22
Juúh⁴ chiáh² jmɨ́¹feh⁴ hi³ gá⁴ji̱í̱³ guaa³ dsa³
Gá⁴laá⁴ ca̱á̱h³ Jesús ja̱³ mɨ³jmee⁴ dxaáh² juúh⁴, liáh³la³ sɨɨ́h⁴ diáh⁴:
―Liáh³xɨ³ ga³jmee⁴ Dios nɨ³ jmɨɨyh⁴²güii³ ga³ji̱i̱h⁴ ree³ liáh³xɨ³ gá⁴jmeé³ ja̱y³ rey hi³ gá⁴jmeé³ jmɨ́¹feh⁴ hi³ gá⁴ji̱í̱³ guaa³ ja̱y³ ja̱á̱². Gá⁴xɨ́y⁴ diáh⁴ mozos chié̱y² hi³ dsá⁴jey³ diáh⁴ hi³ ma³lɨ³jey⁴² jmɨ́¹feh⁴ ja̱³, joó⁴ há⁴hé³ máh⁴ dɨ́⁴dsá⁴dxí̱⁴ diáh⁴. Mɨ²ja̱³ gá⁴xɨ́y⁴ ca̱á̱h³ dxeeyh⁴ mozos chié̱y², liáh³la³ sɨɨ́h⁴ diáh⁴: “Gua³xɨɨ́h¹ah³ diáh⁴ hi³ ma³já²á⁴ jmɨ́¹feh⁴ la³ hi³ ma³bi³tɨɨ⁴²á⁴ hi³ hi²chia⁴²a². Ma³taáyh⁴ ta² ma³lɨ³jɨ̱yh⁴² diáh⁴ cue²yah³ baáy⁴ jmáyh² hi³ cua̱a̱y³ ba². Hi³ja̱³ mɨ³na³tɨɨ⁴ ba² jɨɨ⁴ lɨ́⁴. Ya³dxí̱⁴ah³ jmɨ́¹feh⁴ la³ gua³xɨɨ́h¹ah³ diáh⁴.” Joó⁴ ba² ñé⁴ liáh³ja̱³ há⁴hé³ cá⁴dah²jmeé³ he̱é̱yh³. Ja̱y³ ja̱³ ñií¹ ya²joó¹ vó⁴ chiáh² ba², dxeeyh⁴ ja̱³ ñií¹ ya²jmeé³ ta² chiáh² ba². Dxeeyh⁴ ja̱³ yáh¹, xiáh³ hi³ cá⁴dah²sa̱yh³² ba² diáh⁴ mozos chié̱y² rey ja̱³, ña²hé³ ba² cá⁴dah²jmeéh⁴ diáh⁴, cá⁴dxá⁴heey⁴ lɨ́⁴ cá⁴dah²jɨ̱́yh⁴ diáh⁴. Liáh³ca̱á̱h³ gá⁴nuú³ rey ja̱³, mɨ²ja̱³ hi²xiáh³ cá⁴lɨ́⁴cɨ̱ɨ̱y³². Hi³ja̱³ gá⁴xɨ́y⁴ diáh⁴ soldados chié̱y² hí⁴dxá⁴jɨ̱yh³ diáh⁴ hi³ cá⁴dah²jɨ̱ɨ̱́h⁴ ja̱³, ba² gá⁴taáh⁴ ta² hi³ hí⁴dah²jɨ̱́⁴ fɨɨ³ chiáh² diáh⁴ ja̱³. Mɨ²ja̱³ liáh³la³ gá⁴féh³ rey ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴ diáh⁴ mozos chié̱y² ja̱³: “Mɨ³na³tɨɨ⁴ ba² jɨɨ⁴ hi³ niaáh² chiáh² jmɨ́¹feh⁴ hi³ hí⁴ji̱í̱³ guaa³ ja̱a̱y⁴ nɨ³, joó⁴ há⁴hé³ ná⁴lɨ¹ hi³ hí⁴yá⁴dxí̱⁴ la³ diáh⁴ hi³ ma³teé⁴á⁴ nɨ³. Na³fáyh⁴ cua³dxí̱⁴ah³ ñaá² jee⁴² fɨɨ³ nɨ³ duh³ gua³jé⁴ah³ la³ liáh⁴jɨy³ diáh⁴ hi³ hí⁴ji̱i̱h⁴ah³.” 10 Hi³ja̱³ gá⁴dxí̱⁴ diáh⁴ mozos ja̱³ jee⁴² fɨɨ³ duh³ liáh⁴jɨy³ diáh⁴ hi³ gá⁴ji̱i̱h⁴ ba² cá⁴dah²jéy⁴, liáh³ ba² hi³ dxúy⁴, liáh³ ba² hi³ mɨ³hey³². Mɨ²ja̱³ gá⁴ca̱yh⁴ cáh³ti³² dsa³ xɨ¹ñúh⁴ chiáh² rey ja̱³.
