El Evangelio Según
SAN JUAN
1
La Palabra de Dios hecha hombre
Tirʉ̃mʉpʉ ati yepa caãniparo jʉ̃goyepʉa merẽ ãnicõã jʉ̃goyupi Cristo, Dios macʉ̃, Dios Yaye Quetire Caquetibʉjʉ Majũ cawãmecʉcʉ. Cʉ̃ pʉame merẽ Dios mena ãnicõãñupĩ. Cʉ̃ cʉ̃ã Dios ãñupĩ. Caãni jʉ̃goripaʉpʉa cʉ̃ cʉ̃ã merẽ Dios mena ãnicõãñupĩ. Dios, cʉ̃ macʉ̃ jʉ̃gori nipetirijere ásupi. Ati yepapʉre caãnie nipetirije cʉ̃ jʉ̃gori cʉ̃ caátaje jeto niña. Dise ũnie cʉ̃ jʉ̃gori mee cʉ̃ caátaje manimajũcõãña. Yeri capetietiere cajopaʉ majũ niñami Dios macʉ̃. Bairo caãcʉ̃ ãnirĩ ati yepa macããnarẽ na cajĩñawoʉre bairo niñami. Cʉ̃ caquetibʉjʉrique jʉ̃gori camasã, tiere catʉ̃goʉsarã pʉame caroaro ãnimasĩñama. Bairo Dios macʉ̃ cajĩñawoʉre bairo caãcʉ̃ pʉame carorã canaitĩãrõpʉre bairo caãnarẽ na jĩñawo etaʉ baiyami. Cʉ̃ caquetibʉjʉrijere cateerã canaitĩãrõpʉ caãnarẽ bairo caãna pʉame cʉ̃ bʉsʉnetõ masĩẽtĩñama.
Ãmi jĩcãʉ̃ camasocʉ Juan cawãmecʉcʉ. Cʉ̃ pʉame Dios cʉ̃ caquetibʉjʉrotijoricʉ ãmi. Dios macʉ̃, ati yepa macããnarẽ cajĩñawoʉre bairo caãcʉ̃ majũ cʉ̃ caatípeere caquetibʉjʉ jʉ̃goyetipaʉ ãmi Juan. Dios macʉ̃ cʉ̃ caquetibʉjʉpeere camasã cariape na tʉ̃goʉsaáto ĩ, Dios cʉ̃ caquetibʉjʉjʉ̃goyetirotijoricʉ ãmi. Baipʉa Juan, ti yepa macããnarẽ cajĩñawoʉre bairo caãcʉ̃ mee ãmi. Dios pʉame cʉ̃ macʉ̃ cajĩñawoʉre bairo caãcʉ̃ cʉ̃ caatípeere cʉ̃ caquetibʉjʉrotijoricʉ ãmi Juan. Bairi Dios macʉ̃, caroaro cariape caãcʉ̃, cajĩñawoʉre bairo caãcʉ̃ majũ, ati yepa macããna nipetirore Dios yaye quetire quetibʉjʉacʉ́ asúpi.
10 Bairi, Dios Yaye Quetire Caquetibʉjʉ Majũ cawãmecʉcʉ ati yepapʉre etayupi. Dios mena ati yepare caátacʉ cʉ̃ caãnimiatacʉ̃ãrẽ, ati yepa macããna pʉame, “Cʉ̃ã niñami Dios macʉ̃,” cʉ̃rẽ ĩ masĩẽma. 11 Cʉ̃ caáta yepa macããna tʉpʉ etayupi. Bairo natʉ cʉ̃ caetamiatacʉ̃ãrẽ, na pʉame jĩcã nʉgõã cʉ̃ boema. Cʉ̃ yarã cʉ̃ boema. 12 Bairo aperã cʉ̃ boeti, jĩcããrã pʉame cʉ̃ bojãñuñupã. Na pʉamerẽ caroa wãme na ãnirotiwĩ. Dios pũnaa majũ na ãnirotiwĩ, cʉ̃ mena catʉ̃goñatutuarã pʉamerẽ. 13 Camasã pũnaa cʉtajere bairo ãmerĩñama. Camasã na caátaje mena na caborije mena pũnaa cʉtiyama. Dios pũnaa pʉame roque cʉ̃ camasĩrĩjẽ jʉ̃gori cʉ̃ pũnaa caãna niñama.
