17
Paulo me Silas ne Tésalonik
1 Lu â Amfipolis me Apoloni wo Paulo me Silas, ke lu tehene nge Tésalonik, he na e mu lang a céiu *mwotapitihi te lépwo *Juif. 2 Ke e taa ha a mwotapitihi wo Paulo, pwohewii ana e mu te pwo. Ke é he na cié ni *tan iitihi, ke e pwopune ko a pwooti mu he ni tii iitihi. 3 E pii pwaatihi ke habwii telé pie, wo pa *Mesia, ke e o bo mu he ni picani ke e bo mele. Kehe icehi ana e o bo mulie cemwo. Ke e pii telé mwo wo Paulo pie: «Wo pa Iésu na é patemehieng dewé, ke weeng kuti pa Mesia.»
4 Wo lépwo béén mu kolé, ke e ti kolé ni pwooti naa, ke lé âcéi Paulo me Silas. Ke hiwon ni béén mu ko lépwo *Grek na lé âcéilu: nina wâé telé a pwoiitihi te lépwo Juif, wonaa mwo mu pele ni toomwo na piubwo jélé.
5 Kehe icehi ana lé te junihe pipwokon wo lépwo Juif, ke lé tode ni apulie na te tice aceli wâé ne kolé, ke lé pine ânepuni ni apulie ha a pwomwo ubwo, beme lé okéé. Ke lé â hanelu ha a pomwa te pa apulie na pii kon pie Jason, beme lé péélu ole pwo pwaaden, ne he pwahamii ati ni apulie [beme tautilu].
6-7 17.7 Luka 23.2; Ioane 19.12Kehe icehi ana time lé toolu, ke lé uce teuu ngen Jason me lépwo béé acéihi pele lépwo apihuô ne ha a pwomwo ubwo, ke lé toii pie: «Wo paje, ke e hegi lupwo apulie ta, wo Paulo me Silas, lupwoli lu pahaulihi a bwohemwo ati, ke é jenaa ni, ke lu tuie ne éni! Wo lépwoje me lépwo béélé, ke lé cubwonihi ni patén de César, pa daame ubwo te lépwo Roma. Be lé pii pie, te céiu pa daame ubwo, ke wo panaa, ke wo Iésu.»
8 Ke me lé téne anaa ne ni apulie me lépwo apihuô, ke te junihe pahaulilé kuti. 9 Ke lé bwo pawie Jason me lépwo béén, na lé pwocuhi ni cuhinaado telé* 17.9 Pwocuhi ni cuhinaado telé—Mwani na lé ne te lépwo apihuô. Ke hemepie lé okelo ko pwo a ta naa, ke time lé uce hegi mwo ni mwani telé. Une caution..
Ne Béré
10 É he babwén, ke wo lépwo acéihi, ke lé te pwome pwo me lu engen kuti [mu Tésalonik] wo Paulo me Silas, me lu â ha a pwomwo ubwo Béré.
Ke me lu tehene ngen, ke lu taa ha a mwotapitihi te lépwo Juif. 11 Wo lépwo Juif na lé mu Béré, ke te junihe wâé jélé koja lépwo Juif na lé mu Tésalonik: Be lé hegi a pwooti ha a pipwodéén. Ke ati he ni tan, ke lé te omehi ehi ni tii iitihi, beme lé alihi pie, teko ni juuju kuti ni pwooti na e ko pii telé wo Paulo. 12 Hiwon nina lé céihi mu kolé, ke é mu pele lépwo Grek, ke hiwon mwo ni toomwo na piubwo jélé, ke pwo mwo ni aiu.
13 Kehe icehi ana lé téne wo lépwo Juif mu Tésalonik pie wo Paulo, ke e ko patemehi a pwooti te Padué ne Béré. Ke lé âbé pine ânepuni ni apulie lang, ke lé pwo me lé okéé ne kolu. 14 Ke lé te pwome téele kuti wo lépwo acéihi, ke lé pé Paulo, ke lé pééeng nge ha atii ne ong. Ke mepwo wo Silas me Timoté, ke lu mwo tee mu Béré.
