Kitab ini nfamalik
Yesus Ni Rasul ra ovu afa ovi rotu ra
Tbas afa ovi veki
Tafsiran etal dawan rfalak ne, Lukas ntulis kitab ini. Lukas ntulis lan ni kitab i nfamalik Ubu Ni Ivar Lolin na'a Yesus, beti snain ntulis kitab ini. Naꞌa kitab ini, Lukas nfamalik tamata ovi rorang Yesus rira afa ovi rotu ra, naꞌut i Yesus nvaꞌat ewal ma nrata lanit ratan. Lukas nfamalik Duilaꞌa Yesus Ni rasul irua naꞌa kitab ini, inyai Petrus (pasal 1—12) ovu Paulus (pasal 13—28). Naꞌa kitab ini, na tbas Yesus Ni tamata sansinir rira afa ovi rair ra (Kisah 2:32-33, 36, 38-39; 4:12; 13:26-33, 38-39; 16:31).
Naꞌut i Yesus wol nrata lanit ratan obin, na Ia nfalak verin Ni rasul ra ne, “Naꞌuk Ubu Ni Roh veka nleal mia ma nala ngrebat verin mia. Naꞌut inyai, na veka ti fyamalik Yaꞌa naꞌa Yerusalem, propinsi Yudea munuk ovu Samaria, ti nsoru munuk lanit ivavan a.” (Kisah 1:8). Lolin urun ma tangnanang ovu menghafal vaivatul ovi rnaꞌa ayat ini. Ubu Ni Roh nala ngrebat verin tamata ovi rorang Yesus, ma rfamalik lan Ubu Ni Ivar Lolin naꞌa kota Yerusalem, propinsi Yudea ovu propinsi Samaria, ovu vali naꞌa tamata ovi wol Yahudi warira i rleal a, nata ti naran kota Roma.
Yesus Ni tamata ovi ula ira ma rorang Ia, munuk lahir tamata Yahudi ira, ovu rfamalik Ubu Ni Ivar Lolin a verin tamata Yahudi ra watan (11:19). Naꞌuk tamata Yahudi etal dawan wol rtorung Ivar Lolin yai. Wean inyai bi, ira ti rfamalik Ubu Ni Ivar Lolin a verin tamata ovi wol Yahudi ra (13:45-46; 18:6; 28:28). Naꞌa pasal 15, na Lukas nfamalik ne, Yesus Ni rasul ra rasdovu ira ma rotu rapat dawan isa naꞌa Yerusalem. Naꞌa rapat yai, na rfadoku ne, tamata ovi wol Yahudi ira, naꞌuk rorang roak Yesus, ira wol rperlu ma rot-orang munuk Musa ni inukun ra.
Kitab ini nfalyawang verin tamata ovi rbas kitab ini ne, tamata ovi rorang Yesus rira afa ovi rair ra wol rangal fareta Roma.
Surat ini ihin a
1. Yesus Ni rasul ra rira afa ovi rotu ra naꞌa Yerusalem. (pasal 1—7)
2. Rfamalik Ubu Ni Ivar Lolin a naꞌa propinsi Samaria ovu propinsi Yudea. (pasal 8—12)
3. Paulus ni banbanan i ula lalelan a. (pasal 13—14)
4. Rapat dawan naꞌa kota Yerusalem. (15:1-35)
5. Paulus ni banbanan i nomor irua a. (pasal 15:36—18:22)
6. Paulus ni banbanan i nomor itelu a. (pasal 18:23—21:16)
7. Raꞌabuꞌi Paulus naꞌa kota Yerusalem ovu naꞌa kota Kaisarea. (pasal 21:17—26:32)
8. Paulus ni banbanan nti Roma. (pasal 27—28)
1
Ubu veka nala Ni Roh verin tamata ovi rorang Yesus
