Tii te Paulo
nge céii lépwo
Roma
Atabuhi ko a tii
Woo na e tii a tii ce?
Wo Paulo, pa apostolo. Hiwon ni acéihi na lé mu pelen, na lé ne ngen ni bwocu telé, te lépwo béélé ne Rome (pwahamii tii 16).
E tii éniile?
Ha a jo 57. E tii mu Korénit wo Paulo, ha a béciéhe ni bwo engen den, ânebuhe a bwo mwojuia ten mwo ne Iérusaléma. (Omehi a tii Apostolo 15.25−31.)
E tii me dee?
Te lépwo apulie ha a pwomwo ubwo Rome, li lé téne a Pwooti Wâé, ke li lé céihi ne kon. (Time uce wo Paulo na e pipatemehi telé.) Hiwon mu kolé, nina time lé uce Juif. (Omehi 1.13; 11.13,30,31.) Kehe pwo lépwo béén mwo na te lépwo Juif. (Omehi 2.17; 7.1.) Lé pitapitilé wo lépwo acéihi ne he ni pwomwo. (Omehi a pwahamii tii 16.)
É ko ade na e tii?
Wo Paulo, ke e habwii tenye a bwomune a céihi tenye ne he Iésu Kériso. Ke e habwii tenye mwo a bwopwonen me e celuimikenye wo Padué, ke e ne tenye a mulie dieli mwo ne pelen.
Wieli pwo ace pipééle hadenii ni acéihi na lé Juif, me nina time lé uce Juif. E habwii wo Paulo pie, ete lépwo Juif a piapwo na iitihi mu ko Padué, kehe icehi ana é jenaa, ke e hegi ati ni apulie na lé âbé céiieng, kehe time e uce pipwoinen ne ko ni apulie.
E pwopune te lépwo acéihi wo Paulo, beme lé mulie ha a mulie na mwomwon ke juuju. A céiu mwo, ke e paténe lépwo acéihi ne Rome pie, e bo mu pelelé, hemepie e bo â Espagne (1.10−13; 15.22−28).
Ade ace âne a tii ce?
A tii ce, ke e habwii ehi a bwo celuimikenye te Padué: Ânebun, ke genye tai mu ha a ta, ke genye ucéihi a cuhinaado na te junihe ubwo, na e bo ne wo Padué (pwahamii tii 2―3). Kehe icehi ana te junihe ubwo a pipwoééhe tice ja kon den me denye, ke e celuimikenye koja ni ta pwo tenye, hemepie genye céihi ne kon. Weengaa a bwo niimihinaado ten ânebun, ke e pacuwohi jenaa. Ke e pwo me e pipwaadeniin bé wo Iésu Kériso, he e pineeng, beme e pwocuhi ni cuhinaado tenye, he e mele ne ko a kuricé (3.23). É mu ko anaa kuti, ke wo Padué, ke e pwo me wogenye ni apulie na nye mwomwon ne he pwahamiin, ke e pwo me pwohewiin heme time genye mu uce pwo celi ta. Wonaa cehi, mu ko ana e pwo wo Kériso, ke genye hegi heme genye céihi ne kon. Time uce é mu ko aceli wâé celi nye pwo, ai ace bwo piténedehi nen denye ace céiu patén.
E béhabwiinen tenye wo Abérama, pa apulie na piubwo nang ne pele lépwo Juif. A mulihen, ke e pajuujuhi ana e pii wo Paulo. Be e céihi ne ko Padué wo Abérama, ke wo Padué, ke e pwo me pa apulie na e mwomwon ne he pwahamiin (pwahamii tii 4).
É mu ko ana e pwo wo Kériso, ke e tahagéi a junuu a ta ne he ni mulihenye wo Padué, ke e caa tuwokenye, beme nye mulie ha a mulie na mwomwon. O time bo uce tautikenye mwo. Be e caa pii beetihi pie, wogenye, ke ni apulie ten na wâé genye ne he pwahamiin (8.1). Ke te tice naado celi jan me pineitéékenye koja a pipwoééhe ten (8.38).
