4
Djesuyu dhäwuꞌ ḻakaŋaya mayaliꞌmi maŋutjiwuy ŋathawuy ga munathaꞌwuy
(Matthew 13:1-9, Luke 8:4-8)
Waŋganymiyu ŋayi Djesu balayi roŋiyina Galilee-yi. Ga guḻkuꞌna dhika wirrkina yolŋuya waya ḻuŋꞌthuna nhanukaya ŋayŋuyi. Ŋayŋu ŋayi ŋunhi marthaŋayina ŋalꞌyuna, ga gaŋga yana waya ḏurꞌyuna marthaŋaya, ŋayŋu ŋayi nhinanana gurrana ŋunhaya. Ga beŋuna ŋayi gurrana ŋunhi marŋgikuŋaya dhäwuꞌya ḻakaŋaya wayaŋgu. Luke 5:1-3 Ga guḻkuꞌ ŋayi gurrana ŋunhi dhäwuꞌya mayaliꞌmiya ḻakaŋaya, märr waya yurru ŋunhi yolŋuya wayay dharaŋan yana.
“Yo, ŋäkuna waya: Waŋgany yolŋu djälmiyina ŋayi yurru maŋutji ŋatha djalkthun ŋunha munathaꞌyi märr yurru ŋathaya ŋuthana. Ŋayŋu ŋayi marrtjina djalkthunana. Ga wiripuya ŋunhi maŋutji galkina märr ŋunha barrkuyi dhukarryi. Ga wayatja ŋunhi wäyindhu nhäŋaya bala ḻukanana marrtjina dhawarꞌmaŋayana. Ga baḏak yana ŋayi marrtjina ŋunhi ŋuriŋiyi yolŋuyu maŋutji djalkthuna, wiripuya marrtjina galkina bitjayana bala, ga wiripuya galkina guṉḏamiyina wäŋayi. Ga ŋathaya ŋunhi maŋutjiya latjuꞌyinana ŋuthaya waḏutjana, ga ŋunhi ŋayi waluya bitjaya gorrmurꞌyina wirrkiya bala ŋunhi ḏukitja baṉḏanydhinana, gorrmurꞌyinana, bala rakunydhinana, bili guṉḏana ŋunhi, ga bäyŋuna munathaꞌya.
Ga baḏak ŋayi marrtjina bala ŋunhi djalkthuna, ga wiripuya ŋunhi maŋutji galkina ḏirriꞌṯirrimiyi. Ŋayŋu ŋuriŋiya ŋunhi ḏirriꞌṯirriyuya djorkuŋayana, ganydjarrnha dhawarꞌmaŋaya ŋuthanawuna. Ga wiripuya ŋunhi ŋatha galkina latjuꞌyi munathaꞌyi. Ŋayŋu ŋunhi ŋathaya ŋuthayana buṯ-bitjayana. Ga ŋunhi ŋayi ŋathaya bitjaya latjuꞌyina dhaŋaŋdhina, waŋganybuya gärulwuy gurrana wirrkina yana giḻyuna. Ga wiripuŋumiya-a-a ga guḻkuꞌ yana, ga wiripuŋumiya ga balanya bili, ga ŋayŋuna bala.
Ŋuli nhuma mäkiriꞌmiya, ŋäkuya waya latjuꞌkuŋu, märr nhuma yurru dharaŋan yana dhuwaya dhäwuꞌya.”
Djesuyu gurrana ḻakaŋaya dhäwuꞌ marŋgikuŋaya yolŋuna wayana
(Matthew 13:10-17, Luke 8:9-10)
10 Ŋayŋu waya marrtjinana gunhaꞌyunana ŋunhi guḻkuꞌnaya yolŋuna wayana. Ŋayŋu ŋayi gurrana Djesu ga ḻuṉḏuꞌmiŋu waya nhanŋu ga wiripu yolŋu waya gänana nhinana. Ŋayŋu waya dhä-wirrkaꞌyunana ŋanya bitjaya, “Go, ḻakaŋuna ŋanapuŋgu wanhakana ŋunhiya dhäwuꞌ mala ŋunhi nhe ḻakaŋaya, bili yaka ŋanapu ŋunhi dharaŋaya. Nhäpuy ŋunhi dhäwuꞌya malanynha?”
