26
Cwó² tsá² júu³ ruu'²¹i xiiala ilí² li'³i Jesús
Joon mo gatséi¹ faa'²¹a Jesús 'e júu³ lo gajin'²in sɨɨ'²¹ɨ tsá² tya'a:
―Niñí²oo' jee²¹² tún² jmɨɨ²¹² itɨ́² jmɨɨ²¹² cwaa'²¹ jmɨɨ²¹² 'e unsii²¹ tsá² Israel, pascua. Joon ijaan'²¹mo tsá² jna, 'e lɨ́ɨ¹na Ruu'²¹na Tsá², itéen¹in tsá² jna tsaa'¹ crúu¹³.
Joon 'in tyʉ'² to² tya' untsá² coon'¹³ 'in tɨfo'² tya' ley coon'¹³ tsacøøi'¹³ tya' tsá² Israel gauncaain²¹ yaai tyani 'nʉ́¹ lɨ tyíin¹ Caifás 'in tyʉ́² to² nifu tya' untsá² do. Joon do‑o gasɨ́ɨ²i xiiala ijmáa¹a insaan'¹an Jesús coon'¹³ júu³ tajuu²¹ joon ijnga'²mo 'ido.
―Pe jo lí² jee²¹² jmɨɨ²¹² jee²¹² ―gajin'²in― tsʉ ito'² tsá² mɨɨ'¹³ 'áai¹.
Jaain²¹ tsamɨ́² gadʉʉ'¹ʉ jmɨɨ²¹ jmafuu²¹ tya' Jesús
Joon la 'ɨɨ²¹² taain¹ Jesús fuu²¹ Betania tyíin¹in tya' Simón, 'in nigacón² jmoowúu¹ 'e jgoo'²¹ tya'a. Joon ga'í²i jaain²¹ tsamɨ́² 'in tyán¹an coon²¹ sɨ́² lɨ cuun²¹² alabastro sɨ'o² jmɨɨ²¹ jmafuu²¹. Joon 'e jmɨɨ²¹ jmafuu²¹ do 'áai¹ tyíin¹ cuu². Ga'í² 'in tsamɨ́² do tya' Simón. Joon la jee²¹² tyíin¹ Jesús lɨ si'² mesa joon ga'ee²e 'in tsamɨ́² do 'e jmɨɨ²¹ jmafuu²¹ do yʉ' tyi² Jesús. Joon mo ganí² tsá² tya' Jesús 'elo gatsá² 'nii'²¹‑tsi gajin'²in:
―¿'Ee galɨ'²ɨ 'e un'ɨ́ɨ¹ɨ 'in tsamɨ́² no 'e jmɨɨ²¹ jmafuu²¹ no? Li²‑i tsa'nɨɨ²¹ɨ' no, lɨ́ɨ¹ incɨ́in¹ 'e no. Joon lí²‑i cwoo¹³o' tsá² tañíi².
10 Joon mo galili'³i Jesús xiiala sɨ́ɨ²i 'ido joon gajin'²in:
―¿'Ee lɨ' untyíi² 'naa' 'in tsamɨ́² lo? 'E nigajmaa¹a no 'e tyʉ́²‑ʉ no tyiia. 11 Coon²¹ tøø²mo taan²¹²naa' coon'¹³ 'in tañíi² pe jna jo tyíin¹³na jee²¹² 'naa' coon²¹ tøøi². 12 'A nisuun¹un 'in tsamɨ́² no 'e jmɨɨ²¹ jmafuu²¹ lo tyiia lawa 'e tyaa¹ tyʉ́² 'e tɨ li 'á¹moo. 13 'E la ja'²mo fuu²¹²uu 'naa', doñixiia' la 'úui¹ juncwii²¹ 'e cwó¹ tsá² júu³ tyʉ́² tya' xiiala itiin'¹³ tsá² joongɨ ityá²a tsá² júu³ la lɨ' 'e gajmaa¹a 'in tsamɨ́² lo. Joon itɨ'²‑tsi tsá² 'ii ―jin'² Jesús
Gajmaa¹a Judas júu³ røø²¹ coon'¹³ tsá² i'nɨ́ɨ¹i Jesús
14 Joon jaain²¹ jee²¹² 'in dyatooin¹ tsá² tya' Jesús, 'in sii²¹ Judas Iscariote, gangó¹o ngafee'¹³i 'in tyʉ'² to² tya' untsá² 15 joon gajin'²in:
―¿Xiiati cuu² cwoo²oo' wa' jaan'¹³na Jesús do tyii'?