11 ’Mɨ²ja̱³ gá⁴hii³² rey ja̱³ xɨ¹ñúh⁴ cá⁴dxá⁴joóy¹ diáh⁴ dsa³ hi³ ma³dxa³dxí̱⁴ ja̱³. Mɨ²ja̱³ gá⁴joó² hi³ caayh³² ja̱y³ dsaá⁴ hi³ há⁴hé³ chih³ mɨh³ hi³ ca³dah²cɨh³² mɨ² ga³ji̱í̱³ guaa³ dsa³. 12 Mɨ²ja̱³ liáh³la³ gá⁴féh³ gá⁴sɨɨ́h⁴: “Amigo, ¿jmiih⁴² ma³lɨ⁴ ma³ya³húy² la³ baáy⁴ há⁴hé³ chíyh¹ mɨh³ hi³ ga³cɨh³²a² jmɨ́¹feh⁴ hi³ dsa³ji̱í̱³ guaa³ dsa³?” Joó⁴ ca̱a̱³ gá⁴cueeyh⁴ na³cɨ́y¹ liáh³ja̱³ ba² hi³hí̱³. 13 Mɨ²ja̱³ liáh³la³ gá⁴féh³ rey ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴ diáh⁴ hi³ dah²jí̱h³ dah²tɨ̱́y³ ja̱³: “Ñuú¹ah³ guaa³tɨɨ² hi³nɨy³², duh³ gua³tia̱a̱⁴ah³ tɨɨ́² xi² ñu³ha̱a̱h³ nɨ³. Nɨɨ́⁴ hí⁴dah²jláy² baáy⁴ hí⁴dah²jñúy² lɨ́⁴ oóyh² na¹ja̱² diáh⁴.” 14 Chiaah¹ hi²xiáh³ fɨɨ́y⁴ diáh⁴ hi³ ca³lɨ³tiee², joó⁴ há⁴jáyh³ ba² ca³lɨ³dxɨy⁴².
Ca³jaa¹ chiáh² impuestos hi³ ca³dah²chi³² diáh⁴ dsa³
(Mr. 12:13-17; Lc. 20:20-26)
15 Mɨ²ja̱³ cá⁴dah²jé̱yh⁴ ca³jaa¹ diáh⁴ fariseos ja̱³ duh³ hí⁴dah²dxá⁴ dxú⁴ jmiih⁴² hí⁴dah²jmeé⁴, duh³ hu̱² hí⁴tiéyh⁴ hí⁴liú⁴ ca̱a̱³ cua̱a̱y¹ná² Jesús ja̱³. 16 Hi³ja̱³ cá⁴dah²xɨ́y⁴ ja̱y³aáy⁴ oóyh² diáh⁴ ja̱³, chie̱é̱yh¹ diáh⁴ hi³ naáy³ chie̱é̱yh¹ Herodes, duh³ liáh³la³ cá⁴dah²sɨɨ́h⁴ Jesús ja̱³:
―Dsa³he⁴, nia⁴²ah¹ ba² hi³ hi²xiáh³ xiaa³dsaa³²u³, baáy⁴ hi²xiáh³ xiaa³dsaa³² ga³hoy³ fi¹ chiáh² Dios. Baáy⁴ há⁴hé³ ga³ji̱i̱³²u³ liáh³xɨ³ na³lɨ́y⁴ dsa³ chiaah¹ há⁴hé³ ga³joóy³ liáh³xɨ³ ná⁴lɨ¹ chiáh² diáh⁴. 17 Hi³ja̱³ jmiih⁴² ga³ji̱i̱³²u³ niu³. ¿Xɨ² dxú⁴ hi³ hi²chi⁴²a² cuu² liáh³xɨ³ ga³taah⁴ ta² César nɨ³, ha²xɨ² haá²?
