Mark
Hay Aat Ten Liblu
Hay Nangitudo' eten Liblu: hi Mark.
Hay Nangitud'an Mark eten Liblu: nan iRome.
Hay Pohdon nan Ngadan ten Liblun Ibaga: nan bulul an mumpapto' hi gubat.
Hay Gutud hi Nangitud'anan ten Liblu: hidin numbattanan di 50 A.D. hi engganah 69 A.D., mu mid mapto' ya hidin 68 A.D.
Hay Teman ten Liblu: hi Jesus ya baal Apo Dios (Mk. 10:45).
Hay Outline ten Liblu:
Hay NANGIPAꞋINNILAH aat nan baal Apo Dios an hi Jesus (1:1-8)
Hay NABONYAGAN nan baal Apo Dios an hi Jesus (1:9-11)
Hay NAPTANGAN nan baal Apo Dios an hi Jesus (1:12-13)
Hay NUNTAMUAN nan baal Apo Dios an hi Jesus (1:14—13:37)
Hay NATAYAN nan baal Apo Dios an hi Jesus (14:1—15:41)
Hay NILUBUꞋAN nan baal Apo Dios an hi Jesus (15:42-47)
Hay NAMAHUAN nan baal Apo Dios an hi Jesus (16:1-8)
Hay NIPATTIGAN nan baal Apo Dios an hi Jesus (16:9-18)
Hay NIPATULUWAN nan baal Apo Dios an hi Jesus (16:19-20).
1
Hay Nun'ul'ulgudan John an Mumbonyag*Mid mapto' ya na'at hidin 26 A.D.
(Mat. 3:1-12; Lk. 3:1-18; Jn. 1:15-28)
1 Heten tudo' ya hiyah te nan Maphod an Ulgud an hay aat Jesu Kristun Imbaluy Apo Dios. Ya nan te"an ten ulgud 2 ya nan propetan hi Isaiah di nangitudo', an hay intudo'na ya nan inalin Apo Dios hinan Imbaluyna, ti inalinay,
“Waday ohah baal'uh pun'ulgudo',
ya honogo' hiya ta mangun'unna ya un'a mangunud
ta idadaanay tatagu ta abulutonday ayam ay dida.†Mal. 3:1.
3 Hiyay mumbugaw an muntudtuduh nan mapulun an alyonay,
Ipaphodyuy owon Apu tu'u, mu hay aatyuy mipaphod.
Ya punlintigonyuy dalanona, mu hay aatyuy malintig!”‡Isa. 40:3.
4 At nipa'annung din nitudo' ti immuy hi John hinan mapulun, ya binonyaganay tatagu, ya inulgudnay mahapul an itutuyuday baholda ya mabonyaganda ta panginnilaan an inaliwan Apo Dios di baholda ta adina u'unnungon. 5 Ya do'ol di tataguh nan abablubabluy hinan Provinciad Judea ya ad Jerusalem an kapitulyunan immuy hidih wadan John ta donglonday ituduna. Ya waday numpangitutuyuh baholda, at numbonyagan John didah nan Wangwang an Jordan.
6 Ya hay inlubung John ya nan na'abol an nalpuh dutdut di kamilu,§Bahaom nan footnote di Mat. 3:4 ta innilaom di aat ten lubung John. ya hay imbalikisna ya nan up'up, ya hay gunna onon ya nan alig ya nan dudun.*Bahaom nan footnote di Mat. 3:4 ta innilaom di aat ten dudun. 7 Ya inulgudnah nan tatagun inalinay, “Waday mehnod ay ha"in an muntudtudu, mu nabagbagtu ya un ha"in an paddungnay adia' umdah himbutna. 8 Hay pamonyag'un da'yu ya hay danum, mu hay pamonyagnan da'yu ya nan Na'abuniyanan an Lennawa.”
Hay Nabonyagan Jesus†Mid mapto' ya na'at hidin 26 A.D., ya henen timpuy ma'alih Gutud di Nundadaanan Jesus.
(Mat. 3:13-17; Lk. 3:21-22; Jn. 1:29-34)
9 Heden gutud di nuntudtuduwan John ya nalpuh Jesus ad Nazareth hidih nan Provinciad Galilee, ya immuy hi wadan John ta numpabonyag hinan Wangwang an Jordan. 10 Ya unat goh nalpah hi Jesus an nabonyagan ya dimma'al hinan pingit di wangwang, ya intadunan de, ya tinangadnad abuniyan. Ya niluwat, ya nun'ohop din Na'abuniyanan an Lennawan ay balug di tigawna, ya numpattu' ay Hiya. 11 Ya wada din himmapit ad abuniyan an inalinay, “He"ay Imbaluy'un pohpohdo', at pa'idyamlao' He"a.”
Hay Natapngan Jesus‡Mid mapto' ya na'at hidin 26 A.D., ya henen timpuy ma'alih Gutud di Nundadaanan Jesus.