11 Ga ŋayi Djesuya waŋana bitjaya, “Nhumaŋguya dhiyakuya wayaŋgu ŋunhi nhuma ŋuli djämamiyama ŋunhi God-Waŋarrwu rom, ŋarraya yurru warraŋulkumana nhumaŋguya mayaliꞌ. Ga wiripuwuya yolŋuwu ŋunhi ŋayi yaka dhiyalami malaŋu, wayatja yurru ŋunhi dhäwuꞌna yana ŋäma. 12 Dhuwaya ŋarra yurru ḻakama gamꞌ, märr yurru nhanŋu dhäruktja maḻŋꞌthun God-Waŋarrwu ŋunha djorraꞌŋuna wukirriwuynha yuwalknha yana:
Yolŋuya ŋuli ŋunhi nhäma ŋarrana djämayi,
yurru yaka waya ŋuli dharaŋandja, nhä ŋunhiya mayaliꞌ.
Ga ŋäma warray waya ŋuli mäkiriꞌyu, yurru bäyŋuna bitjan yuwalkumaya dharaŋan.
Ga ŋunhi waya beni yuwalk dharaŋana, wayatja beni ŋunhi bilyuna roŋiyinya God-Waŋarrwayana. Yurru yaka waya ŋunhi djäl waya yurru marŋgiyi dhiyaku ŋunhi dhäwuꞌwu. Ga ŋayitja yurru ŋunhi God-Waŋarryuya yakana wayaŋguya bäy-ḻakama.” Isaiah 6:9-10
Djesuyu ḻakaŋaya mayaliꞌ ŋurikiwuy maŋutjiwuy ŋathawuy ga munathaꞌwuy
(Matthew 13:18-23, Luke 8:11-15)
13 Ŋayŋu ŋayi Djesuya wayaŋgu bitjayana waŋana, “Wäy, buku-djulŋimi, yaka nhuma gurra dhuwaya dhäwuꞌya dharaŋan, ŋeniya? Ga ŋuli nhuma yurru yakaya bitjan dharaŋan dhuwaya gumurr-yalŋgiꞌya dhäwuꞌ, ga nhattjana nhuma yurru ŋunhi dharaŋan ŋunha bala wiripuya malanynha dhäwuꞌ?
14 Dhiyalamiya dhäwuꞌŋu, yolŋu marrtjina maŋutjiwu lämu-nherraṉawu. Ga dhuwayatja ŋayi balanyana, bitjan ŋunhi yolŋu ŋuli marrtji ŋayŋu ḻakama God-Waŋarrnha dhäruk yolŋuwu wayaŋgu. 15 Yo, ga ŋathaya ŋayi ŋunhi djalkthunaya, ga ḻurrkunꞌtja ŋunhi galkina ŋunha dhukarryina. Ga dhukarrya ŋunhi ḏälnha wirrkina ga yakana ŋayi ŋunhi ŋathaya ŋuthaya. Manymak, ga ŋuriŋiya maŋutjiyu ŋathayu gurra maŋutji-ḻakama God-Waŋarrwuna dhäruk. Ga ḻurrkunꞌthu yolŋuyu wayay ŋuli ŋäma dhäruk nhanŋu ŋayaŋuyu ḏälyu, balanyana bitjan ŋunhiyi ḏäl munathaꞌ. Ga wäyindhu gurra maŋutji-ḻakama Satan-na ŋunhi ŋayi ŋuli djawꞌyun ŋunhiyi dhäruk yolŋuwaya ŋayaŋuŋu.
