A Pwooti Wâé
na e tii wo
Maréko
Atabuhi ko a tii
Woo na e tii a tii ce?
Wo Maréko, pana pii kon mwo pie Ioane, ai Ioane-Maréko. (Omehi Apostolo 13.5; 15.37−41.) Lu pipenem ibu me Pétéru, pa céiu apostolo, na e piuti ten ati ni naado na e pii ke e pwo wo Iésu. Ke é alecehen, ke e bwo tii wo Maréko.
E tii éniile?
Ha awieme a jo 55 me 65 (e mwonuhi 20−35 jo alecehe a bwo mele te Iésu). A Tii te Maréko, ke a bécéiuhe tii na tii, mu ko ni tii na paa (Mataio, ke Maréko, ke Luka, ke Ioane), na lé piuti a mulihe Iésu Kériso. Hiwon ni pwooti ha a Tii te Maréko, ke te e mu mwo ha a Tii te Mataio, ke a Tii te Luka.
E tii me dee?
Te lépwo acéihi ne ko Iésu na time uce lépwo Juif, na lé mulie ité koja a Palestine, a amu te lépwo Juif. Ke e pii ehi ni nii ni piduaan wo Maréko, ke e pii ni pwooti me a bwomu te lépwo Juif.
É ko ade na e tii?
E pii pwaatihi a pwooti te Iésu he e todekenye beme genye apulie ten. Nye wonaa, heme nye mu kon ati he ni tan, ke time uce é mu ko a bwo âcehi ne ni patén ai a bwomu. Hemepie wogenye ni ju apulie te Iésu, ke genye o bo mu he ni picani pwohewiieng.
Ade ace âne a tii ce?
E habwii wo Maréko pie, wo Iésu Kériso, ke pa Naî Padué na te junihe pwojunuun. Ke a céiu mwo, ke te pa apulie pwohewiikenye. E pwo me piwahin nang, ke e âbé céiikenye, beme e pipwoeabwé tenye. Ke e pétaa ko ni i ni apulie (1.31); e haai ni cuwo nahi ewa ke e adéilé (10.16). E téne a bwo picani te ni apulie, ke e pipwoééhelé (1.41). Ke weeng, ke e picani me denye, ke e mele ne ko a kuricé me denye ati ni apulie pwo bwohemwo.
Ana e pwo wo Iésu, ke ana a junaado ne te Maréko. Hiwon ni pipwojunuun (miracles) de Iésu na tii ne ha a tii ce. E pwo me tieden ni cunu ko ni apulie. E peni ni duéé. E pwo me lé mulie mwo ne nina lé caa mele. Pwojunuu a patin, pwohewii Caa ten. Ati nina e pwo wo Iésu, ke e pajuujuhi ana e pii pie: «Caa e mwonukewé a Mwametau te Padué.»
Lé téetieng ne ni apulie, ke lé pitahimwolé pie: «He woo pa apulie ce?»
E hegi ne te Iésu wo Pétéru ne he Maréko 8.29 pie: «Wogo, ke pa Mesia.» A bwopiinen pie, pa daame na e âbé mu ko Padué. Wonaa a âne a Tii te Maréko. Be e âbé mu ko Padué wo Iésu, beme e ne tenye a ju mulip ne pele Padué, tabuhi jenaa, ke é dieli mwo.
A bwomune a tii te Maréko
Ni penem ne Galilé (1.1―9.50)
Pipwopwee Iésu ne ko ni penem
E tode lépwo acémun den
E pwo me tieden ni cunu ko ni apulie
E peni ni duéé; e pacuwohi a udan
E pwo-ocine te ni apulie
E pacémuni ni acémun den (8.27―10.52)
Lé alihi pie pa Mesia
Habwii a bwo ubwo na a wâé ten
E pii a bwo mele me mulie cemwo ten
E taa Iérusaléma (11.1―13.7)
E pacémuni lépwona lé âcéin
E pii ana e o tuie
A bwo mele ke mulie cemwo ten (14.1―16.20)
1
Ioane pa apipuu apulie
Mataio 3.1−12; Luka 3.1−18; Ioane 1.19−28
1 E tabuhi ne éni a *Pwooti Wâé te Iésu Kériso*1.1 Kériso—A bwopiinen pie: Pana pipégalieng., pa *Naî Padué. 2 1.2 Malachie 3.1Be caa tii ne ha a tii te *péroféta Isaia a pwooti te Padué pie:
É bo neole pa apipépwooti tong.
