MAK
Mak Khergi Kaman Vhuuŋ
Khe fharav ganɨnga buni khare.
Mak khergi gavar fharigi kameŋ khaŋ nzuai, “Khe Fhe Bakɨmen Kam Zisas Krais bun nzuai kaman vhuueŋ khare.” Nza kha gavar ganɨnga, Zisas ana ŋkasŋka kav, zɨ bakɨme kav, ana mbarkɨrga ŋaari ana nta muuŋgi. Nza ana Fhe Bakɨme buni vhuuin gumgi gu mbigi khɨvim, nza ana zɨ bakɨme gari, ana vhɨra ŋiniŋgi mbatɨgi ga vharvharigim, nza ana zɨ bakɨme gari. Nza vhɨra ana gumgi gu mbigi muuŋgi tɨvi mbatɨgi vhɨzim, nza ana zɨ bakɨme gari. Zisas nduara kha zɨn wo rɨgi, Guma Bakɨme Guma Guar. Ana vhɨra khaŋ nzuai, ana nduara won tuma fekhɨngip gumgi gu mbigi vhɨrve ga vhezgirga. Ndu sapta 10 ves 45 ganɨri.
Mak Zisas muuŋgi ŋaari vhɨrve, ana nta neŋgi. Ana Zisas mba gumgi gu mbigi, ana Fhe Bakɨmen buni vhuuin mbe khɨvigi buni vhɨrve neŋgi fhuvara. Mak fharav Zon Gumgi Ruai Guma neŋgegap, Zisas Zon ana ruagim, Satan ana mparigi ne neŋgegap, zumgum nde ganɨnga, ana Zisas simtɨgi ndi gumgi ana fhura mbe kora muuŋgi ne ganɨnga. Ana vhɨra Fhe Bakɨme buni vhuuin gumgi khɨvigi ne ganɨnga. Zisas farasegi 12 thɨgi ŋaara gumgi, mbe fharav ana mbui ŋaari, mbe tuituigiap nta kaŋgi fhuvara. Mbe zumgum mbarara ana mbui bigi garav, ana kaŋgi.
Nde vhɨra ganɨnga, gumgi panan ana kegap, simtɨgi vhɨrver ana nɨɨŋgi. Kha buna vhuuen mpuu buneŋ, Mak Zisas rimgiap, taagia khavgi ne bun nzuai.
1
Zon Gumgi Ruai Guma fharav zav Zisas bun nzuai.
Matiu 3.1-11; Ruk 3.2-16
Khe fharav Fhe Bakɨmen Kam Zisas Krais bun nzuai buni vhuuiŋ khare.
Ais 40.3; Mal 3.1; Mt 11.10; Ru 7.27Fhum Fhe Bakɨme kha kamen wo kamthooŋ guma Aisaia ga nɨɨŋgi. Ana ne khergim, ne ana gavar ki. Mba kameŋ khare.
 
“Gu wo mpuu guma ga sarari. Ana fharav ŋgɨv ndu suaŋv tuavar muuŋgirga.
Ais 40.3; Mt 3.3; Ru 3.4; Zo 1.15; 1.23Guma the, ana gumgi ki fhuv ŋanen kɨv, kamɨv khaŋ suanga, ‘Nde Guma Bakɨme suaŋv tuavi khɨrɨv nta ndi thɨgɨra maaŋri.’ ”
 