16 Ga ŋunhi ŋayi ŋatha galkina ŋunha guṉḏamiyiya, ŋuriŋiya gurra maŋutji-ḻakama ŋunhina yolŋuna ŋunhi ŋayi ŋuli ŋäma dhäruk ŋayaŋuyu latjuꞌyu bala ŋätthuna yana. 17 Ŋayŋu ŋuli wiripuyuya yolŋuyu nhämana ŋunhi ŋayi ŋuli ŋunhiyi yolŋu märr-yuwalkthi ŋuriki dhärukku, bala ŋayi ŋuli mari-wunana nhanŋu. Ŋayŋu ŋayi yurru ŋunhiya yolŋu gulyuna dhärukŋuya nhanukaya bala ḏiltji-wekamana God-Waŋarrwutja ga dhärukkuya nhanukalaŋuwu, bili ŋatha ŋunhi maŋutji yaka ṉiṉꞌthuna gulŋiyina.
18 Ga ŋunhi ŋayi ŋatha galkina ḏirriꞌṯirrimiyi, ga gulkuruna ŋunhi ŋathaya ŋuthaya, bili gurra ŋunhi yätjthuya mulmuyu djorkumana. Ga ŋuriŋiya gurra maŋutji-ḻakama ŋunhina yolŋuna ŋunhi waya ŋuli ŋäma God-Waŋarrwu dhäruk, 19 bala ŋuli ŋunhi wiripuŋuyuna malanyŋuyu gungama. Wiripuna ga wiripuna ŋuli garrinymama walŋayi, nhäku waya djäl. Ga rrupiyana gurra wirrkina guyaŋi ga be nhäkuna warwuyun, gulkuꞌwuna, girriꞌwu. Ŋayŋu ŋuli ŋunhi dhiyaŋuya malay galmumana God-Waŋarrwayatja dhärukŋu, ga yakana ŋayi yurru ŋunhi nhina latjuꞌkumaya nhanŋuwaya yana God-Waŋarrwuya yolŋu.
20 Ga dhiyaŋuya dhäwuꞌyu, ŋatha ŋunhi galkina latjuꞌyi munathaꞌyi, ŋunhiya maŋutji ŋuthaya balwakmiyinana latjuꞌyinana, ŋayŋu ŋathamiyinana. Ga dhiyaŋuya gurra maŋutji-ḻakama ŋunhina yolŋuna ŋunhi ŋayi ŋuli ŋäma God-Waŋarrwu dhäruk ŋayŋu ŋuli djämamiyamana yana. Yo, balanyana waya ŋunhi yulŋuya bitjan ŋunhi waŋganybuy gärulwuy giḻyunana gurrana guḻkuꞌna yana wirrkina dhika. Ga wiripuŋuya-a-a guḻkuꞌ yana, ga wiripuŋumiya ga balanya bili.”
Yaka djuḻuḻꞌmaŋu djarraṯawunꞌna
(Luke 8:16-18)
21 Ŋayŋu ŋayi Djesuya bitjayana waŋana, “Ŋunhi ŋuli yolŋuyu baḏayala dhuŋgurꞌyun, yaka ŋayi ŋuli ŋunhi banikinꞌthuya bilkthun, ŋeniya?... wo ŋoyyi betthiya djuḻuḻꞌmama. Ŋunhi ŋayi yurru ŋalꞌmama ŋunha garrwaryi, märr yurru bukmakthu yana nhäma nhäranhaya. Matthew 5:15, Luke 11:33 22 Ga balanyana ŋunhi yulŋuya God-Waŋarrwuya dhäruk. Nhä malanynha gurra ŋunhi ŋoyŋu djuḻuḻꞌyun, ŋunhiya yana ŋayipina yurru God-Waŋarryuna dhawaṯmama, bala bukmakthuya yolŋuyu wayay ŋuli nhäŋuna ŋayŋu marŋgithina. Matthew 10:26, Luke 12:2 23 Maꞌ, ŋuli nhe mäkiriꞌmiya latjuꞌkuŋu ŋäkuya ŋarrana märr nhe yurru dharaŋan yana.