É mu ko anaa kuti, ke wâé heme nye pipatupwokenye ati ne ten, beme nye pwohewii a âpwailo na mulip, na te junihe wâé ten. Be weengaa kuti a ju pwopwoiitihi, na jan me nye ne ten (12.1).
Nye mulie he ni mulie na pwoiipihi: Nye piténede nina e mu huîilé a pihuô ne he ni amu (13.1); nye nemwo tauti me pipii lépwo acéihi béénye (14.4). Nye picani ne ko ni béén na time uce téele mang ni céihi telé. Ke genye pwo celi wâé telé, ke genye picani telé, me pamwoiuhi ni céihi telé (15.1).
A bwomune a tii Roma
Pipwobwocu me a pwonime Paulo (1.1−17)
Genye te tai pwo nina ta (1.18―3.20)
Genye mwomwon mu ko a céihi tenye (3.21―5.21)
A mulihenye na mwo coho (6.1―8.39)
A bele Isaraéla me ni béé bele (9.1―11.36)
A cémun ko a mulihenye (12.1―15.13)
Bénebwéne pwooti me a pipwobwocu (15.14―16.27)
1
Pipwobwocu
1 1.1 Apostolo 9.15Woéo Paulo, pa eabwé te *Kériso Iésu, ke é pwotii lé [céiikewé ni acéihi roma]. E todeéo wo Padué, beme é apostolo. Ke e pipégaliéo beme é pii beetihi a *Pwooti Wâé ten 2 1.2 Roma 16.25−26na e caa te mi pii beetihi ânebun, be e pwo me lé pipwaadeniin bé ne ni *péroféta ten, na lé tii ne he ni *tii iitihi: 3 a Pwooti Wâé ko pa Naîn, wo Iésu Kériso, [Padaame henye]. Te pa apulie pwohewiikenye*1.3 Te pa apulie pwohewiikenye—Grek: Ne ha a éé apulie., be pa piebehi pa daame *Davita. 4 Kehe e habwii wo Padué pie, wo pa Naîn, he e pwo me e mulie cemwo mu ha amele ko a junuu a *Jenen Iitihi†1.4 Ai, E habwii pie pa Naîn na te junihe pwojunuun…. 5 1.5 Apostolo 26.16−18; Galat 2.7−9E etiéo wo Padué, beme é‡1.5 É—Grek: Geme. Omehi note ko 2 Korénit 1.6. apostolo te Kériso. Ke a penem dong, ke me é pii beetieng, ne te ati ni bele, beme lé céihi ne kon me piténedeeng.
6-7 1.7 Nombres 6.25−26Wogewé mwo, lépwo Roma, ke geé béé lépwonaa, be te junihe eânime Padué tewé, ke e caa todekewé wo Iésu Kériso beme geé mulie me den. Wâé heme e mu pelewé a *pipwoééhe tice ja kon me a péém, na e âbé mu ko Padué henye me Padaame Iésu Kériso. Adéikewé!
Nime Paulo me e caniêlé
8 É tabuhi ko a pipwo-olé te Padué hung, mu kowé ati, ne he nii Iésu Kériso, be caa te ju jepule pitihi a bwohemwo a céihi tewé. 9 Ke e te temehi wo Padué pie, é tee niimikewé ne he ni pwopwoiitihi tong. Weeng pana é pipwoeabwé ten, ati ha a pwonimung, na é pipatemehi a Pwooti Wâé ko pa Naîn.
10 1.10 Apostolo 19.21; Roma 15.23É te cuwo ko ileeng pie, me é cedikewé, hemepie te nimen. 11 Be te junihe nimung me é alikewé, beme é ne tewé ni âpipati na e âbé mu ko a Jenen Iitihi, beme pwo niihewé, 12 ke me genye bo pipamwoiukenye ko ni céihi tenye [ne ko Kériso].
