6
Ca₂ŋɨ'₃ Jesús 'ŋiá₂ mei₅ dsa₂
(Mateo 14:13-21; Marcos 6:30-44; Lucas 9:10-17)
Cang₂ jaun₂ ca₂ŋó₃ Jesús të₂le₃ quióng₄ ca₂taun₂ jmɨ₁ŋí'₄ Galilea, (a₂chei₂ jmɨ₁ŋí'₄ Tiberias). Jaun₂ ca₂i₃lén₂ juɨn₅ lɨn₃ dsa₂ chi₁co'₅₄ quió'₅, ia₁ ma₂jág₃ léi₄ juë'₂ a₂ma₂jmo₃, a₂qui₂ma₂ca₂jme₂'lióin₂ dsa₂ i₂jme₁le₁dso'₅₄. Jaun₂ në́₃ ca₂uɨ́g₂ Jesús caun₂ má'₂, jaun₂ ca₂guá₂ ja₁jaun₂ quiain'₅₄ chi'₂ dsɨ₂guia₃-tɨ́n₂ quiáin₅.
Jmɨg₄ jaun₂, jme₁ma₂ja₂quián₃ Jmɨg₄ Të₂'ɨn₅₄, co₂'nió'₄ jmɨg₄ quió'₅ dsa₂ judíos.
Jme₁ca₂jág₃ Jesús ca₂jɨ́in₂ juɨn₅ lɨn₃ dsa₂ i₂ja₂lén₂, jaun₂ ca₂juá'₂ ca₂tsɨ́'₃ Felipe:
―¿A₂já'₄ dsɨ₁liá₄ má₃ a₂guë́'₃ ca₂le₃jɨ́n₃ dsa₂ në₅?
A₂jaun₂ bá₄ ca₂juá'₂ Jesús le₂në₅ o₁ne₄ 'e₂ jme₁ŋag₃ Fe₂li₄, ia₁ jme₁ma₂ŋi₅ rë₂ bá₄ Jesús 'ŋiog₅ 'e₂ a₂jmo₃.
Jaun₂ në́₃ ca₂ŋag₃ Fe₂li₄:
―Tɨn₃ 'ŋiá₂-láu₂ denario i₁ŋí'₄ tsá₃ len₅ bá₄ guë́₄ a₂ŋe₂ jma₃ca₂juɨg₄ le₂jan₂ le₂jan₂ dsa₂.
Jaun₂ në́₃ ca₂ŋag₃ guë́₄ jan₂ chi'₂ dsɨ₂guia₃-tɨ́n₂ quián₅ Jesús, i₂jme₁chen₂ Drë́₄ rɨn'₅₄ Si₂mu₅₄ Pe₄:
―Jë₄ la₂ 'en₅₄ jan₂ i₂bë'₅₄ i₂quian₅ 'ŋiá₂ i₁ŋí'₄ cebada, quian'₅₄ guë'₂ on₃ ju₄; la₁ia₁, ¿'e₂ bá₄ cha₂ 'e₂ jaun₂, ja₁con₂ dsa₂ juɨn₅ le₂në₅?
10 Jaun₂ në́₃ ca₂juá'₂ Jesús:
―Chei'₅₄ dsa₂ ca₂le₃jɨ́in₃ juɨ₁tiain'₂₃.
'Lióng₂ ŋi₂ma'₂ jme₁cha₂ ja₁jaun₂, jaun₂ ca₂tián'₂ dsa₂ ŋe'₂, i₂jme₁lë́₂ con'₂ 'ŋiá₂ mei₅ dsa₂.
