Na Farongoe Lea Ne
Sa Luk Nia Kedea
Sa Luk te wane kwaigurai ne nia saitamana 'asiana kedelana buko lea ki. Sa Luk nao lau na fafurongo sa Jesus Christ kada sa Jesus mauri, ma nia nao lau ta Jiu, ma na fatae nia ne Grik. Suifatai nia fi kedea na buko ne, kada 'oro ki nia to fainia sa Paul na lifurongo. Ana tani kada laugo, nia leka 'i Jerusalem fua adalae to'ona kula ne ru ki fuli ana kada sa Jesus. 'I burina nia ka fi kedea buko ne. Nia ka kedea lau ta buko sulia te ne lifurongo ki kera sasia, ne kera saea ana raoe lifurongo ki.
Sa Luk kedea buko ne fuana wane baita sa Tiofilas. Sui boroi 'ana ka 'urinai, nia kedea laugo fuana wane 'oro ne kera nao lau wane Jiu ki, sae kera kai saitamana idumilana. Sa Luk kedea buko ne laugo fuana fatailana na Farongoe Lea sulia sa Jesus nia ru mamana 'asiana. Ma nia doria kai fatai madakwa ana ne sa Jesus leka mai fuana famaurilana wane ki tafau laona molagali. Tani ru ne sa Luk nia kedea sulia ki ne, sa Jesus nia manata baita ana keni ki, ma nia ka nonimabe fua 'afilana wane ta'a ki, ma wane siofa ki.
Na ru talingai ki laona buko ne:
Futalana ma baitalana sa Jesus, ma sa Jon wane ni Siuabu 1:1–2:52
'I naona sa Jesus ka fi safalia raoe nia 3:1–4:13
Sa Jesus fulia raoe nia 'i Galili 4:14–9:50
Sa Jesus leka ka dao 'i Jerusalem 9:51–19:27
Wiki 'isi sa Jesus to 'i Jerusalem 19:28–21:38
Sa Jesus mae ma ka mauri falu lau 22:1–24:53
1
1 Tiofilas 'ae, na wane 'oro ki kera kekede sulia ru ki tafau ne sa Jesus nia fulida safitamalu. 2 Kera kedea ru ne kalu rongoa fasia na wane ne kera ada to'ona ru nai ki. Ma wane ne kera ada to'ona ru nai ki ne fuli, kera ka fata laugo sulia na Farongoe Lea nai fua malu. 3 Nia ne wane baita Tiofilas, nau ku manata sulia nia 'e lea, nau ku kedea ru ne ki fuamu, sulia nau ku saitamana lea ana ru ki tafau, nia safali mai ana safalilana faoraie ne. 4 Ma nau ku kede sulia ru ne ki fua 'oko saitamana na mamanalana tafau ru ne kera famanata kamulu ana.
Na 'ainsel nia farongo ana futalana sa Jon wane ni Siuabu
5 Ana na kada sa Herod nia kingi ana bali lofaa 'i Jiudea, te fataabu ne satana sa Sekaraea nia to laugo kada nai, ma nia ana fikute fataabu fuana folae sulia sa Abaeja. Na 'afe nia ni Elisabet nia leka laugo mai ana kwalafa fataabu ki ne kera safali mai ana sa Eron, wanefuta sa Moses. 6 Na abuloladaro 'e 'o'olo 'i maana God, sulia keroa ro lea 'asiana sulia na taki God ki fainia na faoraie talingai nia ki. 7 Boroi ma te ru go ne, nao keroa si to ana ta wele, sulia ni Elisabet nia 'aba'ato. Ma nia fainia arai nia sa Sekaraea boroi, keroa ngwaro na.
