A Pwooti Wâé
na e tii wo
Ioane
Atabuhi ko a tii
Woo na e tii a tii ce?
Wo Ioane, pa apostolo. Kehe icehi ana time e uce pii ace niin, ne ha a tii ce. Kehe e te ju pii cehi pie ‘pa céiu acémun’, ke ‘pali te junihe eânime Iésu ten’. (Omehi 19.26; 20.2,2; 21.20.)
E tii éniile?
Ha awieme a jo 70 me 100 (wieli 80−85), ha a benaamwon na wo Ioane, he e mwo ko mu ha a province Asia (ha amu Turki jenaa). E tii alecehe Mataio, me Maréko me Luka.
E tii me dee?
Te ati lépwona lé hane a pwaaden, me a juuju me a mulip (14.6).
É ko ade na e tii?
Nime Ioane me e pébé lépwo apulie na lé téne a pwooti, beme lé temehi pie wo Iésu, ke pa Mesia, pa Naî Padué, li lé caa pii beetieng ânebun wo lépwo péroféta.
Ade ace âne a tii ce?
Time uce piwie a bwo uti nen de Ioane, me a bwo uti nen de Mataio, me Maréko, me Luka. Be time e uce uti ati ni pwooti me ni penem de Iésu. Kehe e te pipatemehi cehi ni naado na e mu ha aduwo, ne he ni pwooti me ni penem de Iésu. Weengi ni âne a tii: Wo Iésu Kériso, ke pa Pwooti na e pele Padué, ânebuhe a bwo tabuhi na ati ni naado. Ke e pé a éé apulie, ke e mulie ha awiemenye ne éni pwo bwohemwo. Weeng, ke pa ju pwéélang; ke pa pwaaden, ke e pomwa ko a ju mulip ne pele Padué. Ke weeng mwo ‘pa awéihi muto’, na e péékenye ni apulie nge pele Caa.
7 ni inenaado ke 7 ni bwopiinen ne ha a tii te Ioane
E pé a numéro 7 (a inenaado ko ana hején) wo Ioane, beme e habwii pie wo Iésu, ke pa Naî Padué.
7 ni inenaado na pwojunuun de Iésu
E taatééhi a tabe beme a tabe megele (2.1−12)
E pwo me tieden a cunu ko pa apulie (4.43−54)
E pwo me wâé pa tebwomwa ha a tan iitihi (5.1−18)
Lé wiinaado ne ni apulie na 5000 jélé (6.1−15)
E engen pwo bwotabe (6.16−21)
E pwo me e niê wo pa bwi (9.1−7)
E pwo me e mulie mwo wo Lazare (11.1−44)
7 ni ocine na e te pipii ne mwo kon wo Iésu
E pii wo Iésu pie: Woéo, ke:
É pwoloa na e ne a mulip (6.35,51)
É pwéélang pwo a bwohemwo (8.12)
É pomwa te ni muto (10.7,9)
É piwéihi muto (10.11,14)
Pana é ne a mulip, ke é pamulipi mwo ni apulie mu ha amele (11.25)
É pwaaden, ke é juuju, ke é mulip (14.6)
Pa ju éé tabe megele (15.1,5)
Nye woni ko a bwo tii nen «Woéo» be a béhabwiinen pie, e pé a nii Padué wo Iésu, «Woéo pana é mu lang ânebun, ke é jenaa, ke é dieli mwo.» (Omehi Ioane pwahamii tii 8 me 13, me Exode 3.14.) E wonaa beme e habwii tenye pie, time uce pa apulie cehi, be e âbé mu ko Padué Caa.
A bwomune a tii te Ioane
Pa Pwooti na e âbé mu ko Padué (1.1−51)
Pajuujuhi ke pipwopweehi (1.19−51)
Ni penem den ne pele ni apulie (2.1―12.50)
Penem den ne Judé ke Samari (2.13―4.54)
Lé tabuhi cubwonieng wo lépwo apihuô (5.1―6.71)
Penem den ne Iérusaléma (7.1―12.50)
E pipamwoiu lépwo acémun den (13.1―17.26)
Bénebwéne piwiinaado (13.1−30)
Bénebwéne pipamwoiu (13.31―16.33)
Bénebwéne pwopwoiitihi (17.1−26)
A bwo mele ke mulie cemwo ten (18.1―21.25)
Lé imwieng ke lé pwo me e mele (18.1―19.42)
E mulie cemwo mu ha amele (20.1―21.25)
1
A pwooti na e pé a éé apulie
1 1.1 Ioane 17.5; 1 Ioane 1.1−2; Pii Beetihi 19.13Ha atabuhi kon, ke a Pwooti.
