Isaiah
Hay A'at Tuwen Liblu An Isaiah
Hi Isaiah an nangitudo' ituwen liblu ya ohan propeta an mangipa'innilah nan pohdon Apu Dios an aton nan patul ya nadan tatagu. Te hay pinhod Apu Dios ya muntutuyuda hinadan numbahulanda ta wan maphod di ma'at i dida. Ya hay oha boh ipa'innilana ya nan ongal an pamhod Apu Dios hinadan tataguna ta wan dida piboy e mangipa'innilah nadan udum an tataguh abobboble. Manu te wadaday mangngol hinadan ibagan nadan propeta mu dakol damdamay adi mangun'unud.
Hay numbalinan Isaiah hi propeta ya hidin nagodwa mo tuwali nan boblen di tinanud Israel. Ta nan nangappit hi huddo'na ya nginadanandah ad Israel ya nan nangappit hi muyyadna ya nginadananda hi ad Judah.
Ya pinto' Apu Dios hi Isaiah an propeta hi ad Judah hidin numpatulan Ussiah.*1:0 Hay ohah ngadan Ussiah ya hi Asariah. Ya hidin nala"uy himpulut waluy (18) tawon ya ginubat nadan i Assyria nadan i Israel ot miwakatdah abobboble hidin pituy gahut ta baintit duway tawon ot ahi miyayyam hi Kristu (722 B.C.). Ot gubaton bon nadan i Assyria nadan i Judah an binattuy aladda ot abakonda dida mu aggedah ad Jerusalem (Isaiah 36:1). Ya indani ya impatnan bon nadan i Assyria an e ot gubaton hi ad Jerusalem mu nibahhoh diyen ninomnomdan aton (Isaiah 36–37).
Mu nadan tataguh ad Jerusalem ya ta'on on inihwang Apu Dios didah nadan i Assyria ya hiya damdaman adida un'unudon hi Apu Dios. Ta innaynayundan nunhilbih nadan dios di udum an boble an ta'on on imbagabagan Isaiah i dida ta iwalongda nan pumbahbahulan ta wan adi dusaon Apu Dios dida mu hiya damdamah diyen mungngoheda. Ta imbagabagana nan ma'at i dida an umat hinan panadagan di i Babilon i dida hi'on adida un'unudon nan tugun Apu Dios. Mu wada damdama boy imbagan Isaiah hi maphod an ahi ma'at i dida hi alpahan di iyayandah ad Babilon an hidiyey ahi namnamaon nadan tataguh ad Judah.
Ta ma'at datuwe te pohdonan ma'awatanda an nadan dios di udum hi boble an nundinolanda ya ma"id ha abalinanda te hi Apu Dios tuwali ya abuh di immannung an Dios. Ya imbagan damdaman Apu Dios an ahina pa'anamuton dida hinan bobleda hi alpahan di punholholtapandah ad Babilon an gapuh bahulda (Isaiah 44–66). Ya imbagana bo an ahina honagon nan Managuh tagu ta nadan mangun'unud i hiya ya mi'tagudah munnananong (Isaiah 52:13–53:12).
Hay Nitudo' Ituwen Liblu
1. Hay pundusaan Apu Dios hinadan i Judah ya i Israel ya nadan tataguh udum an boble (Isaiah 1–45)
2. Hay adadagan di ad Babilon (Isaiah 46–47)
3. Hay nangibagaan Apu Dios hi ipa'alina nan Managuh tagu (Isaiah 48–66)
1
Hituwen liblu di nitud'an nadan impatigon Apu Dios ya nadan impa'innilana an ahi ma'at hi ad Jerusalem ya nadan udum an bobleh ad Judah. Ya hay nipa'innilaana ya ha"on an hi Isaiah an imbabalen Amos hidin numpatulan Ussiah ot ahi hi Jotam ot ahi hi Ahas ot ahi mohpe hi Hesekiah.
Hay Imbagan Apu Dios Hi A'at Nadan I Judah
Da'yun wahtun luta ya ta'on on da'yun wah ad lagud ya hanat donglonyuh tuwen imbagan Apu Dios an alyonay, Nun'imbabaleya' ot ipanapto"u ta ingganaot kumilogda mu ona' ot ngohayon i dida. Udu'duldaot bo nadan baka ya dongki te innilada nan ud bagin dida an mangipanapto' i dida. Mu nadan tatagu' an tinanud Israel ya adiya' ibilang i dida an ta'on on ha"on di mangipanapto' i dida.