Joon 'in tsá² do gacwo'¹o Judas dyadya¹ cuu² cwataa²¹. 16 Joon tsifu joon ga'láa² Judas 'wii²¹² 'noo'¹o xiiala lí² jaan'²¹in Jesús.
Mo gagøø'²¹ø Jesús coon'¹³ tsá² tya'a lɨ gatséi¹
17 Joon mo ga'láa² 'wii²¹² jmɨɨ²¹² coon²¹ tya' 'e jmɨɨ²¹² gatɨ́² do mo gøø'²¹ø tsá² 'iñi'¹ 'e jo tyiian'³ jeei¹, 'in tsá² tya' Jesús gangatyéen¹in lɨ tyíin¹ Jesús joon gaunngɨɨ¹ɨ:
―¿Xiia 'iin²¹²u'un ityaa²¹a'a tyʉ́² ityee²e' tya' jmɨɨ²¹² pascua lo?
18 Joon gañii¹i:
―Cwolíin²naa' lɨ náa¹ fuu²¹ no joon cwosii'¹³duu' jaain²¹ tsá² tyíin¹ do joon fú²uu': “Tɨfó² tyi' jin'²in: 'E tɨ lɨ tɨ́² 'ii'²¹ tya'a joon fu tyi'i 'iin²¹²in jmaa'¹³a jmɨɨ²¹² pascua coon'¹³ tsá² tya'a.”
19 Joon 'in tsá² tya' Jesús do gajmaa¹a la to² tyʉ'²ʉ joon gatyaa¹ tyʉ́² idø'²ø tya' jmɨɨ²¹² pascua do.
20 Joon mo canʉʉ²¹ jmɨɨ²¹² joon nanéei¹ Jesús coon'¹³ dyatooin¹ tsá² tya'a idø'²ø. 21 Joon la jee²¹² lɨ néei¹ gøø'²¹ø gajin'²in Jesús:
―'E la ja'²mo fuu²¹²uu 'naa', jmoo²¹ joon jaain²¹ jee²¹² 'naa' in'nɨ́ɨ¹³naa' jna².
22 Joon tsifu joon gajmaa¹a tsá² tya'a fa'í³ 'áai¹. Joon garóon²on tɨ' jaain²¹ tɨ' jaain²¹ gaunngɨɨ¹ɨ Jesús:
―Ña'ñʉ'¹ʉ', ¿tɨ jna‑a 'i?
23 Joon gañii¹i Jesús gajin'²in:
―'In tyé³e'e coon²¹ wúu¹ coon'¹³, 'i‑i 'i in'nɨ́¹i jna. 24 'Ná¹‑a tsín¹ jiin'¹³ la jin'² ni jí² tya' Dios cwáain¹ tya' 'in Ruui'²¹ Tsá² pe ifúu² 'in 'nɨ́¹i Ruui'²¹ Tsá² do. Tyʉ́²gɨ tya'a wa mo'o jo galiseen²¹mo.
25 Joon Judas, 'in tɨ li 'nɨ́¹i 'ii, gajin'²in sɨɨ'²¹ɨ Jesús:
―Tɨfo'² tyi', ¿tɨ jna‑a 'i?
Joon Jesús gañii¹i gasɨɨ'²¹ɨ Judas jin'²in:
―Jiin'¹³ la joon niga'ɨ¹‑'o'o 'nʉ.
26 Joon la jee²¹² gøø'²¹ø gatɨɨ²¹i Jesús coon²¹ 'iñi'¹, gacwo'¹o 'maai'¹³ Dios, joon gajmaa¹a jmai'²xʉ jee²¹² tsá² tya'a joon gajin'²in:
―Tyee²ee', tsʉ la lɨ ngú¹ taan²moo lo.