Ke a Pwooti, ke e pele Padué.
Ke a Pwooti, ke Padué.
2 E te mu pele Padué
ha atabuhi kon.
3 1.3 1 Korénit 8.6; Kolosé 1.16−17; Ébéru 1.2Tai ni naado ati,
ke lé tabuhi mu kon.
Te tice celi e tabuhi heme tieeng.
4 1.4 Ioane 5.26É mu kon, ke pwo a mulip,
a pwéélang te ni apulie.
5 1.5 Ioane 3.19E pwéélang ha a melepiing.
Ke time e uce hegieng*1.5 Hegieng—Grek: Imwieng—ai Hegieng, temehieng ai Pacuwoeng, taunueng.
na a melepiing.
A bwo pajuujuhi na a pwéélang
6 1.6 Mataio 3.1; Luka 1.13−17,76Wo Padué, ke e pahede pa apulip na pii kon pie Ioane. 7 E âbé beme e *pajuujuhi a pwéélang, beme lé céihi ne kon ne ni apulie ati. 8 Time e uce âbé mu kon a pwéélang, kehe e tuie beme e pajuujuhi a pwéélang. 9 1.9 Ioane 8.12A pwéélang naa, ke a ju pwéélang na e tuie ne pwo a bwohemwo, beme e pwéélang ko ni apulie ati.
10 Ke a Pwooti, ke e caa mu pwo a bwohemwo. Ke e tabuhi a bwohemwo wo Padué ko a Pwooti. Ke time lé uce temehieng ne pwo a bwohemwo†1.10 Ne pwo a bwohemwo—Grek: Bwohemwo. Wo Ioane, pana e tii a tii ce, ke e pii ati lépwo apulie na muhi telé ko Padué, ke lé cubwoni Iésu me lépwona lé âcéin.. 11 E tuie ne pele ni béén, ke time lé uce hegieng. 12 Nina lé hegieng, ke lé céihi ne ko a niin, ke e ne telé a pihuô beme lé naî Padué. 13 1.13 Ioane 2.11, 3.3−6; Filipi 2.7; 1 Pétéru 1.23Time lé uce âbeele mu ko ana nime pa apulie kon, kehe lé âbeele mu ko Padué.
E pé a éé apulie a Pwooti
14 Ke e pé a éé apulie a Pwooti, ke e mu hadeniinye, ke ubwo a pwonimen konye. Ke genye caa alihi a bwo ubwo na a wâé ten, a wâé te pa Naîn na te céiu nang, na e âbé mu ko Caa.
15 E pajuujueng wo Ioane, ke e pii me ubwo pie: «Weeng pana é piieng pie, e bo âbé céing wo pa apulie na te nihe pwonaado ne kon kojaéo, be e caa te mi mu ânebuhung.»
16 Nye caa tai hegi ati a *adéihi, ko a bwo eânimen denye. 17 1.17 Exode 34.28; Roma 6.14Mepwo é ne ko ni patén, ke e ne tenye mu ko *Moosé. Kehe wo Iésu *Kériso, ke a pwaaden ko a *pipwoééhe tice ja kon, ke a *juuju. 18 1.18 Exode 33.20; Ioane 6.46; 1 Timoté 6.16Te tice pace apulie celi e ali Padué, kehe te pa Naîn na te céiu nang, be e mu ko Caa, ke weeng na e pipatemehieng denye.
Ioane pa apipuu apulie
Mataio 3.1−12; Maréko 1.1−8; Luka 3.1−18
19 Wo lépwo apihuô juif‡1.19 Lépwo apihuô juif—Wo Ioane, ke piohiwon ko tii pie, lépwo Juif ne ha a tii ce, kehe a bwopiinen pie, lépwo apihuô juif. Ai é he ni béén, ke a bwopiinen pie ati ni apulie na lé ko tabemi Iésu (pwohewii a niide a tii 6.41 me 8.22, me 12.9). Ke ne he ni niide a tii naa, ke geme tii pie, lépwo apulie nelang. ne *Iérusaléma, ke lé pahede lépwo béé *apwoâpwailo me lépwo béé apipenem ko a *mwaiitihi§1.19 Apipenem ko a mwaiitihi—Lévite. Pa apulie mu ha a pwomwoiu te Lévi, na e picani te lépwo apwoâpwailo. me lé â tahimwo Ioane pie: «Wogo, ke he woo?»