Ya alyon bon Apu Dios di, Na'abahhulan ayu an himpamoble an imbabalen di adi maphod di pangiye"eda. Te din'uga' an nahamad an Dios an dayawonyun tinanud Israel.
Undan maphod on inaynayunyun mungngohe? Ya undan pinhodyun madusa ta ma'udman di holtaponyu? Ta paddungnay himmalom di hugatyu ta hiya nan nunnaud an milu'uy ayu mo. Te paddungnay nahugatan di uluyu ta ingganah dapanyu. Ya agge ayu nipapto' ta agge ni'mo nadahidahan hi lana nadan hugatyu. Ta namaag nayya ya ahingingilah ya ahinononada.1:6 Hidiyen hugat nadan tinanud Israel ya bokon immannung an hugat te hidiyey nipaddungan nadan adi maphod an pangatda. Isaiah 53:4-5
Te hay ma'at hitun boble ta'u ya madadag te pu'ulan di binuhul ta'u tun boble ta'un ad Judah.1:7 Hidin amatagun Isaiah ya ginubagubat nadan tataguh ad Israel ya hi ad Syria ya hi ad Assyria ya hi ad Edom ya hi ad Pilistia di ad Judah. Ta ta'on onyu tigtiggon ya pun'aladan namin di bungan di intanomyu ya numbalin hituwen boble ta'u hi ma"id ha hilbina te abakon di tataguh udum an boble. Ta ammunah ad Jerusalem an ahi mabati an paddungnay allung hinan gawwan di puntanoman. Mu li"ubonda damdama.
Mu onha nan ongal di abalinanan Dios ya adi dita'u ihwang ta ma"id ha ibatina i dita'u ot wan hay ma'at i dita'u ya umat hinan na'at hi ad Sodom ya hi ad Gomorah.1:9 Roma 9:29; Isaiah 10:20-23; 11:11,16
10 Mu da'yun a'ap'apu ya tataguh tun ad Judah ya umat ayuh nadan i Sodom ya i Gomorah an nunhiglan adi maphod di pangatyu. Ot hanat igongahanyu nan tugun Apu Dios i da'yu. 11 Te alyonay, Nganne mahan di hilbin danaen dakol an i'no'i'nongyun ha"on an Dios? Omman immengleya' hinadan maghob an mi'nong an kalnero ya nadan taban di impanapto'yun animal. Ya adi umipa'amlong i ha"on nadan idawatyun dalan di bulug an baka ya kalnero ya gulding. 12 Te undan nganne tuwaliy nangibaga i da'yu hi mangiyali ayuh i'nongyu i ha"on ya wan hay immannung ya adiya' ibilang i da'yu. 13 Idinongyuot eh'a danaen i'no'i'nongyun ha''on te ma"id damdama ha hilbina. Ya nadan gobhonyun insenso ya nunhiglan umipabungot i ha"on. Ya ta'on on nadan pungngilinanyuh nadan nakayangan di bulan ya nadan Habadun tungo ya nadan udum an a'am'amunganyun mundayaw i ha"on ya ma"id ha hilbina an gapuh nan nunhiglan numbahulanyu. 14 Ta danaen ngilingilinonyu an umat hinan nakayangan di bulan ya nadan udum an mangilin an algo§1:14 Nadan mangilin an algo ya dadiye nadan tinawon an pungngilinandah nan imbagan Apu Dios an umat hinan punnomnomnomandah nihwangan handidan a'ammoddah ate hi ad Egypt. Hay Nakakan 23:14-17; 34:18; Lebitikus 23:1-44; Deuteronomy 16:1-17 ya numbalindah umipabungot i ha"on. 15 Ta ta'on hi itaggeyuy ta'leyu ya dinukkedukkeyuy dasalyu ya adi' damdama donglon. Te paddungnay nalamuy ta'leyuh dalan di tatagun pinatepateyu. 16 Mu daan mo ta muntutuyu ayuh nan pumbahbahulanyu ta idinongyun namin nadan adi maphod an ato'atonyu. 17 Ta nan nipto' an pangat di ipa'inghayun aton. Ta boddanganyu nadan palpaligaton di udum an tatagu. Ya ihakityu nadan nun'apuhig ya nun'abalu.
