7
Etiɛni ãndaaŋgu‑i
1 Siɛrtaambaŋ juɔ piiye tĩ, *Diilojigãntaamba yuntieŋ wuɔ yuu Etiɛni‑i wuɔ: «Baŋ waŋ mamaŋ ninsoŋo wɛi?» 2 Etiɛni wuɔ cira: «Mi nelleŋ-tobiŋ namaa, baa mi tobaa namaa, mi ka waŋ nelma diei baa-na: Na suyaa wuɔ aa i bĩncɔiŋo‑i *Abiramu suɔ duɔ sire Mesopotami‑i-na ka tĩɛna Arã‑i-na, Cagaaŋ-Diiloŋo naa carra-yuɔ 3 a waŋ baa-yo wuɔ u yaŋ u huraamba‑i aa u sire ba jãmalã‑i-na, kɛrɛ u ka pigãaŋ-yo jãmalã naŋo u ka tĩɛna. 4 Abiramu sire*Girɛkimma-na ba ciɛra u siire Kalde jãmalã‑i-na. Kalde‑i baa Mesopotami‑i jãmalã duɔŋo yaa‑i. ka tĩɛna Arã‑i-na. Uŋ kãa terieŋgu-na, u toŋ juɔ ku, Diiloŋo ce u jo ji tĩɛna naŋ yeŋ jãmalã maŋ nuɔ‑i daayo‑i.
5 «Uŋ juɔ, Diiloŋo saa hã-yo munturemmu aa bi cira mu yaa daamu. U yaaŋ aa pã nuŋgu baa-yo wuɔ: ‹Mi ka hã-ni jãmalã daayo‑i. Da ŋ saa ji waa, ŋ huoŋ-baamba ka biɛ-yo cor.›†Niɛŋ Miwaaŋo jĩnammaŋ-sɛbɛ‑i-na (Genèse) 12.7; 13.15; 15.18; 17.8. A ne da huɔŋgu faŋgu-na, bilo saa waa baa Abiramu‑i. 6 Diiloŋo gbɛ̃-yo wuɔ: ‹Ŋ huoŋ-baamba ka waa juɔma-na, ba ka bel-ba kɔrsĩnni-na jãmalã faŋo-na gbuu mulĩɛŋ-ba. Ba ka ce bieŋ nuɔsiba hãi mulĩɛma. 7 Ŋga bamaŋ ka bel-ba kɔrsĩnni-na, muɔmɛi ka pã kutaamba‑i mi fɛrɛ. Da mi ji ce mafamma‑i, ŋ hãayɛ̃lmba ka suɔ sire terieŋgu-na ji tĩɛna bande ta ba buol-mi.›‡Niɛŋ Miwaaŋo jĩnammaŋ-sɛbɛ‑i-na (Genèse) 15.13-14, Helmaŋ-sɛbɛ‑i-na (Exode) 3.12.
8 «Uŋ waaŋ mafamma‑i, wuɔ bel *tobisĩnni baa Abiramu‑i aa naa ce u *jã a dãnya tobisĩnni fanni‑i§Niɛŋ Miwaaŋo jĩnammaŋ-sɛbɛ‑i-na (Genèse) 17.10-14.. Ku'i ciɛ na da *Isakiŋ juɔ hoŋ, yinni niehãi cor, niisiɛi yiiŋgu-na, Abiramu jã-yo. Isakiŋ bi siire da *Yakɔbu‑i, u bi jã-yo. Yakɔbu bi sire ce maaduɔma baa i bĩncuɔmba‑i*Yakɔbu bɛpuɔmba waa cĩncieluo baa ba hãi. Etiɛni bĩɛ ba yaa‑i bande‑i-na wuɔ ba bĩncuɔmba..
9 «I bĩncuɔmba sire bigãaŋ ba hãaŋo‑i Yosɛfu‑i aa bel-o suor-o ba sãa-yo kã baa-yo Esipi. Ŋga Diiloŋo waa baa Yosɛfu‑i. 10 U hielaa u yuŋgu‑i mulĩɛma-na hiere aa ce-yo nelnurãŋo aa tiraa ce u kũŋgu dɔlnu Esipitaaŋ jãmatigi‑i. Jãmatigi haa-yo u jãmalã yuŋ-nu baa u dumɛlle bi yuŋgu-na.
11 «Nyulmu nammu ji suur Esipi‑i-na, ka hel baa *Kanaa jãmalã‑i hiere. Kuu naa balaŋ cor, a ce i bĩncuɔmba sa da niiwuoni ba wuo dii Kanaa‑i-na. 12 Yakɔbu ji nu wuɔ ba suor dĩmma dii Esipi‑i-na. U puɔr i bĩncuɔmba kã ka sãa bir kũŋ.
