1 Amar yai vali, na Yesus nban-talik rahan yai ma ti ndoku danau Galilea nelan a. 2 Tamata rivun ilaꞌa rma ma rdir-lilit Ia, ba nroal ma ndata kumal isa ma ndoku ralan a. Tamata rivun avyai rdiri watan ngur ratan. 3 Yesus nala vaivatul kamkuma ra al nair afa rivun verin ira, ma nfalak ne, “Amar isa, na tamata vaꞌi isa nti navuri nabat ra. 4 Naꞌut i navuri nabat ra obin, na boku rleka naꞌa lingaꞌan ralan, ba manut nangan ra rma ma raꞌan munuk watan. 5 Nabat boku vali rleka naꞌa vatralan i lanun kadkedan watan. Wol mnanat, na nabat ra rarubu lahir, tevek lanun a masnifit watan. 6 Naꞌuk ti ma lera ndirlola, na nabat ovi rarubu roak yai roarira ra rakla munuk ma rangaran, tevek wol rabwaꞌar ma lolin obin. 7 Nabat boku vali rleka naꞌa kadkadir ralan. Kadkadir avyai rmel-yatak irubun ra, ma irubun ra rmata. 8 Tali nabat avyai, na boku vali rleka naꞌa lanun tinemun, ba vuarira. Funu boku rira vatul ra ratratut sasan, boku vatvutun nanean ovu vali boku vatvutun taltelun. 9 Iki arun, na eka nrenar ma lolin!”

10 Yesus Ni tamata ovi rorang Ia rma ma rorat Ia ne, “Notu afakinimi mair tamata ra ovu vaivatul kamkuma ra?”

11 Yesus nfalak verin ira ne, “Ubu notu ma fyan-aran afa ovi Ia wol nfavotuk obin verin tamata ra, naꞌa i wean inba ma nfareta tamata ra wean lahir Raja. Naꞌuk verin tamata liak ra, na wol rfan-aran afa avyai. 12 Tevek tamata iki watan inan ma nfan-aran Ubu Ni Fareta a, na ni kakaꞌa naꞌa Ni fareta veka ntafal ma dawan. Naꞌuk tamata iki watan wol inan ma nfan-aran Ubu Ni Fareta a, velik ne nkaꞌa kadkedan roak, na Ubu veka nala munuk kakaꞌa yai tali ia. 13 Wean inyai bi air ira ovu vaivatul kamkuma ra, boma rsiꞌik afa ovi otu ra, naꞌuk wean lahir i wol rarea afa avyai. Rarenar Ning vaivatul ra, naꞌuk wean i wol rarenar ovu wol rfan-aran vali. 14 Ba afa ovi lan nabi Yesaya nfadoku ra nkena ira. Ia nfalak ne, ‘Ira rarenar, naꞌuk wol rfan-aran afa ovi rarenar ra. Ira rsiꞌik, naꞌuk wol rfan-aran afa ovi rsiꞌik ra.*13:14 Yesaya 6:9 15 Tevek tamata ovi ralarira ra rasmotak, ba rsibi arurira ra ovu rkubak matarira ra,

16 Naꞌuk Ubu naflahar roak mia tamata ovi myorang roak Yaꞌa, tevek msyiꞌik afa ovi otu ra, ovu vali mryenar afa ovi air ra. 17 Afa i ufalak verin mia ini, kena urun! Nabi rivun ovu tamata rivun ovi rira vavaꞌat ra rmalola inar ma rsiꞌik afa ovi msyiꞌik ra, naꞌuk wol rarea. Ira inar ma rarenar afa ovi mryenar ra, naꞌuk wol rarenar afa avyai.”

18 “Eka mryenar ta did tinemun. Mane ufalyawang vaivatul kamkuma yai naꞌa tamata vaꞌi i navuri nabat ra. 19 Nabat ovi rleka naꞌa lingaꞌan nelan, ira wearira tamata ovi rarenar Ubu Ni vaivatul ra naꞌa i wean inba ma Ubu nfareta tamata ra wean lahir Raja, naꞌuk wol rfan-aran ihin a. Ba nitdawan a nma ma nal-ewal vaivatul avyai tali ralarira ra. 20 Nabat ovi rleka naꞌa vatralan, ira wearira tamata ovi rarenar Ubu Ni vaivatul ra, ma rtorung lahir ovu ralarira lolin. 21 Naꞌuk ira wearira irubun ovi wol rabwaꞌar, ba wol rtahang ma mnanat. Ba ti ma rtuan susa te tamata ra rwi-rwa ira, tevek rorang Yaꞌa, na rafla talik lahir rira inorang a. 22 Nabat ovi rleka naꞌa kadkadir ralan, ira wearira tamata ovi rarenar Ubu Ni vaivatul ra, naꞌuk ralarira ra raruan naꞌa afa rivun, ma inar ma rira metan rivun. Ba Ubu Ni vaivatul ra wol wan roak naꞌa ralarira ra, ma rira vavaꞌat ra wol vuarira. 23 Nabat ovi rleka naꞌa lanun tinemun, ira wearira tamata ovi rarenar Ubu Ni vaivatul ra ma rfan-aran naꞌa ralarira ra, ba vuar ma dawan. Ira wearira gandum ni funu ovi rira vatul ra ratratut sasan, boku vatvutun nanean, boku vali vatvutun taltelun.”

