Imyazi ya Yusefu
37
(37.1–50.26)
Yakobo anagenderera ukutuula mu kihugo kyeꞌKaanani. Munali mwo yishe naye âli tuuziri.
Ibirooto bya Yusefu
Abandu ba mu mbaga ya Yakobo, umwazi gwabo gwo gwogu: Yusefu, iri akaba akola musore weꞌmyaka ikumi niꞌrinda, anakizi gendi ragira ibitugwa kuguma na bakulu baage, bagala Biriha na Ziripa, bamuka yishe. Balya bakulu baage, ikyanya bâli kizi gira amahimba mabi, Yusefu anakizi yiji gaganuulira yishe.
Bwo Yakobo akabuta Yusefu mu bushaaja bwage, âli múkuuziri bweneene, ukuhima abandi baana baage booshi, kyanatuma agahangira Yusefu ikooti lyoꞌmulimbo. Yabo bakulu baage, iri bakabona ngiisi kwo yishe akuuziri Yusefu ukubahima, banatondeera ukumúshomba, halinde batanakizi ki múdesa bwija.
Bushigi buguma, Yusefu analoota. Yibyo birooto, anagendi bilotoloolera yabo bakulu baage. Mbu babiyuvwe, banakaviiriza ukumúshomba. Mukuba, akababwira: «E balya, ngiisi byo naloota, muleke nimùlotololere byo. Nabona kwo tweshi tushuba mu gesha mu ndalo, twanakizi shweka ibiiro. Lyeryo, ikiiro kyeꞌmwani kyanayinamuka, kyanajingirira. Ibiiro byeꞌmwinyu byohe, byanayiji kizunguluka, byanakizi kiyinamira.»
Balya bakulu baage, banamúbuuza: «Ka mwangayuvwa ibala? Ka uloziizi ukutubwira kwo we gaaba mwami witu?»
Yusefu, ikyanya âli kizi loota, anakizi deta byo aloota, kyanatuma yabo bakulu baage bagakaviiriza ukumúshomba.
Uyo Yusefu, anashubi loota kandi, anashubi balotololera, ti: «Yuvwi! Keera kandi naloota. Leero nabona izuuba, noꞌmwezi, neꞌndonde ikumi na nguma, bigweti bigayinama imbere lyani.»
10 Yibyo birooto bizinda, Yusefu anabibwira kiri na yishe, na bakulu baage. Yishe anamúmamira, ti: «E maashi uyu mwana, birooto biki yibyo waloota? Aahago! Niehe na nyoko, kiri na bakulu baawe, ka tugayiji kufukamira?» 11 Balya bakulu baage, banamúyuvwirwa uluugi. Kundu kwokwo, yishe yehe anakizi biyitoneesa kwo.
Beene wabo Yusefu, bamúguliisa
12 Lusiku luguma, yabo bakulu ba Yusefu, banagendi gisha neꞌbitugwa bya yishe, hoofi neꞌShekemu.
13 Neꞌri hakalenga isiku, Yakobo anabwira Yusefu: «Nga kwo uyiji, bakulu baawe bakagendi gisha i Shekemu. Na buno, ngola ngakutuma yo, ugendi batanduula.» Yusefu naye, ti: «E daata, ngagenda.»
14 Yishe anamúbwira: «Ikyanya ugagendi lola bakulu baawe neꞌbitugwa, umenye iri bangaba bali bagumaana. Ha nyuma, ukabuli galuka, uyiji mbwira.» Ikyanya Yakobo akatuma Yusefu, Yusefu anashaaga mu ndekeera yeꞌHeburooni.
Uyo Yusefu, iri akayegeera i Shekemu, 15 mundu muguma anamúhulukira kwo, anabona kwo akola mu zumba-zumba mu ndagiriro, anamúbuuza: «Ewe! Biki byo uli mu looza?»
16 Yusefu, ti: «Ndi mu looza bakulu baani. Nakuyinginga, umbwirage ho baragiiri.»
17 Uyo mundu, ti: «Keera bakalyoka hano. Nꞌgayuvwa bali mu deta kwo bagagendi gisha i Dotaani.» Kyanatuma Yusefu agakulikira yabo bakulu baage, anabagwanana iyo munda i Dotaani.
18 Ikyanya Yusefu âli ki riiri hala, yabo bakulu baage banamúlangiiza, ali hwiti-hwiti! Neꞌri akaba atazi bayegeera, banagira igambi lyoꞌkumúyita. 19 Banabwirana: «Langiizi, she-birooto ayija! 20 Aahago! Mugire tumúyite. Neꞌkirunda kyage, tukilashe mu kirimbi-rimbi. Tugagendi bwira yishe kweꞌnyamiishwa ndangi yamújanganula. Leero birya birooto byage, tukalolage ngiisi kwo bigaaba.»
