3
Ri Juan ri Bautista nutzijoj ri ruch'abel ri Dios
Chupan ri wolajuj juna' tek ruchapon nik'ato pe tzij ri Tiberio César,* Mt. 22.17. ya c'a riya' ri c'o pa quiwi' ye caji' chic aj k'atbel tak tzij y ri caji' aj k'atbel tak tzij ri' yec'a achi'a' re': Jun ya ri Poncio Pilato rubi', ri nik'ato tzij pa Judea. Y ri jun chic, Herodes rubi', ri nik'ato tzij pa Galilea. Y ri rox, Felipe c'a rubi', Mt. 14.1, 3. rach'alal ri Herodes, y ri Felipe ri' nik'ato tzij pa Iturea y pa Traconite. Y ri rucaj aj k'atbel tzij, Lisanias rubi', ri nik'ato tzij pan Abilinia. Y can yac'a chuka' tiempo ri' tek ya ri Anás y ri Caifás ye nimalaj tak sacerdotes chiri' pa rachoch ri Dios. Jn. 11.49; 18.13; Hch. 4.6. Yac'a chuka' tiempo ri' tek ri Dios xch'o riq'ui ri Juan ri ruc'ajol ri Zacarías, pa jun desierto. Y ri Juan ronojel c'a ri ruchi' ri raken ya' Jordán xbe wi. Riya' xubij c'a chique ri winek ri xe'apon riq'ui chi titzolin c'a pe quic'u'x riq'ui ri Dios§ Mt. 3.1, 2; Mr. 1.4; Hch. 13.24; 19.4. y tiquibana' bautizar qui', riche (rixin) chi queri' ri Dios nucuy quimac.* Lc. 1.77. Y can ya c'a riq'ui ri Juan xbanatej wi ri rutz'iban ca ri profeta Isaías, jun chique ri xek'alajsan ri ruch'abel ri Dios ojer ca. Quec'are' ri rutz'iban ca:
C'o c'a jun achi ri xtic'oje' pa desierto.
Y riya' xturek c'a ruchi' riche (rixin) chi xtubij chique ri winek ri xque'apon riq'ui:
Tichojmirisaj apo rubey ri Ajaf Is. 40.3; Mt. 3.3; Mr. 1.3; Jn. 1.23. y can choj tibana' chare.
Y riche (rixin) c'a chi nichojmirisex jun bey, can nic'atzin c'a chi yenojsex ri jul.
Nic'atzin chuka' yejunumex ri tanatek.
Ri xotoxek tak bey, choj niban chique.
Y ri cujquek tak bey, li'an c'a chuka' niban chique.
Y quinojel c'a ri winek xtiquitz'et c'a ri xtuben ri Dios riche (rixin) chi yecolotej, Sal. 98.2; Is. 52.10.
nicha' chupan ri wuj ri rutz'iban ca ri Isaías.
Y tek ri winek ye'apon riq'ui ri Juan ruma nicajo' chi yeban el bautizar ruma riya', riya' nubij c'a chique: Riyix xa yix achi'el itzel tak cumatz ruma niwajo' yixanmej chuwech ri ruc'ayewal. ¿Achique xbin chiwe chi utz yixanmej chuwech ri ruc'ayewal ri xtutek pe ri Dios re chkawech apo?§ Mt. 3.7. Riyix nic'atzin c'a chi nic'ut chi can kitzij nitzolin pe ic'u'x riq'ui ri Dios.* Is. 1.16; Ez. 18.27; Hch. 26.20; 2 Co. 7.10. Y man c'a tich'ob ta ka chi can xu (xe) wi ruma chi yix ralc'ual ca ri Abraham, chi ruma ta ri' xquixcolotej, ma que ta ri'. Ruma xa ta ri Dios nrajo', Riya' can nicowin wi nuben ralc'ual ri Abraham chique re abej re ye'itz'et wawe'. Ri ruc'ayewal ri nuya' ri Dios xa nipe yan. Riya' can xtuben achi'el nuben jun achi ri c'o chic ri iquej pa ruk'a' riche (rixin) chi xqueruchoy ri che' ri xa ma yewachin ta jabel. Y ronojel c'a ri xqueruchoy el, xqueruq'uek pa k'ak', Mt. 3.10; Jn. 15.2, 6. xcha' ri Juan.
10 Y can yac'ari' tek ri winek ri ye'ac'axan apo riche (rixin) ri Juan, xquic'utuj chare: ¿Achique c'a ri ruc'amon chi nikaben? Hch. 2.37. xecha'.
11 Y ri Juan xubij c'a chique ri xec'utun apo: Achique c'a chiwe riyix ri c'o ca'i' rutziak, tuya' jun chare ri majun rutziak. Y xabachique c'a chuka' chiwe riyix ri c'o wey riq'ui, tuya' c'a chuka' ruway§ 2 Co. 8.14; 1 Ti. 6.18; Stg. 2.15, 16; 1 Jn. 3.17. ri xa majun ruway, xcha' chique.