E bo ânebuhem,
me e pwopweehi a pwaadeniim.
Malachie 3.1
na e toii da pie:
“E âbé wo Padaame!
Pwopweehi a pwaadeniin!
Pwo me belece
a duaan na e engen hen!”
Ésaïe 40.3
4 1.4 Apostolo 13.24, 19.4Wo *Ioane pa apipuu apulie, ke e tuie ne ha a da, ke e patemehi te ni apulie pie: «Geé pininim, ke geé bitekewé. Ke geé pwo me puukewé, beme geé habwii pie pitaatééhi ni mulihewé. Be me wonaa, ke e bo pineuhi ni ta pwo tewé wo Padué.»
5 Te junihe hiwon ni apulie na lé âbé céii Ioane ne ha a da mu *Judé, ke é ha a pwomwo ubwo *Iérusaléma. Ke lé pii beetihi ni ta pwo telé, ne he pwahamii ni apulie ati. Ke e puulé ne ha a éémwa Ioridano.
6 1.6 2 Rois 1.8; Mataio 11.8E cuwohe a epwén na pwo ko pumii chameau†1.6 Chameau—Wota he melé. Epwéne Ioane, ke pwohewii a epwéne péroféta Élia., ke a taihenan a iiwota. Ke e wii koléé, ke e ûdu duhimepu. 7 1.7 Apostolo 13.25E toii pie: «Wo pana e bo âbé alecehung, ke te junihe pwojunuun kojaéo. Time uce jan ne kong me é ciiéo, ke me é tuwo ni tai ko ni dihibwaan‡1.7 Tuwo ni tai ko ni dihibwaan—A penem de lépwo eabwé na te junihe wahin.. 8 Woéo, ke é puukewé ko a tabe, ke weeng, ke e bo puukewé ko a *Jenen Iitihi.»
Puu Iésu ke tacebwénieng
E puu Iésu wo Ioane
Mataio 3.13―4.11; Luka 3.21−22, 4.1−13
9 É ha a benaamwon naa, ke e tuiebé wo Iésu mu Nazaret, a mwopopwaalé ne Galilé. Ke e puueng wo Ioane ne ha a éémwa Ioridano. 10 Te ju é ha a benaamwon na e wie mu he tabe wo Iésu, ke e alihi a miiden he tehi, ke e alihi a Jenen Iitihi he e opé ne huîin, pwohewii a meni pwojo. 11 1.11 Psaume 2.7; Ésaïe 42.1; Mataio 12.18; Maréko 9.7Ke pwo a pwocihe bé mu he miiden, na e pii ten pie: «Wogo pa Naîng [na te céiu go] na te nihe eânimung dem. Wogo kuti, na é caa pipégaliko ne ha a pwonimung.»
E tacebwéni Iésu wo Caatana
12-13 1.13 Psaume 91.11−13Te ju é alecehe anaa, ke e pé Iésu nge ha a da na a Jenen Iitihi, beme e tacebwénieng wo *Caatana. Ke e mu lang he na 40 ni tan. E mu pele ni wota apiaba, ke ni *âcélo, ke lé penem den.
E tode ni bécéiuhe acémun den
Mataio 4.12−22; Luka 5.1−11
14 1.14 Maréko 6.17É ha a céiu tan, ke lé imwi Ioane, ke lé neeng he karépu. E engen wo Iésu, ke e â Galilé, me e â pipatemehi a Pwooti Wâé te Padué. 15 1.15 Mataio 3.2Ke e pii telé pie: «E caa tuie a benaamwon na e caa pipégali wo Padué, ke caa é mwonu a Mwametau ten. Geé taatééhi ni mulihewé, ke geé céihi ne ko a Pwooti Wâé!»
16 [É ha a céiu tan] ke e uti a nicepwon ne Galilé wo Iésu. Ke e ali Simon me André, lupwo pwénaâjién, na lu ko ne pua, be lupwo apwotau.