11 Jaun₂ në́₃ ca₂can₃ Jesús i₁ŋí'₄, jaun₂ jme₁ma₂në₂cuë́'₃ ti₁'mag'₄ Diú₄, qui₂ca₂dsió'₃ ca₂cuë́'₃ ca₂le₃jɨ́n₃ dsa₂ i₂jme₁tián'₄ ja₁jaun₂.* A₂lɨn₅₄ chog₅₄ si₂ a₂me'₂ guë́₄ juá'₂: “jme₁ma₂në₂cuë́'₃ ti₁'mag'₄ Diú₄, jaun₂ ca₂cuë́'₃ chi'₂ dsɨ₂guia₃-tɨ́n₂, jaun₂ chi'₂ dsɨ₂guia₃-tɨ́n₂ në́₃ qui₂ca₂dsió'₃ ca₂cuë́'₃ ca₂le₃jɨ́n₃ dsa₂.” Ján₃ bá₄ le₂jaun₂ ca₂jmo₃ quian'₅₄ dsɨ₂ju₄ 'éi₂, ca₂cuë́'₃ ca₂le₃jɨ́n₃ dsa₂ 'a₂ con'₂ jŋia'₅₄ 'nio₃.
12 Jaun₂ jme₁ma₂lɨ́'₃ dsa₂ guë́'₅, ca₂juá'₂ Jesús ca₂tsɨ́'₃ chi'₂ dsɨ₂guia₃-tɨ́n₂:
―Cag'₅₄ 'nia'₂ nɨ₁jne₁ i₁ŋí'₄ a₂ca₂chóng₃, ia₁jaun₂ tsá₃ 'e₂ dsɨ₃'én₂.
13 Jaun₂ ca₂cág'₃, jaun₂ ca₂jme₃cain'₂ guia₃-tɨ́n₂ tsɨ₁mɨ'₂ tá₂, quian'₅₄ nɨ₁jne₁ a₂ca₂chóng₃ a₂'ŋiá₂ i₁ŋí'₄ cebada jaun₂.
14 Jaun₂ në́₃, jme₁ca₂jág₃ dsa₂ léi₄ a₂ca₂jmo₃ Jesús, ca₂juá'₂:
―Dsón'₂ bá₄ lɨ́n₅ dsa₂ në₅ dsa₂ i₂'ë́₂ jág₁ quián₅ Diú₄, i₂lë́₅ jág₁ jiá₃ mɨ₂güɨ́g₃.
15 La₁ ca₂rë₃lí'₄ bá₄ Jesús a₂'nio₃ dsa₂ jme₁të₂ tion₅₄, a₂jme₁jmói'₂ 'éi₂ rag₅₄, jaun₂ ca₂ŋái'₃ bá₄ táng₃ ca₂'í₃ má'₂ con'₂ 'ŋiog₅.
Ca₂ŋɨ₃ Jesús ne₄ jmɨg₂ jmɨ₁ŋí'₄
(Mateo 14:22-27; Marcos 6:45-52)
16 Jme₁ca₂nei₂ jaun₂, ca₂sión₃ chi'₂ dsɨ₂guia₃-tɨ́n₂ quiáin₅ ca₂të₂ jmɨ₁ŋí'₄.
17 Jaun₂ ca₂tóin'₂ 'ŋió'₃ caun₂ tsɨ₁mu₅, jaun₂ ca₂jme₃lióg₃ ca₂'ain₃ jmɨ₁ŋí'₄ a₂dsɨ₃léin₂ Capernaum. Jme₁ma₂tó'₂ nei₂ bá₄ jaun₂, tsá₃ jme₁ma₂quiong'₅₄ bá₄ guë́₄ Jesús.
18 Jaun₂ ca₂rë₃lióg₃ ca₂'ág₂ dsí₂ tiá₂ lɨn₃, jaun₂ qui₂ca₂ron'₂ jmɨ₁ŋí'₄.
19 Jme₁ma₂'ain₂ con'₂ 'ŋiá₂-jŋéi₂ kilómetros, jaun₂ ca₂jág₃ a₂ja₂quián₃ Jesús cau₅ tsɨ₁mu₅, a₂ŋɨ₂₃ ne₄ jmɨg₂; jaun₂ ca₂rë₃gó'₅ 'ŋio₅ lɨn₃.
20 La₁ia₁ ca₂juá'₂ Jesús:
―¡Jniá₂ bá₄ la₂; tsá₃ lë₁jmo₂ 'nia'₂ gang'₃!