FG 13.24; 19.4Maaŋ muuŋgiap, Zon zav gumgi ki fhuv ŋanen kav, gumgi ruai. Ana mbe ruav, Fhe Bakɨme buni vhuuin mbe nzuav khaŋ nzuai, “Nde ndavi domdorɨrim, gu nde ruarim, Fhe Bakɨme nde fhum muuŋgi tɨvi mbatɨgi vhɨzgirga.” Ana mba kamen mbe nzuaim, mba Zudian fhain ki ŋgui gum mba Zerusareman ki gumgi gu mbigi, mbe zam ana han zav, wari wo muuŋgi tɨvi mbatɨgi bun ana nzuaim, ana Zordan mbɨn mbe ruai.
Wkp 11.22; 2 Kin 1.8; Mt 11.8Zon Gumgi Ruai Guma, ana sɨga rɨginan muuŋgi shagi shari. Mba sɨga zɨ Kemor. Ana nta sharav, sɨga nderar muuŋgi shaa fɨgeŋ rɨkava fara muuŋgi. Ana nen wo vhaa rɨgi. Ana mba shagi sharav, kuambogi gum gumgi reri phooŋ pi. FG 13.25Ana nzuai kameŋ khare. “Na zɨn zi guma, ana ŋkasŋka guigira na kambarigi. Gu ana fara muuŋgi fhu, gu vhɨra ana ŋkarve nɨman ŋguav, ana ŋgari sharive mpiiŋ fhɨrgirga tuktɨgi fhu. Ais 44.3; Jol 2.28; FG 2.4; 10.45; 1 Ko 12.13Gu mbɨn nde ruai, ana zumgum Fhe Bakɨmen Ŋina Ŋaarar nde ruarga.” a Zisas kha nuianan hɨgap, ana Fhe Bakɨme buni vhuuiŋ bun kha nuianan ki gumgi gu mbigi ga suaŋgi. Mba Fhe Bakɨmen buni vhuuiŋ, nta Fhe Bakɨme tɨvar vhuun gumgi gu mbigin muun za suaŋgi buni ma. Nde kha buni ganɨ saŋv Mak 1.15 ganɨri.
Zisas ruagim, Satan ana mparigi.
Matiu 3.13-17; 4.1-11; Ruk 3.21,22; 4.1-13
Mba tugen, Zisas Garirin ŋgu Nasaretan kegap, Zon han zim, Zon Zordan mbɨn ana ruai. 10 Zisas mbɨn vhen kegap kɨrar havra thav gari, Heven fhogim, Fhe Bakɨme Ŋina Ŋaar fhomne fara muuŋgiap gegap, zerap, anan han zeri. 11  Stt 22.2; Sng 2.7; Ais 42.1; Mt 3.17; 12.18; Mk 9.7; Ru 3.22Fhe Bakɨme Hevenan kav khaŋ ana nzuai, “Ndu nan Kam ma! Gu guigira ndu vuzvugiap, ndu nzuav ndikndigi.” 12 Fhe Bakɨme maam ana suaŋgim, mba Fhe Bakɨmen Ŋina Ŋaar ana sarigi, ana gumgi ki fhuv ŋanen vugi. 13  Sng 91.11-13Ana vugap, 40 rari gum mbarir mba ŋanen kim, Satan anan mpari. Ana mba ruaŋruaŋgi sɨgi rɨgar ki. Fhe Bakɨme enseri ana gari.
Zisas fharav gumgir kamgi kakameŋ.
Matiu 4.18-22; Ruk 5.2-11; Zon 1.35-42
14  Mk 6.17Mbe zumgum Zon Gumgi Ruai Guma ndi bɨna khɨngi, Zisas vov Garirin vugap, Fhe Bakɨme buni vhuuiŋ bun mbe nzuai. 15  Dan 9.25; Mt 3.2; Ga 4.4; Ef 1.10Ana mbe nzuav khaŋ nzuai, “Tuk hɨgi, Fhe Bakɨme wo gumgi gu mbigi ganɨnga, mbe ana piin kɨrga tuk han mbarigi. Nde ndavi domdorɨv Fhe Bakɨme buni vhuuiŋ khothivɨri.”
16 Zisas mba bunin mbe suaŋgiap, Gariri mbɨ gaa ga tɨga vui. Ana vuav Saimon won ŋguga Andrun kov, ana mani gari, mani wo vhaaŋ ndi sui. Mani mbagar shɨga mbui gumani ma. 17  Mt 13.47; Ru 5.1-11Zisas khaŋ mani ga nzuai, “Ŋko zɨv na phorgɨv nza ŋgɨrga. Gu ŋko suaŋri, ŋko mbaga ndi tɨvar ŋko gumgi ndirga.” 18  Mt 4.20; 19.27; Ru 5.11Mani ne mbararara thav, wani wo vhaaiŋ thav ana phorga vui.
