5
Ḏirramu maḻikumi birrimbirrmi
(Mathuyu 8:28-34; Luk 8:26-39)
Djesum ga nhangu malthundamim warra buḏapthuwanan bayikuyam banha guḻungu Galiliwurum, ga dhawaṯthuwanam dhanal banha ŋunha galinꞌ, galkin yana ŋayiŋa yäkuŋa Garatjaŋan.
2-6 Ga banha nhan Djesu marthaŋayŋurum wapthuwan bala yolŋuyun nhanany nhäŋal ŋarru maḻikumiyun birrimbirrmiyu, ŋarru dhawaṯthuwanam nhan banha beŋuru bäyma yana moluŋuru, banha nhan yakan nyenan ŋunhalaya wiyinŋumi. Ga guḻkumi yakan yolŋuyu warrayu birrkaꞌyuwan garrwiꞌyuwan rranhdhiŋdhu malaŋuyu, ga waripum bayiŋ ṉukun wulanynha ḏapthumarra, ŋarru gulkurun, nhanmam yakan bakthuman yana ga ḻarryuman. Ga dhäwulnha nhan yakan bilaŋ yolkuḻ yolŋuwuḻ ganydjarryum nyenan. Bitjan ḻinygu walu-ŋupan ga munha-ŋupanam nhan yakan buku-wirwiryuwanam bayitjanam bukumurrum molumurrum djolarran, yatjuwan ŋarruŋan ga mitmitthunminan bäthuyun djinbulkthun.
Manymak, ga banha nhan ŋunhuŋuya ḏirramuyu nhäŋal Djesunham ŋunha yana bärrkuḻi bala nhan yana yuṯthuwanan gumurrꞌyuwanan bala bunꞌkumu-djipthuwanan gumurrḻin nhanguḻ.
7-8 Ga bitjan nhan Djesu wäŋanam banha maḻikuwum birrimbirrwu gamꞌ, “Way, gatjuy dhawaṯthuwan djinakuḻim yolŋuwuḻ, maꞌ,” bitjan.
Bala nhan banha maḻikum birrimbirr waŋanan wirrkin yatjuwan, “Djesu, Gäthuꞌmiŋu God-Waŋarrwu, banha nhan djiwarrꞌwuy, nhalpiyana nhunu ŋarru nhanany dhaŋu yulŋum? God-Waŋarrwuḻ yäkuyu ŋaya nhunany yaka ŋäŋꞌthun, dhäwul nhänany rrorru.”
Bala nhan Djesuyum dhä-wirrkaꞌyuwanan nhanany bitjanan, “Yol bili nhunu dhaŋu ŋaykaṉam?” bitjan.
Ga nhanmam rakaranhamin bitjan, “Ŋayam dhaŋu ŋaykaṉa ‘Ŋapa-malami’, bili guḻku marimi nyäkura yaka dhaŋu maḻikum birrimbirr mala nyena,” bitjan.
10 Bala yakan banha maḻikum birrimbirr mala nhanguḻ banha ḏirramuwuḻim giriŋꞌthuwanan wäŋan Djesunham bitjanan, “Dhäwul ŋanapiliny ŋaŋꞌŋaŋdhuwa dhawurum ŋayiŋuru!”
11 Manymak, ga ŋunhalaya ḻinygu galki yana bukuŋa 2000 bikipiki malany yakan nyenan, ŋathawu yakan rangan waŋgiꞌ-waŋgiyuwan ŋarruŋan. 12 Bala nhan bayiŋuya maḻikuyum birrimbirryu wäŋanan mariminan Djesunham bitjanan, “Wäy, balan ŋanapiliny djuyꞌyuwam, mä ŋanapu ŋarru gulŋiyam ŋunha bikipikiwuḻin warrawuḻ,” bitjan.
13 Bala nhan Djesuyum ŋäkulan dhanaliny ga bitjanan nhan wäŋan gamꞌ, “Maꞌ ... ŋarriyan warra!” Bala ŋarruŋan banha maḻikum birrimbirr dhawaṯthuwanan ḏirramuwuḻim ga gulŋiyanam yakan bikipikiwuḻin warrawuḻ. Ga dhanalim yakan banha bikipikim warra yuṯthuwanan, ḏurꞌṯuryunminan ŋarruŋan, bala yana buku-ḻarryuwanan bukuŋurum, bala gapuḻin guḻunḻin guḻwuḻyuwan.