18 Joó⁴ gá⁴cá̱⁴ ba² cua̱a̱y¹ná² Jesús ja̱³ hi³ dah²tia⁴ ba² ja̱³, hi³ja̱³ liáh³la³ gá⁴sɨɨ́h⁴ diáh⁴:
―¿He²chiaah¹ hi³ he̱é̱yh³ ba² ga³jmeeh³²ah³ jniá³ nɨ³, he²chiaah¹ hi³ ca³ya³dsaa⁴ah³ jniá³ hiíh⁴ nɨ³? 19 Heé¹ah³ jnia² ca̱a̱³ cuu² hi³ ca³lɨ³chi² impuesto nɨ³, hi²nia⁴²a².
Mɨ²ja̱³ cá⁴dah²cuoó⁴ ca̱a̱³ denario Jesús ja̱³. 20 Liáh³ cá⁴dah²cuoó⁴ Jesús ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴ŋɨɨ́h⁴ diáh⁴ juúh⁴ liáh³la³ gá⁴sɨɨ́h⁴ diáh⁴:
―¿Hi̱² nɨy³² ta̱a̱y⁴ cuu² la³, baáy⁴ hi̱² vóh² chiáh² nɨ³ tiaah²?
21 Mɨ²ja̱³ cá⁴dah²hí̱¹, liáh³la³ cá⁴dah²sɨɨ́h⁴:
―César nɨ³ ta̱a̱y⁴.
Mɨ²ja̱³ liáh³la³ gá⁴féh³ Jesús ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴ diáh⁴:
―Hi³ja̱³ cuoó¹ah³ César nɨ³ hi³ ga³jmee⁴ hí⁴tɨ̱́y⁴ nɨ³, baáy⁴ cuoó¹ah³ Dios nɨ³ hi³ ga³jmee⁴ hí⁴tɨ̱́y⁴ ñaá² Dios nɨ³.
22 Liáh³ca̱á̱h³ cá⁴dah²nuú³ liáh³ja̱³, mɨ²ja̱³ hi²xiáh³ dsaay³² dsɨ́² diáh⁴, hi³ja̱³ cá⁴dah²tiúy² ja̱³ba² gá⁴dxi̱i̱³² gɨh¹ ba².
Ca³jaa¹ chiáh² hi³ hí⁴ji̱i̱h⁴ ca̱á̱h³ diáh⁴ dsa³jú̱y¹
(Mr. 12:18-27; Lc. 20:27-40)
23 Ja̱³ba² jmɨɨ́¹ mɨ²ja̱³ diáh⁴ saduceos dah²ya²dxí̱⁴ dah²ya²ñi³ Jesús ja̱³. Diáh⁴ saduceos ja̱³ ca³dah²féh³ hi³ há⁴hé³ hí⁴jooy³ hí⁴ji̱i̱h⁴ ca̱á̱h³ diáh⁴ dsa³jú̱y¹, hi³ja̱³ liáh³la³ cá⁴dah²féh³ cá⁴dah²sɨɨ́h⁴ Jesús ja̱³:
24 ―Dsa³he⁴, gá⁴féh³ Moisés hi³ liu³u²xɨ³ ja̱y³ dsaá⁴ hí⁴jú̱y³ baáy⁴ há⁴hé³ ma³sa̱y³ ja̱á̱² chie̱é̱yh¹ mɨ́⁴chiáh², mɨ²ja̱³ du³ñuúh² dsaá⁴ hi³ ma³ju̱y⁴ ja̱³ ga³jmee⁴ hí⁴güe³ chie̱é̱yh¹ mɨ́⁴chiáh², duh³ ja̱á̱² hi³ hí⁴sa̱y³ chie̱é̱yh¹ ja̱³ hí⁴lí³ liáh³xɨ³ ja̱á̱² hi³ ma³ju̱y⁴ ja̱³ba². 25 Hi³ja̱³, jee⁴² chiaa⁴²ah¹ la³ gá⁴guá³ ja̱y³ dsa³ hi³ gá⁴sa̱y³ dxieéy⁴ ja̱á̱². Mɨ²ja̱³ gá⁴ji̱í̱³ guaa³ hi³ du³ñí¹ ja̱³, joó⁴ jú̱y⁴. Há⁴hé³ gá⁴sa̱y³ ja̱á̱² hi³ja̱³ hi³dxá³ aáy⁴ diáh⁴ ja̱³ gá⁴guá³ chie̱é̱yh¹ mɨ́³ ja̱³. 26 Ree³ ba² gá⁴cɨ̱ɨ̱́yh² hi³dxá³ aáy⁴ du³ñuúh² ja̱³. Gá⁴lɨ́⁴ chiáh² liáh³ja̱³ hi³dxá³ aay³ ja̱³. Liáh³ja̱³ gá⁴lɨ́⁴ gá⁴ŋɨɨyh⁴ liú⁴u³ dxieéy⁴ diáh⁴. 27 Hi³ gá⁴hɨɨ́³ gɨh¹ ñi², ba² jú̱y⁴ mɨ́³ ja̱³. 28 Hi³ja̱³, liu³u²xɨ³ mɨ² ma³lɨ³ji̱i̱h⁴ ca̱á̱h³ diáh⁴ dsa³ nɨ³, mɨ²ja̱³ ¿hi̱² na²nɨy¹ diáh⁴ dsaá⁴ nɨ³ hí⁴lí³ dsaá⁴ chié̱y² mɨ́³ nɨ³, chiaah¹ hi³ liú⁴u³ dxeéy⁴ liáh³nɨ³ cá⁴dah²guá³ chie̱é̱yh¹?