27 Mo ngayuui'¹³ joon gatɨɨ²¹i coon²¹ po'³xʉ lɨ sɨ'ó¹o jmɨ'³ wuunjøø'³ joon gacwo'¹o 'maai'¹³ Dios. Mo ngayuui'¹³ joon gacwo'¹o tsá² tya'a gajin'²in:
―'Iin²¹iin' 'elo jileei'²¹ 'naa', 28 tsʉ 'e lɨ la lɨ jmɨ¹ 'ǿø³moo lo 'e tɨ li tʉ́n¹ʉn joon coon'¹³ 'elo itsín¹ 'e júu³ 'múui². Joon 'e jmɨ¹ 'ǿø³na itʉ́n¹ʉn lo i'iin² tsaa² tya' tsá² fúui¹. 29 Pe fuu²¹²uu 'naa' jo 'e i'né³e'gɨ' caain²¹ 'e jmɨ'³ wuunjøø'³ lo coon'¹³ 'naa' ca mi tɨ jmɨɨ²¹² ityʉ'² Ñʉ'³ʉʉ tó² tsá², joon jmɨɨ²¹² joon i'né³e' tún¹ coon'¹³ 'naa'.
Jmo'² Jesús júu³ Tʉ́³ 'e ijin'²in 'e jo cwii¹in Jesús
30 Joon mo ngayuui'¹³ ga'øø¹ø coon²¹ Salmo joon ngalíin²mo coon'¹³ tsá² tya'a fu yʉ' moo'²¹ Olivos. 31 Joon gajin'² Jesús sɨɨ'²¹ɨ tsá² tya'a do:
―'E 'woo¹ no jilee'²¹naa' ixée¹mo‑'oo' coon'¹³ jna tsʉ ni jí² tya' Dios 'e jin'²in: “Ijngaa'¹²moo 'in 'aa¹i joo'saa'²¹ joon ixée²i joo'saa'²¹ tya'a.” 32 Pe mi yuui'¹³ injmá¹a Dios injiin'¹in jna iníi³ii jéei¹³gɨ lagɨ 'naa' fu lɨ sii²¹ Galilea.
33 Pe jin'² Tʉ́³ gañii¹i:
―Xʉfiin'¹³ jileei'²¹ 'in catyaai² no ixée²i‑tsi coon'¹³ 'nʉ pe jna lo jo jmɨɨ²¹² xée²i‑tsii coon'¹³ 'nʉ.
34 Pe Jesús gajin'²in gasɨɨ'²¹ɨ Tʉ́³ do:
―'E la ja'²mo fuu²¹²uu 'nʉ, 'nɨ¹ naa'¹³ ifoo¹³'o 'e jo cwii¹un jna la nʉ'gɨ i'oo¹o tuuitsáa².
35 Pe Tʉ́³ do‑gɨ gajin'²in tún¹:
―Xʉfiin'¹³ júun³moo coon'¹³ 'nʉ pe jo fo'³oo wa'a jo cwii¹na 'nʉ.
Joon la joon jon gajin'² 'in catyaai² do jon.
Faa'²¹a Jesús júu³ tyʉ́² fu lɨ sii²¹ Getsemaní
36 Joon gatyalíin² Jesús coon'¹³ tsá² tya'a coon²¹ lɨ sii²¹ Getsemaní joon Jesús gajin'²in:
―Ní²duu' lo la 'ɨɨ²¹² níi³ii nifo'³oo júu³ tyʉ́² lɨ'do.
37 Joon gajée¹mo Tʉ́³ coon'¹³ 'in gái¹ jóon¹ Zebedeo ngalíin² coon'¹³. Joon Jesús gatsá² goon²¹ 'e fa'í³ lɨ́ɨ²i 'áai¹ joongɨ gajmaa¹a cu'²‑tsi 'ña'a 'áai¹. 38 Joon gajin'²in:
―'E fa'í³ 'e seen²na lo 'e lɨ'ɨ ijúun²moo. Ján²duu' lo joon jmaa²aa' lí²ii' coon'¹³ jna.
39 Joon gangó¹o Jesús capi'³ nifugɨxʉ joon gatyíi²a lɨ' ri'íi²in ni 'wó² gamɨɨ¹ɨ tyani Dios jin'²in:
―Ñʉ'³, wa xʉ'ʉ lí² 'e jo móo³oo ilí²no pe jo cwolí² jiin'¹³ la 'iin²¹² jna, cwolí² jiin'¹³ la 'iin²¹² 'nʉ‑ʉ.