14 Ga dhanalim banha bikipiki djägamim warra yuṯthuwanam balan bitjanan ŋayiḻin malaŋuḻi, bala dhanal ŋarruŋan rakaranan bukmakkuḻin yana banha nhä ŋunhalaya maḻŋꞌthuwan. Ga guḻkuyun yolŋuyum warrayu yakan banha gananam dhanaliŋguway ŋayim malany, djälmiyinan dhanal banha nhänharawun banha nhä banhalaya maḻŋꞌthuwan. 15 Ga banha dhanal ŋarruŋan Djesuwuḻim, bala dhanal nhäŋalan banha ḏirramunham banha nhanguḻ yakan ŋätjil nyenan guḻku marimi maḻiku birrimbirr malany. Ga nyenanam nhan yakan banha ḏämbum ŋuwakurrun ga girriꞌmin dhaṯthundan. Ga banha dhanal yolŋuyum warrayu nhäŋal, bala dhanal biyaṉinan, ḻinygu dhanal banha dharaŋganan, banha ŋarru ga bitjanayam yolŋuyu maḻikunham birrimbirrnha dhawaṯthuman banham yolŋu biyapulnha walꞌŋu ganydjarrmin. 16 Ga dhanaḻim yakan banha maŋutji-marŋgimiyum dhäwun rakaran waripuwun yolŋuwu warrawu, bayikuwuynha banha ḏirramuwuynha ga bikipikiwuynha malany. 17 Bala dhanalim banha yolŋuyum warrayu yakan wäŋanan Djesunham ŋarruŋanharawun yana.
18 Ga djinaŋmu bili nhan yakan Djesu ŋalthuwanam marthaŋayḻim, bala nhanmam banhayam ḏirramu banha nhanguḻ yakan ŋätjil nyenan maḻiku birrimbirr malany, wäŋanan yakan mariminan dhika giriŋꞌthuwanan bitjanan, “Dhaŋum ŋaya ŋarru nhuŋgu malthuna yana!”
19 Ŋarru nhanmam Djesum yakaꞌyuwanan nhangu, ga wäŋan nhan nhangu bitjanan, “Gatjuy, nhunum balaya ḏitjuwa gurruṯumiwuḻ warrawuḻ nhuŋguwaywuḻ, ga rakaraŋ dhanaḻiŋguḻ banha nhä nhuŋguḻ God-Waŋarryu ŋuwakurru warkthuwan, ga nhalpiyan nhan nhuŋgu maŋutji-wuyuwan.”
20 Bala nhan banha ḏirramum ŋarruŋanan ḏitjuwanan balaya makaḻi ŋayiḻi Dikapulitjḻin, bala yana ŋarruŋan rakaranan bukmakkuḻin, banha nhalpiyan nhan yakan Djesuyu warkthuwan nhanguḻ. Ga guḻkuyun banha yolŋuyum warra dhäwum nhanguŋ ŋäkul ganyimꞌthuwanan bitjanan, “Yo ... yuy Wamarrkani!” bitjanan.
Djesuyu ḏukthuman Djäratjku gäthuꞌmiŋuny, ga waripum dhäykany banha nhan girriꞌ nhanbal gathan
(Mathuyu 9:18-26; Luk 8:40-56)
21 Ga bewaḻiyam dhurrwaraŋuru nhan Djesu ga malthundamim warra nhangu ḏoyꞌyuwanan marthaŋayyum ŋunha galiꞌŋan bayikuyam guḻungu, ŋayiŋa yäkuŋa Gapuniyamnha. Ga banha dhanal yakan marthaŋayŋurum wapthuwan, ga malamin banha yolŋum warra ḻuŋꞌthuwan nhanguḻ. 22 Ga banhalaya malaŋa yakan ḏirramu yäku Djäratj dhäyan banha nhan ŋurruḏawalaŋu Djuwwu biryamiwu buṉbuwu. Ga banha nhan nhäŋal Djesunham, bala nhan yana bunꞌkumu-djipthuwanan munathaꞌḻin gumurrḻin nhanguḻ. 23 Bala nhan wäŋanan mäḻiŋganminan Djesuwuḻin bitjanan gamꞌ, “Marrkapmi! Yothu nyäku ŋunha dhäyka 12-mi dhuŋgarrami rirrikthun yaka, galki nhan ŋarru ŋunha rakunydjin! Buku-djulŋi ŋatjil ŋarrya gu, ga goŋ-ŋalthuwa nhanguḻ mä nhän ŋarru ŋuwakurryi, ga dhäwulnha waŋayim.”* 1. Ŋunha Gurikmurrum yaka bitjan dhäya, “Gu goŋ-ŋalthuwan nhanguḻ.” Banhayam mayaliꞌ bilanyan, “Gu ḏukthuman nhanany.” 2. Ŋunha Gurikŋam Dhuyuŋam Djorraꞌŋa dhanal bitjan gunyan, dhanal ŋarru gäḻkuḻam ga baya ŋarru namba 42-ŋan rakaramam dhuŋgarram nhangu bayikuya dhäykawum.