24 Ga guyaŋi marrtji dhäruktja ŋarrana. Ŋuli nhe yurru gurra wirrkiya yana ŋarraku mäkiriꞌ-witjun, ŋayiya yurru God-Waŋarryuya nhokaya gathan nhanŋuwaynha dharaŋanami rom, ŋunhi nhe yurru gurra dharaŋana nhäya malanynha ŋunhi latjuꞌya wirrkiya. Matthew 7:2, Luke 6:38
25 Ga ŋuli nhe yolŋu djäl marŋgithinyawu God-Waŋarrwalaŋuwu ŋayaŋuwu, nheya yurru yana gaḏamandhina. Ga ŋuli nhe yurru yakaya bitjan ŋayaŋumiyi, ŋayiya yurru ŋunhi guḻmamana nhuna dharaŋanaŋuya, ga ŋunhiya nhe yurru dhuŋana nhina nhanŋu God-Waŋarrwu.” Matthew 13:12, 25:29, Luke 19:26
God-Waŋarryu ŋayipi gurra dhuwaya gurruṯuminaya nhanŋuway ŋuthanmama
26 Ga bulu ŋayi Djesu waŋana bitjaya, “Marŋgithi nhuma yurru nhattjan ŋuli gurra God-Waŋarryu gurruṯumina wayana ŋuthanmama. Yo, dhuwayatja dhäwuꞌ mayaliꞌmina: Yolŋu djälmiyina ŋayi yurru ḻämu-nherraṉ maŋutji ŋatha, ŋayŋu ŋayi ŋuli marrtjina ŋunhi ŋathaya djalkthuna munathaꞌyina, bala gunhaꞌyuna ŋuli ŋunhi maŋutjiya ŋunhimana, ga marrtjina wäŋayina. 27 Manymak, munha ga munha djuḻkthuna ga yakana ŋayi gurrana ŋuriŋiya yolŋuyu guyaŋinaya ŋunhiya maŋutjiya ŋathaya. 28 Ŋayŋu marrtjina ŋunhi maŋutjiya mala ŋuthana gänana yana. Yo, bala ŋunhi ḏukitja dhamanyꞌtjunana, bitjaya ŋurru-walmanana. Ga yaka wiyinꞌtja, ŋayŋu yaŋaraꞌmiyinana, ga yurruna muḻkurrya ŋathamiyina. 29 Ga ŋunhi ŋathaya muḻkurrya ḏälthina, ŋayŋu yolŋuya ŋuli marŋgithina ŋunhi ŋathaya bilina latjuꞌthinana, ŋayŋu ŋayi ŋuli marrtjina gulkthunawuna ŋurikina ŋathawuna. Waya, God-Waŋarryu dhuwaya ŋayipi ŋuli marrtji djäma bitjan ŋuthanmama.” Joel 3:13
Djesuyu wiripuna dhäwuꞌ ḻakaŋaya, yutjuwaḻaꞌwuy maŋutjiwuy
(Matthew 13:31-32,34, Luke 13:18-19)
30 Ga bulu ŋayi Djesuyu ḻakaŋaya wiripu mayaliꞌmi dhäwuꞌ bitjaya, “Dhuwaya ŋarra gurra wiripu dhäwuꞌ nhumaŋgu guyaŋina, ŋunhi yurru nhumana guŋgaꞌyun märr nhuma yurru dharaŋan, nhattjan yurru gurra God-Waŋarrwu gurruṯumi waya ŋuthan. 31 God-Waŋarrwutja dhuwaya gurruṯumi yolŋu waya balanya bitjan yutjuwaḻaꞌna wirrkina maŋutji. 32 Ga ŋunhi yurru ŋunhiyi maŋutji galki munathaꞌyi ŋayŋu yurru ŋunhi maŋutjiya ŋuthana marrtji buṯ-bitjana ga yana bili ga bathalayi yurru, ŋayŋu yurru baṉdjaya mala ḏälthina. Ga ŋurrŋgitjnha ŋunhi yulŋuya. Ŋayŋu yurru wäyindja marrtjina ŋayŋu yaluna ŋamaŋamayun ŋunhimaya warrawꞌyi. Yo, bitjana yurru ŋunhi God-Waŋarrwuya yolŋu waya gurruṯumi ŋuthan marrtji, bathalayina yana mala.”