13 «Baŋ juɔ kã hãalĩŋo‑i, Yosɛfu pigãaŋ-ba u fɛrɛ wuɔ fuɔ yaa Yosɛfu‑i. Terieŋgu faŋgu'i nuɔ‑i, jãmatigiŋ suyaa Yosɛfu baamba‑i. 14 Yosɛfu wuɔ ce u mɔlbaa-ba bir kũŋ ka jo baa tuoŋo‑i baa u dumɛlleŋ-baamba‑i hiere. Ba kũŋgu-na, ba waa nuɔmba komuɔŋa siɛi baa cĩncieluo nuɔmba ndii. 15 Yakɔbu kãa kãmma famma yaa‑i Esipi‑i-na. Diiloŋ-babĩmuɔ kaa hi-yo kusuɔŋ-nu'i baa i bĩncuɔmba‑i hiere. 16 Ba waa umaŋ duɔ ku, ba biɛ-yo ka fuure-yuɔ Sisɛmu. Ba fuuriiye-bɛi Abiramuŋ sãa cĩncorre maŋ Amɔr bisãlmba wulaa†Niɛŋ Miwaaŋo jĩnammaŋ-sɛbɛ‑i-na (Genèse) 23.1-18; 33.19; 50.7-13..
17 «Diiloŋ uŋ pãa nuŋgu maŋ baa Abiramu‑i, ku cemmaŋ-huɔŋguŋ juɔ ta ku piɛ, miɛ baamba sire gbuu ciinu Esipi‑i-na. 18 Jãmatigi naŋo ji nyugũŋ. Jãmatigi faŋo saa tuɔ suɔ Yosɛfu‑i. 19 Wuɔ fũnuŋ tuɔ ce karaaŋgu baa i bĩncuɔmba‑i. U waa ciɛŋo maŋ duɔ hoŋ u biloŋo‑i, u bel diiloŋo‑i ce u nanna-yuɔ u kaal ji ku. 20 *Moisi huɔŋ huɔŋgu faŋgu'i nuɔ‑i. U maama saa naa fa baa fafaaŋgu‑i. Uŋ huɔŋ, u bĩncuɔmba gbãaŋ fuo-yo ba dũŋgu-na u ce caamba siɛi yoŋ baa-ba. 21 Baŋ juɔ suɔ baa-ba aa ce ba biɛ-yo ka nanna, jãmatigi biloŋ wuɔ biɛ-yo ce-yo ŋaa fuɔ bilohoiŋo, a fiɛ-yo u ji vãa. 22 Ku ciɛ dumɛi Moisi suɔ Esipitaamba ãncemma‑i hiere. U taa u nu nelma‑i ŋaa u yuŋgu ka muonu aa wɛima saa ta ma yar-o cemma.
23 «Uŋ juɔ da bieŋ komuɔŋa hãi, wuɔ kã duɔ ka ne u nelleŋ-baamba‑i‡Moisi waa *Isirahɛl wuoŋo naŋo.. 24 Yiiŋgu naŋgu-na, wuɔ ji da Esipiyiɛŋo naŋo ce ba wuoŋo naŋo‑i sũlma. Wuɔ hũu naacolŋo‑i aa naa muo Esipiyiɛŋo‑i ko-yo. 25 U taa u taara u ce u nelleŋ-baamba suɔ wuɔ Diiloŋo ciɛ u'i jo duɔ ji kor-ba. Ŋga ba saa suɔ-ma.
26 «Ku cuo kaala‑i-na, wuɔ da ba baamba namba gãŋ. Wuɔ karnu-bɛi aa naa tuɔ piiye baa-ba wuɔ: ‹Bige‑i ciɛ na ta na gãŋ, ma sĩ namɛi kuuduɔŋgu?› 27 Umaŋ taa u jĩnya u nawuoŋo‑i wuɔ sɛ Moisi‑i da yɛr, aa naa cira: ‹Hai moloŋo‑i diyaa naŋ nuŋgu‑i? 28 Ŋ taara da ŋ ko-mi ŋaa niŋ kuɔ Esipiyiɛŋo‑i dumaa cicuɔŋgu-na wɛi?› 29 Uŋ piiye dumaaŋo-na, Moisi saa gbãa duɔ tiraa tĩɛna; wuɔ gbar ka tĩɛna Madiyã. U kaa biɛ ciɛŋo‑i kusuɔŋ-nu'i a hoŋ bisãlmba hãi baa-yo.