Kida Teofilus, naꞌa ning kitab i ususan lan a, ufamalik munuk roak afa ovi Yesus notu ovu nair ra,* 1:1 Tafsiran etal dawan rfalak ne, Lukas nasusan kitab ini. Ia ntulis kitab ini verin ni kida Teofilus. Ni kitab i nasusan lan a, kitab Lukas naꞌa Perjanjian Ngorvaꞌan naꞌa Surat Ralan. ti naran amar i Ubu notu ma Yesus nrata lanit ratan. Yesus wol nrata lanit ratan obin, na Ubu Ni Roh nala ngrebat verin Ia, ma nsurak Ni rasul ovi nfili ra. Tamata ra rotu sian Ia ma rfedan Ia, naꞌuk nvaꞌat ewal. Ia notu ma faneak rivun ovu nfavotuk ma rivun tenan a verin rasul ra, ti naran amar vutfaꞌat, boma rkaꞌa basil ne, Ia nvaꞌat ewal roak. Ia nfamalik verin ira naꞌa i wean inba ma Ubu nfareta tamata ra wean lahir Raja. Amar isa, na irmunuk Yesus rasdovu ira ma rafnaꞌan, ma nfalak ne, “Deka miti talik Yerusalem veki, ma mnyaban watan naꞌa ini, ti naran i Ubu nfakena Ni tnorung a ma nala Ni Roh verin mia. Yaꞌa ufamalik lan roak Ubu Ni Roh verin mia. Yohanes nbaptis tamata ra ovu wear watan, naꞌuk wol mnanat, na Ubu veka nbaptis mia ovu Ni Roh.” 1:5 Faliak nbaptis mia ovu Ni Roh, ihin a ne, Ubu naflahar tamata ovi rahil ma rtalik tali rira salasilan ra, ma nala Ni Roh ma nleal ralarira ra.
Naꞌut i Yesus nrata lanit ratan
Naꞌut i rasul ra rasdovu ira, na rorat Yesus ne, “Duilaꞌa, fiang ini mane fwatalik ami tali Roma ni fareta ma fwadiri ewal Israel ni fareta?”
Yesus nfalak verin ira ne, “Yamang saꞌi nfadoku amar yai ovu Ni ngrebat a. Mia wol bisma mkyaꞌa. Naꞌuk Ubu Ni Roh veka nleal mia ma nala ngrebat verin mia. Naꞌut inyai, na veka ti fyamalik Yaꞌa naꞌa Yerusalem, propinsi Yudea munuk ovu Samaria, ti nsoru munuk lanit ivavan a.”
Yesus nfalak munuk afa yai verin ira, na rsiꞌik lahir i Ubu notu ma nrata lanit. Ia nrata ma mutan nteri ma wol rarea roak Ia. 10 Ira rtadata rata lanit obin, na brian munuk, na brana irua roru kadaravit ngangiar rdir-ebang ira. 11 Irua rfalak ne, “Tamata Galilea averi, notu afakinimi mdyiri ini ma mtyadata mirata lanit i? Amar isa, na Yesus i Ubu notu ma nrata lanit ratan yai veka newal Ia, wean i beti mryea Ia nrata lanit ratan.”
Tamata ovi rorang Yesus rfili Matias al nkati Yudas
12 Nata rasul ra rewal ira tali vuar Zaitun rti Yerusalem. Ntali vuar ini nti Yerusalem kil isa teran. 13 Rewal ira ti raran rahan i rnaꞌa teri naꞌa Yerusalem, na rarata kamar i naꞌa ratan. Tamata ovi rnaꞌa inyai nararira: Petrus, Yohanes, Yakobus, Andreas, Filipus, Tomas, Bartolomeus, Matius, Yakobus i yaman Alfeus, Simon i ntali sidovung Zelot ovu Yudas i yaman a naran vali Yakobus. 1:13 Zelot ini ihin a Yahudi rira sidovung isa. Ira inar ma ralaꞌing vatuk tamata Roma ovi rfareta Israel. Simon novu rira sidovung yai. 14 Rir tinemun ralarira isa ma rasdovu ira lalawatan al raflurut. Irmunuk vata boku ovu Yesus renan ovu vali Yesus warin ra.