14 Bairi, Dios Yaye Quetire Caquetibʉjʉ Majũ cawãmecʉcʉ ati yepapʉ buia etayupi. Marĩrẽã bairo ati rupaʉ cacʉ̃goʉ buiaetari, marĩ camasã mena ãmi. Bairo marĩ mena ãni yua, bʉtioro marĩ maiwĩ. Tunu bairoa cariape jeto quetibʉjʉnucũwĩ. Jãã pʉame cʉ̃ caasiyarijere jãã ĩñawʉ̃. Dios macʉ̃ majũ cʉ̃ caãnoi, cʉ̃ pacʉ cʉ̃rẽ cʉ̃ cajorije caasiyarijere jãã ĩñawʉ̃. 15 Juan Bautista pʉame Dios macʉ̃ yaye quetire quetibʉjʉ, atore bairo ĩwĩ: “Ãni niñami mʉjããrẽ yʉ caquetibʉjʉjʉ̃goyetiricʉ: ‘Yʉ bero caetaʉ yʉ jʉ̃goye caãnacʉ̃ ãñupĩ. Bairo cʉ̃ cabairoi, cʉ̃ paarique pʉame, yʉ paarique netõjãñurõ caãnimajũrĩjẽ niña.’ ”
16 Dios pʉame capee caátimasĩ ãnirĩ ape wãme, ape wãme caroare cʉ̃ cajorije marĩ nipetirãrẽ marĩ jonucũwĩ. 17 Moisés ãnacʉ̃ pʉame cʉ̃ carotiriquere cũñupĩ marĩ ñicʉ̃jãã ãnana mena. Jesucristo pʉame roque marĩrẽ ĩñamairĩ, marĩtʉ etawĩ, caroaro cariape átiãnajẽrẽ marĩ ĩñogʉ. 18 Ni pʉame Diore caĩñarĩcʉ̃ mácʉ̃mi. Bairo cʉ̃ cabaimiatacʉ̃ãrẽ, Dios macʉ̃ jĩcãʉ̃ã caroaro cʉ̃ mena ãninucũñupĩ. Cʉ̃ pʉame cʉ̃ pacʉre marĩ masĩõ joroque marĩ átiyami.
Juan el Bautista da testimonio de Jesucristo
(Mt 3.11-12; Mr 1.7-8; Lc 3.15-17)
19 Bairi Jerusalén macã macããna judío majã quetiuparã pʉame Juan Bautista tʉpʉ na joyuparã sacerdote majãrẽ, bairi levita majã cʉ̃ãrẽ. “¿Ñamʉ majũ mʉ ãniñati?” Juarẽ qũĩ jẽniñarotirã, cʉ̃tʉ na joyupa. 20 Juan pʉame cariapea bairo na ĩ quetibʉjʉwĩ:
—Yʉa, Mesías, Dios cʉ̃ cajoʉ mee yʉ ãniña —na ĩwĩ.
21 Tunu cabero qũĩ jẽniñanemowã:
—Toroque, ¿ñamʉ majũ mʉ ãniñati? ¿Tirʉ̃mʉpʉ macããcʉ̃ profeta Elías cawãmecʉcʉ ãnacʉ̃ tunu catitunurĩ mee mʉ ãniñati? —qũĩ jẽniñawã.
Juan pʉame:
—Cʉ̃ mee yʉ ãniña —na ĩwĩ.
Bairo cʉ̃ caĩrõ tʉ̃gori, qũĩ jẽniñanemowã tunu:
—Toroquere, ¿ñamʉ majũ mʉ ãniñati? “¿Jĩcãʉ̃ profeta Dios cʉ̃ cajopaʉ atígʉmi ati yepapʉre,” marĩ ñicʉ̃jãã ãnana na caĩquetibʉjʉjʉ̃goyetiricʉ mee mʉ ãniñati? —qũĩwã Juarẽ.
Bairo na caĩjẽniñarõ, Juan pʉame:
—Cʉ̃ mee yʉ ãniña —na ĩwĩ.
22 Bairo cʉ̃ caĩrõ tʉ̃gori, atore bairo qũĩ jẽniñanemowã tunu:
—Toroquere, ¿ñamʉ majũ mʉ ãniñati? Jããrẽ cariapea quetibʉjʉya, jããrẽ cajoatanarẽ cariapea na jãã caquetibʉjʉnetõmasĩparore bairo.
