11
Ya pan-ap-apuan alin patul di Egypt niya patul di Syria
1 Intuluy etan ni anghel hu pinhed tun e-helen ni hi-gak et kantuy “Meippalpu eman ni lapun toon ni pan-ap-apuan Darius di Medes, et ingganah ni nunya, ey hi-gak kamemabbaddang ni hi-gatu. 2 Makulug huyyan e-helen kun hi-gam. Wadaddalli hu tellun patul ni manhuluhulul ni man-ap-apud Persia et han ali wada etan meikka-pat ni patul *11:2 Huyyan meikka-pat ni patul ey hi Serses. Ang-ang yu hu Esther 1:1. ni kekekkeddangyanan ni hi-gadan emin. Et-eteng ali hu kabaelan tu tep ya humman ni kinedangyan tu, et ippatna tullin gubbaten hu bebley di Greece.
3 Wadalli dama hu hakey ni patul ni mampatul di Greece e et-eteng ali dama hu kabaelan tu, †11:3 Huyyan patul ey hi Alexander e nandingngel ni patul. et emin ali etan pinhed tu ey ippahding tu. 4 Nem lektattulli et man-e-pat ni megennadwa humman ni bebley di Greece ni nampatulan tu, et wadaddalli hu epat ni patul ni meihhullul ni hi-gatu. Nem humman idallin epat ni patul ey eleg dalli han-ingngeh kabaelan tu, niya hin-appil ali hu kelpuan da. Tep me-kal di nan-ap-apuan tu et yadda beken ni helag tu hu man-ap-apu.
5 Yalli hakey ida etan ni epat ni patul ey hi-gatulli hu mampatul di Egypt. ‡11:5 Huyyan patul ey hi Ptolemy Soter. Et-eteng ali hu kabaelan tu, nem wadalli etan e-etteng kabaelan tun ap-apuddan sindalu tun la-pahan tulli humman ni patul, et hi-gatulli §11:5 Ya ngadan nunyan ap-apu ey hi Seleucus Nicator. hu man-ap-apud daddakkel ni bebley di diman Egypt. 6 Entannit melebbah ali hu pigan toon et umlaw ali etan patul di Egypt et an mekiggayyum etan ni patul di Syria *11:6 Ya patul di Syria nunyan tsimpuh ey hi Antiochus. et peahwa tulli etan hu u-ungnga tun biid †11:6 Ya ngadan nunyan bii ey hi Bernice. u-ungnga etan ni patul di Syria, ma-lat wada inna-nu tun panhimbabaddangan da. Man-ahwaddalli humman ni u-ungnga da, nem ya etan hummangan dan panhimbabaddangan da ey umpappeg ali, tep petteyen dallidman Syria etan bii, anin ya ahwa tu niya u-ungnga da, niyadda etan bega-en tud Egypt ni nekilaw ni hi-gatud Syria.
7 Nem wadalli hu meihhullul ‡11:7 Yalli meihhullul nan Bernice ey ya agin Ptolemy III. ni mampatul di Egypt ni melpud pamilyah ni nahlagan nunman ni bii. Gubbaten tulli etan patul di Syria et hegepen tu, et apputen tu. 8 Ey i-anemut tud Egypt etan ida kinapya dan i-ingngeh ni dios dad Syria, anin idan balituk ni duyu niya basuh ni daka ussalan daka penaydayawin dios da. Umlinggep ali humman ni bebley ni pigan toon. 9 Nem ippatnalli mewan etan ni patul di Syria §11:9 Ya patul di Syria nunyan tsimpuh ey hi Seleucus Callinicus. Beken ni hi-gatu etan patul e hi Antiochus e nengadan di verse 6. ni gubbaten hu Egypt, nem meapput ali. 10 Nem mambabaddang idalli etan lalakkin u-ungngan patul di Syria et mandaddan idan hantapug ni sindalu et lumaw idan mengubbat mewan ni Egypt. Ya hakey *11:10 Huyyan hakey ni u-ungngan patul ey hi Antiochus e nandingngel. Hi-gatulli hu meihhullul nan ametun mampatul. ni hi-gada ey ippangulu tudda sindalu tun an mekiggubbat et bahbahen da hu tuping ni luhud ni bebley ni buhul da. Heniddalli na-let ni elwang e eleg mabalin ni mela-het. 11 Nem nemahhig ali bunget ni patul di Egypt †11:11 Ya patul di Egypt nunyan tsimpuh ey hi Ptolemy Philopater. et ippangulu tudda sindalu tu et da gubbaten etan patul di Syria ‡11:11 Ya patul di Syria nunyan tsimpuh ey hi Antiochus III. Ya hakey mewan ni ngadan tu ey hi Antiochus e nandingngel. niyadda etan hantapug ni sindalu tu et apputen tudda. 12 Mampahhiyyalli humman ni patul di Egypt ni pengapputan tuddan nunman ni hantapug ni sindalud Syria, nem nekemtang ni ebuh hu pan-am-amlengan tu. 13 Tep mambangngad hu patul di Syria et tu iddaddan hu daddakkel ni peteg ni sindalu tu nem yadda la nekigubat nunman niya paka-iddaddan dallin emin hu daka ussalad gubat et han ida lumaw mewan ni an mengubbat ni Egypt.