24 Yesus nfamalik vaivatul kamkuma isa vali verin tamata rivun avyai ne, “Ubu Ni Fareta wean tamata i navuri nabat gandum ovi lolin ra naꞌa ni vaꞌi a. 25 Naꞌuk ti ma tamata ra rtub-lufa munuk, na tamata i ni sian tamata vaꞌi yai nti ma navuri yatak lavurun nabat ra naꞌa gandum avyai, beti newal ia. 26 Nata ti ma gandum ra rarubu ma betmane vuarira, na lavurun ra rarubu vali naꞌa vaꞌi yai. 27 Tamata sansinir ovi rkarya naꞌa vaꞌi yai rma ma rtuan tamata i ni vaꞌi yai ma rfalak ne, ‘Baba, oa muvuri nabat ovi lolin ra naꞌa mu vaꞌi a. Wean inbinimi lavurun avyai rarubu vali?’

28 Ia nfalak verin ira ne, ‘Tamata isa i ni sian yaꞌa nma ma notu afa yai.’

Ba tamata sansinir avyai rorat ia ne, ‘Inam ma amati amvutuk lavurun avyai?’

29 Ia nfalak ne, ‘Deka, tevek wean i byutuk lavurun avyai, na gandum ra veka ratvutuk vali. 30 Mnyaban watan ma rmel-yatak ira, nata ti naran amar i tafdiar. Naꞌut inyai, na ki ufalak verin tamata ovi rafdiar ra ma rasdovuk lan lavurun avyai ma rtenak ira, beti rasnuri ira, ki rdiar gandum ra ma rasdovuk naꞌa ning syahawan a.’ ”‡13:30 Vai mala nfalak syahawan ne, lumbung. Bisma tfalak vali ne, yahawan.

31 Yesus nfamalik ewal vaivatul kamkuma liak verin ira ne, “Ubu Ni Fareta wean ini. Tamata isa nala sesawi ni vatul a, ma nava naꞌa ni vaꞌi a. 32 Sesawi ni vatul yai koꞌu lia munuk tali afa ovi rira vatul ra munuk, naꞌuk ti ma narubu, na dawan lia munuk afa liak ovi rnaꞌa vaꞌi a. Sesawi nmela wean aa ma sanan ra dawan, ba manut nangan ra rti ma rotu rira renga naꞌa.”§13:32 Ubu Ni Fareta mulai ovu tamata ifira watan, naꞌuk Ni tamata ra veka rtafal ma rivun ilaꞌa.

33 Yesus nfamalik vaivatul kamkuma liak isa ewal verin ira ne, “Ubu Ni Fareta wean ragi. Vata isa nala ragi yai ma nsileti naꞌa terigu loyang dawan isa, nata terigu yai nmela ma dawan.”*13:33 Vai Yunani nfalak ne, terigu satas itelu. Ita wol tkaꞌa ne, satas isa ihin mngaꞌun aka. Tafsiran boku rfalak ne, terigu satas itelu naran ma tfaꞌan rahan ralan isa. Boku rfalak ne, satas itelu naran ma tfaꞌan tamata ratut isa teran. Ba terigu satas itelu ihin a, terigu loyang dawan isa. Ragi kedan watan notu ma terigu nmela ma dawan.

34 Yesus nala vaivatul kamkuma ra ma nfamalik munuk afa avyai verin tamata rivun avyai. Ia wol nair ira wean i wol nala vaivatul kamkuma ra. 35 Ia nsiair wean inyai, boma nfakena lahir vaivatul ovi lan a nabi isa ntulis ne, “Yaꞌa veka ala vaivatul kamkuma ra ma ungrihi verin mia. Yaꞌa ufamalik afa fanfonak ovi tamata wol rkaꞌa obin, tali naꞌut i Ubu notu lanit ivavan a.”†13:35 Mazmur 78:2

36 Nata Yesus nban-talik tamata rivun avyai ma newal Ia nti rahan ralan. Ni tamata ovi rorang Ia rma ma rfalak verin Ia ne, “Baba, eka fwalyawang vaivatul kamkuma yai naꞌa lavurun ovi rnaꞌa vaꞌi.”