29 Mɨ²ja̱³ gá⁴hí̱¹ Jesús ja̱³, liáh³la³ gá⁴féh³:
―Na³ji̱i̱⁴ cáh³ti³² ba² chia̱á̱²ah³ niaá⁴ah³, chiaah¹ hi³ há⁴hé³ dsaa⁴ah³ liáh³xɨ³ ná⁴lɨ¹ na³xɨɨ² xi³ chiáh² Dios, ba² há⁴hé³ maá³ah³ hi³ bií⁴ hee⁴ fáh⁴lí³ Dios nɨ³. 30 Chiaah¹ mɨ² mɨ³hí⁴ji̱i̱h⁴ ca̱á̱h³ diáh⁴ dsa³jú̱y¹ nɨ³, mɨ²ja̱³ há⁴hé³ máh⁴ hí⁴ji̱í̱³ guaa³ diáh⁴ dsa³, hí⁴lí³ diáh⁴ liáh³xɨ³ diáh⁴ ángeles hi³ nieeyh⁴² yuuh¹ güii³ nɨ³ bɨh¹ ba². 31 Joó⁴ ca³jaa¹ chiáh² hi³ hí⁴ji̱i̱h⁴ ca̱á̱h³ diáh⁴ dsa³jú̱y¹ nɨ³, ¿xɨ² há⁴hé³ jlɨ́h³ ma³joo⁴²ah³ niaá⁴ah³ liáh³xɨ³ gá⁴féh³ Dios nɨ³ gá⁴sɨɨ́h⁴ niaá⁴ah³? Chiaah¹ liáh³la³ gá⁴féh³: 32 “Jniá³ nɨ³ Dios chié̱y² Abraham, Dios chié̱y² Isaac baáy⁴ hi³chie̱y³² Jacob.” Gá⁴féh³ liáh³ja̱³, chiaah¹ Dios nɨ³ há⁴hí̱³ Dios chié̱y² diáh⁴ hi³ na³jú̱y¹ nɨ³. Na³lɨ́y⁴ Dios chié̱y² diáh⁴ hi³ na³ji̱í̱yh⁴ ba².
33 Liáh³ca̱á̱h³ cá⁴dah²nuú³ liáh³ja̱³, mɨ²ja̱³ hi²xiáh³ dsaay³² dsɨ́² diáh⁴ liáh³xɨ³ ná⁴lɨ¹ fáh⁴he² chiáh² ja̱³.
Mandamiento hi³ ná⁴ŋɨy¹ gɨh¹
(Mr. 12:28-34)
34 Liáh³ca̱á̱h³ gá⁴dsaá⁴ dsɨ́² diáh⁴ fariseos hi³ gá⁴tiaá⁴ Jesús ja̱³ gá⁴cú̱y² haa² diáh⁴ saduceos ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴ŋɨɨyh⁴ liáh⁴jɨy³ diáh⁴, 35 duh³ ja̱y³ oóyh² diáh⁴ hi³ na³lɨ́y⁴ dsa³he⁴ chiáh² ley ja̱³, gá⁴ŋɨɨ́h⁴ juúh⁴ Jesús ja̱³ duh³ hu̱² hí⁴tiéyh⁴. Liáh³la³ gá⁴sɨɨ́h⁴:
36 ―Dsa³he⁴, ¿he² na²nɨ¹ nɨ³ mandamiento hi³ ná⁴ŋɨy¹ gɨh¹?