12 Y yec'o c'a chuka' apo riq'ui ri Juan, ca'i' oxi' achi'a' ri ye c'utuy tak alcawal* Mt. 21.32. riche (rixin) chi yeban el bautizar. Y xepe c'a ri achi'a' ri' xquic'utuj chare ri Juan: Tijonel, y riyoj, ¿achique c'a ri ruc'amon chi nikaben? xecha' chare.
13 Ri Juan xubij chique: Xaxu (xaxe wi) c'a ri alcawal ri bin chiwe ruma ri aj k'atbel tzij, can xu (xe) wi ri' tic'utuj chique ri winek. Man c'a tic'utuj ta más. Mi. 6.8; Lc. 19.8.
14 Can yac'a chuka' ri' tek yec'o ca'i' oxi' soldados ri ye aponak riq'ui ri Juan, xquic'utuj apo chare: Y riyoj, ¿achique c'a ri ruc'amon chi nikaben? xecha'. Ri Juan xubij c'a chique: Man c'a que'iwelesala' ta quicosas ri winek, ma ruma ta chi c'o k'atbel tzij pan ik'a'. Ni ma tik'abaj ta tzij chiquij Ex. 23.1; Lv. 19.11, 12. ri winek riche (rixin) chi c'o niwelesaj chique. Xa quixquicot c'a riq'ui ri irajil ri nich'ec, xcha' ri Juan.
15 Y ri winek ri yec'o c'a apo riq'ui ri Juan, can coyoben c'a chi ri Juan nubij ta chique chi achique c'a ri' riya', ruma riye' niquibila' c'a pa tak cánima chi riq'ui juba' chi ri Juan yari' ri Cristo.§ Jn. 1.19, 20. 16 Rumac'ari' ri Juan xubij chique ri winek ri ye aponak riq'ui: Riyin pa ya' yixinben wi bautizar. Pero c'o c'a jun achi ri xtipe re chkawech apo, ri xquixruben bautizar riq'ui ri Lok'olaj Espíritu* Mt. 3.11; 1 Co. 12.13. y riq'ui k'ak'. Ri Jun c'a ri xtipe, can más wi nim ruk'ij y can más wi nim ruchuk'a' que chinuwech riyin. Rumari' riyin ma yin ruc'amon ta (takal ta chuwij) chi nquir ri ruximbel ri ruxajab. 17 Y ri Jun c'a ri xtipe, can ruchojmirisan chic ri' riche (rixin) chi nuben achi'el nuben jun achi tek nujosk'ij ri rutrigo pan era, ri can c'o chic jun horqueta pa ruk'a' riche (rixin) chi nuq'uek chuwacak'ik' ri trigo ri ch'ayon chic. Ri trigo ri nuchayuj ca ri', yari' ri numol y nuyec. Yac'a ri raken ri trigo ri nuc'uaj el cak'ik', xa nuporoj pa k'ak' ri majun bey nichuptej ta. Can quec'ari' Mi. 4.12. xtuben ri jun achi ri xtipe, xcha' ri Juan.
18 Q'uiy c'a tzij ri achi'el re' ri xerubij ri Juan riche (rixin) chi xerupixabaj ri winek, tek xutzijoj ri lok'olaj ch'abel ri niya'o colotajic. 19 Chuka' ri Juan xchapon chare ri Herodes, ri jun chique ri ye caji' aj k'atbel tak tzij chupan ri tiempo ri' y xubij chare: Riyit ma utz ta abanon ruma ac'amon ka ri Herodías, rixjayil ri awach'alal Felipe, xcha' chare. Y ma xu (xe) ta wi ri' ri xubij chare, xa can xerunataj chuka' ri nic'aj chic rumac ri ye rubanalon Pr. 28.15, 16; Mt. 14.3, 4; Mr. 6.17, 18. ri Herodes. 20 Y ri Herodes xa xnimatej c'a anej más ri rumac, ruma xutz'apij ri Juan pa cárcel.
Tek xban bautizar ri Jesús
21 Y xc'ulwachitej c'a chi tek ntajin yeban bautizar ri winek, xban chuka' bautizar ri Jesús.§ Mt. 3.13-17. Y tek ri Jesús ntajin c'a chi oración, yac'ari' tek xjakatej ri caj. 22 Y ri Lok'olaj Espíritu can tz'etetel wi ri xka pe pa ruwi' ri Jesús. Can achi'el jun palomax ri xka pe pa ruwi' Riya'. Y yac'ari' tek c'o jun ch'abel ri xpe chila' chicaj y xubij: Yit c'a riyit ri Nuc'ajol y can sibilaj yatinwajo', y can nucukuban wi nuc'u'x awuq'ui,* 2 P. 1.17. xcha' ri ch'abel ri'.
Ri Jesús can Ruc'ajol wi ri Dios