17 Ke e pii telu pie: «Geu âbé céing, be é bo pwo me wogeu lupwo apwotauhi apulie.»
18 Ke lu te necu kuti ni pua telu, ke lu âcéi Iésu. 19 Ke lé te ju piân, ke e ali Cang me Ioane, lupwo naî Zébédé, he lu ko tebwo ha a ongelu, ke lu ko pwoni ni pua telu. 20 E te pwome todelu wo Iésu, ke lu ne caa telu Zébédé me ni apenem den ne ha a ong, ke lu âcéin.
E pwo me wâé ni apulie
Mataio 8.1−4,14−17; Luka 4.31―5.16
21 Lé tuiebé ha a pwomwo ubwo ne Kapernaüm wo Iésu me ni acémun den. Ke é ha a *tan iitihi, ke e taa ha a *mwotapitihi [te ni *Juif] ke e pacémunilé. 22 1.22 Mataio 7.28−29He lé téne, ke lé téetihi a bwo cihe ten, be time e uce pwohewii ni *dotéén ko patén. Be e te pacémunilé mu ha a pihuô [na e te ne ten wo Padué].
Pa apulie na pwo duéé kon
23 [He e mwo ko cihe wo Iésu] ke e taa ha a mwotapitihi wo pa apulie na pwo duéé kon. Ke e wiikau ke e pii pie:
24 1.24 Maréko 5.7«Iésu mu Nazaret, te tice celi go pwo peleme. Go âbé pwotahi ne kome? É te temehiko, be wogo pa apulie na e pipégaliko wo Padué, ke e neko bé.»
25 Ke e heni ali duéé wo Iésu, ke e pii ten pie: «Go capuhi a pwom, ke go wie mu ko pa apulie naa!»
26 1.26 Maréko 9.26Ke e pegili pali apulie na ali duéé, ke e wie, he wiikau mu kon.
27 Ke lé te nihe tai téetihi ne ni apulie, ke lé te pitahimwolé pie: «He ade celi e ko pwo wo pa apulie ce? E pacémunikenye ko ace céiu bwomunen celi mwo coho. Be pwojunuun, ke e pihuôhi mwo ni duéé, ke lé te piténedeeng!»
28 1.28 Mataio 4.24Ke e te engen kuti a jepule ko Iésu, pitihi amu Galilé.
Ê mwaa Simon Pétéru
29 E wie mu ha a mwotapitihi wo Iésu. Ke e te pwome â pele Simon Pétéru me André. Ke lu piâcéin wo Cang me Ioane. 30 Ke me lé tehene ngen, ke nina lé mu lang ke lé te pwome pii te Iésu pie: «E tee ko pule ê mwaa Simon, be e pwopilijing.» 31 Ke e âbé céiieng wo Iésu, ke e pétaa ko a in, ke e pwiieng da, ke te tieden kuti kojaeng ali pilijing. Ke e cuwoda, ke e pwo me lé wiinaado.
E pwo me tieden ni pétaapwo cunu
32 É he babwén, alecehe a bwo nuule na a téale§1.32 Pele ni Juif, ke nebwén a tan heme nuule a téale. Ke lé ucéihi anebwén ko a tan iitihi, beme lé pébé ni cunu., ke lé pébé céii Iésu ati ni cunu me lépwona pwo ni duéé kolé. 33 Ke lé pitaineibulé ne ko a pomwa ati ne ni apulie ha a pwomwo ubwo. 34 1.34 Maréko 3.10−12Ke e pwo me tieden ati ni pétaapwo cunu wo Iésu. Ke e pawiehi mwo ni duéé na hiwon, ke time e uce nelé me lé cihe, be lé te temehieng*1.34 Time e uce nelé me lé cihe… Be time uce téele a benaamwon den, me e pihabwiieng ehi..
E patemehi a Pwooti Wâé ne Kapernaüm wo Iésu
35 1.35 Mataio 14.23; Maréko 6.46É ha acaama, he mwo te melepiing, ke e caama wo Iésu, ke e â ha apiticie, ke e pwoiitihi. 36 Ke lé haneeng wo Simon me lépwo béén, 37 ke me lé tooeng, ke lé pii ten pie: «Lé ko haneko ati ne ni apulie.»