(Mat. 4:1-11; Lk. 4:1-13)
12 Ya nunnaudon din Na'abuniyanan an Lennawan nannag ay Jesus ta umuy hinan mapulun. 13 Ya napat di algaw di nihinanah di, at hiyay nanapngatapngan Satanas ay Hiya. Ya wah di goh di atap an animal an nunhituh nan mapulun, mu immuy nan a'anghel ta hinalimunandah Jesus.
Hay Nangayagan Jesus hinan Nahhun an Intudtuduwana§Mid mapto' ya na'at hidin 27 A.D., ya henen timpuy ma'alih Gutud di Nundongolan Jesus.
(Mat. 4:12-22; Lk. 4:14-15; 5:1-11)
14 Unat goh imbaluddah John hidid Judea ya tinaynan Jesus heden babluy ta numbangngad hinan Provinciad Galilee. Ya inul'ulgudnay aat di Maphod an Ulgud an nalpun Apo Dios, 15 ya inalinay, “Ad ugwan di gutud di pangipa'annungan Apo Dios hidin intulagna ti magadyuh di pumpapto'anah nan tatagu! At muntutuyu ayuh nan inatyun nappuhi ta du'gonyu ta adiyu ipidpidwa, ya kulugonyu nan Maphod an Ulgud an ul'ulgudo'!”
16 Ya unat goh mundaldallanan hi Jesus hinan pingit di Lobong an Galilee ya tinnigna han munhin'agin hi Simon ya han aginan hi Andrew an manidu'da. 17 Ya inalin Jesus ay diday, “Ma ayu ta mitnud ayun Ha"in ta puntamuo' da'yu ta umat hi nangamunganyuh nan ekan hinan lobong di pangamunganyuh nan tatagu ta kulugona'!” 18 Ya himbumagga ya tinaynanda din hidu'da ta inunudda Hiya.
19 Ya innayunan nundaldallanan hi na'amtang, ya tinnig Jesus goh han munhin'agin dana' Zebedee an da Jacob*Ta"on un nan ngadan an Jacob di nitudo' hinan hapit di iGreece hitu mu nibahhaw nan do'ol an translation di English ti intudo'day James. Bahaom nan introduction di Liblu an Jacob ta innilaom di gapuna. ay John an didan amin ay da amadan wah nan bangkan ep'ephodday hidu'da. 20 Ya unat goh tinnig Jesus dida ya inayagana dida goh, at tinaynanday udumnan linala'in wah nan bangkadan da amadan hi Zebedee ya nan linala'in bumo'la, ya inunuddah Jesus.
Hay Aat nan Lala'in Nahe'pan hinan Nappuhin Lennawa
(Lk. 4:31-37)
21 Immuy da Jesus ad Capernaum. Ya hinan mehnod an Habadu an ngilin di Hudyu ya immuy hi Jesus hinan himba'an di Hudyu, ya ente"anan nuntudtudu. 22 Ya manoh'adah din panudtuduna ti heden inatnan nuntudun dida ya adi umat hinan panudtudun nan mangitudtuduh nan Uldin di Hudyu ti ay ihunay un nabagtuy haadnan muntudu. 23 Ya hin'alina ya nuntu'u' din lala'in nahehe'pan an wah di, 24 ya inalinay, “Hay atom ay da'mi, Jesus an iNazareth? Dan immali'an mangubah ay da'mi? Inila' He"a ti He"ay na'ahhamad di ugalinan hennag Apo Dios!”
25 Ya inhingal Jesus an inalinay, “Dindinong'a, ya mala'ah'a enen tagu!” 26 Ya impagalewgew nan nappuhin lennawa din lala'i. Ya unat goh enlotnan nuntu'u' ya nala'ah.
27 Ya manoh'ada din tatagu, ya numbabaggaandan inaliday, “Goh nin di aat te? Un nin balbalu nan itudtudun ten tagu? Ay ihunay un nabagtuy haadna ti ta"on un nan dimunyu ya mandalona ay ya unudonday alyona, at mala'ahda!” 28 Ya nunnaud an niwa'at hinan abablubabluy hidid Galilee nan inulgud nan tataguh aat Jesus.
Hay Nangipa'adaogan Jesus hinan Dogoh di Tatagu†Mid mapto' ya na'at hidin 27 A.D., ya henen timpuy ma'alih Gutud di Nundongolan Jesus.
(Mat. 8:14-17; Lk. 4:38-41)
29 Unat goh nakak da Jesus hinan himba'an di Hudyu ya immuydah abung da Simon ay Andrew. Ya nitnud goh ay Hiya da Jacob‡Bahaom nan footnote di verse 19 ta innilaom di aat ten ngadan. ay John. 30 Ya wah dih nan kamanah inan ahawan Simon an lumahuy odolna, at inhudhudoldan Jesus di aatna ta okod Hiyah atona. 31 At immuy hi Jesus ay hiya, ya inodnanay ngamayna, ya binangona. Ya immadaog din dogohna, at induulana nan wan den abung.