23 Chupan ri tiempo ri', ri Jesús c'o achi'el xa juwinek lajuj rujuna'. Nm. 4.3, 35, 39, 47. Can yac'ari' tek xuchop ri rusamaj. Y pa quic'u'x ri winek chi ri Jesús can ruc'ajol wi ri José. Mt. 13.55; Jn. 6.42. Ri José ruc'ajol ca ri Elí. 24 Y ri Elí, ruc'ajol ca ri Matat, y ri Matat ruc'ajol ca ri Leví, y ri Leví ruc'ajol ca ri Melqui, y ri Melqui ruc'ajol ca ri Jana, y ri Jana ruc'ajol ca jun chic achi ri José rubi'. 25 Y ri José, ruc'ajol ca ri Matatías, y ri Matatías ruc'ajol ca ri Amós, y ri Amós ruc'ajol ca ri Nahum, y ri Nahum ruc'ajol ca ri Esli, y ri Esli ruc'ajol ca ri Nagai. 26 Y ri Nagai, ruc'ajol ca ri Maat, y ri Maat ruc'ajol ca jun chic achi ri Matatías rubi', y ri Matatías, ruc'ajol ca ri Semei, y ri Semei ruc'ajol ca jun chic achi José rubi', y ri José, ruc'ajol ca ri Judá. 27 Y ri Judá, ruc'ajol ca ri Joana, y ri Joana ruc'ajol ca ri Resa, y ri Resa ruc'ajol ca ri Zorobabel, y ri Zorobabel ruc'ajol ca ri Salatiel, y ri Salatiel ruc'ajol ca ri Neri. 28 Y ri Neri, ruc'ajol ca jun chic achi Melqui rubi', y ri Melqui ruc'ajol ca ri Adi, y ri Adi ruc'ajol ca ri Cosam, y ri Cosam ruc'ajol ca ri Elmodam, y ri Elmodam ruc'ajol ca ri Er. 29 Y ri Er, ruc'ajol ca ri Josué, y ri Josué ruc'ajol ca ri Eliezer, y ri Eliezer ruc'ajol ca ri Jorim, y ri Jorim ruc'ajol ca jun chic achi ri Matat rubi'. 30 Y ri Matat, ruc'ajol ca jun achi ri Leví rubi', y ri Leví ruc'ajol ca ri Simeón, y ri Simeón ruc'ajol ca jun chic achi ri Judá rubi', y ri Judá ruc'ajol ca jun chic achi ri José rubi', y ri José ruc'ajol ca ri Jonán, y ri Jonán ruc'ajol ca ri Eliaquim. 31 Y ri Eliaquim, ruc'ajol ca ri Melea, y ri Melea ruc'ajol ca ri Mainán, y ri Mainán ruc'ajol ca ri Matata, y ri Matata ruc'ajol ca ri Natán.§ 2 S. 5.14; 1 Cr. 3.5; Zac. 12.12. 32 Y ri Natán, ruc'ajol ca ri David, y ri David ruc'ajol ca ri Isaí,* Rt. 4.17, 22; 1 S. 17.58; 1 Cr. 2.12, 13; Sal. 72.20; Is. 11.1, 2; Mt. 1.5, 6; Hch. 13.22, 23. y ri Isaí ruc'ajol ca ri Obed, y ri Obed ruc'ajol ca ri Booz, y ri Booz ruc'ajol ca ri Salmón, y ri Salmón ruc'ajol ca ri Naasón. 33 Y ri Naasón, ruc'ajol ca ri Aminadab, y ri Aminadab ruc'ajol ca ri Aram, y ri Aram ruc'ajol ca ri Esrom, y ri Esrom ruc'ajol ca ri Fares, y ri Fares ruc'ajol ca jun chic achi ri Judá rubi'. 34 Y ri Judá, ruc'ajol ca ri Jacob, y ri Jacob ruc'ajol ca ri Isaac, y ri Isaac ruc'ajol ca ri Abraham, y ri Abraham ruc'ajol ca ri Taré, y ri Taré ruc'ajol ca ri Nacor. Gn. 11.24, 25. 35 Y ri Nacor, ruc'ajol ca ri Serug, y ri Serug ruc'ajol ca ri Ragau, y ri Ragau ruc'ajol ca ri Peleg, y ri Peleg ruc'ajol ca ri Heber, y ri Heber ruc'ajol ca ri Sala. 36 Y ri Sala, ruc'ajol ca ri Cainán, y ri Cainán ruc'ajol ca ri Arfaxad, y ri Arfaxad ruc'ajol ca ri Sem, Gn. 11.10, 11. y ri Sem ruc'ajol ca ri Noé, y ri Noé ruc'ajol ca ri Lamec. 37 Y ri Lamec, ruc'ajol ca ri Matusalén, y ri Matusalén ruc'ajol ca ri Enoc, y ri Enoc ruc'ajol ca ri Jared, y ri Jared ruc'ajol ca ri Mahalaleel, y ri Mahalaleel ruc'ajol ca jun chic achi ri Cainán rubi'. 38 Y ri Cainán, ruc'ajol ca ri Enós, y ri Enós ruc'ajol ca jun achi Set rubi', y ri Set ruc'ajol ca ri Adán, y ri Adán ralc'ual ri Dios.§ Gn. 1.26, 27; 2.7; 5.1, 2; Is. 64.8.

