Təkəŋwanə ŋga ləkaləkatə ŋga Bulusə ka
Timooti
1
Wiinə ləkaləkatə ca dzə daciiki Bulusə. Ma nya, masləkee əndə ŋga Yeesu *Aləmasiihu nə nyi, makə sətə bii Əntaŋfə Maluu gaamə da Yeesu Aləmasiihu. Ma ca, ka ci caama ka na. * 1.1 masləkee əndə: 2.7; Maluu: Tit. 3.4; ka na: Kwal. 1.26-27. Agi nəhəpaanə nə nyi tə hə Timooti. Kə ndzaa hə ka ŋunyi uuzənaaki ka rəgwa ŋga vii gooŋga gaamə. 1.2 Timooti: 1 Koor. 4.17; uuzənaaki: 1 Koor. 4.15; 1 Tees. 2.11; Tit. 1.4.
Wa Əntaŋfə Dəsənaamə da Yeesu Aləmasiihu Slandanaamə a ɗa ka hə pwapoonə, təya ɗa ka hə ŋga'əənə, təya vii ka hə ndzaanə jamə.
Ɗa bariya ka ənjitə ca dzəgunə ka ənji sətə madzəmə
Timooti, ŋga'ə ka nyi ha ndzaanə də Afisa makə sətə shi nya bii ka hə saa'itə nya dzə aanə hanyinə ŋga Makiduuniya. Ma mwayi nyi kaa ha ɗa ha'ə, acii tə'i hara ənji də Afisa ətə ca dzəgunə ka ənji sətə madzəmə. Bawə ka tii kaa təya bwasee ka ɗanə ha'ə. 1.3 Afisa: Slənə 20.1; dzəgunə sətə madzəmə: 4.1-10; 6.3-5,20-21; 2 Tim. 2.16-18,23-26; Tit. 1.10-16; 3.9-11. 1.3 Slənə 20.1. Ga təya ndzaa ka buurə waɓənə ŋga ŋukə ətə pooshi gooŋga agikii, ga təya ndzaa ka ŋgaasha uushi'inə ŋga ŋukə. Ma ətsa, pooshi ka uudənə. Acii tsarəkii ca kira mabizhinə. Pooshi haala ŋga sətə ci Əntaŋfə a moo ɗanə kaamə da uushi'iitsa. Dagi vii gooŋga gaamə shiinaamə sətə ci Əntaŋfə a moo ɗanə kaamə. 1.4 4.7; 6.20; 2 Tim. 2.16,23; 4.4; Tit. 1.14. Ma caaŋwa ba ha'ə, kaa ənjə a uuɗəshi. Ma uuɗəshina, asəkə malaaɓa ədzəmə ca shigi, ətə yadə 'waslyakəənə davə, da agi ŋunyi ndzaanə ca shigi da agi vii gooŋga ŋga tantanyinə. 1.5 1.14,19; 2.15; 4.12; Rooma 12.9; 13.10; 1 Koor. 8.1; Gal. 6.10; 2 Tim. 1.3,13; 3.10; Tit. 1.15. Amma, ma hara ənji, kə bwasee tii ka uushi'iitsa, təya dzəgərə ka waaɓə mazaɓə uushi'inə ətə pooshi ka tsakənə tə tii. 1.6 1.4; 6.4,20; Tit. 1.10. Ŋga'ə ka tii nə ndzaanə ka ənji dzəgunə bariya ŋga Əntaŋfə ka ənja. Amma pooshi tii shii ŋga'ə sətə ci təya ba. Saŋə maa, pooshi tii shii sətə ci təya waɓə agyanəkii.
Kə shii amə, ŋga'ə nə bariya ŋga Əntaŋfə, maɗa kə shii ənji rəgwatə ci ənjə a slənəgi. 1.8 Rooma 7.12,16. Ŋga'ə maa kə buurətə ənji oo'i, ma bariya, əntaa ka ŋunyi ənji ɗii Əntaŋfə, amma ka ənjitə ca taŋəgi da ənjitə pooshi ka fa ənda da ka ənjitə pooshi ka fa tə Əntaŋfə da ka ma'waslyakə ənja. Kə ɗii Əntaŋfə bariya əsə ka ənjitə pooshi ka gaɗeenə ka ci da ka ənjitə ɓəələgi dəsənətii taa məsənətii da ka hara maɓələ ənja. 1.9-10 Gal. 5.19-21. 10 Kə ɗii ci bariya əsə ka ma'aləhiinyinə da ŋguyirənə ətə ca baa da ŋguyirənə makə tii da ka ənjitə ca kəəsə ənji ka ɗərəginə da ka majirakinə da ka ənjitə ca dzə ka ɗa seeda ŋga jirakənə, taa ənjitə ca ɗa taa ŋgutə uushi ətə madzəmə mbərə mbərə da ŋunyi dzəgunənə. 1.10 4.6; 6.3; 2 Tim. 1.13; 2.2,15; 3.14; 4.2-3; Tit. 1.9; 2.1,7-8. 11 Ma ŋunyi dzəgunənə, agi Ŋunyi Habara ci ənjə a upaa. Aaciiki ba'avə Əntaŋfə Ŋunyi Habarakii kaa nya baaba ka ənja. Ma Ŋunyi Habarakii, agyanə Əntaŋfə Əndə məghərəvənə. Naakii nə barəkaanə. 1.11 1 Tees. 2.4.
Kuyiriinə tə Əntaŋfə putə ŋga luupaanaakii tə ənja
12 Agi kuyiriinə nə nyi tə Yeesu Aləmasiihu Slandanaamə. Ci vii ka nyi ŋgeerənə ŋga slənəna. Agi kuyiriinə nə nyi tə ci ŋga neenaakii ka nyi mahoolakii, ca kavə tə nyi kaa nya slənə ka ci. 1.12-17 2.7. 1.12 Gal. 1.15-16. 13 Taa ŋgahi ma ŋga ŋukə, kə ciɓə nyi də ci, nya waɓə bwaya uushi'inə aashikii, nya dzaana tə ci əsə; amma kə nyihə ci təgunuunaaki, acii paa nyi shii sətə njii kya slənə, paa nyi da vii gooŋga saa'ikii əsə. 1.13 Slənə 8.3; 9.1-5; 1 Koor. 15.9; Gal. 1.13. 14 Wata Slandanə a əjiinə ka nyi pwapoonaakii laŋə, ca ɓaarii ka nyi rəgwa ŋga vii gooŋga ka ci da uuɗənə tə ənja. Makə ɗii ci, ləɓə naamə da Yeesu Aləmasiihu ŋga əna, naamə patə nə vii gooŋgakii da uuɗənəkii. 1.14 1.5; 1 Koor. 15.10. 15 Ma sənə cii kya moo banə, tantanyinə. Kə dəɓee ənjə a luuvə də ədzəmə rəŋwə oo'i, ma shi Yeesu Aləmasiihu aasəkə duuniya, kaa ca luupaa ma'waslyakə ənja, nyi palee ka tii patə də slənə 'waslyakəənə maa. 1.15 Luka 15.2; 19.10; Rooma 5.8. 16 Amma kə nyihə Əntaŋfə təgunuunaaki makə nji nyi ka ma'waslyakə əndə ka shaŋə. Də ɗanə ha'ə mbee Yeesu Aləmasiihu ka ɓaarii ka ənji patənə ŋga sə'watənaakii tə nyi də luupaanə tə nyi. Ha'ə kə ndzaa nyi ka sə ŋga dzəgunənə ka taa wu patə na vii gooŋga ka Aləmasiihu, ca upaa əpinə ŋga ca'ə ndəŋwə ndəŋwə. 1.16 Af. 3.7-9; Kwal. 1.25. 17 Wa ənjə a ɗuunətə tə Əntaŋfə, ənjə a dəla də ci. Ci nə ŋwaŋwə ŋga ca'ə ndəŋwə ndəŋwə. Paa ci ka əntənə, pooshi ənji agi neenə ka ci əsə. Ci daanəkii nə Əntaŋfə. *Aamiina. 1.17 Rooma 16.27.
18 Uuzənaaki Timooti, wanyinə ka kavə waɓəətsə aaciiku, makə sətə waɓi anabiinə agyanəku ŋukə. Kəsəpaa waɓəətsə asəkə ədzəməku kaa ha mbee ka slənə ŋunyi sləna, 1.18 4.14; 6.12; 1 Koor. 9.24-25; 2 Tim. 4.7-8; Yahu. 3. 19 ha dzə aakəŋwa agi nə'unə tə Əntaŋfə da ŋunyi ndzaanə. Ma hara ənji, kə kaaree tii ka ŋunyi ndzaanə, ha'ə saawee tii ka vii gooŋgatii. 1.19 1.5. 20 Ma Himiniya da Aləkəsandəra, agikii nə tii. Kə vii nyi tə tii ka *Seetanə kaa təya shii dzalənə, təya bwasee ka dzaananə tə Əntaŋfə. § 1.20 Himiniya: 2 Tim. 2.17; Aləkəsandəra: 2 Tim. 4.14; Seetanə: 1 Koor. 5.5.