15 Naꞌut inyai, na Petrus ti ndiri tamata ovi rorang Yesus fruarira ra. Naꞌa wan yai, na tamata kaꞌa bi ratut isa vutrua. 16 Ia nfalak ne, “Terang a valing averi, Ubu nfakena roak afa ovi Raja Daud ntulis naꞌa Surat Ralan. Lalan ana, Ubu Ni Roh nangrihi ovu Daud ma nfamalik Yudas i nban-ulu verin tamata ovi rtaha Yesus. 17 Yudas ini lan a itmunuk vali, tevek Yesus nfili ia ma neluk rasul.”
18 (Yudas nala kubang i Yahudi ra rala verin ia tevek nfedi Yesus, ma al nfaha lanun. Naꞌa lanun yai, na nleka fangofak ia, ma nmata. Evun a nakfefar lahir ovu tnean ra rma murin. 19 Tamata ovi rnaꞌa Yerusalem ra munuk rkaꞌa afa ini, ba rfanara lanun yai naꞌa rira vai ne, “Hakal-Dama.” Ihin a ne, lanun i tamata laran a nvoat naꞌa.)
20 Petrus ntafal ma nfalak ne, “Raja Daud ntulis naꞌa kitab Mazmur ne,§ 1:20 Raja Daud nfamalik Yudas naꞌa Mazmur 69:25, 109:8
‘Ni lolin ana, ni rahan a vu watan ma deka tamata isa ti nleal.’
Daud ntulis vali ne,
‘Ni lolin ana, tamata liak nkati ia naꞌa ni van a.’
21 Ba did tinemun, ita musti tfili brana isa ma nkati Yudas. Tamata yai norang lalawatan ita naꞌut i Duilaꞌa Yesus nvaꞌat obin, 22 ntali amar ovi Yohanes nbaptis* 1:22 Tafsiran ra etal koꞌu rfalak ne, dari baptisan Yohanes ihin a ne, tali amar i Yohanes nbaptis Yesus. tamata ra, ti naran amar i Ubu notu ma Yesus nti talik ita ma nrata lanit ratan. Tamata i veka tfili ia yai musti nkarya ovu ita ma nfamalik ne, Yesus nvaꞌat ewal roak.”
23 Nata rir tinemun rfaturu tamata irua. Isa naran Yusuf i boku rfanara ia ne Barsabas, ovu vali boku rfanara ia ne Yustus, ovu tamata isa vali naran Matias. 24 Ira raflurut ma rfalak ne, “Duilaꞌa Yesus, Oa mkaꞌa munuk tamata ralarira ra. Ba fara fwaturu verin mam tinemun naꞌa tamata irua ini ne, ralam nfalak iki, 25 boma neluk rasul ma nkati Yudas i nti talik roak ni karya i mala verin ia, ba nti wan i inovan ovu afa i notu.” 1:25 Tafsiran rivun rfalak ne, Yudas nmata ma nti yafwan kakiwal.
26 Nata rotu undi naꞌa irua nararira ra, na Matias naran nvotuk, ba nti ma ntafal rasul vutu rahin isa yai.

*1:1 1:1 Tafsiran etal dawan rfalak ne, Lukas nasusan kitab ini. Ia ntulis kitab ini verin ni kida Teofilus. Ni kitab i nasusan lan a, kitab Lukas naꞌa Perjanjian Ngorvaꞌan naꞌa Surat Ralan.

1:5 1:5 Faliak nbaptis mia ovu Ni Roh, ihin a ne, Ubu naflahar tamata ovi rahil ma rtalik tali rira salasilan ra, ma nala Ni Roh ma nleal ralarira ra.

1:13 1:13 Zelot ini ihin a Yahudi rira sidovung isa. Ira inar ma ralaꞌing vatuk tamata Roma ovi rfareta Israel. Simon novu rira sidovung yai.

§1:20 1:20 Raja Daud nfamalik Yudas naꞌa Mazmur 69:25, 109:8

*1:22 1:22 Tafsiran ra etal koꞌu rfalak ne, dari baptisan Yohanes ihin a ne, tali amar i Yohanes nbaptis Yesus.

1:25 1:25 Tafsiran rivun rfalak ne, Yudas nmata ma nti yafwan kakiwal.