33 Yo, bitjayana ŋayi gurrana ŋunhi Djesuyu marŋgikuŋayatja yolŋuna wayana. Ga guḻkuꞌmi ŋayi gurrana dhäwuꞌ mala mayaliꞌmi ḻakaŋaya. 34 Ga ŋunhi waya gurrana wayawuy mala nhinana, Djesu ga ḻuṉḏuꞌmiŋu waya yana nhanŋu, ŋayiya ŋuli wayaŋgu mayaliꞌ bitjana dhawaṯmanha.
Djesuyu wapurarrkuŋaya wata ga gapu
(Matthew 8:23-27, Luke 8:22-25)
35 Ga ŋunhi marrtjina waluya gulŋiyina ŋayiya gurrana baḏak yana Djesuya nhinana marthaŋaŋu. Ŋayŋu ŋayi waŋana nhanukalaŋuwu ḻuṉḏuꞌmiŋuwu wayaŋgu bitjaya, “Go, ŋilimu marrtjina dhiyaŋu marthaŋayuna ŋunha galiꞌyina.”
36 Ŋayŋu wayatja ŋunhi ḻuṉḏuꞌmiŋuya waya ŋalꞌŋalyunana ŋayŋu marrtjinana. Ga gunhaꞌyuna waya ŋunhi guḻkuꞌna yolŋuna wayana bäymayi. Ga wiripu yolŋu waya marthaŋami malthuna wayaŋgu. 37-38 Ŋayŋu ŋayi ŋunhi Djesuya gayŋithinana ŋunhaya dhuḏiŋuna marthaŋaŋu, muḻkurr ŋayi belayi ŋalꞌyuna bala gayŋithinana. Ga gandarrŋuya bala watana bathalana wirrkina bunana wayaŋgu, buŋayana wayana marrtjina, ga ḏowuya gurrana wapthuna ŋayŋu gapuya dhaŋaŋdhinana marthaŋaŋuya, galki beni ŋunhi marthaŋaya guḻwuḻyunana. Ga wayatja ŋunhi ḻuṉḏuꞌmiŋuya waya nhanŋu wirrkina yana biyaṉiyina, ŋayŋu waya gurrana dhirrꞌyuna Djesuna, “Wäy Marŋgikunhami gaŋgathina, rakunydhina ŋilimu yurru, guḻwuḻyuna ŋilimu yurru... yakana nhe gurra dhuwaya warwuyundja, ŋeniya?”
39 Ŋayŋu ŋayi Djesuya gayŋiŋuya gaŋgathinana bala dhunupa yana ŋayi waŋana ḏälyuna dhärukthu watanaya, “Gulyuna!” ga ḏowuwuya ŋayi bitjaya waŋana, “Ḻinyguna gulyuna!” bitjaya. Ŋayŋu dhunupa yana ŋunhi wataya gulyunana boꞌyunaŋuya ga ḏowuya marrtjina nyimdhunana bala wapurarrnha gurrana dhärrana. 40 Ŋayŋu ŋayi Djesuya waŋana wayaŋgu bitjayana, “Nhäku nhuma biyaṉiyinaya?... yaka nhuma gurra ŋarrakuya märr-yuwalkthi?”
41 Ŋayŋu wayatja ŋunhi wirrkina biyaṉiyina, maŋmaŋdhuna manapaya ŋayŋu marrtjina bitjayana waŋanhamina, “Nhäŋaya nhuma? Ŋunha watayuya ga gapuyuya ŋäkuya ŋanya dhäruk waŋanhaya! Dhuwayatja yuwalknha ganydjarrmina yolŋu!... ŋe?” bitjaya.

4:1 Luke 5:1-3

4:12 Isaiah 6:9-10

4:21 Matthew 5:15, Luke 11:33

4:22 Matthew 10:26, Luke 12:2

4:24 Matthew 7:2, Luke 6:38

4:25 Matthew 13:12, 25:29, Luke 19:26

4:29 Joel 3:13