20 Ke time e uce waaneduwohi kolé, kehe e te pii telé pie: «Woéo, ke time uce pa Mesia*1.20 Mesia—Kériso. Grek: Oint. Pana e pipégalieng wo Padué. Omehi a note ko Luka 4.18. Caa bwolihi na lé teko ucéi pa Mesia ne ni Juif: wo pa daame aceluimi na e caa mi piieng wo Padué..»
21 1.21 Deutéronome 18.15,18; Mataio 11.14Ke lé tahimwoeng mwo pie: «Wogo ke he woo? He wogo ke wo péroféta *Élia [na me e mi ânebuhen]?» Ke e pii telé pie: «Ûhu†1.21 Ûhu—Time e uce ju temehi wo Ioane a bwo ubwo na a penem den. Be e pii wo Iésu ne ha a Mataio 11.14 pie, te wo Ioane kuti na e pwo a penem de Élia. Omehi mwo Mesia me Élia ne ha a Niinaado (Vocabulaire) ha anebwén ko a tii.!»
Ke lé tahimwoeng mwo pie: «Kona wogo ke he pa Péroféta [na e piieng wo Moosé]‡1.21 Pa Péroféta na e piieng wo Moosé—Pa péroféta na pipwonaado ne kon, pana e bo pipépwooti ha awieme Padué me ni apulie. Time lé uce temehi wo lépwo Juif pie, wo pa apulie naa, ke weeng kuti pa Mesia na lé ucéieng. Ke time lé uce temehi pie, caa wo Iésu Kériso. Omehi Péroféta ne ha a Niinaado (Vocabulaire) ha anebwén ko a tii.?» Ke e pii telé pie: «Ûhu!»
22 Ke lé pii ten pie: «Kona wogo, ke he woo? Go pii teme, beme geme â pii te lépwona lé pahedekeme bé. Kona wogo, ke he go pii pie woté ne kom?»
23 1.23 Ésaïe 40.3Ke e hegi ne telé pie: «Woéo, ke wo pali e piieng wo péroféta Isaia:
Pwo pa apulie ha a da
na e toii da pie:
“E âbé wo Padaame!
Pwopweehi a pwaadeniin!”»
Ésaïe 40.3
24 Mepwo é ne ko ni apulie na pahedelé ngen, ke lé mu hadeniilé ne ni Farasaio§1.24 Ai, Mepwo é ne ko ni apulie na pahedelé ngen, ke ni Farasaio, ai Lépwo apulie na lé pahede lépwo apé pwooti, ke ni Farasaio.. [Woélé, ke a céiu dihe pwoiitihi te lépwo *Juif.] 25 Ke lé tahimwoeng mwo pie: «É mu ko ade na go puu ni apulie, hemepie time uce wogo wo Kériso, ke time uce wogo wo Élia, ke time uce wogo pa Péroféta?»
26 Ke e hegi ne telé wo Ioane pie: «É puu ni apulie ko a tabe, kehe e ha awiemewé wo pa apulie na time geé uce temehieng. 27 1.27 Ioane 1.15Weeng na e âbé alecehung. Ke time uce jan ne kong me e tuwo ni tai ko ni dihibwaan*1.27 Tuwo ni tai ko ni dihibwaan—A penem de lépwo eabwé na te junihe wahin..»
28 Tai ninaa, ke tuie ne Bétani, ko a céiu goon ne Ioridano, he na e pipuu apulie nelang wo *Ioane pa apipuu apulie.
Pa Naî Padué wo Iésu
29 1.29 Ésaïe 53.6−7; 1 Pétéru 1.18−19É ha acaama hen, ke e ali Iésu wo Ioane, he e âbé céiieng. Ke e pii pie: «Weengi pa *Nahi Muto te Padué. Weeng na e pétaabwon ni ta pwo te ni apulie pwo bwohemwo. 30 1.30 Ioane 1.15Weeng na é caa mi piieng, pie: Pwo pana e bo âbé alecehung, na te nihe pwonaado ne kon kojaéo, be e caa te mi mu lang ânebuhung.
