5
Mɨkɨ 'aixɨa memɨ'itɨarie meta mɨkɨ 'axamemɨ'itɨarie
(Mat 5:3-12 – Ruk 6:20-23)
1 Merikɨtsɨ teɨteri yumɨireme waxeiyatɨ, mana yemuritsie neutiyune, hikɨ nanukayerɨni. Teyɨ'ɨkitɨwametemama 'auriena mekaniu'axɨani, 2 mɨkɨ katiniwaruti'ɨkitɨani mɨpaɨ 'utaitɨ:
3 «'Aixɨa mekani'itɨarieka mɨkɨ waɨkawa memɨteheuyehɨwa yu'iyaritsie kememɨteyumate,
kemɨ'ane taheima makawe mekanexeiyakakuni tiwa'aitɨwametɨme.
4 'Aixɨa mekani'itɨarieka mɨkɨ memɨyuheiwerie,
mepɨnɨtɨarieni.
5 'Aixɨa mekani'itɨarieka mɨkɨ memɨka'ayu'eririya,
wahetsie pɨtinake kwie naitɨ.
6 'Aixɨa mekani'itɨarieka mɨkɨ memɨyuwaɨriya heitseriemekɨ yamemɨtekahunikɨ
yaxeikɨa tewi hepaɨ meuhakamɨkɨ meuharimɨkɨ hepaɨ,
yamepɨtepitɨarieni mepɨtihuxani.
7 'Aixɨa mekani'itɨarieka mɨkɨ memɨteyukanenimaya,
mepɨtinenimayatsieni.
8 'Aixɨa mekani'itɨarieka mɨkɨ memɨ'itiyatɨka wa'iyari mɨyuxewinikɨ,
mepixeiya Kakaɨyari.
9 'Aixɨa mekani'itɨarieka mɨkɨ memɨwanɨtɨani teɨteri, 'aixɨa memɨteyuxeiyanikɨ,
mepɨmatsiɨkɨni Kakaɨyari niwemama kememɨtehɨkɨ.
10 'Aixɨa mekani'itɨarieka mɨkɨ memuweiyarie memɨyuwaɨriyakɨ heitseriemekɨ yamemɨtekahunikɨ,
kemɨ'ane taheima makawe mekanexeiyakuni tiwa'aitɨwametɨme.
11 »'Aixɨa xekani'itɨarieka xeme kepauka memɨxeta'uxiwe'erieni, kepauka memɨxe'uweiyani, kepauka mete'itawatɨ 'axamemutiyuaneni xehepaɨtsita naimekɨ nehetsie xemɨmiemetekɨ. 12 Xekeneyutemamawieka 'ana xekenenaki'aka mɨpaɨ xetemaitɨ, 'aixɨa 'aneme xekanipitɨariekuni waɨkawa taheima mieme. Mɨpaɨta meteniwaruweiyakaitɨni Kakaɨyari niukametemama meripaitɨ miemete.
Kwiepa memɨtama wa'una wahekɨariwiwamete
13 »Xeme kwiepa memɨtama wa'una xekanihɨkɨtɨni. Xɨka 'una hamuritɨ 'ayani, ¿titakɨ ha'utsiwitɨ rayani? Pɨkatiyunaki'erieri, panuyewiwiyani xeikɨa, teɨteri hetsiena memu'uwanikɨ.
14 »Xeme kwiepa memɨtama wahekɨariwiwamete xekanihɨkɨtɨni. Yemuri heima kiekari mɨkama pɨkayɨwe mɨti'awietsieni. 15 Mɨkɨ meta, kɨxeme 'utaiyame kakunikɨ pɨka'enukanani. Matsi pɨta, wapaitɨ neitiyemɨkɨ mɨwahekɨariwiyakɨ yunaime kiita memayetei. 16 Yaxeikɨata xeme, hekɨariya xehetsɨa mieme mɨpaɨ ketihekɨaka teɨteri wahɨxie, memɨxexeiyanikɨ 'aixɨa kexemɨteyurie, 'aixɨa memutiyuanenikɨ xe'ukiyari taheima makawe hepaɨtsita.
