5
Hay Namadangan Nehemiah hinan Nun'awotwot
Agguy nadnoy ya nidugah di lilin din linala'i an ta"on nan a'ahawadan dumalat nan gun aton nan i'ibbadan adadangyan an Hudyu. Ti nan udumna ya inaliday, “Do'ol amin hina"ama, at mahapulmiy do'ol hi bogah hi ononmi ta way atonmin adi mun'atoy!”
Ya inalin goh din udumnay, “Din gutud di batel ya impedonmiy payawmi, ya galdenmi, ya nan abungmi ta way ingginamih bogah hi inanmi!”
Ya inalin din udumnay, “Da'mi ya mahapul an umutang amih pihhu ta way pumbuwitmih*Hay alyonda ya nan alid Persia ya impa'amungnay 5 bilyon an palatan pihhu (unu US $100,000,000) hi hintawon an nalpuh buwit, ya manghan di impabangngadnah nan projects di tataguh nan aproviprovinciah pumpapto'ana ti unna ipahibug hanan palata ta mitalepondad Susa an kapitulyuna. Ya hidin nangabakan nan Alin hi Alexander an Nidugah an iGreece hinan iPersia ya inah'upanad Susa nan balitu' an nipo"oy an hay 309,091 an kiluy damotna, ya inah'upana goh hidi nan silver an hay 1,363,636 an kiluy damotna. Ya gapu ta gun ipo"oy nan alid Susa nan palatan pihhun ma'usal hinan ababbabluy hi pumpapto'ana at mid mapto' ya manghan di pihhuh usalon nan tatagu, at hiyaat un ngimminay balul di hinohhan mila'u an ma'alih inflation. Ya alyonda an waday 50% inflation hidin gutud din numpapto'an nan a'alid Persia. nan payawmi ya galdenmi! Da'mi ya Hudyu ami goh an umat ay dida, ya nan imbabaluymi ya undan adida maphod goh an umat hinan imbabaluyda? Mu anaad ta nan imbabaluymi ya mahapul an mihbutda, ya nan udumnan binabain imbabaluymi ya ninihbutda? Da'mi ahan ya mi'id ah abalinanmi ti nan payaw ya galdenmi ya binoltan di udumna!”
Ya unat goh dengngol'u nan nidugah an lilida ya ma'abbungota'. At hay ninomnom'uh ato' ya pinahiw'u din a'ap'apu ya din u'upihyal an inali' ay diday, “Anaad ta da'yu ya paligligatonyu nan tutulangyun dumalat hi numpatakapanyun didah unda umutang hi pihhuyu?”Paniaw hinan Hudyuh unda mumpatakap hinan ibbadan Hudyu (Ex. 22:25-27; Lev. 25:35-36; Deut. 23:19-20).
At impa'ayag'un amin din tatagu ta impanuhmiy lilida. Ya inali' di, “Pinadah tu'uy abalinan tu'u, at binangngad tu'u nan i'ibba tu'un nihbut hinan udumnan babluy hi awadan nan Hentil. Mu ad ugwan ya pilitonyu nan tutulangyun ila'uy odoldan da'yu!”Ay didan nawotwot an Hudyu ya mabalin an mumbalindah baal unu tagalan nan ibbanan Hudyu, mu paniaw ahan hi unda ila'uy odolda ta mumbalindah himbut (Lev. 25:39-42). Ya mapidway apaniawnah unda ila'uy odolda ta mumbalindah himbut di Hentil (Ex. 21:8). Ya din u'upihyal ya a'ap'apu ya agguyda himmaphapit ti iniladan immannung henen inatda.
Ya intuluy'un inali' di, “Nan inatyu ya nappuhi! Hay maphod ya hi Apo Dios di ita'ot tu'u, ya nan maphod di hiyay atonyu ta way aton nan binuhul tu'un Hentil an adi mamihul ay ditu'u! 10 Ti da'mih nan a'agi' ya nan puntamuo' ya impa'utanganmi goh nan tataguh pihhu ya ma'an, mu agguy ami numpatakap ay dida! At iyal'alu"un da'yu ta adi ayu goh mumpatakap! 11 At ad ugwan ya ipabangngadyun dida nan payawda, ya nan puntanomandah greyp ya olibo, ya umat goh hinan abungda. Ya ibangngadyu goh nan innalyun takap di pihhuyun impa'utangyun dida, ya nan ma'an, ya bayah, unu nan lana ta adiyu pahukat.”
12 Ya tembal din a'ap'apun inaliday, “Unudonmi nan inalim hi atonmi. At ibangngadmi nan innalmin dida, ya adimi goh ipabayad di takapna.”
At nunhapatao' din a'ap'apuh nan hinagang di papadi ta ipa'annungda nan intulagdan aton. 13 Ya yinagyag'u din inlulubung'u, ya inali' di, “Umat hituy aton Apo Dios an yagyagona goh di gina'un nan way adi mangat hinan intulagna ta mami'id nan gina'una!”
At inabulut an amin nan tatagun wah di, ya impabagtudah Apo Dios an inaliday, “Ipa'annungmin aton nan itulagmi.”§Unu amen hinan hapit di Hudyu. At hi Apo Dios di impabagtuda, ya impa'annungdan inat din intulagda.
Nan Ama'ahhimo' Nehemiah
14 Ma'innila an duwampulu ta han duway tawon hi nunhaada' hi gobelnadol hi ad Judah. Ya hay nangete"a' an nunhaad ya din miyaduwampuluh tawon an numpapto'an Artaxerxes an ali ta nangamung nuntulumpulu ta han duway tawona.*Unu hidin 445-433 B.C. Ya henen gutud di himpulu ta duway tawon ya ha"in ya nan i'ibba' ya agguymi inan din ma'an an midat ta onon nan gobelnadol. 15 Ya din nahhun an nunggobelnadol an nehnoda' ya pinaligatda nan tatagu ti gunda pabayad nan ononda ya nan bayah an inumonda an gunda mumbagah napat hi silver an pihhu. Ya ta"on nan u'upihyalda ya pinaligatda goh nan tatagu. Mu hi Apo Dios di e'gona', at adi umat hinay inat'u. 16 Ya inat'un amin di abalina' an nangipapto' hinan allup, ya mi'id ah lina'ua' hi banoh'u. Ya an amin nan tatagu' ya niddumdan ni'tamun nangiyammah nan allup. 17 Ya hay inat'u goh ya abigabigat ya gun'u pinangan nan hinggahut ta han naleman tatagun ibbamin Hudyu ya nan a'ap'apuda, ya agguy nibilang nan tatagun mangilin nalpuh nan udumnan babluy hinan nunlene'woh. 18 Ya abigabigat ya gunna' numpapaltih ohay baka, ya onom hinan mi'id di ganitnan kalnilu, ya do'ol di manu'. Ya nan gun miyapuluy algaw ya gun'u idat di numbino'ob'on an do'ol hi bayah ta inumonda. Ya ta"on un at hinay ma'at ya agguy'u innal nan midat ay ha"in an gobelnadol ti inila' an maligatan nan tatagu.
19 At nunluwalua' ay Apo Dios an inali' di, “Nomnomom ni' tun maphod an nan ina'inat'uh nan tatagu!”