23-24 Bairo na caĩrõ, atore bairo na ĩwĩ Juan:
—Yʉa, Isaías ãnacʉ̃ cʉ̃ cawoatu jʉ̃goyecʉtacʉ yʉ ãniña. Atore bairo ĩ woatu quetibʉjʉyayupi: “Bairo ĩgʉmi desierto cayucʉmanopʉ caãnicõãniatacʉ: ‘Marĩ Quetiupaʉ yoaro mee etagʉmi. Torecʉ, caroaro cariape ãnicoteya. Camasã na quetiupaʉ cʉ̃ caetaparo jʉ̃goye cʉ̃ caatípawãrẽ na caqũẽnoyurorea bairo mʉjãã cʉ̃ã caroaro áticoteya,’ ĩ woatu quetibʉjʉ jʉ̃goyetiyayupi Isaías ãnacʉ̃ yʉ caquetibʉjʉpeere,” na ĩwĩ Juan, cʉ̃rẽ Jerusalén macããna fariseo majã na cajẽniñarotijoatanarẽ.
25 Tunu atore bairo qũĩ jẽniña nemowã:
—Toroquere ñerẽ ácʉ, Mesías Dios cʉ̃ cajoʉ ãmerĩmicʉ̃ã, Elías ãnacʉ̃ ãmerĩmicʉ̃ã, profeta ãmerĩmicʉ̃ã, ¿nopẽĩ camasãrẽ na mʉ bautiza nucũñati?
26-27 Bairo na caĩrõ tʉ̃goʉ, atore bairo na ĩ quetibʉjʉwĩ Juan:
—Yʉ paarique niña camasãrẽ oco mena yʉ cabautizarije. Yʉ bero caetaʉ, mʉjãã watoa caãcʉ̃, mʉjãã camasĩẽcʉ̃ paarique pʉame roque, yʉ paarique to cañumiatacʉ̃ãrẽ, ñunetõgaro. Cʉ̃ roque yʉ netõrõ caãnimajũʉ̃ niñami. Bairi yʉ pʉame jĩcãrõ tʉ̃ni yʉ átipeyo masĩẽtĩña —na ĩ quetibʉjʉwĩ Juan.
28 Bairo bairi atie nipetiro baiwʉ Betania cawãmecʉti macãpʉ. Ti macã pʉame Rio Jordán ape nʉgõã muipʉ cʉ̃ cawãmʉatí nʉgõãpʉ ãmʉ Juan cʉ̃ cabautizaricaro pʉame.
Jesús, el Cordero de Dios
29 Ti rʉ̃mʉ busuri rʉ̃mʉ caãno cʉ̃ tʉpʉ Jesús cʉ̃ caetarore qũĩñawĩ Juan. Bairo qũĩña yua, atore bairo jãã ĩwĩ cʉ̃tʉ caãnarẽ: “¡Qũĩñaña cʉ̃rẽ! Ãnia niñami Cordero oveja macʉ̃rẽ bairo Dios cʉ̃ cacũrĩcʉ̃ cawãmecʉcʉ. Oveja na canuʉ cawĩmaʉ Diopʉre na cajoemʉgõjonucũrĩcʉ̃rẽ bairo caãcʉ̃ niñami. Cʉ̃ã, cʉ̃ cariápee jʉ̃gori ati ʉmʉrecóo macããna nipetiro roro na caátiere camasiriyobojapaʉ majũ niñami. 30 Ãni niñami mʉjããrẽ yʉ caquetibʉjʉjʉ̃goyetiricʉ: ‘Yʉ bero caetaʉ yʉ jʉ̃goye caãnacʉ̃ ãñupĩ. Bairo cʉ̃ cabairoi, cʉ̃ capaarije yʉ paarique netõjãñurõ caãnimajũrĩjẽ nigaro.’ 31 Yʉ cʉ̃ã, ‘Cʉ̃ã niñami Dios macʉ̃,’ ñi masĩẽpʉ̃ mai. Bairo ĩ masĩẽtĩmicʉ̃ã, Israel yepa macããna cʉ̃rẽ na camasĩparore bairo ĩ, oco mena na yʉ bautizaʉ atíapʉ,” jãã ĩwĩ Juan, jãã, cʉ̃tʉ caãnarẽ.