15 Lé pé Paulo die Atène wo lépwo acéihi. Ke e pahedelé mwo pie me lé mwojuia ngemwo Béré, me lé â pii te Silas me Timoté pie me lu piepin ko âbé tooeng.
Paulo ne Atène
16 Wo Paulo, ke e mwo te ju pwome piucéi Silas me Timoté ne Atène. Ke e alihi pie, te junihe hiwon ni *déme duéé na lé mwo te pipaunuhi ne ni apulie ha a pwomwo ubwo naa. Ke te junihe téé kuti a pwonimen. 17 17.17 Apostolo 18.19Ke é ne ha a mwotapitihi, ke e pacihe ni Juif, me ni béén na wâé telé a pwoiitihi te lépwo Juif. Ke ati he ni tan, ke e pacihe mwo ni béén na e toolé ne ha apwojenep.
18 Ke lé picihe mwo me weeng ni béé caa te lépwo épicurien me lépwo stoïcien† 17.18 Lépwo épicurien me lépwo stoïcien—Wo lépwona lé âcéi Épicure ai Zénon, lupwo philosophe te lépwo Grek ânebun. E pii wo Épicure pie, a naado na piwéden ne te ni apulie, ke a ‘wâé na ubwo’. E pii wo Zénon (pa caa te lépwo stoïcien) pie, nye mulie ha a wâé na ubwo heme time nye uce temehi a cunu, me a pipwodéén, ke heme caa céikenye koja ni apulie.. Wo lépwo béén, ke lé pii pie: «He ade ana e teko cihe ko pii tenye wo pane?»
Ke wo lépwo béén mwo, ke lé pii pie: «Pwohewiin heme e pipatemehi ce duéé celi te pi-ité‡ 17.18 Ce duéé celi te pi-ité—Hiwon ni duéé he lépwo Atène. Ke lé niimihi pie wo Paulo, ke e cihe ko lupwoce duéé celi mwo lupwo coho. Wo pa céiu, ke pa duéé aiu na a niin pie Iésu; ke ê céiu, ke ê duéé toomwo na a niin pie Mulie Cemwo..» Be lé téne Paulo he e ko pipatemehi Iésu me a mulie cemwo.
19 Ke lé pééeng céilé, ke lé pééeng nge ha a mwohuô ha a pwomwo ubwo na a niin pie Aréopage, ke lé pii te Paulo pie: «Nimeme me geme temehi ehi ni naado naa, na mwo coho, na go ko pii teme. 20 Be go pwo me geme téne ni naado na te ité, ke nimeme me geme temehi ce bwopiinen.» 21 Be ati ni apulie éni Atène, me ni béén na ni aâbé na lé mulie ne éni, ke lé te uti ke tabemi ni jepule na mwo coho.
22 Ke e cuwoda wo Paulo, ke e pii pie: «Lépwo Atène, é alihi pie geé te junihe pwoiitihi te ni duéé. 23 Be me é ko engen ha a pwomwo ubwo tewé, ke é alihi ni démenaado na geé bahi me geé pipaunuhi, me pwoiitihi ne kon. Ke é te tooli mwo a *apwoâpwailo na tii ne kon pie: A de Padué na time nye uce temehieng.
«Geé téne, wo Pana geé pipaunueng na time geé uce temehieng, ke weeng kuti na é âbé pipatemehieng dewé. 24 17.24−25 1 Rois 8.27; Apostolo 7.48Wo Padué na e pwo a bwohemwo, me ati ni naado na e pwon, ke weeng Padaame he a miiden me a bwohemwo. Ke time e uce mu he ni *mwaiitihi na lé bahi wo lépwo apulie. 25 17.25 Psaume 50.12Ke time uce jan me nye picani ten me e mulie, be tai pwo ne ten ati. Be weeng Pana e ne tenye a mulie, me a nenehenye, me ati ni naado. 26 Ke e pwo me ni apulie ati, ke me lé wie mu ko pa apulie na te céiu nang, beme lé mulie pitihi a bwohemwo. Ke e caa nebwén ko ne telé ni picé ko a amu telé, ke e caa nebwén ko ne telé ni benaamwon ne ha a jo.
