Yɛnŋɛlɛ yɔn sɛnrɛ yofɔ
EZAYI
wi sɛwɛ we
Sɛwɛ wi nawa sɛnrɛ
Ezayi wìla pye Yɛnŋɛlɛ yɔn sɛnrɛ yofɔ gbɔɔ wa, ŋa wìla wi yinwege ki pye wa Zheruzalɛmu ca. Wi mɛgɛ ko pè taga ki sɛwɛ ŋa wi na. Wi mɛgɛ ki kɔrɔ wowi ŋa fɔ Yawe Yɛnŋɛlɛ li maa leele shoo. Yɛnŋɛlɛ làa wi yeri wila li yɔn sɛnrɛ ti yuun, a ki yɛlɛ cɛnmɛ kɔlɔshyɛn naa nafa shyɛn (740) yɔn ko tin Zhezu Kirisi wi sege ki yɛgɛ. Wìla wi Yɛnŋɛlɛ yɔn sɛnrɛ ti yo yɛlɛ nafa shyɛn ni. Ɛɛn fɔ kagala ŋgele ke yɛn ma yɔnlɔgɔ laga sɛwɛ wi ni, koro wagati wo tɔnlɔ ma wɛ, ke yɛn na kee yɛlɛ cɛnmɛ shyɛn (200) yeri. Sɛwɛ wì kɔɔnlɔ ma yiri kɔnsara tugbɔɔrɔ taanri. Ki kɔnsara ti ni fuun nuŋgba nuŋgba ti yɛn na para kagala ŋgele na, ke wagati wi yɛn wi yɛ wi yɛ.
Wa wi kɔnsaga koŋgbanŋga ki ni, mbege lɛ go nuŋgba sa gbɔn go nafa ma yiri kɛ ma yiri kɔlɔjɛrɛ (1–39), Ezayi wi yɛn naga yuun leele pe kan fɔ Yawe Yɛnŋɛlɛ lì nawa ŋgban lewɛlɛwɛ kapyere, naa kambasinnde konaa java kapyere nda ti yɛn na piin wa tara ti ni ti kala na. Yɛnŋɛlɛ li yɛn kpoyi, li si yɛn tara lombondo ti wunluwɔ. Li se li woolo pe kapere to naa cɛngɛlɛ sanŋgala ke kapere ti kala yaga, na lii pe jɔlɔ. Yɛnŋɛlɛ li yaa Asiri tara woolo naa Babilɔni tara woolo pe yirige mbe pe wa li woolo pe na. Ali mbege ta Yɛnŋɛlɛ làa ki sɛnŋgbanra ti yo, Yɛnŋɛlɛ lì yo li woolo pe mbe ya sɔngɔrɔ mbe pan li kɔrɔgɔ. Wagati wa yɛn wa na paan, leele pe ni fuun pe yaa ka pye yɛyinŋge na.
Sɛwɛ wi go nafa shyɛn mbe sa gbɔn nafa shyɛn ma yiri kɛ ma yiri kaŋgurugo (40-55), ko yɛn na para wagati ŋa Zhuda tara woolo pàa pe gbɔɔ yigi kasopiile ma kari pe ni wa Babilɔni tara. Pè jigi wìla kɔn pe na, a pe fanŋga kì kɔ pe ni. A Yɛnŋɛlɛ yɔn sɛnrɛ yofɔ wì sigi yo pe kan ma yo Yɛnŋɛlɛ li yaa poro mbele li woolo pe shɔ mbe sɔngɔrɔ pe ni wa Zheruzalɛmu ca. Kagala ŋgele kè pye ma toro faa konaa ŋgele ke yɛn na piin, Yɛnŋɛlɛ lo li yɛn ke fɔ we. Li yaa Izirayɛli woolo poro tɛgɛ mbe duwaw cɛngɛlɛ sanŋgala ke na. Wa ki kɔnsaga shyɛn wogo ŋga ki ni, lara ta yɛn wa ti yɛn na para «Yawe Yɛnŋɛlɛ li tunmbyee» sɛnrɛ na. Ki lara ti yɛn ma jɛn jɛŋgɛ wa Yɔn fɔlɔ lɛlɛ sɛwɛ wi ni.