19 Ana maaŋ Saimon gu Andru ga suaŋgiap, maam maneŋ sɨga mpeeŋgera vugap, Zebedin kama Zems, ana won ŋguga Zonan kov, ana mani garim, mani wo keman kav wani wo vhaaiŋ thɨthɨm rɨgi. 20 Ana mani garavra, manin kamgi. Mani fhura mba bigi thav, wo ndia Zebedi gum ana ŋaara gumgi thagi. Mbe mba keman kim, mani ana phorga vui.
Zisas ŋina mbatɨk mbe vharigi, ana guma mbe thav kɨrar hɨgi.
Ruk 4.31-37
21  Mt 4.13Mbe vov Kaperneaman vegi. Mbe vegap, Sabat havra thagi, Zisas Fhe Bakɨme buni mbararagi phen vhen vergap, mba phena vhen ki gumgi gu mbigi, ana Fhe Bakɨme buni vhuuin mbe nzuai. 22  Mt 7.28-29Ana mbe nzuaim, mba gumgi gu mbigi ana buni mbararav, ŋgava mbatɨga mbui. Ana mbe khɨvav mbe nzuai buni, nta ŋkasŋka ki guma mbe khɨvav, mbe nzuai buni fara muuŋgi. Ana mbe nzuai buni, mba Zudaiŋ tɨvi vhuuiŋ kaŋgi gumgi, mbe khɨvav mbe nzuai buni fara muuŋgi fhu.
23 Ana mba bunin mbe nzuav kim, ŋina mbatɨk vhen ndagi guma mbe zav, mba Fhe Bakɨme buni mbararagi phena vhen veravra nzɨɨi. 24  Mk 5.7Ana nzɨɨv khaŋ nzuai, “Ndu ram nzan muun za mbui, Nasaret guma Zisas? Ndu nzan farfa za zɨgire? Gu ndu kaŋgi. Ndu Fhe Bakɨmen Guma Ŋaar ma!”
25 Zisas mbaram kama havharan khaŋ mba ŋina mbatɨga nzuai, “Ndu thɨni mpɨrav, mba guma thav kɨrar hɨgɨ!” 26  Mk 9.26Mba ŋina mbatɨk Zisas mbararagiap, mba guma suirav, ana nɨɨkuav, nzɨɨv, mba guma thav kɨrar hɨgi.
27 Mba gumgi gu mbigi mba bigeŋ gangiap, guigira ŋgava mbatɨga muuŋgiap, tamtam warir nzai, “Khe ram muuŋgi bigeŋ? Khe nza nzuai tɨv, ne tɨvar kameŋ ma. Ana ŋkasŋka phorga ki bunin nza nzuai. Ana vhɨra kama havharar ŋiniŋgi mbatɨgi ga nzuaim, nta ana kama zɨn vui.” 28  Mt 4.24Mbe ana muuŋgi bigeŋ gangiap, ana bun nzuai kameŋ vhemkora za mba Gariri fhaiŋ ga ruigi.
Zisas gumgir vhɨrve kurkurav mbe muuŋgim, mbe taagia nzerigi.
Matiu 8.14-17; Ruk 4.38-41
29 Mbe mba Fhe Bakɨme buni mbararagi phena thav kɨrar hegap, mbaram maaŋ thav Zems gu Zon, phorgav Saimon gum Andru phenan vegi. 30 Saimon samuuŋ fhav gurgurgiap, rɨɨv kaar kim, mbe ana bun Zisas ga nzuai. 31 Mbe ana bun Zisas ga suaŋgim, ana mbaram ana han vov, ana hara suirav, ana ragi. Mba rɨmrɨm ana thav, mbar vugi. Ana khavgia mban mbe ndɨɨi.
32 Mba raar ra verav vhɨzim, mba gumgi gu mbigi rɨɨi gumgi gum ŋiniŋgi mbatɨgi vherir ndagi gumgi, mbe za mbe ndiav Zisas han zi. 33 Mba ŋgun ki gumgi gu mbigi za zav, mba phena thɨmkamani phok thɨgi. 