31 «Time é uce mi temehieng ânebun, ke é âbé puu ni apulie ne ha a tabe, beme e patemehieng te lépwo *Isaraéla.»
32 1.32 Mataio 3.16Weengi ana e uti wo Ioane: «É alihi a *Jenen Iitihi he e opé mu he miiden pwohewii a meni pwojo, ke e ole huîin. 33 Time é uce mi temehieng. Kehe pana e pahedeéo me é puu ni apulie ko a tabe, ke e pii tong pie: “Pana go bo alihi heme e ole huîin a Jenen Iitihi, ke weeng pana e bo puu ni apulie ko a Jenen Iitihi.”
34 1.34 Mataio 3.17«É alihi, ke é pajuujuhi pie: Weeng pa *Naî Padué.»
E tode ni acémun den
35 É ha acaama hen, ke e mwo te mu lang wo Ioane me lupwo acémun den. 36 1.36 Ioane 1.29Ke e ali Iésu, ke e pii pie: «Neko ali Nahi Muto te Padué!»
37 Lu caa téne wo lupwo acémun den a bwopiinen naa, ke lu âcéi Iésu. 38 E biteeng wo Iésu, ke e alilu he lu ko âcéin, ke e pii telu pie: «Geu hanee?» Ke lu pii ten pie: «Rabi (pa apipune), é wé he celi go mu lang?»
39 Ke e hegi ne telu wo Iésu pie: «Geu âbé me geu alihi.»
Ke lé tai miân, beme lé alihi he celi e mu lang. He babwén ko paa inetéale ko alecehe goahen, ke lé mu lang ha a tan naa.
40-41 1.40 Mataio 4.18−20Wo André, pa céiu béélé, ke e â too Simon Pétéru, pa âjiénen, ke e pii ten pie: «Gemu caa too pa Mesia [pana pipégalieng].» A bwopiinen pie ‘Kériso’ [he pwo *grek].
42 1.42 Mataio 16.18Ke e pééeng nge céii Iésu. Ke e alieng wo Iésu, ke e pii ten pie: «Wogo Simon, pa naî Jonas†1.42 Jonas—ai Ioane; Céfas—A niin he pwo araméen, Pétéru he pwo grek.. Bo a niim pie Céfas†.» Ai Pétéru: a bwopiinen pie ‘a péi’.
E tode Filip me Natanaël
43 É ha acaama hen, ke e â Galilé wo Iésu. Ke e too Filip, ke e pii ten pie: «Go âbé céing!» 44 Wo Filip, ke pa apulie Betsaïda, a mwopopwaalé te André me Pétéru.
45 1.45 Deutéronome 18.18; Ésaïe 7.14, 9.5; Jérémie 23.5; Ézékiel 34.23E ân wo Filip, ke e too Natanaël‡1.45 Natanaël—A niin pie Bartélemi ne he ni tii te Mataio, Maréko me Luka., ke e pii ten pie: «Geme caa too pali e piieng wo Moosé ne he ni patén, ke lé cihe mwo kon ne ni péroféta! Wo Iésu mu Nazaret, pa naî Josef.»
46 Ke e pii ten wo Natanaël pie: «He te jan me e âbé mu Nazaret aceli wâé?»
Ke e hegi ne ten wo Filip pie: «Âbé me go alihi!»
47 E ali Natanaël wo Iésu, he e âbé beniieng, ke e pii ne kon pie: «Weengi pa ju Isaraéla, na te tice pipwohuô kon.»
48 E pii ten wo Natanaël pie: «Go temehiéo mu wé?»
Ke e hegi ne ten wo Iésu pie: «Ânebuhe a bwo todeko te Filip, he go ko mu haahi a majing, ke é caa te aliko.»
49 1.49 Mataio 14.33, 16.16; Maréko 3.11E hegi ne ten wo Natanaël, ke e pii ten pie: «Pa apipune, wogo pa Naî Padué, pa daame Isaraéla!»
50 E hegi ne ten wo Iésu pie: «Go céihi be he é pii tem pie, é aliko ne haahi a majing? Go bo alihi ce naado celi nihe ubwo koja anaa!»
51 1.51 Genèse 28.12E pii mwo pie: «É pii tewé a juuju pie: Geé bo alihi a miiden heme tehi, ke lé bo taa ke ole ne ni *âcélo te Padué, huîi pa *Nahi Apulie.»