40 Joon ganga'²mo tún¹ fu lɨ néei¹ 'in gaai²¹ tsá² tya'a joon nateei'¹³ 'ido cwuu²¹mo. Joon gajin'²in sɨɨ'²¹ɨ Tʉ́³:
―¿Tɨ jo nilii¹i 'naa' 'e jo cwuu²¹naa' coon'¹³ jna coon²¹ hora? 41 Jmaa²aa' lí²ii' joon faa²aa' júu³ tyʉ́² 'e jo xuu'²¹naa' ja'cwoo²¹ 'in 'lɨɨi'³. 'E la ja'²mo 'ɨ¹‑tsi tsá² jmáa¹a 'e tyʉ́² pe² ngʉ́¹ taain²¹² jo cwo¹.
42 Gangó¹ Jesús tún¹ ngafee'¹³i Dios jin'²in:
―Ñʉ'³, wana jo lí² 'e cuu'¹³u imóo³oo wúu¹ no pe cwolí² jiin'¹³ la niga'ɨ¹‑'o'o² 'nʉ.
43 Joon ganga'²mo tún¹ joon, joon nateei'¹³ 'ido cwuu²¹mo tún¹ tsʉ 'áai¹ jlɨɨ¹ɨ unníi¹i. 44 Joon jo gatø'²gɨ 'ido gango¹o tún¹ ngafaa'¹²a júu³ tyʉ́² lɨ gatɨ́² 'nɨ¹ naa'¹³ do. Gajin'²in la nigajin' do tún¹. 45 Joon ganga'²mo tún¹ lɨ tee'¹i 'in gaai²¹ tsá² tya' do joon gajin'²in:
―Cwocwuu²¹mogɨɨ', cwo'ii'¹xʉ 'wó²oo'. Tsʉ gatɨ́² 'ii'²¹ ijaain'¹ tsá² 'in Ruui'²¹ Tsá² ja'cwoo²¹o 'in tsá² røøi²¹ tsaa². 46 Raan²¹naa' no, moo²¹o' tsʉ no‑o nijó¹ 'in 'nɨ́ɨi¹ jna do.
Joon itǿø² tsá² Jesús 'e sɨ'ñú¹mo
47 La jee²¹² faa'²¹gɨ Jesús siin'¹³in gatyía¹ Judas, 'in lɨ́ɨ¹i tsá² tya'a jee²¹² 'in dyatooin¹ do, coon'¹³ tsá² fúui¹ lɨɨ¹. Joon 'in tsá² do tyaan¹an ñí³ espadas tyaan¹an jon 'no'³ 'mó² gatyalíin² to² gatyʉ'² 'in tsá² tyʉ'² to² untsá² coon'¹³ 'in tsacøøi'¹³ tya' tsá² Israel. 48 Joon Judas do, 'in i'nɨ́ɨ¹i Jesús, ni gasɨ́ɨ²i júu³ coon'¹³ 'in tsá² do xiiala li² ijmáa¹a gajin'²in:
―'In jun'³uun caain²¹ ju'² 'ii do. 'I‑i 'in saan'¹³naa'.
49 Joon gangatyéen¹in lɨ siin'¹² Jesús joon gajin'²in:
―¡'Aa²¹²mo'o, tɨfo'² tyi'!
Joon gajun'²un caain²¹ ju'² 'ido. 50 Jesús gañii¹i:
―Ru'¹u', ¿'ee to² ñí²'i?
Joon tsifu joon gasan'²mo 'in tsá² do Jesús joon gatǿø²o 'ido sɨ'ñú¹mo.
51 Joon jaain²¹ jee²¹² 'in tsá² tya'a do gasø'²ø ñí³ tya'a joon gatyʉ'²ʉ cataain²¹² loocwóo¹o jaain²¹ tsa'leei'¹³ tya' 'in tyʉ'² to² tya' untsá² nifu. 52 Pe Jesús gajin'²in sɨɨ'²¹ɨ 'ido:
―Taan'¹ ñí³ tyi'i tsi 'nʉ́¹ tya'a. Tsʉ jileei'²¹ 'in jngaai'¹² tsá² coon'¹³ ñí³ coon'¹³ 'ñí³‑i jon ijúun²in. 53 ¿Tɨ jo ñí²'i, lí²‑i fuu²¹² jna Ñʉ'³ʉʉ joon 'ii tsifu insii¹in setenta mil ángeles iun'øø¹i jna? 54 Pe wa'a lí² la joon, ¿xiiala itsín¹ jiin'¹³ la jin'² ni jí² tya' Dios, xiiala 'ná¹ ilí²?