37 Mɨ²ja̱³ liáh³la³ gá⁴féh³ Jesús ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴:
―Jmee² naá⁴u³ Dios chiú̱h²u³ fáh⁴ji̱í̱h⁴ lɨ́⁴ chiú̱h²u³, jɨy³túh² jɨy³háy² cáh³ti³², jmáyh² hi³ nɨ³ ba² tiaáh² dxɨ́y¹. 38 Hi³la³ nɨ³ mandamiento hi³ ná⁴ŋɨy¹ baáy⁴ hi³ du³ñi² chiáh² liáh⁴jɨ³ diáh⁴ mandamientos nɨ³. 39 Hi³dxá³ tú̱⁴ hi³ ná⁴ŋɨy¹ nɨ³, laah¹ ree³ ba², hi³ dsa³féh³ liáh³la³: “Jmee² naá⁴u³ ja̱á̱y¹ oóh²u³ ja̱³ba² liáh³xɨ³ naá⁴u³ vo̱ó̱h²u³.” 40 Liú⁴u³ tú̱⁴ mandamientos la³ ná⁴lɨ¹ liáh³xɨ³ xaah¹ chiáh² ley chiáh² Moisés chie̱é̱yh¹ hi³ cá⁴dah²hé³ diáh⁴ profetas nɨ³.
La³ dsa³féh³ hi̱² ja̱á̱² nɨ³ Cristo
(Mr. 12:35-37; Lc. 20:41-44)
41 Liáh³ rúh⁴ na³ŋɨɨyh⁴ diáh⁴ fariseos ja̱³, 42 mɨ²ja̱³ gá⁴ŋɨɨ́³ juúh⁴ Jesús ja̱³ gá⁴ŋɨɨ́h⁴ diáh⁴ juúh⁴ liáh³la³ gá⁴sɨɨ́h⁴ diáh⁴:
―¿Jmiih⁴² ga³ji̱i̱³²ah³ niaá⁴ah³ chiáh² Cristo nɨ³? ¿Hi̱² ja̱á̱² nɨ³?
Mɨ²ja̱³ liáh³la³ cá⁴dah²féh³ diáh⁴:
―Chiáh²ha̱á̱¹ Ja̱á̱² David nɨ³.
43 Mɨ²ja̱³ liáh³la³ gá⁴féh³ Jesús ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴ diáh⁴:
―¿Jmiih⁴² ba² ja̱³ hi³ gá⁴féh³ David ja̱³ hi³ Cristo ja̱³ na³lɨ́y⁴ Dia² chié̱y²? Chiaah¹ liáh³ja̱³ gá⁴féh³ David ja̱³ dxɨ́⁴lieey³² Espíritu Santo chié̱y² Dios ja̱³, liáh³ca̱á̱h³ gá⁴féh³ liáh³la³:
44 Gá⁴féh³ Ñúh³a² Dios nɨ³ gá⁴sɨɨ́h⁴ Dia² chia̱á̱²á⁴ nɨ³:
“Ñí³ ca³jaa¹ xi² nu¹á² la³
chiaah¹ hí⁴dxá⁴héy³ hi²dxá⁴á⁴ vó⁴ cáh³ti³² rúh⁴tɨɨy¹ diáh⁴ enemigos chiú̱h²u³ nɨ³.”
45 ¿Jmiih⁴² ja̱³ hi³ ja̱á̱²dxaa⁴² David nɨ³ Cristo nɨ³, baáy⁴ hí̱³ba² ñaá² David nɨ³ ga³féh³ hi³ na³lɨ́y⁴ Dia² chié̱y²?
46 Hi³ja̱³ gu³xɨ³ ja̱y³ há⁴hé³ gá⁴jooy³ gá⁴hí̱¹ fáh⁴liu⁴ hi³ ŋɨɨ⁴ juúh⁴ ja̱³. Jmɨɨ́¹ mɨ²ja̱³ cá⁴lɨ́⁴liaá² hi³ há⁴hé³ máh⁴ xe̱y³ cáh³ti³² hí⁴tiá³ dsɨ́² hí⁴ŋɨɨ́h⁴ juúh⁴ Jesús ja̱³.