7
Etiyenn elta non njegangita’gɨ’tɨ
*Kibo lə njekujənyamosɨ kadikare’gɨ dəjɨ ta Etiyenn ene: «Ta’gɨ kɨ de’gɨ eli dɔ’i’tɨ kin, in kɨ rɔta’tɨ inɓe wa?» Etiyenn ilə’tɨ ene: «In baw’m’gɨ kɨ ngannkon’m’gɨ, uri mbi’se oyi dɔ ta kɨ m’a m’el’se kam majɨ. Me ndɔ’gɨ’tɨ kɨ kete, Luwə kɨ nje pitɨ ɔjɨ rɔ’ne adɨ kaw’je Abiraham, dɔkagilo’tɨ kɨ si’n me ɓe’tɨ kɨ Mejopotami’tɨ ɓay, kete ɓay ta kadɨ aw uwə lo kisɨ dɔnangɨ Aram’tɨ, Luwə el’ə ene: “Ində taa inyə ɓe lə’i kɨ nje koji’gɨ ə aw me ɓe’tɨ kɨ m’a m’ɔj’i*7.3 Lotum 12.1.” In be ə, Abiraham inyə’n me ɓe kɨ Kalde ə re uwə lo kisɨ Aram’tɨ. Ningə go koy baw’a’tɨ, Luwə ad’a ində re me ɓe’tɨ kɨ isɨ’tɨ ngɔsine kin7.4 Lotum 11.32, 12.5. Nya nduwə kɨ Luwə adɨ Abiraham me ɓe’tɨ kin goto. Ngonn nusɨ lo kɨ ndikiri be kaa ad’a el. Nan un ndu’ne ad’a kadɨ n’a n’ad’a ɓe kam ba pətɨ. Taa n’a n’adɨ ngann kaw’a’gɨ tor’o’tɨ tɔ. Dɔkagilo’tɨ kɨ Luwə isɨ elta Abiraham kin, Abiraham ojɨ ngonn el ɓay7.5 Lotum 12.7, 13.15, 17.8. Ta kɨ Luwə el’ə ə to kin: “Ngannkawi’gɨ a sii to mbah’gɨ dɔnangɨ’tɨ kɨ rangɨ num, de’gɨ a rai’de ɓər’tɨ num, taa de’gɨ a adi’de kon asɨ ɓal ɓu sɔ num tɔ.” Go ta’gɨ’tɨ kin Luwə el ene: “Ginn de’gɨ kɨ rai’de ɓər’tɨ kin, m’inɓe m’a m’gangɨ ta dɔ’de’tɨ. Go’tɨ ningə, a tei me ɓe mbah’tɨ kɨ ra’de ɓər’tɨ kin kɔ, ə a təli rei me ɓe’tɨ kɨ indəi’tɨ ə awi ɓər’tɨ kin kadɨ rei gosi m’in§7.7 Tekitaga 3.12.” Ningə Luwə ad’a nya kunmindɨ kɨ in kujə mɔtɨ. Be ə, lokɨ Abiraham ojɨ Isakɨ ningə ndɔ jijoo go’tɨ, par ə ujə mɔt’ɔ. Isakɨ ra be tɔ tadɔ ngonn’o Jakobɨ. Jakobɨ kaa ra be tɔ tadɔ ngann’a’gɨ kɨ in ginn Isirayel’gɨ kɨ dɔgɨ gidə in joo*7.8 Lotum 17.10-14, 21.4.
«Ningə ni kɨ me ngann’gɨ’tɨ lə Jakobɨ ra adɨ ndogi ngonnkon’de Jisepɨ adɨ awi si’ə to ɓər me ɓe’tɨ kɨ Ejipitɨ’tɨ. Nan Luwə in si’ə nan’tɨ7.9 Lotum 37.11, 28, 39.2, 21. 10 Be ə, ɔr’ɔ me kon’gɨ’tɨ pətɨ. Ningə memajɨ lə Luwə kɨ in si’ə, ad’a kumkədɨ takum Parawon’tɨ kɨ in ngar kɨ Ejipitɨ’tɨ. Adɨ Parawon un’ə ində to nje konɓe dɔnangɨ kɨ Ejipitɨ’tɨ, dɔ me kəy’tɨ lə’ne pətɨ tɔ7.10 Lotum 41.39-41. 11 Dɔkagilo’ə’tɨ kin ə, ɓo kɨ bo osɨ dɔnangɨ Ejipitɨ’tɨ ba pətɨ, taa dɔnangɨ Kana’tɨ tɔ. In dɔkagilo kumtondoo kɨ ətɨ ɓol ngayn. Lo kadɨ baw’je’gɨ ingəi nya ndikiri sɔi goto§7.11 Lotum 41.54-57. 12 Lokɨ Jakobɨ oo kadɨ nyakusɔ to me ɓe’tɨ kɨ Ejipitɨ’tɨ ningə, ulə ngann’ne’gɨ kɨ in kaw’je’gɨ adɨ awi kɨ dɔkete. 13 Lokɨ təl ulə’de kɨ nja joo ningə, Jisepɨ ra adɨ ngannkon’a’gɨ gəri’ə. Lo kin’tɨ, Parawon kaa, gər’n ginn kojɨ lə Jisepɨ tɔ*7.13 Lotum 45.1-4, 16. 