Sɛwɛ wi go nafa shyɛn ma yiri kɛ ma yiri kɔgɔlɔni mbe sa gbɔn nafa taanri ma yiri kɔgɔlɔni (56-66), ko yɛn na para mbele pàa yigi kasopiile ma kari tara ta yɛgɛ ni, wagati ŋa pe gbɔɔ la sɔngɔrɔ ma pan wa pe tara wo sɛnrɛ na. Yɛnŋɛlɛ yɔn sɛnrɛ yofɔ wi yɛn naga nari ma yo mbaa cɛnpilige ki cɛɛn, naa saara wɔmɔ konaa Yɛnŋɛlɛ yɛnrɛwɛ pi ni, ti yɛn kagbɔgɔ yɔn. Yɛnŋɛlɛ lìgi yo maga filige li woolo pe kan ma yo fɔ na paga koro sinmbele li kan, li yaa duwaw pe na. Ɛɛn fɔ Yɛnŋɛlɛ yɔn sɛnrɛ yofɔ wi sila wi sɛnrɛ ti yo Zhuda tara to cɛ kan, wìla ti yo fun cɛngɛlɛ ŋgele fuun ke yɛn laga tara na ke kan. Koro fun ke yaa ka ke tasaga ta wa naayeri fɔnŋɔ wo naa tara fɔnndɔ nda Yɛnŋɛlɛ li yaa ka da ti ni. Ki yɛn ma yɔnlɔgɔ fɔ:
Yawe Yɛnŋɛlɛ lo lì yo ma fɔ:
Naayeri fɔnŋɔ naa tara fɔnndɔ nda mi yaa ka da,
ti yaa mɔ na yɛgɛ sɔgɔwɔ yɛgɛ ŋga na,
pa ye setirige piile konaa ye mɛgɛ ki ni, ti yaa koro mbe mɔ na yɛgɛ sɔgɔwɔ ma fun.
Yevɔnŋgɔ o yevɔnŋgɔ, naa cɛnpilige o cɛnpilige,
sɛnwee piile pe ni fuun pe yaa kaa paan mbaa fɔli na yɛgɛ sɔgɔwɔ mbaa na gbogo (Eza 66.22-23).
Sɛwɛ wi yɛn ma kɔɔnlɔ yɛgɛ ŋga na
Sɛwɛ wi kɔnsaga koŋgbanŋga 1–39
Yɛnŋɛlɛ li yɛn na Zhuda tara woolo konaa Zheruzalɛmu ca woolo pe jɛrɛgi 1–5
Yɛnŋɛlɛ làa Ezayi wi yeri wi pye li yɔn sɛnrɛ yofɔ 6.1-13
Zhuda tara ti yaa ka tɔngɔ konaa pe yaa ka sɔngɔrɔ mberi kan naa fɔnŋɔ 7–12
Yɛnŋɛlɛ li yaa jɔlɔgɔ wa cɛngɛlɛ sanŋgala ke na 13–23
Yɛnŋɛlɛ li yaa ka cew ta 24–27
Yɛnŋɛlɛ li yaa ka kiti kɔn li woolo pe na 28–31
Yɛnŋɛlɛ li yaa Edɔmu cɛnlɛ woolo pe le jɔlɔgɔ, mbe duwaw Zheruzalɛmu ca woolo pe na 32–35
Pàa Ezekiyasi wi tɛgɛ wunluwɔ 36–39
Sɛwɛ wi kɔnsaga shyɛn wogo 40–55
Yɛnŋɛlɛ li yaa li woolo pe shɔ 40–48
Yɛnŋɛlɛ li yaa tunmbyee wa kan 49–53
Yɛnŋɛlɛ lì yɔn fɔlɔ na lɛ, li yaa li tɔn 54–55
Sɛwɛ wi kɔnsaga taanri wogo 56–66
Cɛngɛlɛ sanŋgala ke yaa ka pye Yɛnŋɛlɛ li woolo pele fun 56.1-8
Tara ti yɛkeele pe yaa ka jɔlɔgɔ ta 56.9–59.21
Zheruzalɛmu ca ki yaa ka gbɔgɔwɔ ta 60–62
Yɛnŋɛlɛ li yaa ka dunruya fɔnŋɔ da 63–66
SƐWƐ WI KƆNSAGA KOŊGBANŊGA
1
1–39
1 Yariyanra nda to Amɔzi pinambyɔ Ezayi wìla yan Zhuda tara naa Zheruzalɛmu ca ki wogo na; kìla pye Zhuda tara wunlumbolo Oziyasi, naa Yotamu, naa Ahazi, konaa Ezekiyasi pe wagati wi na ma tagala pe yɛɛ na†1.1: 2 Wunlu 15.1-7; 15.32–16.20; 18.1-20; 2 Kuro 26.1-3; 27.1-9; 28.1-27; 29.1–32.33.