38 Ke e hegi ne telé pie: «Genye engen mu éni, ke genye â he ni béé mwopopwaalé ko jijenye. Be é nelang mwo, he na me é â pipatemehi a Pwooti Wâé, be anaa kuti a watihen me é opé†1.38 Me é opé—ai Me é wie mu Kapernaüm. Grek: Me é tehene ngen..»
39 1.39 Mataio 4.23, 9.35Ke e engen pitihi a amu Galilé wo Iésu, ke e pipatemehi a Pwooti Wâé ne he ni mwotapitihi, ke e pawiehi ni duéé.
Pana katia nang
40 E âbé mwonu Iésu wo pana katia nang‡1.40 Pana katia nang—Lèpre. Wo lépwo Juif, ke lé mwiihi ni katia.. Ke e tidihi jilin ânebuhen, ke e ileeng me e pwo me wâé nang, ke e pii pie: «Hemepie te nimem, ke go pwo me tieden a katia kong!»
41 E te nihe pipwoééhen§1.41 E te nihe pipwoééhen—ai E te junihe okéé. wo Iésu, ke e cine ngen a in, ke e ti ko pali katia, ke e pii ten pie: «Éa, te nimung! Caa wâé go!»
42 Ke e te engen kuti ali katia, ke caa wâé nang.
43 Ke e pii me mwoiu ten wo Iésu pie: «Go engen. 44 1.44 Lévitique 14.1−32Ke go nemwo pii te ni apulie! Kehe go â pihabwiiko ne te pa *apwoâpwailo, ke go ne te Padué ali âpwailo li e pii wo *Moosé ne he li patén den. Be me wonaa, ke me lé alihi ati ne ni apulie pie caa wâé go.»
45 Kehe e engen wo pali, ke e â piuti te ni apulie ati nina e pwo ne kon wo Iésu. É mu ko anaa, ke caa pwocoon me e wie ne ha a pwomwo ubwo wo Iésu. Ke e â mu ha apiticie. Ke ni apulie, ke lé bwo tuiebé ne kon mu he ni piduaan.
*1:1 1.1 Kériso—A bwopiinen pie: Pana pipégalieng.
1:2 1.2 Malachie 3.1
1:3 1.3 Ésaïe 40.3
1:4 1.4 Apostolo 13.24, 19.4
1:6 1.6 2 Rois 1.8; Mataio 11.8
†1:6 1.6 Chameau—Wota he melé. Epwéne Ioane, ke pwohewii a epwéne péroféta Élia.
1:7 1.7 Apostolo 13.25
‡1:7 1.7 Tuwo ni tai ko ni dihibwaan—A penem de lépwo eabwé na te junihe wahin.
1:11 1.11 Psaume 2.7; Ésaïe 42.1; Mataio 12.18; Maréko 9.7
1:12-13 1.13 Psaume 91.11−13
1:14 1.14 Maréko 6.17
1:15 1.15 Mataio 3.2
1:22 1.22 Mataio 7.28−29
1:24 1.24 Maréko 5.7
1:26 1.26 Maréko 9.26
1:28 1.28 Mataio 4.24
§1:32 1.32 Pele ni Juif, ke nebwén a tan heme nuule a téale. Ke lé ucéihi anebwén ko a tan iitihi, beme lé pébé ni cunu.
1:34 1.34 Maréko 3.10−12
*1:34 1.34 Time e uce nelé me lé cihe… Be time uce téele a benaamwon den, me e pihabwiieng ehi.
1:35 1.35 Mataio 14.23; Maréko 6.46
†1:38 1.38 Me é opé—ai Me é wie mu Kapernaüm. Grek: Me é tehene ngen.
1:39 1.39 Mataio 4.23, 9.35
‡1:40 1.40 Pana katia nang—Lèpre. Wo lépwo Juif, ke lé mwiihi ni katia.
§1:41 1.41 E te nihe pipwoééhen—ai E te junihe okéé.
1:44 1.44 Lévitique 14.1−32