8 Te maedangi sa Sekaraea nia leka laona Beu Abu God, sulia kada nai, nia kada fuana fikute fataabu sa Sekaraea, fua ka sasia na raoe fataabu ki. 9 Na falafala ana fataabu ki fuana fililana ta fataabu lau fuana sungilana 'ai moko lea, ne nia 'uri: Kera 'ui 'ania ru dia daisi fuana fililana sa ti lau ne kai sasia raoe fataabu fuana sungilana 'ai moko lea fafona fulifue laona Beu Abu God. Ana kada nai, kera ka filia sa Sekaraea, ma nia ka ru 'i laona Beu Abu, 10 ma na wane 'oro ne kera to 'i maa ki, kera ka foa ana kada nia sungia na 'ai moko lea nai. 11 Ma te 'ainsel God ka fatai fuana, nia 'e uu 'i bali 'o'olo ana fulifue nai. 12 Kada sa Sekaraea nia 'e ada to'ona na 'ainsel nai, nia 'e tona ma ka mau 'asiana. 13 Boroi ma, na 'ainsel nai ka fata 'uri fuana, “Sekaraea, nao 'oe si mau lau! God nia 'e rongoa na folae 'oe, ma na 'afe 'oe ni Elisabet kai fafuta te welewane. Ma 'oko fasata ana sa Jon. 14 'Oe kai eele 'asiana, ma na wane 'oro ki laugo, kera ka eele ana kada ne nia kai futa mai ana! 15 Sulia nia na wane talingai 'i naona God. Nao nia si kufia ta waeni naoma ta ru ni kufilana ne nikila. Ma ana kada nia fi futa mai, na Anoeru Abu ka to na fainia. 16 Nia kai olitainia mai na wane 'oro ki 'i Israel fuana God kera. 17 Ma nia ne kai eta na mai 'i naona na 'Aofia, ma nia kai nikila dia sa Elaeja na profet. Sa tifaida ne kera olisusu, nia kai fikuda lau, fuana maa ki, ma na wele kera ki, kera kai kwaimani fuada kwailiu. Ma nia kai talana manatana na wane aburongo ki, fua kera ka manata 'o'olo. Ma nia ne kai sasi akau ana na wane ki fuana 'Aofia, fua kera ka makwalia na daolana mai.”
18 Sui, sa Sekaraea ka fata 'uri fuana 'ainsel nai, “Nau kai saitamana 'uta ana mamanalana ru nai? Sulia nau fainia 'afe nau, karo ngwaro tafau na.”
19 Ma na 'ainsel ka olisia ka fata 'uri, “Nau sa Gebriel ne nau ku to fainia God sulia dangi ki tafau. Ma God na ne odu nau mai, fua nau ku fata fai 'oe, ma nau ku farongo 'oe ana na farongoe lea ne. 20 Na farongoe ne nau fata fuamu, 'oe kai ada to'ona na mamanalana ana kada ne God nia alangai fuana ru ne ka fuli ana. Ma sulia 'oe si famamana ana fatalaku, na ngidumu kai kulu, ma nao 'oe si fata tafa leka ka dao ana kada ne ru ne nau ku eta fata ana 'i nao fuamu ka mamana.”
21 Ana kada nai na wane ne kera to makwalia sa Sekaraea ki, kera ka kwele 'asiana, sulia nia 'e to tau mai 'i laona Beu Abu. 22 Ma kada sa Sekaraea nia leka mai 'i maa siana wane nai ki, na ngiduna 'e ato na, ma nao nia si fata na fainia na wane nai ki. 'Urinai go na wane ki tafau, kera ka manata na 'uri, “Mamana 'asiana, alamia nia 'e ada to'ona ta fataie 'i laona Beu Abu.” Sulia ne ngiduna nia ato na, ma nia ka fata go ana 'abana fuana wane ki.
23 Ma na kada nia ki fuana raolae laona Beu Abu God 'e suina, sa Sekaraea ka fi oli lau 'uria lume nia. 24 Ma nao nia si tau go 'i burina, na 'afe nia ni Elisabet ka iana na, ma sulia lima madame ki, nia si liliu na 'i maa fasia lume kera, 25 ma nia ka fata 'uri, “Kada ne, God nia 'e 'adomi nau na, ma ka lafu nau na fasia 'ekelae be nau ku to mai laona 'ana 'aba'atolae 'i maana wane 'oro ki.”
Na 'ainsel nia 'e farongo ana futalana sa Jesus
26 Kada ni Elisabet 'e iana ka to na sulia ono madame ki, God ka kwatea mai 'ainsel Gebriel 'uria te fere laona lofaa 'i Galili ne kera saea ana 'i Nasaret. 27 Nia ka ngalia mai te farongoe fuana te wele keni ne satana ni Mary, ne kera alu fafia fuana wane ne satana sa Josef fua ka adea. Sa Josef nia futa mai olitana na kwalafa sa Deved na kingi. 28 Na 'ainsel nia leka mai, ka fata 'uri fuana ni Mary, “Asoa lea kau! God nia to fai 'oe ka falea 'oe, ma na kwaiofeie nia fuamu ka baita!”