Yɛnŋɛlɛ woolo pe kambajɛnmɛ we
2 Mboro naayeri, ta nuru. Mboro tara, nuŋgbogolo jan ma logo†1.2: Ki sɛnrɛ nda Yɛnŋɛlɛ li mari yo mbe naayeri wo naa tara ti pye paa sɛrɛfɛnnɛ shyɛn yɛn, mbeli woolo pe jɛrɛgi pe kapere ti wogo na. Ki sɛnrɛ ti yɛn fun wa Dete 4.26; 30.19; 31.28; 32.1lara ti ni.!
Katugu Yawe Yɛnŋɛlɛ li yɛn na para fɔ:
«Mì piile gbegele ma pe koro, ɛɛn fɔ pè yiri ma je na na.
3 Nɛgɛ kìgi tafɔ wi jɛn,
sofile wùu kayaraga ki jɛn wa wi tafɔ wi laga.
Ɛɛn fɔ Izirayɛli woolo pee yaraga ka kpɛ jɛn,
na woolo pee kala la kɔrɔ jɛn.»
Yarijɛŋgɛ ka si koro naa
wa Zhuda tara
wa Zhuda tara
4 Yoro cɛnlɛ woolo mbele kapere pyefɛnnɛ, jɔlɔgɔ yɛn ye wogo!
Ye kajɔgɔrɔ ti yɛn ma lɛgɛ!
Yoro cɛnlɛ woolo mbele tipeele!
Yoro pijɔgɔmbɔlɔ wele!
Yè je Yawe Yɛnŋɛlɛ li na,
yè Izirayɛli Yɛnŋɛlɛ kpoyi li tifaga,
yè puŋgo le li ni.
5 Mi yaa ye gbɔn laga kikiin ni naa?
Naa ye koro na yinrigi na jege suyi we?
Ye go ki yɛn sagbanra ni lagapyew,
ye nawa pi yɛn ma tanga ye na.
6 Mbege lɛ wa ye tɔndanra ti na fɔ sa gbɔn wa ye go ki na,
ŋgbanwa laga ka kpɛ si koro;
lagapyew wɛlɛgɛsaga, naa gbɔnrɔ tuuro, naa sagbanra nda tì kɔɔnlɔ pɔyi pɔyi;
pee ti fɔ, sinmɛ si taga ti na, mberi pɔpɔ.
7 Ye tara tì tɔngɔ ma koro waga,
kasɔn ye cara ti sogo;
nambanmbala pele pè pan na ye tara ti tɔnli wi nii ye yɛgɛ sɔgɔwɔ.
Tì tɔngɔ ma koro waga,
paa nambanmbala ma kaa laga ŋga jɔgɔ we.
8 Siyɔn ca kì koro ki yɛ
paa segbaga yɛn ɛrɛzɛn kɛrɛ ta nawa,
paa gbata yɛn kɔnkɔnmburu kɛrɛ ta nawa,
paa ca yɛn ŋga pè maliŋgbɔɔnlɔ cɛnsaga kan ki tanla maga yɔn tɔn.
9 Ndɛɛ Yawe Yɛnŋɛlɛ na yawa pi ni fuun fɔ li sila leele pele jɛnri yaga we ni yinwege na,
anmɛ we tɔngɔ paa Sodɔmu ca ki yɛn,
anmɛ we pye paa Gomɔri ca ki yɛn†1.9: Sodɔmu ca fɛnnɛ naa Gomɔri ca fɛnnɛ pàa kapere lɛgɛrɛ pye faa, ki kala na, Yɛnŋɛlɛ làa ki cara ti tɔngɔ. Ki sɛnrɛ ti yɛn wa Zhenɛ 19.24-25laga ki ni..
Yɛnŋɛlɛ li gbɔgɔlɔmɔ
mba pi sili ndanla
mba pi sili ndanla
10 Yoro Sodɔmu ca teele ye Yawe Yɛnŋɛlɛ li sɛnrɛ ti logo!
Yoro Gomɔri ca woolo†1.10: Laga ki laga ŋga ki ni, Ezayi wìla Zhuda tara naa Izirayɛli tara teele pe taanla Sodɔmu naa Gomɔri cara teele pe ni; Sodɔmu naa Gomɔri tìla pye cara shyɛn ta, nda tìla tipege pye fɔ ma saa toro., ye nuŋgbolo jan ye Yɛnŋɛlɛ li lasiri sɛnrɛ ti logo!