14 Go’tɨ ningə, Jisepɨ ulə go baw’ne Jakobɨ’tɨ ad’a re kɨ ginn kojɨ li’ə ba pətɨ, asi de’gɨ dɔsiri gidə in mi7.14 Lotum 45.9-10, 17-18. 15 Jakobɨ aw Ejipitɨ’tɨ ningə oy kɨ kete non. Kaw’je’gɨ kaa oyi non num tɔ7.15 Lotum 46.1-7. 16 Təli kɨ singə’de rei dɔnangɨ Kana’tɨ, me ɓebo’tɨ kɨ tɔ’a nan Sisem. Duwi’de ɓe ninn’tɨ kɨ Abiraham ndogɨ kɨ nar ji ngann lə Hamɔr me ɓe’tɨ kɨ Sisem§7.16 Lotum 23.3-16; Jojuwe 24.32.
17 «Dɔkagilo tɔl kon kunndu kɨ Luwə un adɨ Abiraham in ndəkba. Ningə kɔr ngann Isirayel’gɨ banyi kɨ dɔ mad’a’tɨ dɔ mad’a’tɨ dɔnangɨ Ejipitɨ’tɨ, 18 bitɨ dɔkagilo’tɨ kɨ ngar kɨ rangɨ kɨ gər Jisepɨ el on’n ɓe dɔnangɨ Ejipitɨ’tɨ*7.18 Tekitaga 1.7-8. 19 Ngar kakin uwə de’gɨ lə’je ra’n kulə kɨ aldɔ majɨ num, adi’de kon num, ta indəi tɔgɨ dɔ’de’tɨ adɨ inyəi ngann’de’gɨ kɨ kasɨ kɔ, bitɨ kadɨ oyi7.19 Tekitaga 1.10-11,22. 20 Dɔkagilo’tɨ kin ə, oji Mojɨ kɨ memajɨ lə Luwə in dɔ’a’tɨ adɨ oti’ə me kəy’tɨ lə baw’a asɨ nanyi mutə7.20 Tekitaga 2.2. 21 Ningə lokɨ dum dɔ’de adɨ iləi’ə kɔ, ngonn lə Parawon kɨ dene te dɔ’a’tɨ, ə un’ə ot’o to ngonn’ne inɓe be§7.21 Tekitaga 2.3, 5, 10. 22 Be ə Mojɨ ingə’n nyando kɨ ɔjidɔ kumkədɨ pətɨ kɨ dɔnangɨ Ejipitɨ’tɨ. Adɨ aw kɨ tɔgɨ me ta kel’ne’tɨ num, me kulə ra’ne’tɨ num tɔ.
23 «Lokɨ ɓal’a in dɔsɔ ningə, mərta re dɔ’a’tɨ kadɨ n’aw n’oo ngannkon’ne’gɨ kɨ in ngann Isirayel’gɨ. 24 Dɔkagilo’tɨ kɨ in’n kɨ ngannkon’ne’gɨ ə, oo de kare kɨ Ejipitɨ isɨ tində kɨ kare dann’de’tɨ. Be ə, re rɔ dɔ ngonnkon’ne’tɨ adɨ ində de kɨ Ejipitɨ’tɨ kakin tɔl’ɔ. 25 Mojɨ mər kadɨ ngannkon’a’gɨ a gəri tokɨ Luwə ə ulə’n’ə kadɨ n’ta dɔ’de. Nan ngannkon’a’gɨ gəri el. 26 Ndɔ kɨ go’tɨ, oo ngannkon’nan’gɨ joo kɨ in Isirayel’gɨ ra rɔ’i nan. Re ra dann’de’tɨ kadɨ ulə’de nojɨ nan’tɨ. El’de ene: “In ngannkon nan’gɨ tɔ, ə bann ə ra tindəi nan be wa?” 27 Ningə in kɨ nje tində ngonnkon’ne kakin ɔs’ɔ ngərəngɨ, ə el’ə ene: “Nan ə indəi dɔ’je’tɨ to kibo lə’je, eke njegangɨ ta dann’je’tɨ wa? 28 In ge tɔl’m tokɨ tagine tɔl’n de kɨ Ejipitɨ’tɨ kakin be ɓay wa?” 29 Lokɨ Mojɨ oo dɔ ta kin ningə, ɓol ra’a, adɨ aw uwə lo kisɨ to mbah dɔnangɨ Madiyan’tɨ. Dɔnangɨ Madiyan’tɨ ə Mojɨ ta dene ojɨ’n ngann’gɨ joo*7.29 23-29; Tekitaga 2.11-15, 21-22, 18.3-4.
