbanatej. Ri cak'ik' xq'uis-el, y chuka' ri nibolko't ri ya' xtane-ka.* Job 38:11; Sal. 65:7; 89:9; 93:4; 107:23-29; 135:5, 6.
40 C'ari' ri Jesús xubij chique: ¿Achique roma tok xixibij-ivi'? ¿Can man icukuban ta ic'u'x viq'uin yin?
41 Pero ri tijoxela' janíla quixibin-qui' y xquic'utula' c'a chiquivech, chirij ri Jesús: ¿Achique c'a chi achin re'? Roma ri cak'ik' y ri ya' can niquinimaj chuka' rutzij.

*4:1 Mt. 13:1, 2; Mr. 2:13; Lc. 8:4.

4:7 Jer. 4:3.

4:8 Jn. 15:5; Col. 1:6.

§4:10 Lc. 8:9.

*4:12 Is. 6:9, 10; 44:18; Jer. 5:21; Mt. 13:14.

4:15 Mt. 13:19; Lc. 8:12; 2 Co. 4:4.

4:17 Job 27:10.

§4:19 Sal. 52:7; Pr. 23:5; Ec. 5:13.

*4:20 Ro. 7:4; 2 Co. 5:17; 2 P. 1:4.

4:21 Mt. 5:15; Lc. 8:16; 11:33.

4:22 Mt. 10:26.

§4:23 Mt. 11:15.

*4:25 Mt. 13:12; Lc. 8:18.

4:26 Mt. 13:24.

4:29 Ap. 14:15.

§4:30 Lc. 13:18.

*4:32 Mal. 1:11; Mt. 13:31, 32; Lc. 13:19; Hch. 2:41; 4:4; 5:14; 19:20; Ap. 11:15.

4:33 Mt. 13:34.

4:35 Mt. 8:18; Lc. 8:22.

§4:38 Mt. 8:24; Lc. 8:23.

*4:39 Job 38:11; Sal. 65:7; 89:9; 93:4; 107:23-29; 135:5, 6.