27 17.27 Psaume 145.18; Jérémie 23.23«E wonaa a bwo ne nen den wo Padué beme lé o haneeng ne ni apulie. Be time uce e ité kojakenye. Piwien hemepie binyi me lé haneeng wo lépwo apulie, kehe lé o te tooeng. 28 Be caa nebwén ko pii pie: “Nye mulie mu kon, nye piâdé ke âbé, ke genye apulie mu kon.” Pwohewii ana lé pii mwo wo lépwo béé apwotii tewé pie: “Wogenye mwo ni naîn§ 17.28 Wogenye mwo ni naîn—Wo Paulo, ke e pii a pwooti na lu tii wo lupwo poète grek..”
29 17.29 Ésaïe 40.18−20, 44.10−17; Apostolo 19.26«É mu ko anaa, ke wogenye ni naîn, ke genye nemwo niimihi pie wo Padué, ke e pwohewii ni duéé na pwo ko péi, ai nina pwo ko mwani megele, me mwani pwojo! Time e uce pwohewii ni naado na lé pwo wo lépwo apulie, pwohewii ni bwo niimihinaado telé, be time lé uce temehieng! 30 Ke wo Padué, ke caa time e uce ne me pwonaado ne ko ni benaamwon na time lé uce temehieng.
«Kehe icehi ana é jenaa ni, ke e cuwoko ati ni apulie pwo bwohemwo beme lé pininim, beme o taatééhi ni mulihelé. 31 17.31 Psaume 96.13Be e caa nebwén ko ne a Tan na e bo tauti ati ni apulie pwo bwohemwo ha a juuju. E bo pipwaadeniin bé wo pa apulie, na e caa nebwén ko pipégalieng ne ko a Tan naa. Ke e pamulipieng mwo mu ha amele, beme e habwii tenye ati pie, weengaa kuti, pa atautinaado na caa pipégalieng.»
E pineitéélé na a pwooti
32 Me lé téneeng wo lépwo Grek he e ko cihe ko a mulie cemwo mu ha amele, ke [lé pipiilé. Ke] lé pihoonieng wo lépwo béén, kehe lé pii ne ni béén pie: «Geme bo tabemiko mwo ko anaa ha ace céiu tan.» 33 Ke e engen kojalé wo Paulo.
34 Kehe icehi ana ni béén na lé âcéi Paulo, ke caa ni acéihi. Wonaa ne ko Denys, pa céiu âne a mwohuô te lépwo Atène, me ê céiu toomwo na pii kon pie Damaris, me ni béé apulie mwo.
17:6-7 17.7 Luka 23.2; Ioane 19.12
*17:9 17.9 Pwocuhi ni cuhinaado telé—Mwani na lé ne te lépwo apihuô. Ke hemepie lé okelo ko pwo a ta naa, ke time lé uce hegi mwo ni mwani telé. Une caution.
17:17 17.17 Apostolo 18.19
†17:18 17.18 Lépwo épicurien me lépwo stoïcien—Wo lépwona lé âcéi Épicure ai Zénon, lupwo philosophe te lépwo Grek ânebun. E pii wo Épicure pie, a naado na piwéden ne te ni apulie, ke a ‘wâé na ubwo’. E pii wo Zénon (pa caa te lépwo stoïcien) pie, nye mulie ha a wâé na ubwo heme time nye uce temehi a cunu, me a pipwodéén, ke heme caa céikenye koja ni apulie.
‡17:18 17.18 Ce duéé celi te pi-ité—Hiwon ni duéé he lépwo Atène. Ke lé niimihi pie wo Paulo, ke e cihe ko lupwoce duéé celi mwo lupwo coho. Wo pa céiu, ke pa duéé aiu na a niin pie Iésu; ke ê céiu, ke ê duéé toomwo na a niin pie Mulie Cemwo.
17:24 17.24−25 1 Rois 8.27; Apostolo 7.48
17:25 17.25 Psaume 50.12
17:27 17.27 Psaume 145.18; Jérémie 23.23
§17:28 17.28 Wogenye mwo ni naîn—Wo Paulo, ke e pii a pwooti na lu tii wo lupwo poète grek.
17:29 17.29 Ésaïe 40.18−20, 44.10−17; Apostolo 19.26
17:31 17.31 Psaume 96.13