*1:1 1.1 masləkee əndə: 2.7; Maluu: Tit. 3.4; ka na: Kwal. 1.26-27.

1:2 1.2 Timooti: 1 Koor. 4.17; uuzənaaki: 1 Koor. 4.15; 1 Tees. 2.11; Tit. 1.4.

1:3 1.3 Afisa: Slənə 20.1; dzəgunə sətə madzəmə: 4.1-10; 6.3-5,20-21; 2 Tim. 2.16-18,23-26; Tit. 1.10-16; 3.9-11.

1:3 1.3 Slənə 20.1.

1:4 1.4 4.7; 6.20; 2 Tim. 2.16,23; 4.4; Tit. 1.14.

1:5 1.5 1.14,19; 2.15; 4.12; Rooma 12.9; 13.10; 1 Koor. 8.1; Gal. 6.10; 2 Tim. 1.3,13; 3.10; Tit. 1.15.

1:6 1.6 1.4; 6.4,20; Tit. 1.10.

1:8 1.8 Rooma 7.12,16.

1:9 1.9-10 Gal. 5.19-21.

1:10 1.10 4.6; 6.3; 2 Tim. 1.13; 2.2,15; 3.14; 4.2-3; Tit. 1.9; 2.1,7-8.

1:11 1.11 1 Tees. 2.4.

1:12 1.12-17 2.7.

1:12 1.12 Gal. 1.15-16.

1:13 1.13 Slənə 8.3; 9.1-5; 1 Koor. 15.9; Gal. 1.13.

1:14 1.14 1.5; 1 Koor. 15.10.

1:15 1.15 Luka 15.2; 19.10; Rooma 5.8.

1:16 1.16 Af. 3.7-9; Kwal. 1.25.

1:17 1.17 Rooma 16.27.

1:18 1.18 4.14; 6.12; 1 Koor. 9.24-25; 2 Tim. 4.7-8; Yahu. 3.

1:19 1.19 1.5.

§1:20 1.20 Himiniya: 2 Tim. 2.17; Aləkəsandəra: 2 Tim. 4.14; Seetanə: 1 Koor. 5.5.