*5:4 Hay alyonda ya nan alid Persia ya impa'amungnay 5 bilyon an palatan pihhu (unu US $100,000,000) hi hintawon an nalpuh buwit, ya manghan di impabangngadnah nan projects di tataguh nan aproviprovinciah pumpapto'ana ti unna ipahibug hanan palata ta mitalepondad Susa an kapitulyuna. Ya hidin nangabakan nan Alin hi Alexander an Nidugah an iGreece hinan iPersia ya inah'upanad Susa nan balitu' an nipo"oy an hay 309,091 an kiluy damotna, ya inah'upana goh hidi nan silver an hay 1,363,636 an kiluy damotna. Ya gapu ta gun ipo"oy nan alid Susa nan palatan pihhun ma'usal hinan ababbabluy hi pumpapto'ana at mid mapto' ya manghan di pihhuh usalon nan tatagu, at hiyaat un ngimminay balul di hinohhan mila'u an ma'alih inflation. Ya alyonda an waday 50% inflation hidin gutud din numpapto'an nan a'alid Persia.

5:7 Paniaw hinan Hudyuh unda mumpatakap hinan ibbadan Hudyu (Ex. 22:25-27; Lev. 25:35-36; Deut. 23:19-20).

5:8 Ay didan nawotwot an Hudyu ya mabalin an mumbalindah baal unu tagalan nan ibbanan Hudyu, mu paniaw ahan hi unda ila'uy odolda ta mumbalindah himbut (Lev. 25:39-42). Ya mapidway apaniawnah unda ila'uy odolda ta mumbalindah himbut di Hentil (Ex. 21:8).

§5:13 Unu amen hinan hapit di Hudyu.

*5:14 Unu hidin 445-433 B.C.