11 Ye saara lɛgɛrɛ nda ye yɛn na woo, ti yaa yiŋgi yɔn na kan?
Yawe Yɛnŋɛlɛ lo lì yo ma.
Mì tin ye simbapɛnɛ saara sogoworo ti na, naa ye napire saara yanlaga ki na.
Ye napɛnɛ, naa ye simbapiile konaa ye sikapɛnɛ pe kasanwa pì la kɔ na na.
12 Ye ma pan ma yere na yɛgɛ sɔgɔwɔ,
ambɔ wi maga konɔ kan ye yeri yaa tanri wa na shɛrigo gbɔgɔ laga nawa pi ni?
13 Ye kayɔngɔ fu yarikanra nda ye yɛn na kaan na yeri, yege yaga;
ye wusuna nuwɔ taan wi yɛn mala mbɛn.
Ye yevɔnndɔ fɛtiye, naa ye cɛnpilige shɛrɛgɛ konaa ye gbogolomɔ gbɔɔ mba ye ma pye mbanla gbɔgɔ, mi se yɛnlɛ ti na naa;
ye shɛrɛgɛ gbogolomɔ mba ye maa piin na pinlɛlɛ ye kapere tugbɔɔrɔ ti ni, mi woro nari jaa.
14 Ye yevɔnndɔ fɛtiye sanmbala pe yɛn mala mbɛn.
Pe yɛn paa tugugbɔrɔ yɛn na go na,
mi se ya mberi kun na yɛɛ ni naa.
15 Na yaga ye kɛyɛn yi yirige mbaa na yɛnri,
mi yaa na yɛgɛ ki lara ye na, jaŋgo mi ka ka ye yan.
Ali na ye kaa yɛnri lari lege yɛgɛ o yɛgɛ,
mi se logo ye yeri,
katugu ye kɛyɛn yi yɛn ma fa legbogo kasanwa pi ni.
16 Ye ye yɛɛ woli ye pye fyɔngɔ fu,
ye ye kapyere tijangara ti kɔ yeri wɔ na yɛgɛ sɔgɔwɔ,
ye kapere pyege ki yaga.
17 Yaa kajɛŋgɛ pyege ki fɔrɔgi,
yaa kasinŋge ki lagajaa.
Pe yɛn na mbele jɔlɔ, yaa pe shoo,
yaa pijiriwele pe kiti wi kɔɔn kasinŋge ni.
Ye yere naŋgunjaala pe ni.
18 Yawe Yɛnŋɛlɛ lo lì yo ma fɔ:
«Koni, ye pan we yo we yan we yɛɛ yeri.
Ali na kaa pye ye kapere tì yanlaga kpanyi,
ti yaa filige pow paa nɛzhi yɛn.
Ali na kaa pye tì yanlaga fɔ ma saa na woo,
ti yaa filige pow paa simbasifire yɛn.
19 Na yaga yɛnlɛ mbaa nuru na yeri,
tara ti yarilire ti ni fuun tiyɔnrɔ to ye yaa la kaa.
20 Ɛɛn fɔ na yaga je mbe yo ye se logo, na yaga yiri mbe je na na,
kona tokobi wo wi yaa ye tɔngɔ mbe ye kɔ,
katugu Yawe Yɛnŋɛlɛ lo lì para wa li yɔn.»
Zheruzalɛmu ca ki kapere re
21 Ki cɛn mɛlɛ? Ca ŋga kìla pye ma sin,
ko kì sɔngɔrɔ ma pye paa nanjaa yɛn.
Kìla pye ma yin kaselege ki ni,
kasinŋge la pye na piin wa ki ni.
Ɛɛn fɔ koni, kì kanŋga ma pye legboleele cɛnsaga.
22 Zheruzalɛmu ca woolo, ye warifuwe wì kanŋga ma pye tugurɔn fire;
tɔnmɔ ye wa ye duvɛn taan wi ni maa pɛn.
23 Ye yɛkeele pe yɛn leele mbele pè yiri ma je;
yoolo poro pe yɛn pe pinlɛyɛɛnlɛ wele.
Yarikanra nda ti maa leele go jogo, to ti yɛn ma pe ni fuun pe ndanla,
boyan yaara to pe maa fee ti puŋgo na.