21 Yago magambo, iri mukulu wabo wa Rubeni akagayuvwa, analooza ubulyo bwoꞌkufuusa Yusefu mu maboko gaabo, anabwira yabo balumuna baage: «Nanga, maashi! Mutakolwe kwo mwamúyita, 22 mutayiji kengeera mwayona umuko gwage. Ho mwangamúkomeeresa, lubi-lubi munamútibulire mu kino kirimbi-rimbi íkiri hano mwiꞌshamba.» Na íbikatuma Rubeni agaadeta kwokwo, bwo âli loziizi ukukiza Yusefu mu maboko gaabo, gira akashubi longa ubulyo bwoꞌkumúgalulira imunda yishe.
23 Uyo Yusefu, mbu ahikage áhali balya bakulu baage, banayami múhogola lirya kooti lyage lyoꞌmulimbo, 24 banamúbirigisha, biri! Banayami mútibulira mu kirimbi-rimbi, kizira miiji.
25 Yabo bakulu ba Yusefu, iri bakaba bakoli bwatiiri ha byokulya, mbu bayinamule amasu, banabona ikiso kyaꞌBahishimaheeri ábalyosiri i Giryadi, bali mu balamira i Miisiri. Ingamiya zaabo, zâli heesiri umubadu, neꞌzeeri, naꞌmanemane.* 37.25 umubadu, neꞌzeeri, naꞌmanemane Yibi, biri bindu byo muhongolo. Abamiisiri bâli kizi bikoleesa nga muti gwoꞌkushiiga ibirunda, gira bitabole.
26 Lyeryo, Yuda anabwira beene wabo: «E balya, mango twayita mulumuna witu, tunafulire umuko gwage, bikagi tugaaba twayunguka? 27 Ho twangamúyita, giri tumúguliise imwa bano Bahishimaheeri. E maashi, si ali mulumuna witu, tunali ba muko muguma.» Ikyanya Yuda akadeta kwokwo, beene wabo banayemeera.
28 Yabo badandaza beꞌMidyani, iri bakahikaga yaho, yabo bakulu ba Yusefu banamúlyosa mu kirimbi-rimbi, banamúguliisa ku kishingo kyeꞌbingorongoro makumi gabiri. Kwokwo, banatwala Yusefu i Miisiri.
29 Uyo Rubeni, ikyanya akagalukira iwa kirya kirimbi-rimbi, anagwana Yusefu atakiri mwo, kyanatuma agayami daatula ibyambalwa byage ku mwizingeerwe. 30 Anagalukira imunda balumuna baage, iri anayamiza, ti: «Ala nie! Mulumuna witu Yusefu atakiri mu kirimbi-rimbi. Hayagi niehe ngataahira?»
31 Yabo bakulu baage, banatongeera ikihebe, banadabika ikooti lyage mu muko. 32 Neꞌri bakalitwala imunda yishe, banadeta: «E daata, lino ikooti, twalitoola. Uliyitegeereze bwija, ulole iri lyangaba lya mugala wawe.»
33 Yishe, mbu alihenandule, anayami limenya, anayamiza: «Yoo! Lino ikooti liri lyeꞌmwa mugala wani. Inyamiishwa keera yamúlya. Ku kasiisa, Yusefu aliibwa.»
34 Uyo Yakobo anayami daatula ibyambalwa byage ku mwizingeerwe. Anayambala ibyambalwa byeꞌkigandaaro, anamala isiku nyingi ali mu mushiibo gwoꞌyo mugala wage.
35 Uyo Yakobo, bagala baage booshi, kiri na banyere baage, banakizi yiji gira mbu bamúholeeze. Haliko, analahira ukuholeera, anadeta: «Ndeki maashi! Ngagenderera ukugandaara mugala wani, halinde ku kyanya ngamúgwana i kuzimu.» Kwokwo, kwo yishe âli kizi múlirira.
36 Balya Bamidyani, iri bakahika i Miisiri, banaguliisa Yusefu imwoꞌmukulu muguma, iziina lyage Potifaari. Potifaari, âli riiri muguma wa mu batwali ba Faraho, anâli mukulu waꞌbasirikaani ábâli kizi múlanga.

*37:25 37.25 umubadu, neꞌzeeri, naꞌmanemane Yibi, biri bindu byo muhongolo. Abamiisiri bâli kizi bikoleesa nga muti gwoꞌkushiiga ibirunda, gira bitabole.