24 Ga ŋärrun nhan Djesu malthuwanam nhangu Djäratjkum.
Ga gulkun banha marimin yolŋum warra yakan malthuwanam dhupaliŋgu ŋarru ḏur-ṯuryunminan ŋarruŋan bala.
25 Ga banhalaya malaŋa yakan dhäyka ŋarruŋan, ŋarru nhan yakan banha rirrikthuwanam ŋurru-maḻikuyu. Ŋarru wiyinꞌŋumi nhan yakan banha 12-nha dhuŋgarram gathan. 26 Ga guḻkumi nhan yakan ŋarruŋan märrŋgitjkuḻ warrawuḻ guŋgaꞌyundawu ŋarru gulkurun. Ga warrpamꞌthuwan nhan yakan banha rrupiyam nhanguway djalkthuwan dhanaliŋguḻ, ŋarru bayaŋun nhan banha yuwalkma ŋuwatjiny, ga rerrim banha mariminan yindiyin. 27-29 Ga banha nhan bayiŋuya dhäykayu ŋäkul Djesunham, bala nhan bitjanan guyaŋinam, “Bilaŋ ŋaya ŋarru dhaŋu girrimꞌ nhanbal gathan ŋayam ŋarru yana manymaktjin.” Bala nhan yana ŋarruŋanan ḏiltjimurrun dhaḻakarr-yarpuwan yolŋuwuḻin warrawuḻ malamurrun. Ga banha nhan goŋ-djarryuwanam baṯnha gathan girrimꞌ nhanbal.
Bala dhunupan nhangu banha ŋurru-maḻikum gulyuwanan, bala nhan dhäkay-ŋäkulan banha rerriyum nhanany gananan.
30 Ga bilanyamiyu bili yana nhanmam Djesuyum dhäkay-ŋäkulan nhanguwaḻ nhan rumbalyum, banha nhanany ganydjarryum gananan. Bala nhan gulyuwanan, bala gumurr-bilyuwanan bala dhä-wirrkaꞌyuwanan dhanaliny bitjanan, “Yolthu nyäku girrimꞌ gathan?”
31 Ga dhanalim banha malthundamim warra nhangu bitjanan wäŋan, “Nhäŋa ŋatjil dhaŋu yolŋuny warrany miṯtji, ŋapa-ŋalthumanmi ŋarruŋ bala ḏurꞌ-ṯuryunmi nhuŋgurumurru, nhäwu nhunu bitjanam wäŋan, guḻkun dhaŋu marimin yolŋum warra,” bitjan.
32 Bala nhan Djesum ḏawaꞌyuwanam bala ŋarruŋan nhäŋalan yolŋunham warrany mä nhan ŋarru maḻŋꞌthuman yolthu nhangu banha girriꞌ gathan. 33 Bala dhunupan yana banha dhäykam marŋgiyinan bala nhan marrmarryuwanan ŋarruŋan biyaṉuyum nhanguwaywuḻ nhan, bala nhan djalkiri dhatharꞌyuwanan bala yana bunꞌkumu-djipthuwanan gumurrḻin nhanguḻ Djesuwuḻin bala rakaranhaminan, “Marrkapmi, ŋaya banha nhuŋgu girriꞌ gathan.”
34 Bala nhan Djesum wäŋanan nhangu bitjanan, “Wäy ... gäthu, bilin nhunu dhaŋu nyäku mä-yuwalkmiyinan, ga ḻinygun nhunu dhaŋu rerriŋurum ḏukthuwanan. Gatjuy ŋarryan ŋoy-ŋuwatjiyan bilin nhunu dhaŋu dhawaṯthuwanan dhaŋga-ḏirrŋurum,” bitjan.