21 Jaun₂ në́₃ ca₂lia'₂ 'io'₂ jén'₅ bá₄ ca₂guein₃ o₃, “jme₁guein₃.” Jesús 'ŋió'₃ tsɨ₁mu₅, jaun₂ quian'₅₄ ca₂tiá₂ co₂lág₂ bá₄ ca₂dsi₃léin₂ chei'₅₄ 'uë₃ ja₁jme₁tioin'₅₄ juɨ₅ i₃léin₂.
'Nau'₂ dsa₂ 'nai'₂ Jesús
22 Jme₁ca₂jnia₃ jaun₂, ca₂rë₃lí'₄ dsa₂ i₂të₁'ŋiá₄ të₂le₃ quióng₄ ca₂taun₂ jmɨ₁ŋí'₄, a₂jme₁chí'₄ caun₂ tan₅₄ tsɨ₁mu₅ ja₁jaun₂, ton'₂ tsá₃ ca₂'í₃ Jesús 'ŋió'₃ jaun₂ quiain'₅₄ chi'₂ dsɨ₂guia₃-tɨ́n₂; guion₅₄ bá₄ chi'₂ dsɨ₂guia₃-tɨ́n₂ i₃léin₂.
23 La₁ të₁lia'₂ jaun₂, o₃lé₂ tsɨ₁mu₅ siá'₂ a₂ja₂lei₃ juɨg₂ Tiberias, ca₂o₃lé₂ quián₅ ja₁ca₂guë́'₃ i₁ŋí'₄ le₂jŋiá₅ jme₁ca₂lë₃ cuë́'₅ Te₁gui'₅₄ ti₁'mag'₄ Diú₄. A₂lɨn₅₄ chog₅₄ si₂ tsá₃ chi₁ton₅ “jme₁ca₂lë₃ cuë́'₅ Te₁gui'₅₄ ti₁'mag'₄ Diú₄.”
24 Jaun₂ në́₃, jme₁ca₂rë₃lí'₄ dsa₂ a₂tsá₃ Jesús chan₂ ja₁jaun₂, on₃ guë'₂ chi'₂ dsɨ₂guia₃-tɨ́n₂ quiáin₅, ca₂i₃toin'₅₄ 'ŋió'₃ tsɨ₁mu₅, ca₂i₃léin₂ juɨ₅ Capernaum ca₂i₁'niog'₂.
Jesús bá₄ lɨ́n₅ i₁ŋí'₄ a₂le₃chan₂ dsa₂ co₂tan₅₄
25 Jme₁ca₂dsi₃lén₂ dsa₂ të₂le₃ quióng₄ ca₂taun₂ jmɨ₁ŋí'₄, ca₂dsáin'₂ Jesús, jaun₂ ca₂ŋag₃:
―Të₅, ¿lɨ́g'₂ guang'₃ ja₁lá₃?
26 La₁ia₁ ca₂ŋag₃ Jesús ca₂tsɨ́'₃ dsa₂ 'éi₂:
―A₂dsɨ₂jó'₃ juɨ́g₂ jniá₂ 'nia'₂, a₂'nau'₂ jniá₂ i₂niog'₅₄, ia₁ ca₂qué'₂ 'nia'₂ lia'₂ 'ág'₃ 'au'₂ i₁ŋí'₄, on₃jua'₅₄ rë'₂ ia₁ a₂ca₂rë₃ŋɨ́'₂ 'nia'₂ léi₄ jaun₂. 27 Tsá₃ lë₁jmo₂ 'nia'₂ ta₁ o₄quió'₄ má₃ a₂jŋia'₅₄ con'₂ dsɨ₃'én₂, të₂le₃ o₄quió'₄ má₃ a₂jiog₅ co₂tan₅₄ bá₄ jmo₄ 'nia'₂ ta₁, a₂cuë₅ Jaun₅ dsa₂ mɨ₂güɨ́g₃. Ia₁ ne₄ 'éi₂ ma₂tióng₃ 'ŋiog₅ bá₄ Diú₄ Jmei₂ léi₄ quió'₅.