29 Kada ni Mary 'e rongoa na fatalana 'ainsel nai, nia ka manata 'abero, ma ka nani 'uria na fadalana na farongoe nai na 'ainsel nia 'e saea fuana. 30 Sui na 'ainsel ka fata lau 'uri fuana, “Mary, nao 'oe si mau lau, sulia God nia 'e ofe 'oe. 31 'Oe kai iana, ma 'oe kai fafuta te welewane, ma 'oe ka fasata ana sa Jesus. 32 Ma nia kai 'inito, ma kera ka saea ana Wele God 'i langi. God kwatea nia kai gwaungai, dia koko nia sa Deved. 33 Ma nia kai gwaungai fuana wane Israel ki toto firi, ma na 'initoe nia nao si sui!”
34 Ma ni Mary ka fata 'uri fuana 'ainsel nai, “Nau ku abungai nau 'ua na mai. 'Uri ma fatae ne 'oe saea fuaku kai mamana 'uta?”
35 Ma na 'ainsel nai, nia olisia ka 'uri, “Na Anoeru Abu ne kai koso mai fafi 'oe, ma na nikilalae God ka to fai 'oe. Sulia ne, na Wele Abu nai, kera kai saea ana na Wele God. 36 'Oe saitamana aifuta 'oe ni Elisabet, na wane ki tafau kera saea nia 'afitai na fuana nia ka to ana ta wele. Sui boroi 'ana nia ka ngwaro, 'i ta'ena nia iana ka to na sulia ono madame ki. 37 Sulia nao ta ru si 'afitai go fua God.”
38 Ma ni Mary ka fata 'uri, “Nau ku doria ru ne 'oe saea fuaku ki kai fuli mamana na mai fuaku, sulia nau na keni rao God.” Kada ni Mary nia fata go 'urinai, na 'ainsel ka leka na 'ana fasia.
Mary nia leka siana ni Elisabet
39 Ana kada nai, ni Mary ka sasi akau, ma ka leka 'ali'ali na 'uria ka fere 'i tolo ana bali lofaa 'i Jiudea. 40 Kada nia dao, nia ka ru 'i lume sa Sekaraea, ma ka fata lea fuana ni Elisabet. 41 Ma kada ni Elisabet nia rongoa na fatalana ni Mary, na wele ne nia iana ana tona ka gelogelo laona guina. Ma na Anoeru Abu ka sura ana ni Elisabet, 42 ma nia ka fata baita ma ka 'uri, “Na 'oilakie fuamu liufia na keni ki tafau, ma na 'oilakie laugo fuana wele ne 'oe iana ana. 43 Nao nau si bobola fua ru baita ne ka fuli fuaku, fua na gaa 'Aofia nau ka leka mai fuana sualaku! 44 Sulia kada nau ku rongoa go na fatalamu, na wele ne nau ku iana ana ka gelo na laona guiku, sulia nia eele 'asiana. 45 Na 'oilakie fuamu sulia 'oe famamana fatalana God ne kai fuli fuamu.”
Mary nia tangoa God
46 Ma ni Mary ka fata 'uri,
“Na manataku 'e tangoa God, 47 ma na mangoku nia eele sulia God ne nia famauri nau.
48 Nau ku ngu tangoa 'aku, sulia nia manata to'oku, nau na keni ku marabibi ga 'aku, ma ku to ga 'aku fuana raolae fuana.
Nia 'ita 'i ta'ena ka oli 'alaa, na wane ki tafau kera kai saea nau ku to ana 'oilakie baita, 49 sulia na ru baita ki ne God nia sasia fuaku 'ana nikilalana tafau.
Ma na satana God ka abu.
50 Nia 'ita ka leka na mai sulia na unita wane ki tafau, nia fatainia kwaimanataie nia fuana wane ki tafau ne kera fuusi baita ana.
51 Nia taga na 'abana ne nia nikila, ma ka takalongainia na wane ne kera fata lea ada 'i talada ki.
52 Nia fakosoa na kingi nikila ki fasia na 'initoa kera ki, ma ka fa'initoa wane kera marabibi ki.
53 Na wane kera fiolo ki, nia sangonida ana ru lea ki, ma nia ka sasia wane todaru ki ka siofa.
54-55 Nia manata to'ona na fata alangaie nia*fata alangaie: God eta fata fuana sa Abraham laona Jenesis 17:7. sasia fuana koko kia ki, ma ka kwai'adomi aka na wane rao nia ki 'i Israel.
Nao nia si manata buro ana fatailana kwaimanataie nia eta fata alangai fuana sa Abraham, ma fuaka laugo na kwalafa nia ki toto firi!”