32 Ya unat goh nahdom ya nun'iyuydan Jesus an amin din numpundogoh ya din nun'ahu'lungan hi dimunyu. 33 At na'amung an amin din tatagun den gettaw di abung hi awadan Jesus. 34 At impa'adaog Jesus din do'ol an numbino'ob'on di dogohda, ya nunla'ahna nan do'ol an nun'eh'op an dimunyu. Mu inhingalna ta adina pahapiton din dimunyu ti iniladan Hiyay Alin Pento' Apo Dios, ti adina pohdon un diday mangibaag.
Hay Nuntudtuduwan Jesus ad Galilee§Mid mapto' ya na'at hidin 27 A.D., ya henen timpuy ma'alih Gutud di Nundongolan Jesus.
(Mat. 4:23-25; Lk. 4:42-44)
35 Hidin nabiggat an Dumingguh timmalanu ya bimmangon hi Jesus, ya nakak enen abung, ya immuy an bimmataan hinan mid tagu ta nunluwalun Apo Dios. 36 Mu la'tot ya immuy da Simon ya nan i'ibbanan nanama' ay Hiya. 37 Ya unat goh inah'upanda ya inaliday, “An amin nan tatagu ya hamahama'on da'a!”
38 Mu tembal Jesus an inalinay, “Mahapul an umuy tu'u goh hinan nehegheggon an bababbabluy ti mahapul an mun'ul'ulguda' goh ay dida ti hiyaat unna' immali.” 39 Ya lene'od Jesus nan abablubabluy ad Galilee ta nuntudtuduh nan ahimbahimba'an di Hudyu, ya nunla'ahna din dimunyun nun'eh'op hinan tatagu.
Hay Nangipa'adaogan Jesus hinan Napalla'*Nan kalahin di palla' an nitudo' hinan Biblia ya hiyana nan malgom an dogoh di up'up.
(Mat. 8:1-4; Lk. 5:12-16)
40 Wada han napalla' an lala'in immuy ay Jesus, ya nunhippih inayungana, ya inal'alu'nan inalinay, “Abulutom ay ni' ya iyadaogmu tun dogoh'u.”
41 Ya inggohgohan Jesus hiya, at dinapana, ya inalinay, “Oo, pohdo', at umadaog'a!” 42 Ya himbumagga ya immadaog din dogohna.
43 Ya nunnaudon Jesus an nangipa'anamut ay hiya, mu inhamad inalin hiyay, 44 “Adim ahan ibaag heten na'at ay he"ah nan udumnan tatagu, mu eka ipattig nan odolmuh nan padi, ya empe'nongmuy onong an din intudun Moses hi aton ta panginnilaan di tatagu an immadaog din dogohmu.”†Lev. 14:1-32. 45 Mu immuy henen lala'in nangulgu'ulgud hi aat Jesus, at nunnaud an niwa'at, ya la'tot ya mid ah ohah babluy hi mabalin hi umayanah adi pannigan di tatagun Hiya ti gunda alulungan Hiyah unda tigon. At immuy nihinah nan lutan mid nunhitu, mu immuyda damdama ay Hiya din tatagun nalpuh nan numbino'ob'on an babluy.
*^ Mid mapto' ya na'at hidin 26 A.D.
†1:2 Mal. 3:1.
‡1:3 Isa. 40:3.
§1:6 Bahaom nan footnote di Mat. 3:4 ta innilaom di aat ten lubung John.
*1:6 Bahaom nan footnote di Mat. 3:4 ta innilaom di aat ten dudun.
†1:8 Mid mapto' ya na'at hidin 26 A.D., ya henen timpuy ma'alih Gutud di Nundadaanan Jesus.
‡1:11 Mid mapto' ya na'at hidin 26 A.D., ya henen timpuy ma'alih Gutud di Nundadaanan Jesus.
§1:13 Mid mapto' ya na'at hidin 27 A.D., ya henen timpuy ma'alih Gutud di Nundongolan Jesus.
*1:19 Ta"on un nan ngadan an Jacob di nitudo' hinan hapit di iGreece hitu mu nibahhaw nan do'ol an translation di English ti intudo'day James. Bahaom nan introduction di Liblu an Jacob ta innilaom di gapuna.
†1:28 Mid mapto' ya na'at hidin 27 A.D., ya henen timpuy ma'alih Gutud di Nundongolan Jesus.
‡1:29 Bahaom nan footnote di verse 19 ta innilaom di aat ten ngadan.
§1:34 Mid mapto' ya na'at hidin 27 A.D., ya henen timpuy ma'alih Gutud di Nundongolan Jesus.
*1:39 Nan kalahin di palla' an nitudo' hinan Biblia ya hiyana nan malgom an dogoh di up'up.
†1:44 Lev. 14:1-32.