28 Jaun₂ në́₃ ca₂ŋag₃ dsa₂:
―¿'E₂ 'nió'₅ jmó₁ jnia'₅₄ ia₁jaun₂ lé₂ le₃jmó₁ jnia'₅₄ ta₁ a₂'nio₃ Diú₄ jmó₁?
29 Jaun₂ ca₂ŋag₃ Jesús:
―A₂la₂ bá₄ ta₁ quió'₅ Diú₄: a₂le₃'én'₂ 'nia'₂ të₂le₃ quió'₅ i₂chen₄ quiáin₅.
30 Jaun₂ në́₃ ca₂ŋag₃ dsa₂:
―¿'E₂ léi₄ lé₂ le₃'ë́'₂ jnia'₅₄, ia₁jaun₂ jag₅₄ jnia'₅₄ jaun₂ le₃'éin₂ jnia'₅₄ quiáng'₂? ¿'E₂ léi₄ jmó'₂? 31 Dsa₂ can'₅₄ quián₂ jnia'₅₄ ma₂lɨ́g'₂, ca₂guë́'₃ i₁ŋí'₄ maná, lia'₂ con'₂ jme₁tioin'₅₄ 'uë₃ quein₂ co₂'ŋiog₅ jaun₂, juɨ₁lia'₂ juá'₂ ne₄ Si₂ quió'₅ Diú₄: “Ca₂cuë₃ Moisés ca₂guë́'₃ 'éi₂ i₁ŋí'₄ a₂ca₂já₃ guei'₅₄ i₂juɨ́g₃.”§ Éxodo 16:4; Nehemías 9:15; Salmo 78:24-25.
32 Jaun₂ ca₂ŋag₃ Jesús:
―A₂dsɨ₂jó'₃ juɨ́g₂ jniá₂ 'nia'₂: on₃jua'₅₄ Moisés i₂ca₂cuë₃ i₁ŋí'₄ a₂já₅ guei'₅₄ i₂juɨ́g₃; Ŋe'₃ bá₄ jniá₂ i₂cuë́'₅ 'nia'₂ i₁ŋí'₄ të₃dsón'₂ a₂já₅ guei'₅₄ i₂juɨ́g₃. 33 Ia₁ juɨ₁lia'₂ i₁ŋí'₄ a₂já₅ ja₁con₂ Diú₄, i₂'éi₂ bá₄ lɨ́n₅, i₂ca₂sión₃ guei'₅₄ i₂juɨ́g₃, i₂jmo₅ a₂le₃chan₂ dsa₂ co₂tan₅₄.
34 Jaun₂ në́₃ ca₂juá'₂ dsa₂ ca₂tsɨ́'₃ Jesús:
―Te₁gui'₅₄, cuë₄ lia'₂ o₂jmɨg₄ i₁ŋí'₄ a₂'ë'₂ 'ne₂ në₅.