30 «Ɓal dɔsɔ go’tɨ ningə, malayka te bus rɔ’a’tɨ diləlo’tɨ, ndəkba kɨ dɔ mbal Sinay, dann ndonn por’tɨ me ngan’tɨ kɨ isɨ on por. 31 Lokɨ Mojɨ oo nya kin ningə, ndil’ə anyi ur kakɨ. Mojɨ ge kadɨ n’oo nya kin majɨ adɨ ɔtɨ re ndəkba si’ə. Low’ə’tɨ non ə oo’n dɔ ndu Burəɓe ene: 32 “M’in Luwə lə kawi’gɨ, Luwə lə Abiraham, Luwə lə Isakɨ, Luwə lə Jakobɨ.” Mojɨ ɓol dadɨ par par adɨ lo kadɨ un kum’ne kɨ taa goto. 33 Ə Burəɓe el’ə ene: “Ɔr sa nja’i’tɨ tadɔ lo kɨ ra’tɨ kam in lo kɨ ar njay. 34 M’oo kumtondoo lə de’gɨ lə’m me ɓe’tɨ kɨ Ejipitɨ’tɨ. M’oo dɔ tumə kɨ sii tuməi um um, ə m’ur nanga m’re kadɨ m’taa’de m’ilə’de taa. Ningə kɨ ngɔsine kin re adɨ m’uləi Ejipitɨ gogɨ7.34 30-34; Tekitaga 3.1-10.”
35 «Oyi majɨ! In Mojɨ kɨ ngannkon’a’gɨ ɔsi’ə ngərəngɨ, ə eli’ə eyina: “Nan indəi dɔ’je’tɨ to kibo lə’je eke njegangɨ ta dann’je’tɨ wa”, inɓe kin ə, Luwə ulə to ngar num, taa nje taa’de ilə’de taa num, kɨ takul tɔgɨ lə malayka kɨ te si’ə bus me ngan’tɨ, kin num tɔ. 36 In ə te se’de kɨ takul nyara’gɨ kɨ de asɨ ra el num, kɨ takul nyakɔjɨ’gɨ num, me ɓe’tɨ kɨ Ejipitɨ’tɨ. Taa dɔkagilo kɨ isɨ indəi babo kasɨ gangi num ta dɔkagilo’tɨ kɨ rai ɓal dɔsɔ diləlo’tɨ kin num tɔ7.36 35-36; Tekitaga 2.14, 7.3, 14.21. 37 Taa in darɔ Mojɨ kɨ kare inɓe kin ɓay ə, el ngann Isirayel’gɨ ene: “Luwə a te kɨ njekeltakita’ne’tɨ kare dann’se’tɨ inɓe’gɨ, kɨ a to to m’in be§7.37 Ndukun kɨ nja joo 18.15-18.” 38 Lokɨ ngann Isirayel’gɨ kawinan diləlo’tɨ kaa, in Mojɨ inɓe kin ə taa ta ta malayka’tɨ dɔ mbal Sinay’tɨ, el kaw’je’gɨ. In ə taa ta kajɨ kin rɔ Luwə’tɨ, kadɨ adɨ’je*7.38 Tekitaga 19.1-20.17; Ndukun kɨ nja joo 5.1-33. 39 Nan kaw’je’gɨ mbeti kadɨ təli rɔ’de go ta’gɨ’tɨ li’ə. Ningə kɨ bo utə, ɔsi’ə ngərəngɨ. Me’de in dɔ təl kaw dɔnangɨ Ejipitɨ’tɨ gogɨ. 40 Dɔkagilo’tɨ kɨ Mojɨ nanyi dɔ mbal Sinay’tɨ ɓay, rei rɔ Aron’tɨ eli’ə eyina: “In ra kagɨ yo’gɨ kɨ kadɨ ɔri non’je, tadɔ jɨ gər nya kɨ ra Mojɨ kɨ nje te se’je me ɓe’tɨ kɨ Ejipitɨ’tɨ kin el.” 41 Be ə me ndɔ’gɨ’tɨ kin, rai ngonn yo madɨ kɨ to to ngonn baw mangɨ be, ə iləi kadikare adi’ə. Ningə rai rɔnel ngayn ɔsikurə nya kɨ inɓe’gɨ rai kɨ ji’de kin7.41 39-41; Kɔr Isirayel’gɨ 14.3; Tekitaga 32.1-6. 42 Nan Luwə təl gidɨ’ne adɨ’de, inyə’de kɔ adɨ sii ta ra yo’tɨ, kɨ kɔsikurə nya’gɨ kɨ dɔran’tɨ to nanyi’gɨ kɨ kadɨ’gɨ kɨ mee’gɨ to kagɨ yo’gɨ lə’de, tokɨ ndangi me makitu’tɨ lə njekeltakita Luwə’tɨ: “In de’gɨ kɨ Isirayel, ɓal dɔsɔ kɨ rai diləlo’tɨ kin ke da’gɨ kɨ tɔli’de kɨ ndəgɨ kadikare’gɨ adi, in m’in ə adi m’in wa? 43 Jagɨ, oti kəy yo lə kagɨ yo lə’se Molokɨ yo, kɨ mee kagɨ yo lə’se Repan, yo’gɨ kɨ inɓe’gɨ rai’de kɨ ji’se kadɨ ɔsi məkəsɨ’se non’de’tɨ. Tadɔ in nya ra’se’gɨ kin ə, m’a m’adɨ njeban’gɨ lə’se a uwəi’se, awi sese sanyi to mbah’gɨ gidɨ Babilon’tɨ ɓay7.43 42-43; Amosɨ 5.25-27.”