Ketsutsi kemutayɨ 'inɨari niukiyari hepaɨtsita
17 »Mɨpaɨ xepɨkateku'eriwani kename nenua ne'ika'unake 'inɨari niukiyari, Kakaɨyari niukametemama waniukiyari. Kenemɨtinua, ne'ika'unake nekapunua, ne'eye'atɨanike pɨta nekaninuani. 18 Yurikɨ mɨpaɨ nepɨxerahɨawe, mexi kataxɨwe muyuawi meta kwie, xeihɨxiyari xeituniyari pɨkatatɨmaiyarieni 'inɨari niukiyaritsie mieme, naitɨ mexi karaye'awe. 19 Kemɨ'ane mitixani'erieni 'ikɨ 'aitsika tsepa 'imatɨme, yatiwa'ɨkitɨatɨ teɨteri, mɨkɨta 'imatɨme pɨtaterɨwarieni, kememɨtemariwa mɨkɨ memeixeiya kemɨ'ane taheima makawe tiwa'aitɨwametɨme. Perutsɨ kemɨ'ane yamɨtikamie yamɨti'ɨkita, mexɨakame pɨta pɨtaterɨwarieni. 20 Mɨpaɨ nepɨtixekɨhɨawe, xeme xepɨyuwaɨriya heitseriemekɨ yaxemɨtekahunikɨ. Mɨkɨ meta 'inɨarikɨ memɨte'ɨkitamete, paritseutsixi meta, mɨkɨ yaxeikɨa waniu mepɨteyuwaɨriya. Merikɨte, peuyewetse xeme matsi yemekɨ yaxemɨtekahunikɨ. Mexɨka katixaɨtɨni, tixaɨ xepɨkaheutahaxɨani hakewa mɨra'aita kemɨ'ane taheima makawe.
Ketsutsi kemutayɨ memɨha'a wahepaɨtsita
(Mat 5:25-26 – Ruk 12:58-59)
21 »Xepɨ'enana kename mɨpaɨ mete'utahɨawarie meripaitɨ xetutsima: “Pepɨkati'amemiwani, kemɨ'ane mɨtiyumemiwani, 'itsɨkame hetsiena 'apɨrahɨpani”. 22 Ne matsi mɨpaɨ nepɨtixekɨhɨawe, kemɨ'ane miheka yu'iwa, 'itsɨkame hetsiena pɨrahɨani. Kemɨ'ane 'axamɨtikɨhɨaweni yu'iwa, mɨkɨtsie mepɨte'uhɨpani ta'ukiyarima. Kemɨ'ane mɨpaɨ mɨtitahɨawe: “Kari pepɨka'amate”. Mɨkɨ panutahɨiyani tai yamɨtita'atsie.
23 »'Ayumieme xɨka 'a'imikieri pe'atɨani mɨrayutimawatɨre, mana xɨka pehaye'erieni kename 'a'iwa tixaɨtɨkɨ 'aixɨa kamatixeiya, 24 mana mɨrayutimawatɨre keneuku'eirieka 'a'imikieri. Kenemie meri, 'aixɨa xeteyuxeiyatɨ xekenakɨni yu'iwamatɨ, 'anake muwa pe'ayeneme keneutimawa.
25 »Kwitɨ kenehamikutani kemɨ'ane mɨmatsixaneta mexi huyeta pe'umie hamatɨana, kapa matsiyetuanikɨ 'itsɨkame hetsɨa matsixanetame, 'itsɨkame kapa matsiyetuanikɨ tupiri hetsɨa, kapa pe'anutahɨiyanikɨ. 26 Yurikɨ mɨpaɨ nekanaineni, muwa pepɨkawayeyani mexi pekati'atuawe naimekɨ.
Ketsutsi kemutayɨ, kemɨ'ane mikumaɨwa xeime 'ɨyaya xeime kɨnaya hepaɨtsita
27 »Xepɨ'enana kename mɨpaɨ mete'utahɨawarie: “Xeime 'ɨyaya kɨnaya pepɨkakumaɨwani”. 28 Ne matsi mɨpaɨ nepɨtixekɨhɨawe, kemɨ'ane mixeiya 'uka 'ihiwe'erietɨ, mɨkɨ kanikumaɨwani yu'iyaritsie. 29 'Ayumieme, xɨka 'ahɨxi 'atserieta miemekɨ xɨka 'axapetiyurieneni, keniwatitu'i meta kenehɨwa. Matsi 'aixɨa pɨyɨni tixaɨtɨ mɨreuyewenikɨ 'awaiyaritsie mieme, kapa pe'axewitɨ peheukahɨiyanikɨ xatsi taiyariyaritsie. 30 Meta, xɨka 'amamá 'atserieta mieme matsihekahɨpani, kenewayewiteki meta kenehɨwa. Matsi 'aixɨa kaniyɨmɨkɨ pemɨwayepurunikɨ, kapa pe'axewitɨ peheukahɨiyanikɨ xatsi taiyariyaritsie.
Ketsutsi kemutayɨ, 'eiriya hepaɨtsita
31 »Mɨpaɨta mepɨte'utahɨawarie meripaitɨ: “Kemɨ'ane yu'ɨya muku'eiri, 'eiriya xapayari ke'ihuritɨani”. 32 Peru ne matsi mɨpaɨ nepɨxerahɨawe, kemɨ'ane miku'eiri yu'ɨya, mɨkɨ xeime kɨnaya kumaɨwame kanayeitɨani yu'ɨya, mexɨka 'uka 'uki 'ukumayɨani mɨkayɨkɨna xeikɨa. Kemɨ'ane mitiwitɨni 'uka muku'eiriwaxɨ, mɨkɨta pikumaɨwani xeime 'ɨyaya.