30 «Bieŋ komuɔŋa hãi cor. Yiiŋgu naŋgu-na, *dɔrpɔpuɔrbiloŋo naŋo carra Moisi‑i dii *hĩɛkuraaŋgu-na Sinayi tãnuŋgu hɔlma-na. Wuɔ u ne da bige‑i daaku‑i? Dãamu'i caaŋ tibiyelle nande‑i aa dɔrpɔpuɔrbiloŋo waa dii mu huɔŋga-na. 31 Kuɔ cu u huɔŋga‑i. Wuɔ ta tuɔ piɛ duɔ ka ne dãamu fammu‑i dɛi. Wuɔ u ne da Itieŋo piiye baa-yo wuɔ: 32 ‹Moisi, ŋ bĩncuɔmba Diiloŋo yaa muɔŋo‑i: Abiramu siire wuɔ mɛi hũmelle yaa‑i, Isaki‑i baa Yakɔbu‑i hiere maaduɔma.› Moisi kũɔma pãŋ ta ma nyɛŋ, a ce u saa tiraa siɛ duɔ ne terieŋgu faŋgu yaŋga-na. 33 Itieŋo gbɛ̃-yo wuɔ: ‹Hiel naatɛnni‑i ŋ gbeini-na; niŋ yeŋ terieŋgu maŋ nuɔ‑i daaku‑i Diiloŋ-terieŋgu. 34 Mi baambaŋ ceŋ sũlma maŋ Esipi‑i-na, mi daa-ma; baŋ bireŋ, mi nuɔ, ku'i ciɛ mi hiire jo miɛ mi ji kor-ba. Jo mi ji puɔr-ni ba wulaa.›§Niɛŋ Helmaŋ-sɛbɛ‑i-na (Exode) 3.1-10.
35 «*Isirahɛl-baambaŋ siɛ Moisi maŋ wuɔ u halaŋ, molo saa dii u nuŋgu ba bɛrru-na, Moisi duɔŋo faŋo yaa Diiloŋ uŋ ciɛ dɔrpɔpuɔrbiloŋo jo ji puɔr-o wuɔ u ka waa ba yuŋ-nu aa hũu-ba Esipitaamba nyisɛ̃nni-na. 36 Moisi yaa ciɛ himma‑i a hiel i bĩncuɔmba‑i Esipi‑i-na. U ciɛ-ma Esipi‑i-na, aa ce-ma dãmmaŋ-nuoradãama‑i-na aa tiraa ce-ma hĩɛkuraaŋgu-na duɔ gbãa kor-ba. U ciɛ kufaŋgu‑i bieŋ komuɔŋa hãi.
37 «Moisi duɔŋo faŋo yaa gbĩɛ Isirahɛl-baamba‑i wuɔ Diiloŋo ka hiel ba nelleŋ-wuoŋo naŋo ce-yo u *pɔpuɔrbiloŋo fuɔ temma hã-ba*Ãnjĩnamma tiyemmaŋ-sɛbɛ (Deutéronome) 18.15.. 38 Aa i bĩncuɔmbaŋ waa hĩɛkuraaŋgu-na, u yaa waa ba hɔlma-na baa Diiloŋo‑i. Dɔrpɔpuɔrbiloŋo taa u piiye baa u yaa‑i Sinayi tãnuŋgu-na u tuɔ kã u tũnu i bĩncuɔmba‑i. U yaa taa u jo baa cicɛ̃lmaŋ-nelma‑i u jo u waŋ-ma baa-ye. 39 I bĩncuɔmba bir yaŋ ba sa nu u nuŋgu‑i. Ba cĩinaana-yuɔ aa ta ba taara ba bir kã Esipi‑i-na.
40 «Baŋ diyaa mafamma‑i ba hɔmmu-na, ba gbɛ̃ *Aarɔ̃‑i wuɔ: ‹Ce tĩnni ŋ hã-ye, nimaŋ ka kãyã-yiɛ i hi i muŋkãmmu‑i. Moisi hielaa-ye Esipi‑i-na, u yaa daayo i sa suɔ uŋ curaa kusuɔŋ-nu.›†Helmaŋ-sɛbɛ‑i-na (Exode) 32.1,23. 41 Yibieŋa faŋa-na, baa sire kul nambiloŋo a ce-yo tĩiŋgu ta ba buol. Baŋ kulii nambiloŋo‑i, kuɔ silaa gbuu dɔlnu-bɛi ŋaa bige‑i! Baa ce ponsaaŋgu ma yerreŋ. 42 Diiloŋ wuɔ ne-ba aa yaŋ-ba ba ta ba buol mɔɛŋa baa cɛiŋo baa bãaŋgu ŋaa maŋ nyɛgãaŋ dumaa Diilopɔpuɔrbiemba sɛbɛ‑i-na wuɔ:
‹Isirahɛl-baaŋ namaa,
naŋ ciɛ bieŋ komuɔŋa hãi maŋ hĩɛkuraaŋgu-na,
na taa na ko niikonni‑i na hã muɔmɛi wɛi?