44 «Me diləlo’tɨ, kaw’je’gɨ rai *kəyku kingə nan kɨ Luwə. Mojɨ ra kəyku kakin tokɨ Luwə un’n ndu’ne ad’a. In ra kigo kɔjɨ’tɨ kɨ ɔj’ɔ ad’a oo. 45 Ingəi kəyku kakin uni ginn kojɨ’gɨ lə’de kɨ rangɨ, kɨ in kaw’je’gɨ kɨ rei go’de’tɨ. Kəyku kin in ji’de’tɨ, lokɨ Jojuwe ɔrnon’de adɨ rei tai dɔnangɨ lə ginn de’gɨ kɨ dangɨ dangɨ kɨ Luwə tuwə’de non’de’tɨ. Kəyku kakin, to bitɨ dɔkagilo’tɨ lə Dabidɨ§7.45 44-45; Tekitaga 25.9, 40; Jojuwe 3.14-17. 46 Memajɨ lə Luwə ɔsɨ Dabidɨ adɨ dəjɨ tarow kadɨ n’ra Kəy n’adɨ Luwə lə Jakobɨ*7.46 2 Samiyel 7.1-16; 1Poyta’gɨ 17.1-14. 47 Nan in Salomon yo ə ra kəy adɨ Luwə7.47 1 Ngar’gɨ 6.1-38; 2Poyta’gɨ 3.1-17.
48 «Nan Luwə kɨ in nje kisɨ dɔ nya’gɨ’tɨ pətɨ, a isɨ me kəy’tɨ kɨ de ra kɨ ji’ne el. Tokɨ njekeltakita’a’tɨ ene: 49 “Dɔran in kumbər ngar lə’m, ningə dɔnangɨ in nyakində nja’m.” Burəɓe el ɓay ene: “Kəy kɨ bann ə, a rai adi m’in wa? Lo kɨ ra a in lo kuwə rɔ lə’m wa? 50 Ke in m’in el ə, nan to ɓay ə, ra nya’gɨ kin pətɨ wa7.50 49-50; Ejay 66.1-2?”
51 «In de’gɨ kɨ nje tanrɔ’gɨ, tei me’se el num, boyi mbi’se num dɔ ta’tɨ lə Luwə to de’gɨ kɨ nje gər Luwə el be. Toi to baw’se’gɨ inɓe be. Nya kin ə ra adɨ, sii ta rɔ kɨ Ndil Luwə’tɨ, kɨ dɔkagilo’gɨ pətɨ. 52 *Njekeltakita Luwə’tɨ kɨ ra ə baw’se’gɨ adi’ə kon el wa? Ingɨ ə tɔli njekiləmbər kete, kɨ ɔjidɔ re lə in kɨ kareba, kɨ in kɨ dana. Ningə ngɔsine, lokɨ Kirisitɨ re, ingɨ uni dɔ’a, ə tɔli’ə tɔ. 53 Oyo, ingəi ndukun lə Luwə kɨ takul malayka’gɨ, nan lo kadɨ təli rɔ’se go’tɨ goto.»
Tiləi Etiyenn kɨ mbal tɔli’ə
54 Lokɨ njegangɨ ta’gɨ kibo lə Juwipɨ’gɨ oyi dɔ ta kɨ Etiyenn el ningə, wongɨ ra’de ngayn adɨ ngori ngangɨ’de mur mur dɔ’a’tɨ. 55 Nan Etiyenn kɨ rosɨ kɨ Ndil Luwə, un kum’ne ta kɨ dɔran’tɨ ningə oo pitɨ lə Luwə num, taa oo Jeju kɨ ra taa dɔjikɔl Luwə’tɨ num tɔ. 56 El ene: «Oyi, m’oo dɔran til, ningə m’oo Ngonn De ra taa dɔjikɔl Luwə’tɨ.» 57 Lokɨ oyi dɔ ta kin ningə, uri kɔl kɨ ndu’de kɨ bo ə uti mbi’de dɔ ta’tɨ li’ə, ə ɓuki nan dɔ’a’tɨ.
58 Ndɔri’ə ai si’ə taga gidɨ ɓebo’tɨ, tiləi’ə kɨ gajɨ mbal tɔli’ə. De’gɨ kakin inyəi ku’gɨ lə’de rɔ ngonn kɨ basa’tɨ kɨ tɔ’a nan Sol. 59 Dɔkagilo’tɨ kɨ isɨ tiləi’ə kɨ gajɨ mbal, Etiyenn elta kɨ Luwə ene: «Burəɓe Jeju, taa ndil’m kɨ rɔ’i’tɨ.» 60 Go’tɨ ningə ɔsɨ məkəsɨ’ne nanga, ə elta kɨ ndu’ne kibo ene: «Inyə go majel kin kɔ adɨ’de!» Go ta’gɨ’tɨ kin, ningə Etiyenn oy.