18 Ya alyon bon Apu Dios di, Aga ta punhahapitan ta'u. Ta ta'on on nunhiglay numbahulanyu an umat i ha ma'angngitit an lugit ya pakawanon da'yu ta pumbalinon da'yu hi paddungnay ma'apullaw. 19 Ya onha da'yu ya ninomnomyun umunud i ha"on ot ma"id ha bahhonan da'yuy mangan hinan ap'aphodan an bungan di nitanom hitun bobleyu. 20 Mu hi'on nanongnan ngohayona' i da'yu ya adi mibahhon patayon da'yuh nadan binuhulyu. Ha"on an Dios di mangali ituwen ahi ma'at.
Hay Nan'ugan Nadan I Jerusalem I Apu Dios
21 Alyon bon Apu Dios di, Ngalngalam ha eyu nalumanan an na'na'unnud ni' an tataguh tun ad Jerusalem. Ad uwani ya nadan dios di udum hi boble di daydayawonyu an umat ayuh nan babain mumpabpabbayad hi adolna.1:21 Jeremiah 3:6-14; Ezekiel 16:25-26 Ya numbalin ta da'yuy pumatepateh tatagu yaden handi'e ya nipto' di atonyun mangipanuh hi tatagu. 22 Te mi'alig ayu ni' hinan namahmah an silber an na'ballol. Mu ad uwani ya numbalin ayuh ma"id ha balolna. Ya mi'alig ayu ni' hinan pinahapah an ma"aphod an ma'inum mu numbalin ayu mo hi umat hinan hubul. 23 Ya nadan mangipangpangulu i da'yu ya ngohayona' an Dios ta nadan mumpangako di eyu id'idduman. Ya ha ahan di nonomnomonyu ya nan midat i da'yu ta atonyu nan adi maphod. Ya adiyu boddangan nadan nun'apuhig ya ma"id ha pangihakityuh nadan nun'abalu.
24 Ta hiya nan ha"on an ongal di abalinanan Dios an dayawonyun tinanud Israel ya alyo' di, Ad uwani ya mi'buhula' i da'yu. Ta adiya' duminong ta ingganah on'u ipahday bungot'un da'yu ta iballoh'u nadan ina'inatyu. 25 Ot immannung an punhiglao' di pundusa' i da'yu ta paddungnay mahmahon da'yu ta ingganah on paddungnay mayagyag nadan adi maphod an pangatyu an dadiyey humandih nan pundayawanyun ha"on.1:25 Isaiah 4:4; 48:10 26 Ya ahi' mohpe imbangngad hi ad Jerusalem nadan nipto' di pangipanuhda ya panugundah tatagu ta umat hidin hopapna tuwali. Ta hay umudi ya alyon di tatagu di, Maphod peman hi ad Jerusalem te nipto' di pangat nadan tataguhdi an na'na'unnuddan Apu Dios.
27 Ot alyo' an hi Isaiah di, Athinay aton Apu Dios an mamangngad hi ad Jerusalem ya ta'on on dita'un tatagun mangiwalong hi pumbahulan ta ihwang dita'u i hiya an gapuh nan nipto' an pangatna. 28 Mu nadan mungngohe ya manginaynayun hinan pumbahbahulan ta du'gondah Apu Dios ya mipapateda ta mama"idda.
29 Ot da'yu'en e mundayaw hinadan dios di udum an boble hinadan pu"un di mun'ahagabong an kayiw ya ahi ayu mibabain an gapuh nadan pumbahbahulan an ato'atonyuhdi.1:29 Isaiah 65:3; 66:17 30 Ta umat ayuh nan nadpal an kayiw an mun'a'agah di tubuna 31 onu nan dagami an hi kittang on napu'ulan. Ta atbohdiy adadagan nan ta'on on ongal di abalinanan tagu an gapuh nan adi maphod an ato'atona ya ma"id ha bumoddang i hiya.

*^ 1:0 Hay ohah ngadan Ussiah ya hi Asariah.

1:6 1:6 Hidiyen hugat nadan tinanud Israel ya bokon immannung an hugat te hidiyey nipaddungan nadan adi maphod an pangatda. Isaiah 53:4-5

1:7 1:7 Hidin amatagun Isaiah ya ginubagubat nadan tataguh ad Israel ya hi ad Syria ya hi ad Assyria ya hi ad Edom ya hi ad Pilistia di ad Judah.

1:9 1:9 Roma 9:29; Isaiah 10:20-23; 11:11,16

§1:14 1:14 Nadan mangilin an algo ya dadiye nadan tinawon an pungngilinandah nan imbagan Apu Dios an umat hinan punnomnomnomandah nihwangan handidan a'ammoddah ate hi ad Egypt. Hay Nakakan 23:14-17; 34:18; Lebitikus 23:1-44; Deuteronomy 16:1-17

1:21 1:21 Jeremiah 3:6-14; Ezekiel 16:25-26

1:25 1:25 Isaiah 4:4; 48:10

1:29 1:29 Isaiah 65:3; 66:17