56 Mary nia to fainia ni Elisabet sulia olu madame ki, sui nia ka fi oli 'uria fere nia.
Na futalana sa Jon wane ni Siuabu
57 Kada fuana ni Elisabet ka fafuta nia dao na, nia ka fafuta te welewane. 58 Na wane kwaimani nia ki, ma na wane go ana kwalafa nia ki, kera rongoa na ru lea ne God nia sasia fuana, ma kera ka eele 'asiana fafia.
59 Fiu maedangi ki sui burina futalana wele nai, kera ka rosulia na falafala Jiu ki fuana 'ole 'ungelae. Ma kera ka doria fasata ana maa nia sa Sekaraea. 60 Boroi ma gaa nia olisida ka 'uri, “Nao kamulu si saea ana sataeru nena! Na satana lalau ne sa Jon.”
61 Ma na wane ki tafau kera olisia kera ka 'uri, “Nao ta wane ana kwalafa kamoro si to ana sataeru nai.”
62 Sui kera ka fata ana 'abada, kera ka kwatea maetoto fuana ma nia sa Sekaraea, ma kera ka ledi 'uria sataeru te ne nia doria kera kai fasata ana wele ne.
63 Ma sa Sekaraea ka kwaikaru, ma ka gani 'uria ta aba ru fuana kekedelae, ma nia ka kedea ka 'uri, “Na satana wele ne, ne sa Jon.” Ma wane ki tafau kera ka kwele 'asiana. 64 Ma ana kada nai laugo, na ngiduna sa Sekaraea ka fata tafa, ma nia ka tangoa God. 65 Ma na wane ki tafau go ne kera oku mai senai, kera ka kwele 'asiana, ma na farongoe sulia na ru nai ki ka talofia na wane kera to 'i tolo ki, laona bali lofaa 'i Jiudea. 66 Ma na wane ki tafau go ne kera rongoa ru nai ki, kera ka manata kalida, ma kera ka ledi 'uri, “Na wele ne kai alua ta wane 'uta ne?” Kera ledi 'urinai, sulia kera saitamana na nikilalae God nia to fainia wele nai.
Sa Sekaraea nia tangoa God
67 Ma na Anoeru Abu ka sura ana sa Sekaraea maa sa Jon. Ma sa Sekaraea ka 'ainitaloa na farongoe God ka fata 'uri,
68 “Kulu tangoa God ne nia God ana wane Jiu ki.
Nia leka mai fuana 'afilaka na wane nia ki, ma fuana famaurilaka.
69 Nia ka kwatea mai fuaka te Wane Famauri ne nia to ana nikilalae baita, ne nia leka mai fasia kwalafa sa Deved na kingi, na wane rao God.
70 Nia fata alangai mai fuaka ana ru ne ki, ana fatalana profet abu ki 'i nao, 71 fua nia kai famauri kia fasia na malimae kia ki ma fasia na nikilalae ana wane ne kera guisasu fuaka.
72 Nia ka alangai mai nia kai fatainia na kwaimanataie nia fuana koko kia ki, ma nia ka manata to'ona na alangaie abu 73-74 ne nia sasia fuana koko kia sa Abraham. Ma nia ne kai lafu kia fasia na malimae kia ki, fua kulu ka rao fuana ma nao kulu si mau, 75 fua kulu ka to 'o'olo 'i maana sulia maedangi ki tafau.”
76 Ma sa Sekaraea ka fata 'uri fuana wele nia sa Jon,
“Wele nau 'ae, kera kai sae 'oe ana profet God ne 'initoa fafia ru ki tafau.
Ma 'oe eta 'i nao ana na 'Aofia, fua 'oko sasi akau ana taale nia.
77 Ma 'oe farongoa na wane nia ki, ne kera kai too ana maurie kada God kai manatalugea ta'alae kera ki.
78 Sulia God kia, nia kwaimanatai 'asiana fuaka.
Dia na sato ne ra mai fainia madakwalae, 79 Wane Famauri kia nia dao mai fasia God fainia madakwalae fuana ai ne kera to laona maerodo ana maea.
Ma nia kwai'adomi aka, ma ka talai kia 'uria na aroaroe fainia God.”
80 Ma wele nai sa Jon ka baita ana noni, ma na manatana tafau ka nikila. Ma kada nia baita, nia ka to laona lofaa 'eke'eke,†lofaa 'eke'eke: Ada to'ona ana Diksonari leka ka dao ana maedangi nia fatai mai fuana wane Israel ki.