34  Mk 3.11-12; Ru 4.41Zisas mbarkɨrga rɨmrɨɨ vhɨrve ki gumgi gu mbigi vhɨrver kurkurav, mbe rɨmrɨɨ ga mbuim, nta vhɨzi. Ana vhɨra ŋiniŋgi mbatɨgi vhen ndagi gumgi vhɨrve tɨn ŋiniŋgi mbatɨgi ga vharvharigim, nta mbe thav, kɨrar hi. Mba ŋiniŋgi mbatɨgi ana kaŋgi. Ana maaŋ muuŋgiap kama hɨv buni suanga nen mba ŋiniŋgi mbatɨgi thɨvigi. b Zisas Fhe Bakɨmen Kam ma! Ana vhɨra Fhe Bakɨme taagi za wo gumgi gu mbigi ndir zav farasarigi guma ma. Mbe Grik kaman kha zɨn mba guma ga rɨgi, Krais. Mbe Hibru kaman kha zɨn ana rɨgi, Mesaia. Mak 1.1 ganɨri. Mbe Zudaiŋ khueŋ kaŋgi, Fhe Bakɨme mba guma ga sararim, ana zɨrga. Mbe khueŋ ana ndɨkndɨgi, ana ŋgu gari guman pana farar muuŋgip zɨv Romiŋ guman pan mbe ŋgu gari, ana zɨv ana vhararim, mbe Isreriŋ mbe taagip nzerara kɨrga. Mbe mba ndɨkndɨgar ana mbui. Zisas mba khesharigi ŋaara nzua zɨgi fhuvara. Ana maaŋ muuŋgiap, ana mba gumgi gu mbigi, mba ŋiniŋgi mbatɨgi mbarararim, mbe ana nɨɨ shɨgɨrgeŋ vuzvugi fhuvara.
Zisas gumgi ki fhuv ŋanen Fhe Bakɨme phorga nzuai.
Ruk 4.42,43
35  Mt 14.23; Mk 6.46; Ru 4.42Mba mɨtimanera mɨn ntigar gorɨrga, maaŋ gɨngira kim, Zisas khavgiav, mba phena thav, mɨnakɨnathɨgi ŋanen vugap, Fhe Bakɨme phorga nzuai. 36 Ana vugim, Saimon wo kɨvntogir kov ana nzuav gara rui. 37 Mbe vov ana gangiap, khaŋ ana nzuai, “Kha gumgi gu mbigi zam ndu nzuav gari!”
38 Zisas mbaram mbe ŋgarkarav khaŋ mbe nzuai, “Nza harigi ŋanen kha hara ki ŋguir ŋgɨrga. Gu vhɨra maaŋ Fhe Bakɨme bunin vhɨra mbe suanga. Gu ne nzuav zɨgi.” 39  Mt 4.23; 9.35Ana ne suaŋgiap, mbaram za mba Gariri fhaiŋ ga ruav, mbe Fhe Bakɨme buni mbararagi phenin Fhe Bakɨme bunin mbe nzuav, gumgi tɨn ŋiniŋgi mbatɨgi ga vharvharigi.
Zisas ŋkari goreri rɨmrɨm ki guma mbe kurigim, ana taagia nzerigi.
Matiu 8.2-4; Ruk 5.12-14
40 Zisas maaŋ mbuav kim, ŋkari goreri rɨmrɨm ki guma mbe ana han zav, wo thɨpanani phɨrgiap, ana nɨman fav, khaŋ tɨgap ana nzuai, “Ndu vuzvuk ma. Ndu vuzvugip ndu nan kurarim, na fhav taagi nzerarga.”
41 Zisas ne mbararagiap, guigira ana kora muuŋgiap, mbaram wo hara ŋgav, mba guma suirav khaŋ ana nzuai, “Gu ne vuzvugi. Ndu fhav taagi nzerari!” 42 Zisas ne nzuavra thagim, mba ŋkari goreri rɨmrɨm fhura mba guma thav mbar vugi, mba guma fhav taagia nzerigi.
43 Zisas mbaram vhemkora mba guma ga sarav, kama havharan ana goriruav, khaŋ ana nzuai, 44  Wkp 14.1-32; Mk 3.12; 7.36; Ru 5.14“Ndu khueŋ kaŋgiri, ndu kha bigeŋ bun harigi guma the suaŋ thari. Ndu ŋgɨv wo fhavar mba Fhe Bakɨme rotu gari guma khɨvav, mba Moses fhum suaŋgi tɨv, ndu mba tɨva zɨn ŋgɨv, wo rɨmrɨm vhɨzgi ne suaŋv Fhe Bakɨme suaŋv shaman muuŋgiri. Mbe maaŋ muuŋgip gangip kaŋgirga, ndu rɨmrɨm vhɨzgi.” 45 Mba guma vov, maaŋ muungeŋ thav, mbaram mba bigeŋ bun za mbe suaŋgi. Ana maaŋ muuŋgim, gumgi gu mbigi vhɨrve ne mbararagiap, wari wo rɨmrɨɨ gum bigi vhɨzɨ zav zazera siav Zisas ga sui. Zisas maaŋ muuŋgiap hiiŋra sarav, ŋgu then vhen ŋgirgɨrga tuktɨgi fhu. Ana mba gumgi ki fhuv ŋanira kim, gumgi gu mbigi mbar kav ana han zav ki.