13 1.13 Apostolo 19.21Tuiebé jenaa, ke time uce jan me é âdé céiikewé. Kehe icehi ana wâé heme geé temehi, wogewé lépwo bééng ne he nii Kériso, pie, caa te junihe hiwon ni bwo niimihi nen dong pie, me é pwo. Be wâé tong me é alihi ce acehi ni penem dong ne pelewé, pwohewii a bwo alihi nen dong [ne pele lépwona time lé uce *Juif] ne he ni béé amu.
14 Be é te junihe niimi ati ni apulie: lépwona lé pwohewiikenye, me lépwo béén na te pi-ité ni bwomu tenye me woélé§1.14 Lépwona lé pwohewiikenye, me lépwo béén… Grek: Lépwo Grek me lépwo Barbare.; ke ni apulie na lé cémun, me ni béén na mwo time lé uce cémun. 15 É mu ko anaa, na te junihe nimung me é cedikewé ne *Rome, beme é pipatemehi a Pwooti Wâé ne pelewé.
A âne a Pwooti Wâé
16 1.16 Maréko 8.38; Apostolo 13.46; 1 Korénit 1.18−24Time uce tanim jo me é pipatemehi a Pwooti Wâé. Be a junuu Padué na me e *celuimi ati nina lé céihi: mi ni Juif ânebun, ke bo ni béén alece.
17 1.17 Habakuk 2.4; Roma 3.21−22Be e habwii tenye na a Pwooti Wâé pie, wo Padué, ke e pwo me lé mwomwon wo lépwona lé céihi ne kon. Ke a céihi telé naa, ke caa te jan. Be caa te tii ne he ni tii iitihi pie: Wo pana e céihi ne ko Padué, ke mwomwon nang ne he pwahamiin, ke e kon a mulie*1.17 Wo pana e céihi…ke e kon a mulie—Grek: Wo pana e mwomwon mu ko a céihi, ke e o mulie.. Habakuk 2.4
genye te tai pwo nina ta
(Pwahamii tii: 1.18―3.20)
18 E habwii wo Padué, mu âda he *miiden, a pwo-okéé kon ne ko ni apulie, na ta jélé. Be é mu ko ni bwomu telé na ta, ke lé pwobwonihi a juuju me e penem.
19 1.19 Apostolo 14.15−17, 17.24−28Be caa te ju pwaale ne kolé aceli genye ko temehi mu ko Padué, be weeng na e caa patemehi telé. 20 1.20 Job 12.7−9; Psaume 19.2Be mepie time genye uce alieng ko lupwo naamiinye, kehe e pihabwiieng ehi ne he ni naado na e pwo mu ha atabuhi kon. Be e ne a miiden me a bwohemwo, me ati ni naado na e pwon. Ke jan me nye alihi pie, e te junihe piwéden, ke pwojunuun dieli mwo. 21 1.21 Éféso 4.17−18[Ke caa te tice bwopwonen me lé pipwopailé] be lé caa te temehi Padué, kehe time lé uce pipaunueng, me pipwo-olé ten, kehe nina me nye pwo me den.
Be lé pipatieden ne ha a melepiing, ke piticenaado ne ko ni bwo niimihinaado telé. 22 1.22 Jérémie 10.14; 1 Korénit 1.20Lé niimihi pie, lé pitemang, kehe icehi ana lé piolo. 23 1.23 Deutéronome 4.15−19; Psaume 106.20Be lé jéilé ne ko Padué, na e mu dieli mwo ne ha *a wâé ten, beme lé pipaunu ni *démenaado na o tieden: ni déme apulie, me ni meni me ni wota, me ni bwien.