*7:3 7.3 Lotum 12.1

7:4 7.4 Lotum 11.32, 12.5

7:5 7.5 Lotum 12.7, 13.15, 17.8

§7:7 7.7 Tekitaga 3.12

*7:8 7.8 Lotum 17.10-14, 21.4

7:9 7.9 Lotum 37.11, 28, 39.2, 21

7:10 7.10 Lotum 41.39-41

§7:11 7.11 Lotum 41.54-57

*7:13 7.13 Lotum 45.1-4, 16

7:14 7.14 Lotum 45.9-10, 17-18

7:15 7.15 Lotum 46.1-7

§7:16 7.16 Lotum 23.3-16; Jojuwe 24.32

*7:18 7.18 Tekitaga 1.7-8

7:19 7.19 Tekitaga 1.10-11,22

7:20 7.20 Tekitaga 2.2

§7:21 7.21 Tekitaga 2.3, 5, 10

*7:29 7.29 23-29; Tekitaga 2.11-15, 21-22, 18.3-4

7:34 7.34 30-34; Tekitaga 3.1-10

7:36 7.36 35-36; Tekitaga 2.14, 7.3, 14.21

§7:37 7.37 Ndukun kɨ nja joo 18.15-18

*7:38 7.38 Tekitaga 19.1-20.17; Ndukun kɨ nja joo 5.1-33

7:41 7.41 39-41; Kɔr Isirayel’gɨ 14.3; Tekitaga 32.1-6

7:43 7.43 42-43; Amosɨ 5.25-27

§7:45 7.45 44-45; Tekitaga 25.9, 40; Jojuwe 3.14-17

*7:46 7.46 2 Samiyel 7.1-16; 1Poyta’gɨ 17.1-14

7:47 7.47 1 Ngar’gɨ 6.1-38; 2Poyta’gɨ 3.1-17

7:50 7.50 49-50; Ejay 66.1-2