1:2 Ais 40.3; Mal 3.1; Mt 11.10; Ru 7.27

1:3 Ais 40.3; Mt 3.3; Ru 3.4; Zo 1.15; 1.23

1:4 FG 13.24; 19.4

1:6 Wkp 11.22; 2 Kin 1.8; Mt 11.8

1:7 FG 13.25

1:8 Ais 44.3; Jol 2.28; FG 2.4; 10.45; 1 Ko 12.13

a1:8 Zisas kha nuianan hɨgap, ana Fhe Bakɨme buni vhuuiŋ bun kha nuianan ki gumgi gu mbigi ga suaŋgi. Mba Fhe Bakɨmen buni vhuuiŋ, nta Fhe Bakɨme tɨvar vhuun gumgi gu mbigin muun za suaŋgi buni ma. Nde kha buni ganɨ saŋv Mak 1.15 ganɨri.

1:11 Stt 22.2; Sng 2.7; Ais 42.1; Mt 3.17; 12.18; Mk 9.7; Ru 3.22

1:13 Sng 91.11-13

1:14 Mk 6.17

1:15 Dan 9.25; Mt 3.2; Ga 4.4; Ef 1.10

1:17 Mt 13.47; Ru 5.1-11

1:18 Mt 4.20; 19.27; Ru 5.11

1:21 Mt 4.13

1:22 Mt 7.28-29

1:24 Mk 5.7

1:26 Mk 9.26

1:28 Mt 4.24

1:34 Mk 3.11-12; Ru 4.41

b1:34 Zisas Fhe Bakɨmen Kam ma! Ana vhɨra Fhe Bakɨme taagi za wo gumgi gu mbigi ndir zav farasarigi guma ma. Mbe Grik kaman kha zɨn mba guma ga rɨgi, Krais. Mbe Hibru kaman kha zɨn ana rɨgi, Mesaia. Mak 1.1 ganɨri. Mbe Zudaiŋ khueŋ kaŋgi, Fhe Bakɨme mba guma ga sararim, ana zɨrga. Mbe khueŋ ana ndɨkndɨgi, ana ŋgu gari guman pana farar muuŋgip zɨv Romiŋ guman pan mbe ŋgu gari, ana zɨv ana vhararim, mbe Isreriŋ mbe taagip nzerara kɨrga. Mbe mba ndɨkndɨgar ana mbui. Zisas mba khesharigi ŋaara nzua zɨgi fhuvara. Ana maaŋ muuŋgiap, ana mba gumgi gu mbigi, mba ŋiniŋgi mbatɨgi mbarararim, mbe ana nɨɨ shɨgɨrgeŋ vuzvugi fhuvara.

1:35 Mt 14.23; Mk 6.46; Ru 4.42

1:39 Mt 4.23; 9.35

1:44 Wkp 14.1-32; Mk 3.12; 7.36; Ru 5.14