55 Joon gajin'² Jesús sɨɨ'²¹ɨ 'in tsá² fúui¹ do:
―¿'Ee lɨ' ñilíin²naa' saan'¹³aan' 'no'³ 'mó² coon'¹³ ñí³ itøø²øø' jna lawa jaain²¹ 'uun²¹? Tsʉ la coon²¹ jmɨɨ²¹² tyíin¹na inʉʉ cwo'¹ fee'¹ do 'e'³ee 'naa' júu³ tyʉ́² joon jo mo gaseen'²¹naa' jna. 56 Pe la lo‑o galɨ́² 'e gatsín¹ júu³ tya' Dios 'e gataan¹an ni mo'jí² 'in tsá² cwo¹ júu³ tya' Dios la mo jéei¹.
Joon 'in tsá² tya' Jesús do gacwiin¹o gatiu²mo Jesús 'ña'a do.
Jesús nasiin'¹in tyani jileei'¹³ 'in tyʉ'² to² tya' tsá² Israel
57 Joon 'in tsá² fúui¹ do 'in gasain'² Jesús joon gangajaa²¹² ni'i 'ido tyani Caifás, 'i‑i 'in nifu 'in tyʉ'² to² tya' untsá². Joon do‑o nisɨcaain²¹ tsacøøi'¹³ coon'¹³ tɨfo'² tya' ley. 58 Pe Tʉ́³ do gangaa'¹³i cɨ́ɨn²mo caluu do joon gatyee'¹³i tya'i tyi¹ lɨ si'² 'nʉ́¹ lɨ néei¹ 'in tyʉ'² to² nifu do. Joon do‑o gacwó² Tʉ́³ caluu do coon'¹³ 'in 'ɨɨ'¹³ tya' 'in tsá² tyʉ'² to² do. 'E 'iin²¹²in jǿø²ø xiiala itsangɨɨ¹i Jesús.
59 Joon 'in tyʉ'² to² tya' untsá² do coon'¹³ 'in tsacøøi'¹³ coon'¹³ jileei'²¹ 'in catyaai²gɨ 'in tyʉ'² to², 'in sii²¹ Junta Suprema, ga'noo'¹on 'ee tsaa² ilijmáa¹a tya' Jesús, fiin'¹³ coon'¹³ júu³ tajuu²¹ joon ilí² jnga'¹ni 'ido. 60 Pe jo 'ee tsaa² tya' Jesús gatsaa'¹a jiin'¹³ coon²¹ joongɨ lɨɨlɨ́¹ fúui¹ tsá² taai² jmoo¹o júu³ tajuu²¹. Pe mo ga'yá² gatsín¹ garoon¹on gái¹ tajuui²¹, 61 'in gajin'²in:
―Niganʉʉ²¹ʉ'ʉ jin'² 'in tsañʉʉ'¹ no: “Jna‑a lí² fiin¹na 'e cwo'¹ fee'¹ tya' Dios no, joon jee²¹² 'nɨ¹ jmɨɨ²¹² lí² jmaa'¹³aa tún¹.”
62 Joon 'in nifu 'in tyʉ'² to² jee²¹² untsá² garoon¹on, joon gajin'²in sɨɨ'²¹ɨ Jesús:
―¿Tɨ jo ngɨɨ²'ɨ coonti? ¿'Ee 'e tsaa² jmoo¹o 'in tsá² no tyi'i?
63 Pe Jesús‑gɨ gajaan¹an tii². Joon 'in nifu 'in tyʉ'² to² jee²¹² untsá² do gajin'²in tún¹ gasɨɨ'²¹ɨ Jesús:
―Tyani Dios, 'in jiin'¹, sii'¹³ jna'a, ¿tɨ 'nʉ‑ʉ Cristo Jóon¹ Dios?
64 Joon Jesús gañii¹i gajin'²in:
―'Ii‑gɨ jna jiin'¹³ la foo'²¹ 'nʉ. Joongɨ fuu²¹²uu 'naa' imoo²oo' 'in Ruui'²¹ Tsá² tyíin¹in lɨ' cwoo²¹o Dios tsáa¹. Joon 'in Dios do lí² jmáa¹a jilaa'²¹ 'e 'iin²¹²in. Imoo²oo' 'in Ruui'²¹ Tsá² do ijó¹ jee²¹² jníi¹ tya'cwii²¹.