35 Jaun₂ ca₂juá'₂ Jesús:
―Jniá₂ bá₄ lɨ́ng₅ i₁ŋí'₄ a₂jmo₅ a₂le₃chan₂ dsa₂. Juɨ₁lia'₂ i₂ja₂ ja₁con₂ jniá₂, lia'₂ o₁lɨ́g'₂ jmɨg₄ tsá₃ ma₃lé₂ i₁cón'₅; ján₃ bá₄ le₂jaun₂ juɨ₁lia'₂ i₂'én₂ të₂le₃ quió₃ jniá₂, lia'₂ o₁lɨ́g'₂ jmɨg₄ tsá₃ ma₃le₃quein₂ dsɨ́₅. 36 La₁ juɨ₁lia'₂ ma₂në₂juɨ́g₂ jniá₂ 'nia'₂, tsá₃ 'én'₂ 'nia'₂ o₁jŋia'₅₄ ma₂në₂jag'₅₄ 'nia'₂ jniá₂. 37 Ca₂le₃jɨ́n₃ juɨ₁lia'₂ dsa₂ i₂cuɨn₅ Ŋe'₃ cuɨg₂₃ jniá₂, ja₃léin₂ ja₁con₂ jniá₂; jaun₂ juɨ₁lia'₂ i₂ja₂ ja₁con₂ jniá₂, lia'₂ o₁'e₂ guë́₃ tsá₃ dséin₄ jniá₂. 38 Ia₁ on₃jua'₅₄ jaun₂ guio₃ jniá₂ ca₂sióng₃ guei'₅₄ i₂juɨ́g₃ jua'₅₄ a₂jmo₅₄ a₂'ŋio₂ dsɨ₃ 'ŋió₃; a₂jaun₂ bá₄ guio₃ a₂jmo₅₄ a₂'ŋio₂ dsɨ́₅ i₂ca₂chei₃. 39 A₂la₂ bá₄ a₂'ŋio₂ dsɨ́₅ i₂ca₂chei₃: a₂tsá₃ qui₂dsɨ₃cón'₅ 'i₁jan₂ i₂ma₂cuɨn₃ 'éi₂ jniá₂, të₂le₃ a₂jme₁jein'₅₄ bá₄ jniá₂ jmɨg₄ jë₁ca₂tó'₂. 40 A₂la₂ bá₄ a₂'ŋio₂ dsɨ́₅ Ŋe'₃: juɨ₁lia'₂ ca₂le₃jɨ́n₃ i₂jɨ́n₂ Ja₁ŋi'₅₄ ton'₂ 'éin₂ të₂le₃ quió'₅, juɨ₁le₂chain₂ co₂tan₅₄, jaun₂ jniá₂ në́₃ jme₁jein'₅₄ jmɨg₄ jë₁ca₂tó'₂.
41 Quian'₅₄ jág₁ në₅ ca₂jme₃lióg₃ dsa₂ judíos qui₂ca₂dsia₃ guioin₅₄, ca₂chi₃'ɨin₃ Jesús ia₁ jme₁ma₂në₂juá'₂: “Jniá₂ bá₄ lɨ́ng₅ i₁ŋí'₄ i₂ca₂sión₃ guei'₅₄ i₂juɨ́g₃.”
42 Jaun₂ ca₂juá'₂:
―¿On₃jua'₅₄ i₂në₅ Jesús ja₁ŋi'₅₄ Së́₄? I₂cuɨn₅ bá₄ jniog₄ chog₅₄-jmei₂ i₂në₅. ¿'A₂ guë'₂ lia'₂ juá'₂ a₂ca₂sióin₃ guei'₅₄ i₂juɨ́g₃?
43 Jaun₂ në́₃ ca₂juá'₂ Jesús:
―Tsá₃ lë₁ma₃chi₂'ág₅ 'nia'₂. 44 Lia'₂ 'i₁jan₂ tsá₃ lé₂ jiá₃ ja₁con₂ jniá₂, jua'₅₄ tsá₃ o₂jiog₃ Ŋe'₃ i₂ca₂chei₃; jaun₂ jniá₂ jme₁jein'₅₄ jmɨg₄ jë₁ca₂tó'₂. 45 Le₂la₂ ca₂tó'₂ ne₄ Si₂ dsa₂ i₂jme₁'ë́₂ jág₁ o₄quió'₄ Diú₄: “Diú₄ bá₄ jme₃tag₅ jme₃tɨin₂₃ ca₂le₃jɨ́n₃ dsa₂.”* Isaías 54:13. Jaun₂ ca₂le₃jɨ́n₃ juɨ₁lia'₂ i₂nag₅ jág₁ quió'₅ Ŋe'₃, ton'₂ qui₂rë₂tɨin₂ 'e₂ a₂jmo₅ 'éi₂, ja₃léin₂ bá₄ ja₁con₂ jniá₂. 