Ketsutsi kemutayɨ, memɨyɨhɨritɨa wahepaɨtsita
33 »Mɨkɨ meta, xepɨ'enana kename meripai miemetexi mɨpaɨ metekɨhɨawarɨwakai: “Pepɨka'ahɨritɨani peti'itawatɨ, matsi kepemɨti'ahɨritɨa yapepɨtikamieni Ti'aitame matsixeiyakaku”. 34 Ne matsi mɨpaɨ nepɨtixekɨhɨawe: Yemekɨ xepɨkayɨhɨritɨaka. Taheima mieme muyuawi xexatatɨ xepɨkayɨhɨritɨaka Kakaɨyari muwa yu'uwenitsie 'akaitɨ mɨti'aitakɨ. 35 Kwie xexatatɨ xepɨkayɨhɨritɨaka kwie 'uwenieyatɨa mieme ketayatɨa mieme mɨhɨkɨkɨ. Kerutsareme xexatatɨ xepɨkayɨhɨritɨaka ti'aitame mɨtɨrɨkaɨye kiekarieya mɨhɨkɨkɨ. 36 'Amu'u pexatatɨ pepɨka'ahɨritɨaka pemɨkayɨwekɨ tuxame yɨwime pemeyeitɨanikɨ nixei kɨpayari. 37 Xɨka xeyuwaɨriyani, “huu” xekeneutiyuaneni xeikɨa, mexɨka xekayuwaɨriyani, “tixaɨ” xekeneutiyuaneni. Tawari xeiniukiyari panayuhayewa, kemɨ'ane 'axamɨtiyuruwa hetsɨa kanimiemetɨni.
Ketsutsi kemutayɨ, 'axamemɨwayurie 'axame'u'itɨarieka wahepaɨtsita
38 »Xepu'enana kename mɨpaɨ metekɨhɨawarɨwakai: “Xɨka xeime hɨxieya watituni mɨkɨta hɨxieya kewatituiyani meta tameya xɨka 'anaye'una mɨkɨta ke'anaye'uniyarieni”. 39 Ne matsi mɨpaɨ nepɨtixekɨhɨawe: Mɨpaɨ xeteyurietɨ xepɨka'inenaka kemɨ'ane 'axamɨxeyurie. Matsi kemɨ'ane 'a'auritapatsie mɨmatsikuwaya 'atserieta, ta'aurie pe'aweme keneupitɨa tapata. 40 Kemɨ'ane matsixanetatɨ mɨmatsinawairiemɨkɨ 'akamixa, keneuhuritɨa meta 'a'ɨkari. 41 Kemɨ'ane mɨmatsiwiya hetsiena mieme tixaɨtɨ pemɨranutɨnikɨ xeimiriyari keyari, huta miriyari keyari keneumieni 'utɨana. 42 Kemɨ'ane tixaɨtɨ mɨmatiwawirie, ketineupitɨa, kemɨ'ane mɨmatiniɨwiriemɨkɨ pepɨkatikweririeka.
Kemɨtiwanaki'erieka mɨkɨ memɨtatsi'aye'unie
43 »Xepɨ'enana kename mɨpaɨ metekɨhɨawarɨwakai: “'Ahepaɨ tewi kenenaki'erieka, pepi'uxiwe'erieka kemɨ'ane mɨmatsi'aye'unie”. 44 Ne matsi mɨpaɨ nepɨtixekɨhɨawe: Xekeniwanaki'erieka mɨkɨ memɨxe'aye'unie, xekeneyunenewieka mɨkɨ memɨxe'uweiya wahetsiemieme. 45 Mɨpaɨ xeyɨatɨ puyuritɨni yu'ukiyari taheima makawe niwemama xemɨhɨkɨkɨ. Mɨkɨ kanenatinenetɨwani yutau 'axamemɨteyurie wahetsie 'aixɨa memɨteyurie wahetsie. Wiyeri panakanɨ'awa mɨkɨ heitseriemekɨ yamemɨtekahu wahetsie mɨkɨ heitseriemekɨ yamemɨkatekahu wahetsie yaxeikɨa. 46 Xɨka xewanaki'erieka mɨkɨ memɨxenaki'erie, ¿kexete'a'iwa mɨkɨkɨ? Kamɨ, 'atsita mɨkɨ kuwiyexinutsie mieme tewawamete yaxeikɨa mepɨteyurie. 47 Xɨka yu'iwamarixi xewawaɨritɨaka hɨkɨa, titatsɨ xeteyurie hipatɨ yamemɨkateyurie. Kamɨ, mɨkɨ memɨkatateɨterima yaxeikɨa mepɨteyurie. 48 Xeme pɨta heitseriemekɨ yaxeketenekahuni, xe'ukiyari taheima makawe heitserie yamɨtikamie hepaɨ.