37 Yesus nfalak ne, “Yaꞌa, Tamata Yanan Yaꞌa, uvuri nabat lolin avyai. 38 Vaꞌi yai wean lanit ivavan a. Nabat ovi lolin, inyai tamata ovi Ubu nfareta ira. Lavurun avyai wean tamata ovi nitdawan nfareta ira. 39 Tamata i ni sian tamata vaꞌi yai, nitdawan ia. Ia navuri lavurun vatul avyai. Amar fadiar yai nfaturu amar i lanit ivavan veka namwear. Tamata fadiar avyai, Ubu Ni sansinir ra tali lanit ratan. 40 Ba wean lavurun ovi rasdovuk ma rasnuri ira naꞌa yafralan, na wean inyai vali naꞌut amar i lanit ivavan veka namwear. 41 Yaꞌa, Tamata Yanan Yaꞌa veka usinir Ning sansinir ra tali lanit ratan ma rma lanit ivavan ini. Ira veka rasdovu munuk tamata ovi rweang tamata ra ma rotu salasilan ra, ovu vali tamata ovi rotu afa ovi sian ra, ma ralaꞌing ira tali Ning Fareta. 42 Sansinir avyai veka rvatuk ira rti yafwan kakiwal. Naꞌa inyai, na veka rvakar ma dawan ovu nifarira ra rsitutu ira tevek rfarnuang wawaꞌuk i dawan a. 43 Naꞌuk tamata ovi rira vavaꞌat ra rmalola veka vanar wean lera naꞌa Yamarira Ubilaꞌa, Ni Fareta a. Iki arun, na eka nrenar ma lolin!”

44 “Ubu Ni Fareta wean metan ovi fyawarira ma roving fanfonak ira naꞌa vaꞌi isa. Tamata isa nma ma nrea metan avyai, na noving fanfonak ewal. Ralan a lolin urun ma nti ma nfedi munuk ni metan ra ma nfaha vaꞌi yai.

45 Vaivatul kamkuma isa vali nfalak ne, Ubu Ni Fareta wean vali tamata i nfedi-nfaha afa ma ndava mutiara ovi fyawarira ra. 46 Ba ti ma nrea mutiara isa i fyawan dawan a, na ti ma nfedi ni metan ra munuk, ma ti nfaha mutiara yai.”

47 “Ubu Ni Fareta wean tamata ovi rfalau jaring naꞌa danau‡13:47 Vai Yunani, thalassan, ihin a naꞌa ayat ini sama ovu Matius 4:13; danau., ma nala ian rivun. 48 Ti ma jaring nala ma rivun roak, na raravut jaring rara ngur ratan, ma rdoku rtakal ian ra. Ira rasdovuk ian ovi lolin ra naꞌa ahir ra, naꞌuk rvatuk watan ian ovi sian ra. 49 Wean inyai vali naꞌut amar i lanit ivavan veka namwear. Ubu Ni sansinir ra tali lanit ratan veka rma ma raling tamata ovi lolin ra tali tamata sian ra. 50 Nata sansinir avyai veka rvatuk tamata sian ra ma ti rnaꞌa yafwan kakiwal. Naꞌa inyai, na veka rvakar ma dawan ovu nifarira ra rsitutu ira, tevek rfarnuang wawaꞌuk i dawan a. 51 Wean inba? Fyan aran munuk afa avyai te wahal?”

Ira rvalat ma rfalak ne, “Oꞌu, amfan-aran.”

52 Ba Yesus nfalak verin ira ne, “Tamata ovi rair Musa ni inukun ra ovu rorang roak Ubu Ni Fareta a, na ira wearira tamata isa i ni rahan. Ia nala metan ovi ngorvaꞌan ra, ovu mnanat§13:52 Metan ovi ngorvaꞌan ovu mnanat ra ihin a ne, tamata ra rtorung afa ovi Yesus nair ra ovu vali afa ovi rnaꞌa Musa ni inukun ra ma rair tamata liak ra. ra tali wan i baꞌi nfadoku metan ra naꞌa.”

53 Yesus nfamalik munuk vaivatul kamkuma avyai, beti nban-talik wan yai. 54 Ti ma naran Ni ahu livur a, na Yesus nair tamata ra naꞌa rira rahan falurut. Ira rarenar afa ovi nair ra, ba rtalkaka ma rfalak ne, “Ia nkaꞌa afa avyai tali inba? Iki nala ngrebat verin Ia ma not-nala mujizat ra? 55 Ita tkaꞌa basil ne, Ia yaman a tukan kayu ia, na renan a naran Maria. Warin ra nararira Yakobus, Yusuf, Simon ovu Yudas. 56 Ita tkaꞌa vali ne, itmunuk uran ra! Ba nala ni kakaꞌa ovu ngrebat tali inba ma notu mujizat ra?” 57 Ba rangrova Ia ma rafena ma rorang Ia. Yesus nfalak verin ira ne, “Tamata ra ralang nabi isa naꞌa wan inba watan, naꞌuk wol ralang ia naꞌa ni ahu, ovu naꞌa ni rahan teta, ovu ni tiniman ra wol ralang vali ia.” 58 Yesus wol notu mujizat rivun naꞌa inyai, tevek wol rorang Ia.