46 On₃jua'₅₄ rë'₂ ia₁ 'ein₂ ma₂jɨ́n₂ Jmei₂. Jŋia'₅₄ lia'₂ i₂ca₂já₃ ja₁con₂ Diú₄; i₂'éi₂ bá₄ ma₂jɨ́n₂ Jmei₂. 47 A₂dsón'₂ juɨ́g₂ jniá₂ 'nia'₂, juɨ₁lia'₂ i₂'én₂, A₂lɨn₅₄ chog₅₄ si₂ juá'₂: “i₂'én₂ të₂le₃ quió₃ jniá₂.” le₃chain₂ co₂tan₅₄. 48 Jniá₂ bá₄ lɨ́ng₅ i₁ŋí'₄ a₂jmo₅ a₂le₃chan₂ dsa₂. 49 Qui₂ca₂guë́'₃ dsa₂ can'₅₄ quián'₂ 'nia'₂ i₁ŋí'₄ maná, lia'₂ con'₂ jme₁tioin'₅₄ 'uë₃ quein₂ co₂'ŋiog₅ jaun₂, la₁ ca₂dsain₃ bá₄. 50 A₂la₂ bá₄ lë́₅ i₁ŋí'₄ a₂ca₂sió₃ guei'₅₄ i₂juɨ́g₃ ia₁jaun₂ në₁jua'₂ 'ein₂ ca₂guë́'₃, tsá₃ dsiáin₃. 51 Jniá₂ bá₄ lɨ́ng₅ i₁ŋí'₄ jén'₃ i₂ca₂sión₃ guei'₅₄ i₂juɨ́g₃ jaun₂; juɨ₁lia'₂ i₂guë́'₅ i₁ŋí'₄ la₂, le₃chain₂ co₂tan₅₄. I₁ŋí'₄ juɨ₁lia'₂ a₂juá'₅ jniá₂ cuë₅₄, nɨ₁ŋɨ₃ 'ŋió₃ bá₄ jniá₂ 'ë₂₃, a₂jáng'₄ jniá₂ ia₁jaun₂ le₃chan₂ dsa₂ mɨ₂güɨ́g₃.
52 Jaun₂ në́₃ qui₂ca₂chen₃ dsa₂ judíos guioin₅₄, a₂juá'₂:
―¿'A₂ lia'₂ lé₂ le₃cuë₃ i₂në₅ ŋɨ₅₄ 'ŋiog₅ a₂que₅₄ jniog₄?
53 Jaun₂ ca₂juá'₂ Jesús:
―A₂dsɨ₂jó'₃ juɨ́g₂ jniá₂ 'nia'₂, në₁jua'₂ tsá₃ ca₂qué'₂ 'nia'₂ ŋɨ₄ Jaun₅ dsa₂ mɨ₂güɨ́g₃, në₁jua'₂ tsá₃ ca₂'én'₂ 'nia'₂ jmɨ₂ 'ain₅₄ në́₃, tsá₃ jén'₃ 'nia'₂ të₁lia'₂ chang'₂. 54 Juɨ₁lia'₂ i₂guë́'₅ ŋɨ₃ jniá₂, ton'₂ 'ɨ́n'₂ jmɨ₃ jniá₂ në́₃, le₃chain₂ bá₄ co₂tan₅₄; jaun₂ jniá₂ jme₁jein'₅₄ jmɨg₄ jë₁ca₂tó'₂. 55 Ia₁ nɨ₁ŋɨ₃ jniá₂ bá₄ lë́₅ má₃ a₂tí₅ dsón'₂; ján₃ bá₄ le₂jaun₂ jmɨ₃ jniá₂ lë́₅ jmɨg₂ a₂'ág'₃ dsɨ́₅ të₃dsón'₂. 56 Juɨ₁lia'₂ i₂guë́'₅ ŋɨ₃ jniá₂, ton'₂ 'ɨ́n'₂ jmɨ₃ jniá₂ në́₃, të₂'ŋiai₅₄ le₃quió₃ jniá₂; jniá₂ guë'₂ le₃quió'₅ 'éi₂. 57 Juɨ₁lia'₂ ca₂chei₃ Ŋe'₃ jén'₃ ca₂chei₃ jniá₂, jaun₂ chan₂ jniá₂ 'uɨg₅₄ quió'₅ 'éi₂, ján₃ bá₄ le₂jaun₂, juɨ₁lia'₂ i₂guë́'₅ quió₃ jniá₂, le₃chain₂ 'uɨg₅₄ quió₃ jniá₂. 58 A₂la₂ bá₄ 'ë₂₃ i₁ŋí'₄ i₂ca₂sión₃ guei'₅₄ i₂juɨ́g₃. Qui₂ca₂guë́'₃ dsa₂ can'₅₄ quián'₂ 'nia'₂ i₁ŋí'₄ maná, la₁ ca₂dsain₃; la₁ juɨ₁lia'₂ i₂guë́'₅ i₁ŋí'₄ la₂, le₃chain₂ bá₄ co₂tan₅₄.