35 Ŋarru nhanmam yakan banha Djesum baḏak yana wäŋan, bala dhanalim banha yolŋum warra ḏoyꞌyuwanan dhäwumim beŋurum Djäratjkuḻim ŋayiŋuru, bala dhanal rakaranan bitjanan, “Wäy, ŋayim dhaŋu ŋonuŋ bay! Dhäwulnha nhanany biyapulma ḻay-ḻayyuma Marŋgiyumandaminham,’ bitjan.
36 Ga nhanmam banha Djesuyum dhanaliny djuḻkthumanan ŋäkul, bala nhan bitjanan Djäratjkuḻim wäŋan, “Dhäwul warwuyuwa ga biyaṉiya, yana mä-yuwalktjiya nyäku,” bitjan. 37 Bala nhan Djesum bitjanan wäŋan, “Gulꞌyuwan nhumam waripum warra ga dhaŋum ŋarru ŋalinyuŋgum malthun dhanaliwaynha yana Betan ga dhupalin wäwaꞌmanydjin Djayimnha ga Djonnha ga bilin.” 38 Ga banha dhanal Djäratjkuḻim ŋayiŋa ḏoyꞌyuwan bala dhanal nhäŋalan yolŋunham warrany dhanal ŋarruŋan galŋa-rrarrayuwanan, warkthuwanan ŋarruŋan dhika waripun ga waripun bäpurruwun romgu. Ga waripum yolŋu warra yakan ŋätjinyaraminan, ga waripu yakan gurrumꞌnha ŋätjin ga waripum dhä-rirrakaymin manikaynha yuṯuŋgurrnha rakaran. 39 Bala nhan Djesum gulŋiyanan balayan ŋayiḻi, bala nhan wäŋanan dhanaliŋgu bitjanan, “Nhä nhuma yaka dhaŋu galŋarrarrayunma, nhä guyaŋin yana warri dhaŋu bäpurrun? Ga nhäwu nhuma yaka dhaŋu ŋätjinyaramim? Dhaŋum wirrkuḻ yothu dhäwul nhan waŋayin, dhaŋum nhan ga yakurr yana ŋoya.”
40 Ga dhanalim banha yolŋuꞌ-yolŋuyum warrayu warkuꞌyuwanan, gitkitthunminan manapan nhangu.
Bala nhan yakan Djesuyum wäŋanan dhanaliny bitjanan, “Gatjuy nhumam bukmaknha yana dhawaṯthuwa.” Bala dhanal bukmaknha yakan dhawayawaṯthuwanam bunbuŋurum. Manymak, ga gaḏaymanam nhan ŋäṉḏiꞌmiŋuny yana ga nhananhan mäḻuꞌmiŋunhan Djäratjnhan ga ḻurrkunꞌnhan malthundaminy warrany nhanguway, bala dhanal gulŋiꞌ-gulŋiyanan balayan buṉbuḻin banha ŋalaŋa yakan yothu wirrkuḻ ŋoyan. 41 Bala nhan Djesuyum ŋarambiyan nhanany gathan banha wirrkuḻnham, bala wäŋanan dhanaliŋguwaymurrun dhärukmurru Arram-murrun, “Dalitha gom!” (Mayaliꞌ “Wirrkuḻ dhäyka ṉakaman.”)
42-43 Ga dhunupan yana nhan banha wirrkuḻma ṉakamanan, bala yana ŋarruꞌŋarruŋanan. Bala nhan Djesum wäŋanan, “Gatjuy bilaŋ nhä warra nhanbal guŋa nhan ṉokan,” bitjan.
Ga guḻkuyun banha nhäŋalam ŋayaŋu-ganyimꞌthuwanan bala nhan Djesuyum wäŋanan dhanaliny mariminan dhika bitjanan, “Dhäwul yana rakaraŋ bilaŋ yolkum yolŋuwu djinakuwuyma,” bitjan.

*5:23 1. Ŋunha Gurikmurrum yaka bitjan dhäya, “Gu goŋ-ŋalthuwan nhanguḻ.” Banhayam mayaliꞌ bilanyan, “Gu ḏukthuman nhanany.” 2. Ŋunha Gurikŋam Dhuyuŋam Djorraꞌŋa dhanal bitjan gunyan, dhanal ŋarru gäḻkuḻam ga baya ŋarru namba 42-ŋan rakaramam dhuŋgarram nhangu bayikuya dhäykawum.