32 Ĩ yaparo, atore bairo jãã ĩnemowĩ tunu: “Espíritu Santo, Dios Yeri majũ ʉmʉrecóo caacʉ́ pʉame buare bairo bau ruiatíri, ãni Jesús buipʉ etapeami. 33 Yʉa, mai cʉ̃ yʉ masĩẽpʉ̃. Bairo yʉ camasĩẽtĩmiatacʉ̃ãrẽ, Dios oco mena yʉre cabautiza rotijoricʉ pʉame atore bairo ñiwĩ: ‘Jĩcãʉ̃ caʉ̃mʉrẽ miñagʉ yʉ Yeri Espíritu Santo baurui etari cʉ̃ buipʉ caetapeaecoʉre. Cʉ̃ã nigʉmi camasã yeripʉ Espíritu Santore cajomasĩ,’ ñi quetibʉjʉwĩ Dios. 34 Bairo Dios yʉre cʉ̃ caĩquetibʉjʉricarore bairoa ñiñaña ãmerẽ. Bairo caĩñaʉ ãnirĩ mʉjããrẽ cariape ñiña: Cʉ̃ã niñami Dios macʉ̃,” jãã ĩ quetibʉjʉwĩ Juan, jãã, cʉ̃tʉ caãnarẽ.
Los primeros discípulos de Jesús
35 Ti rʉ̃mʉ cabusuri rʉ̃mʉ caãno, ãmi Juan tunu cʉ̃ cabautiza ãninucũrõpʉ. Jãã, pʉgarã Juan cʉ̃ cabuerã cʉ̃ã jãã ãmʉ cʉ̃ mena. 36 Bairi cʉ̃ mena jãã caãno, Jesús jããrẽ cʉ̃ canetõátó ĩñarĩ, atore bairo jãã ĩwĩ Juan:
—¡Ãnirẽ qũĩñaña! Ãnia niñami Cordero oveja macʉ̃rẽ bairo Dios cʉ̃ cacũrĩcʉ̃ cawãmecʉcʉ —jãã ĩwĩ Juan Bautista.
37 Bairo cʉ̃ caĩrõ tʉ̃gorã, Juarẽ cʉ̃ jãã aweyocoápʉ́. Jesús berore jãã ʉsacoápʉ́, jãã pʉgarã, Juan cʉ̃ cabuemiatana pʉame. 38 Bairo jãã caʉsaro, Jesús pʉame jãã ãmejorenʉcã ĩña, atore bairo jãã ĩwĩ:
—¿Ñerẽ borã, yʉre mʉjãã ʉsayati?
Bairo cʉ̃ caĩrõ:
—Rabuni, ¿noopʉ mʉ caãnipaʉ to ãniñati? —cʉ̃rẽ jãã ĩ jẽniñawʉ̃.
39 Bairo jãã caĩjẽniñarõ tʉ̃goʉ, atore bairo jãã ĩwĩ Jesús:
—Tiaya yʉ mena. Yʉ bapa cʉtirásá.
Bairo cʉ̃ caĩrõ tʉ̃go, cʉ̃ mena jãã acoápʉ́. Bairo cʉ̃ caãnipaʉre etarã, cʉ̃ mena jãã ãnicõã naioapʉ̃, merẽ ñamicããcãpʉ caãno jʉ̃gori yua.
40 Mai, yʉ mena macããcʉ̃ yʉre bairo Juan mena caãnimirĩcʉ̃ cabero Jesús yaye quetire catʉ̃goʉsaʉ Andrés pʉame Simón Pedro bai ãmi. 41 Bairi cʉ̃ pʉame jicoquei cʉ̃ jʉ̃gocʉ Simorẽ cʉ̃ macãʉ̃ ácʉ́ baiwĩ. Bairo cʉ̃ bócaʉ yua, atore bairo qũĩñupĩ:
—Mesías cawãmecʉcʉre jãã bócaapʉ. (Mai, Mesías, atore bairo ĩgaro ĩña: “Cristo, Dios cʉ̃ cabesericʉ ati yepapʉre cʉ̃ cajoricʉ,” ĩgaro ĩña.)