59 Jág₁ në₅ ca₂juá'₂ Jesús të₁lia'₂ ca₂jme₃tag₂₃ dsi₂néi₂ guá'₅ sinagoga jë₄ juɨg₂ Capernaum.
Jág₁ a₂le₃chan₂ dsa₂ co₂tan₅₄
60 Jme₁ca₂nág₂ dsa₂ jág₁ jaun₂ a₂jme₂tag₅ Jesús, juɨn₅ dsa₂ i₂quian'₅₄ Jesús ca₂juá'₂:
―Jág₁ a₂juá'₂ në₅ 'ŋio₅ lɨn₃ juɨ́'₅, quian₅ ta₁ guéi₁. ¿'Ein₂ bá₄ lé₂ le₃tón'₂ juɨ₅ quió'₅?
61 Jaun₂ në́₃ ca₂rë₃lí'₄ Jesús 'e₂ jág₁ chen₅ dsa₂ tioin'₅₄, o₄quió'₄ jág₁ jaun₂, jaun₂ ca₂juá'₂:
―¿O₃ bá₄ tsá₃ dse₃ ca₂tɨ́n'₂ 'nia'₂ jág₁ në₅? 62 ¿'E₂ bá₄ lé₂ jaun₂ në₁jua'₂ ca₂jɨng'₅₄ 'nia'₂ Jaun₅ dsa₂ mɨ₂güɨ́g₃ a₂uɨ́g₂ táng₃ ja₁jme₁'ein₅₄ le₂jŋiá₅? 63 Jme₂dsí₂ bá₄ i₂jmo₅ a₂chan₂ dsa₂; juɨ₁lia'₂ nɨ₁ŋɨ₁ dsa₂ në́₃, tsá₃ ta₁ tí₄. La₁ jág₁ a₂ma₂në₂juɨ́g₂ jniá₂ 'nia'₂, a₂gu₂dsí₂ bá₄ jaun₂, ton'₂ jmo₅ a₂chan₂ dsa₂. 64 La₁ tion'₅₄ bá₄ guë́₄ i₂lɨn₅₄ 'nia'₂ i₂tsá₃ 'én₂.
Ia₁ jme₁ma₂ŋi₅ bá₄ Jesús lia'₂ con'₂ le₂'uɨg₅₄ i₂'ein₂ 'éi₂ tsá₃ 'én₂, i₂'ein₂ guë'₂ i₂jáng'₂ cang₂.
65 Jaun₂ ca₂juá'₂:
―'Uɨg₅₄ jaun₂ ma₂në₂juɨ́g₂ jniá₂ 'nia'₂, lia'₂ 'i₁jan₂ tsá₃ lé₂ jiá₃ ja₁con₂ jniá₂ jua'₅₄ tsá₃ o₂jiog₃ Ŋe'₃.