1:1 1.1 Ioane 17.5; 1 Ioane 1.1−2; Pii Beetihi 19.13
1:3 1.3 1 Korénit 8.6; Kolosé 1.16−17; Ébéru 1.2
1:4 1.4 Ioane 5.26
1:5 1.5 Ioane 3.19
*1:5 1.5 Hegieng—Grek: Imwieng—ai Hegieng, temehieng ai Pacuwoeng, taunueng.
1:6 1.6 Mataio 3.1; Luka 1.13−17,76
1:9 1.9 Ioane 8.12
†1:10 1.10 Ne pwo a bwohemwo—Grek: Bwohemwo. Wo Ioane, pana e tii a tii ce, ke e pii ati lépwo apulie na muhi telé ko Padué, ke lé cubwoni Iésu me lépwona lé âcéin.
1:13 1.13 Ioane 2.11, 3.3−6; Filipi 2.7; 1 Pétéru 1.23
1:17 1.17 Exode 34.28; Roma 6.14
1:18 1.18 Exode 33.20; Ioane 6.46; 1 Timoté 6.16
‡1:19 1.19 Lépwo apihuô juif—Wo Ioane, ke piohiwon ko tii pie, lépwo Juif ne ha a tii ce, kehe a bwopiinen pie, lépwo apihuô juif. Ai é he ni béén, ke a bwopiinen pie ati ni apulie na lé ko tabemi Iésu (pwohewii a niide a tii 6.41 me 8.22, me 12.9). Ke ne he ni niide a tii naa, ke geme tii pie, lépwo apulie nelang.
§1:19 1.19 Apipenem ko a mwaiitihi—Lévite. Pa apulie mu ha a pwomwoiu te Lévi, na e picani te lépwo apwoâpwailo.
*1:20 1.20 Mesia—Kériso. Grek: Oint. Pana e pipégalieng wo Padué. Omehi a note ko Luka 4.18. Caa bwolihi na lé teko ucéi pa Mesia ne ni Juif: wo pa daame aceluimi na e caa mi piieng wo Padué.
1:21 1.21 Deutéronome 18.15,18; Mataio 11.14
†1:21 1.21 Ûhu—Time e uce ju temehi wo Ioane a bwo ubwo na a penem den. Be e pii wo Iésu ne ha a Mataio 11.14 pie, te wo Ioane kuti na e pwo a penem de Élia. Omehi mwo Mesia me Élia ne ha a Niinaado (Vocabulaire) ha anebwén ko a tii.
‡1:21 1.21 Pa Péroféta na e piieng wo Moosé—Pa péroféta na pipwonaado ne kon, pana e bo pipépwooti ha awieme Padué me ni apulie. Time lé uce temehi wo lépwo Juif pie, wo pa apulie naa, ke weeng kuti pa Mesia na lé ucéieng. Ke time lé uce temehi pie, caa wo Iésu Kériso. Omehi Péroféta ne ha a Niinaado (Vocabulaire) ha anebwén ko a tii.
1:23 1.23 Ésaïe 40.3
§1:24 1.24 Ai, Mepwo é ne ko ni apulie na pahedelé ngen, ke ni Farasaio, ai Lépwo apulie na lé pahede lépwo apé pwooti, ke ni Farasaio.
1:27 1.27 Ioane 1.15
*1:27 1.27 Tuwo ni tai ko ni dihibwaan—A penem de lépwo eabwé na te junihe wahin.
1:29 1.29 Ésaïe 53.6−7; 1 Pétéru 1.18−19
1:30 1.30 Ioane 1.15
1:32 1.32 Mataio 3.16
1:34 1.34 Mataio 3.17
1:36 1.36 Ioane 1.29
1:40-41 1.40 Mataio 4.18−20
1:42 1.42 Mataio 16.18
†1:42 1.42 Jonas—ai Ioane; Céfas—A niin he pwo araméen, Pétéru he pwo grek.
1:45 1.45 Deutéronome 18.18; Ésaïe 7.14, 9.5; Jérémie 23.5; Ézékiel 34.23
‡1:45 1.45 Natanaël—A niin pie Bartélemi ne he ni tii te Mataio, Maréko me Luka.
1:49 1.49 Mataio 14.33, 16.16; Maréko 3.11
1:51 1.51 Genèse 28.12