*3:1 Mt. 22.17.

3:1 Mt. 14.1, 3.

3:2 Jn. 11.49; 18.13; Hch. 4.6.

§3:3 Mt. 3.1, 2; Mr. 1.4; Hch. 13.24; 19.4.

*3:3 Lc. 1.77.

3:4 Is. 40.3; Mt. 3.3; Mr. 1.3; Jn. 1.23.

3:6 Sal. 98.2; Is. 52.10.

§3:7 Mt. 3.7.

*3:8 Is. 1.16; Ez. 18.27; Hch. 26.20; 2 Co. 7.10.

3:9 Mt. 3.10; Jn. 15.2, 6.

3:10 Hch. 2.37.

§3:11 2 Co. 8.14; 1 Ti. 6.18; Stg. 2.15, 16; 1 Jn. 3.17.

*3:12 Mt. 21.32.

3:13 Mi. 6.8; Lc. 19.8.

3:14 Ex. 23.1; Lv. 19.11, 12.

§3:15 Jn. 1.19, 20.

*3:16 Mt. 3.11; 1 Co. 12.13.

3:17 Mi. 4.12.

3:19 Pr. 28.15, 16; Mt. 14.3, 4; Mr. 6.17, 18.

§3:21 Mt. 3.13-17.

*3:22 2 P. 1.17.

3:23 Nm. 4.3, 35, 39, 47.

3:23 Mt. 13.55; Jn. 6.42.

§3:31 2 S. 5.14; 1 Cr. 3.5; Zac. 12.12.

*3:32 Rt. 4.17, 22; 1 S. 17.58; 1 Cr. 2.12, 13; Sal. 72.20; Is. 11.1, 2; Mt. 1.5, 6; Hch. 13.22, 23.

3:34 Gn. 11.24, 25.

3:36 Gn. 11.10, 11.

§3:38 Gn. 1.26, 27; 2.7; 5.1, 2; Is. 64.8.