42 Cabero Andrés pʉame cʉ̃ jʉ̃gocʉ Simorẽ cʉ̃ piietawĩ Jesús tʉpʉ. Bairi Jesús, Simorẽ qũĩñarĩ, atore bairo qũĩwĩ:
—Simón mʉ ãniña Juan macʉ̃. Ãmerẽ Cefas mʉ wãmecʉtigʉ. (Mai, Cefas pʉame, “Pedro” ĩgaro ĩña.)
Jesús llama a Felipe y a Natanael
43 Ti rʉ̃mʉ cabusuri rʉ̃mʉ caãno, Jesús pʉame, “Galilea yepapʉ yʉ ágʉ,” ĩ tʉ̃goñawĩ. Bairo topʉ ácʉ́, Felipe cawãmecʉcʉre cʉ̃ bocaetari atore bairo qũĩwĩ:
—Jito. Yʉ mʉ bapacʉtiroapa.
44 Mai, cʉ̃, Felipe pʉame Betsaida cawãmecʉti macã macããcʉ̃ ãmi. Pedro, cʉ̃ bai Andrés mena ti macã macããna ãma. 45 Bairi Felipe pʉame Natanaere cʉ̃ piiámí. Bairo cʉ̃ tʉpʉ etaʉ, atore bairo qũĩñupĩ:
—Dios yaye quetibʉjʉrica tutipʉ Moisés ãnacʉ̃, bairi profeta majã ãnana na cawoatujʉ̃goyeticũrĩcʉ̃rẽ jãã bócaapʉ. Cʉ̃ã, Jesús cawãmecʉcʉ, José macʉ̃, Nazaret macã macããcʉ̃ niñami —qũĩñupĩ Felipe.
46 Bairo cʉ̃ caĩrõ tʉ̃goʉ, atore bairo qũĩñupĩ Natanael Felipere:
—¿Mʉ catʉ̃goñaata, Nazarepʉre jĩcãʉ̃ ũcʉ̃ cañuʉ cʉ̃ ãnicʉti?
Felipe pʉame Natanaere bairo qũĩñupĩ:
—Jito yʉ mena. Topʉ mʉ tʉ̃goñabesegʉ —qũĩñupĩ Felipe Natanaere.
47 Bairo cabero Jesús Natanael cʉ̃ caetaro ĩñaʉ, atore bairo qũĩwĩ cʉ̃tʉ caãnarẽ:
—Merẽ atíyami Israel macããcʉ̃ majũ jĩcãrõ tʉ̃ni caĩbʉsʉnucũʉ̃ —na ĩwĩ.
48 Bairo Jesús cʉ̃ caĩrõ tʉ̃goʉ, atore bairo qũĩ jẽniñawĩ Natanael Jesure:
—¿Dope bairi yʉ mʉ masĩñati?
Jesús pʉame bairo qũĩwĩ:
—Mʉ ñiñawʉ̃ Felipe mʉrẽ cʉ̃ capiiparo jʉ̃goye, higuera cawãmecʉtii roca mʉ caãno.
49 Bairo cʉ̃ caĩrõ tʉ̃goʉ, Natanael pʉame qũĩwĩ:
—Cabuei, ¡Dios macʉ̃ mʉ ãniña, ati yepa Israel macããna quetiupaʉ Rey majũ mʉ ãniña!
50 Bairo cʉ̃ caĩrõ tʉ̃gori, atore bairo qũĩnemowĩ Jesús Natanaere:
—¿“Higuera yucʉ rocapʉ mʉ ñiñawʉ̃,” yʉ caĩrĩjẽrẽ tʉ̃gori, “Dios macʉ̃ã niñami,” yʉre mi nʉcʉ̃bʉgoyati? Cabero yʉ caátimasĩrĩjẽ netõjãñurõ caroa macããjẽrẽ miñagʉ —qũĩwĩ Jesús Natanaere.
51 Bairo qũĩ yaparoʉ, atore bairo na ĩnemowĩ Jesús cʉ̃tʉ caãnarẽ:
—Cariapea mʉjããrẽ ñiña: Cabero ʉmʉrecóo capãnʉcãrõ mʉjãã ĩñagarã. Bairo capãnʉcãrõ ĩñarã, Diotʉ macããna ángelea majã yʉ, Camasã Jʉ̃gocʉ buipʉre ruiatí, bairi tunu wãmʉá na cabairo cʉ̃ãrẽ mʉjãã ĩñajogarã.