Paa kiti wi kɔn mbe pijiriwe wi tanga ki kan wi yeri;
naŋgunjɔ wi go kala lii pe jori.
24 Ki kala na, we Fɔ, Yawe Yɛnŋɛlɛ na yawa pi ni fuun fɔ,
Izirayɛli woolo Yɛnŋɛlɛ na fanŋga gbɔgɔfɔ, lo lì yo ma fɔ:
«E, mi yaa na kayaŋga ki fɔgɔ tɔn na winfɛnnɛ pe na;
mi yaa na kayaŋga ki wɔ na juguye pe ni.
25 Mi yaa na kɛɛ ki yirige mboro Zheruzalɛmu ca ma na naa,
mi yaa kasɔn tɛgɛ mbɔɔn pye kpoyi, mbɔɔn tugurɔn ti yan mberi fire ti wɔ wa ma ni,
paa yɛgɛ ŋga na gbanŋga maga pye we;
mi yaa fyɔngɔ pyew ki wɔ ma ni, mbɔɔn pye kpoyi.
26 Mi yaa kiti kɔnfɛnnɛ kan ma yeri naa, paa yɛgɛ ŋga na kìla pye faa we,
mbe yɛrifɛnnɛ kan ma yeri naa, paa wagati ŋa wì toro faa wi yɛn.
Ko puŋgo na, pa pe yaa lɔɔn yinri ‹kasinŋge ca› konaa ‹ca ŋga ki yɛn sinŋge mi Yɛnŋɛlɛ na ni.› »
27 Siyɔn ca ki yaa go shɔsaga ta kaselege ko fanŋga na,
ca woolo na paga pe kapere ti jɛn mberi yaga, pe yaa go shɔsaga ta kasinŋge ko fanŋga na.
28 Ɛɛn fɔ mbele pè yiri ma je konaa kapere pyefɛnnɛ pe ni, poro yaa ka tɔngɔ,
mbele pè je Yawe Yɛnŋɛlɛ li na, pe yaa ka kɔ mbe wɔ wa.
29 Pa kona terebɛnti tire nda tì ye ndanla, a yaa sunnu wa ti nɔgɔ,
ye yaa fɛrɛ shɔ ti kala na;
naŋgɔ kɔɔrɔ nda yàa wele ma wɔ na sunnu wa ti nɔgɔ,
fɛrɛ yaa ye ta ti kala na.
30 Katugu ye yaa ka pye paa terebɛnti tige yɛn, ŋga ki wɛrɛ tì fanla;
mbe pye paa naŋgɔ kɔlɔgɔ yɛn, ŋga tɔnmɔ woro wa mbaa yaara ti suguru.
31 Naŋa ŋa wi yɛn ma ŋgban, wi yaa ka pye paa kanŋgewaga fɔɔngɔ yɛn,
wi kapyegele ke yaa ka pye paa kasɔn njaanra yɛn.
Pe ni fuun shyɛn pe yaa ka pinlɛ mbe sogo,
lere kpɛ se ka ta mbege kasɔn ki figi.
†1:1 1.1: 2 Wunlu 15.1-7; 15.32–16.20; 18.1-20; 2 Kuro 26.1-3; 27.1-9; 28.1-27; 29.1–32.33
†1:2 1.2: Ki sɛnrɛ nda Yɛnŋɛlɛ li mari yo mbe naayeri wo naa tara ti pye paa sɛrɛfɛnnɛ shyɛn yɛn, mbeli woolo pe jɛrɛgi pe kapere ti wogo na. Ki sɛnrɛ ti yɛn fun wa Dete 4.26; 30.19; 31.28; 32.1lara ti ni.
†1:9 1.9: Sodɔmu ca fɛnnɛ naa Gomɔri ca fɛnnɛ pàa kapere lɛgɛrɛ pye faa, ki kala na, Yɛnŋɛlɛ làa ki cara ti tɔngɔ. Ki sɛnrɛ ti yɛn wa Zhenɛ 19.24-25laga ki ni.
†1:10 1.10: Laga ki laga ŋga ki ni, Ezayi wìla Zhuda tara naa Izirayɛli tara teele pe taanla Sodɔmu naa Gomɔri cara teele pe ni; Sodɔmu naa Gomɔri tìla pye cara shyɛn ta, nda tìla tipege pye fɔ ma saa toro.