E nelé wo Padué
24 É mu ko anaa, na e nelé wo Padué, me lé te pwo ni huô na ta, na nimelé kon. Ke lé pwotahi ni éélé, ke lé pipatanimilé mwo. 25 Ke lé ne Padué na e juuju, ke lé téte cehi ni duéé hauli†1.25 Duéé hauli—Grek: Ana gele.. Ke lé pipaunuhi ni naado na e tabuhi. Kehe [wogenye, ke] wâé heme nye *adéi Padué dieli mwo! Amen!
26 É mu ko anaa, na e te nelé wo Padué, beme lé te âcehi ni pwonimelé na tanim. Be ni toomwo, ke time lé uce pule me ni aiu, kehe lé te pule imi mwo ni toomwo, kehe time nye mu uce wonaa. 27 1.27 Lévitique 18.22, 20.13; 1 Korénit 6.9Ke te piwien ne mwo ko ni aiu, be caa te time lé uce pule imi ni toomwo; be lé âcehi nina nimelé kon na mwiihi, ke lé te pule imi mwo ni aiu! É mu ko anaa, na lé te hegi mwo a cuhinaado telé ne he ni éélé, mu ko ni ta na lé pwo.
28 É he time uce nimelé me lé temehi Padué, ke e te nelé me lé te âcehi ni pitemang delé na time uce mwomwon, be lé pwo nina me time nye uce pwo. 29-31 Te ju oba jélé ati ko a ta:
Lé cibehede, ke lé pipii delé;
Ke nimelé ko ni de ni béén, ke lé pipwokon;
Ke lé pipwohuô te ni béén;
Ke lé pijeta kolé, ke lé pipééle;
Ke lé cihe me ta ne kolé;
Ke lé okéé die ko ana lé taunuhi apulie;
Ke time lé uce piténede ni nyaa me caa telé;
Ke time lé uce pajuujuhi ni *piapwo telé;
Ke time lé uce paciiti Padué, ke lé cubwonieng.
Ke te tice pwonimelé, ke te tice pipwoééhe kolé;
Ke lé tee cuwo ko tooli ati ni bwopwonen me lé pwo nina ta.
32 Ati lépwona lé wonaa, ke e pii wo Padué pie lé bo tai mele, be anaa a bwo tautinaado ten na mwomwon. Ke lé caa te temehi anaa, kehe icehi ana time lé uce pipéce ne kon. A céiu mwo, ke lé te pamwoiu mwo ni béén beme lé te pwohewiilé!
1:1 1.1 Apostolo 9.15
1:2 1.2 Roma 16.25−26
*1:3 1.3 Te pa apulie pwohewiikenye—Grek: Ne ha a éé apulie.
†1:4 1.4 Ai, E habwii pie pa Naîn na te junihe pwojunuun…
1:5 1.5 Apostolo 26.16−18; Galat 2.7−9
‡1:5 1.5 É—Grek: Geme. Omehi note ko 2 Korénit 1.6.
1:6-7 1.7 Nombres 6.25−26
1:10 1.10 Apostolo 19.21; Roma 15.23
1:13 1.13 Apostolo 19.21
§1:14 1.14 Lépwona lé pwohewiikenye, me lépwo béén… Grek: Lépwo Grek me lépwo Barbare.
1:16 1.16 Maréko 8.38; Apostolo 13.46; 1 Korénit 1.18−24
1:17 1.17 Habakuk 2.4; Roma 3.21−22
*1:17 1.17 Wo pana e céihi…ke e kon a mulie—Grek: Wo pana e mwomwon mu ko a céihi, ke e o mulie.
1:19 1.19 Apostolo 14.15−17, 17.24−28
1:20 1.20 Job 12.7−9; Psaume 19.2
1:21 1.21 Éféso 4.17−18
1:22 1.22 Jérémie 10.14; 1 Korénit 1.20
1:23 1.23 Deutéronome 4.15−19; Psaume 106.20
†1:25 1.25 Duéé hauli—Grek: Ana gele.
1:27 1.27 Lévitique 18.22, 20.13; 1 Korénit 6.9