65 Joon Caifás do ga'gɨ́ɨ¹ɨ sɨɨn'¹³ɨn joon gajin'²in:
―'In tsañʉʉ'¹ lo nigafaa'²¹a 'e lawa Dios 'ii. Jo 'néi¹‑gɨ tsá² 'in jmá¹ júu³ røø²¹. Jileei'²¹ 'naa' niganʉ́ʉ¹³ʉʉ' jilaa'²¹ júu³ gó² 'e gafaa'²¹a. 66 ¿Xiiagɨ la 'ɨ¹‑'oo' 'naa'?
Joon 'in tsá² néei¹ do gajin'²in:
―'Ná¹ júun²mo 'ino 'wii'¹³ tsaa² tya'a.
67 Joon ga'ñíi¹ 'in tsá² do ni² Jesús joongɨ gajmee'²¹mo 'ido joongɨ gajnáa¹a ni² Jesús. 68 Joon gajin'²in 'in tsá² do:
―'Ñʉ‑ʉ lɨ́ɨ¹u'u Cristo 'in gasiin¹ Dios, laa'¹³ jmaa²'a júu³, ¿'iin gatyuun¹in 'nʉ?
Jo 'iin²¹²in Tʉ́³ jmáa¹a júu³ 'e cwii¹in Jesús
69 Joon la jee²¹² siin'¹² Jesús tyani 'in tsá² do Tʉ́³‑gɨ tyíin¹in fu caluu tya'i tyi¹. Joon jaain²¹ 'yiia²¹² 'in jmoo¹o 'e gø'² Caifás do gangatyéen¹in lɨ tyíin¹ Tʉ́³ joon gajin'² 'in tsamɨ́² do:
―'Nʉ jon 'in ngɨ¹ coon'¹³ Jesús 'in jó² Galilea.
70 Pe Tʉ́³ do‑gɨ jo garǿø¹i tyani 'in tsá² fúui¹ néei¹ do, gajin'²in:
―Jo ñí³ii 'ee 'e foo'²¹'o no.
71 Joon gajeein'²¹gɨxʉ Tʉ́³ lɨ tyíin¹in do joon gangó¹ tyan'gɨxʉ lɨ tyí³ 'oo² 'yá² lɨ 'wooi²¹ tsá². Joon jaain²¹gɨ 'in gangaa¹i 'ii joon gasɨɨ'²¹ɨ 'in téein² do:
―'In tsañʉʉ'¹ no ngɨɨ¹o 'ino jon coon'¹³ Jesús tsá² Nazaret.
72 Joon xiia'²¹gɨ tún¹ jo garǿø¹i Tʉ́³ tún¹ ga'íi¹i Dios gajin'²in:
―Jo cwii¹na 'in tsañʉʉ'¹ no.
73 Joon xʉʉ lɨ'ɨɨi²¹²xʉ joon mo gangatyéen¹in 'in néei¹ do lɨ siin'¹² Tʉ́³ joon gajin'²in:
―'E la ja'²mo, 'nʉ lɨ́ɨ¹u'u jaain²¹ jee²¹² 'ino tsʉ no li² la faa'²¹ 'ido‑o foo'²¹ 'nʉ.
74 Joon 'láa² Tʉ́³ 'wii²¹² ga'íi¹i Dios jin'²in:
―Wa jo fo'³oo 'e la jai'² ijmee'²¹mo Dios jna, jo cwii¹na 'in tsañʉʉ'¹ no.
Joon tsifu joon ga'oo¹o jaain²¹ tuuitsáa². 75 Joon gatɨ'²‑tsi Tʉ́³ jiin'¹³ la nigajin'² Jesús gasɨɨ'²¹ɨ 'ii mo gajin'²in: “La nʉ'gɨ i'óo¹o tuuitsáa², 'nɨ¹ naa'¹³ nifaa'¹³'a 'e jo cwii¹u'u jna.” Joon mo gatɨ'²‑tsi Tʉ́³ 'e júu³ do gacwo'ɨ́ɨ¹o fu jee²¹² 'nʉ́¹ joon gatyi'²o xuui²¹²‑tsi 'áai¹.