Na taa na bi pã niipãnni‑i na hã muɔmɛi wɛi?
43 Ma sĩ na birii yaŋ aa kul tĩnni ta na buol?
Na saa tũu Molɔki‡Molɔki: Tĩiŋgu naŋ yerre‑i dumaaŋo-na. Isirahɛl-baamba naa biɛ tĩiŋgu faŋgu‑i Kanaataaŋ wulaa ta ba buol-ku.dũŋgu‑i
baa Erefã§Erefã: Tĩiŋgu naŋ yerre‑i dumaaŋo-na. Baa kulii-ku ŋaa mɔɛle ta ba buol-ku, Isirahɛl-baamba bi niya kutaamba‑i kul ku temma ta ba bi buol.mɔɛle‑i ta baa-ni wɛi?
Na ciɛ kɔlluŋ-nobimba famba‑i ta na buol-ba.
Mi ka ce ba kã baa-na dii *Babilɔni huoŋ-nu.›*Amɔsi (Amos) 5.25-27»
44 Etiɛni wuɔ cor baa u ãndaaŋgu‑i wuɔ: «*Tobisĩnniŋ-dũŋgu waa baa i bĩncuɔmba‑i hĩɛkuraaŋgu-na. Diiloŋ-nelma waa ku yaa nuɔ‑i. Moisi ciɛ-ku ŋaa Diiloŋoŋ pigãaŋ-yo ku cemma‑i dumaa. 45 Ku huoŋgu-na, i bĩncuɔmba huoŋ-baamba ji wuo dũŋ daaku ciiluŋgu‑i. Yosuwe yaa waa ba yaaŋga-na. Diiloŋ wuɔ kãyã-bɛi ba donya nuɔmba maŋ waa hiere jãmalã daayo-na aa biɛ dũŋ daaku‑i ji tĩɛna baa-ku. Ku tĩyãa dumɛi ji hi *Davidi bãaŋgu‑i. 46 Diiloŋo taa u ce baa Davidi‑i u cor; Davidi wuɔ cãrã hũmelle‑i u wulaa wuɔ u yaŋ u ma ninsoŋ-dũŋgu hã-yo *Isirahɛl-baamba ta ba jo ba jaal-o kuɔ.†Niɛŋ Samiɛl sɛbɛhãalĩŋo-na (2 Samuel) 7.1-16. 47 Dũŋgu faŋgu‑i, *Salomɔ'i juɔ ma-ku hã Diiloŋo‑i.‡Niɛŋ Jãmatigi ba sɛbɛdĩɛlãŋo-na (1 Rois) 6.1-38. 48 Ŋga Dɔrwuoŋo sa cɔ dũŋ-nu ŋaa Diilopɔpuɔrbiloŋ uŋ waaŋ-ma dumaa wuɔ: 49 ‹Itieŋo ciɛra wuɔ:
«Dɔrɔ yaa mɛi fɔ̃ŋgɔ̃tesĩnniŋ-teterre‑i.
Mi ciɛ hĩɛma‑i ta mi haa mi gbeini.
Namaa gbãa ma dũŋ haku‑i hã muɔŋo‑i?
Mi munfiisammuŋ-terieŋgu yaa hie hĩɛma-na?
50 Bĩmbĩnni maŋ dii hiere,
mɛi napɔrreŋ-niini'i sĩ wɛi?»›§Isayi (Ésaïe) 66.1-2a»
51 Etiɛni wuɔ cira: «Ãnyagarmantaaŋ namaa temma‑i daana‑i, Diiloŋo bĩɛ-na ji gbɛ̃! Na sa siɛ *Diiloŋ-Yalle wulaa. Na biyaa na bĩncuɔŋ-maama. 52 Diilopɔpuɔrbiloŋ hayo‑i siire aa na bĩncuɔmba saa ce-yo sũlma? Halle bamaŋ siire piiye Nelviiŋo jommaŋ-kũŋgu‑i, na bĩncuɔmba kuɔ-ba. Fiɛfiɛ‑i-na Nelviiŋ uŋ juɔ, namaa na hel u huoŋ-nu aa bel-o ko-yo. 53 Ŋ siɛ suɔ wuɔ Diiloŋo puɔraa dɔrpɔpuɔrbiemba ji hã namɛi baa u *ãnjĩnamma‑i, na yaŋ aa hũu-ma nanna.»