66 Ca₂le₃jaun₂, juɨn₅ dsa₂ i₂jme₁i₂nio₄ quiain'₅₄ Jesús ca₂i₃uɨ́in₂ cau₅, tsá₃ ma₃jme₁i₂nioi₅₄ quiain'₅₄ 'éi₂.
67 Jaun₂ në́₃ ca₂ŋag₃ Jesús ca₂ŋɨ́i'₃ chi'₂ dsɨ₂guia₃-tɨ́n₂:
―¿O₃ bá₄ 'niog'₂ 'nia'₂ o₁nog'₁ ján₃?
68 La₁ ca₂ŋag₃ Si₂mu₅₄ Pe₄:
―Te₁gui'₅₄, ¿ne₄ 'ein₂ lé₂ dsɨ₁náu₄ jnia'₅₄? Ia₁ 'ne₂ bá₄ 'au'₂ jág₁ a₂le₃chong₂ jnia'₅₄ co₂tan₅₄. 69 Ma₂ca₂rë₃'éin₂ bá₄ jnia'₅₄, jaun₂ ne₄ jnia'₅₄, 'ne₂ bá₄ lɨ́ng'₅ I₂jŋió₅ quián₅ Diú₄. A₂lɨn₅₄ chog₅₄ si₂ juá'₂: “'Ne₂ bá₄ lɨ́ng'₅ I₂rë₂'ɨ́n₁ quián₅ Diú₄; 'ne₂ bá₄ lɨ́ng'₅ Ja₁ŋi'₅₄ Diú₄ jén'₃.”
70 Jaun₂ ca₂ŋag₃ Jesús:
―¿On₁jua'₅₄ jniá₂ ca₂quiong'₅₄ 'nia'₂ ta₁guia₃-tɨ́n'₂? La₁ia₁, jan₂ i₂'en₅₄ jë₄ quián'₂ 'nia'₂ lɨ́n₅ i₂'lɨn'₅₄.
71 (A₂ca₂juá'₂ Jesús le₂në₅ a₂'ɨin₂₃ Judas bá₄, ja₁ŋi'₅₄ Si₂mu₅₄ Iscariote,§ A₂lɨn₅₄ chog₅₄ si₂ juá'₂: “Judas Iscariote, ja₁ŋi'₅₄ Si₂mu₅₄.” ia₁ Judas bá₄ i₂jáng'₂ quió'₅, o₁jŋia'₅₄ lɨ́in₅ jan₂ dsa₂ guia₃-tɨ́n₂.)

*6:11 A₂lɨn₅₄ chog₅₄ si₂ a₂me'₂ guë́₄ juá'₂: “jme₁ma₂në₂cuë́'₃ ti₁'mag'₄ Diú₄, jaun₂ ca₂cuë́'₃ chi'₂ dsɨ₂guia₃-tɨ́n₂, jaun₂ chi'₂ dsɨ₂guia₃-tɨ́n₂ në́₃ qui₂ca₂dsió'₃ ca₂cuë́'₃ ca₂le₃jɨ́n₃ dsa₂.”

6:21 o₃, “jme₁guein₃.”

6:23 A₂lɨn₅₄ chog₅₄ si₂ tsá₃ chi₁ton₅ “jme₁ca₂lë₃ cuë́'₅ Te₁gui'₅₄ ti₁'mag'₄ Diú₄.”

§6:31 Éxodo 16:4; Nehemías 9:15; Salmo 78:24-25.

*6:45 Isaías 54:13.

6:47 A₂lɨn₅₄ chog₅₄ si₂ juá'₂: “i₂'én₂ të₂le₃ quió₃ jniá₂.”

6:69 A₂lɨn₅₄ chog₅₄ si₂ juá'₂: “'Ne₂ bá₄ lɨ́ng'₅ I₂rë₂'ɨ́n₁ quián₅ Diú₄; 'ne₂ bá₄ lɨ́ng'₅ Ja₁ŋi'₅₄ Diú₄ jén'₃.”

§6:71 A₂lɨn₅₄ chog₅₄ si₂ juá'₂: “Judas Iscariote, ja₁ŋi'₅₄ Si₂mu₅₄.”