Ba naaŋ Etiɛni‑i ko-yo
54 Etiɛniŋ piiye dumaaŋo-na, u piiye suur *nellentaamba-na. Baa pãŋ pu baa-yo. 55 A ne da *Diiloŋ-Yalle naa yu u huɔŋga‑i. Wuɔ tã u yuŋgu‑i tuɔ ne dɔrɔ. Wuɔ u ne da Diiloŋo yaaŋga caa da kpoikpoi aa da Yesu yiɛraaya Diiloŋo caaŋgu-na. 56 Wuɔ cira: «Niɛŋ, dɔrɔ puurii, aa *Moloŋ-Biɛŋo yaa yiɛraaya daayo Diiloŋo caaŋgu-na!» 57 Baa pãŋ suunu ba tũnni‑i aa naa ta ba kaasĩŋ, aa kã ka yu-yuɔ bel-o.
58 Baŋ bilaa-yo, baa hel baa-yo nelleŋ-huɔŋga-na, kã baa-yo kɔtuɔŋgu ka ta ba naŋ-yo baa tãmpɛ̃lɛ̃iŋa da ba ko-yo. Naacombiloŋo naŋo waa baa-ba, ba taa ba bĩ-yo Sol. Siɛrtaaŋ baa hielaa ba joŋgorbaa-ba‑i hã u yaa tuɔ niya-bɛi aa kã ka ta ba naŋ Etiɛni‑i. 59 Baŋ naŋ-yoŋ dumaaŋo-na, wuɔ ji cira: «Yesu, Itieŋ nuɔ, hũu-mi.» 60 Uŋ waaŋ mafamma‑i, wuɔ dũuna aa naa piiye da gbagaga wuɔ: «Itie, baa ne baŋ ceŋ kumaŋ.» Uŋ waaŋ mafamma‑i, wuɔ cii, u kuliiŋgu yaa dumaaŋo‑i.
*7:4 Girɛkimma-na ba ciɛra u siire Kalde jãmalã‑i-na. Kalde‑i baa Mesopotami‑i jãmalã duɔŋo yaa‑i.
†7:5 Niɛŋ Miwaaŋo jĩnammaŋ-sɛbɛ‑i-na (Genèse) 12.7; 13.15; 15.18; 17.8.
‡7:7 Niɛŋ Miwaaŋo jĩnammaŋ-sɛbɛ‑i-na (Genèse) 15.13-14, Helmaŋ-sɛbɛ‑i-na (Exode) 3.12.
§7:8 Niɛŋ Miwaaŋo jĩnammaŋ-sɛbɛ‑i-na (Genèse) 17.10-14.
*7:8 Yakɔbu bɛpuɔmba waa cĩncieluo baa ba hãi. Etiɛni bĩɛ ba yaa‑i bande‑i-na wuɔ ba bĩncuɔmba.
†7:16 Niɛŋ Miwaaŋo jĩnammaŋ-sɛbɛ‑i-na (Genèse) 23.1-18; 33.19; 50.7-13.
‡7:23 Moisi waa *Isirahɛl wuoŋo naŋo.
§7:34 Niɛŋ Helmaŋ-sɛbɛ‑i-na (Exode) 3.1-10.
*7:37 Ãnjĩnamma tiyemmaŋ-sɛbɛ (Deutéronome) 18.15.
†7:40 Helmaŋ-sɛbɛ‑i-na (Exode) 32.1,23.
‡7:43 Molɔki: Tĩiŋgu naŋ yerre‑i dumaaŋo-na. Isirahɛl-baamba naa biɛ tĩiŋgu faŋgu‑i Kanaataaŋ wulaa ta ba buol-ku.
§7:43 Erefã: Tĩiŋgu naŋ yerre‑i dumaaŋo-na. Baa kulii-ku ŋaa mɔɛle ta ba buol-ku, Isirahɛl-baamba bi niya kutaamba‑i kul ku temma ta ba bi buol.
*7:43 Amɔsi (Amos) 5.25-27
†7:46 Niɛŋ Samiɛl sɛbɛhãalĩŋo-na (2 Samuel) 7.1-16.
‡7:47 Niɛŋ Jãmatigi ba sɛbɛdĩɛlãŋo-na (1 Rois) 6.1-38.
§7:50 Isayi (Ésaïe) 66.1-2a