14 Dakel idallin nunman hu tuud Egypt ni eleg meminhed etan ni patul §11:14 Ya patul di Egypt nunyan tsimpuh ey ya etan meikkelliman Ptolemy. et ippatna dan ngenghayen humman ni patul da. Niya wadaddalli edum mu e Daniel, ni helag Israel ni mangngenghay, et ippatna dallin gubbaten humman ni patul di Egypt, tep ya ang-angen dad i-innep da, nem meapput idalli. 15 Ippaddih idallin sindalud Syria *11:15 Ya patul di Syria nunyan tsimpuh ey hi-gatu metlaing etan Meikkatlun Antiochus. ni nunman hu da penggepan etan ni hakey ni bebley ni nehammad hu luhud tud nanlinikweh ni sinekup ni Egypt. Endilli kabaelan idan sindalud Egypt ni mekiggubbat ni hi-gada et meapput ida. Anin ida etan ni kelalla-ingan ni sindaludman et endilli hu kabaelan dan mekihhangga. 16 Et humman ni patul di Syria ey pehding tulli hu hipan pinhed tu, tep endi hu menanggan hi-gatu, et anin alin bebley nan Apu Dios et illagat tun i-e-dum di nan-ap-apuan tu.
17 Mamplennuh ali mewan ni an mengubbat idan sindalud Egypt. Et peahwa tulli hakey ni u-ungnga tun bii †11:17 Ya ngadan nunyan biin u-ungngan Antiochus ey hi Cleopatra. di patul di Egypt ‡11:17 Huyyan patul di Egypt ey hi-gatu metlaing etan patul di verse 14. ma-lat talamen tu et sakupen tun emin hu bebley diman. Nem eleg ali um-amnu humman ni pinhed tun pehding. 18 Entanni mewan ey gubbaten tuddalli hu nambebley di gilig ni baybay et sekkupen tu hu dakel ni bebley diman. Nem wadalli etan hakey ni ap-apud edum ni bebley ni mengapput ni hi-gatu, et humman ali pappeg ni pampahhiyaan tu. 19 Mambangngad di Syria humman ni patul et umlaw etan di bebley tun nehammad luhud tu, nem meapput ali, et humman ali kepappegan ni biyag tu.
20 Wadalli mewan hu meihhullul §11:20 Huyyan meihhullul nan Antiochus e nandingngel ey ya etan meikka-pat ni Seleucus Philopater. ni mampatul di Syria e mandalen tulli hakey ni opisyal tu et panliligat tuddalli hu tuu tu, tep peetteng tu hu bayad ni buwis da ma-lat i-dum tud kinedangyan tu. Nem nekemtang alin ebuh hu pan-ap-apuan tu humman ni patul, tep mettey, nem beken ni yad gubat hu ketteyyan tu.”
Ya etan kelallawwahan ni patul di Syria
21 Intuluy etan ni anghel etan tuka pan-e-hela et kantuy “Yalli etan meihhullul ni patul di Syria ey lawah alin peteg. *11:21 Huyyan lawah ni patul ey hi Antiochus Epiphanes. Endi lebbeng tun an mampatul, tep endi hu an nampatul ni aammed tu. Nem impampinilliw tu hu nampatulan tu niya nansinallam tu. 22 Emin idalli etan eleg um-unud di pinhed tu ey pepettey tuddan emin. Anin etan Eta-gey ni padin Apu Dios et pepettey tu. 23 He-ulen tuddalli etan ap-apud edum ni bebley ni pekitbalan tu et meihhammad pan-ap-apuan tu, anin ni hahhakkey ida kamengu-unnud ni hi-gatu. 24 Endilli maptek ni tu ginubat ida hu kekeddangyan ni bebley et pehding tulli hu eleg han-ipahding ni anin hakey idan aammed tun nunman. Emin ali etan kinedangyan ni pan-ellan tud gubat ey ebuh ida etan kamengu-unnud ni hi-gatun iddawtan tu. Ipplanuh tullin gubbaten hu nangkehammad ni neluhud ni bebley, nem anggegannulli ey mepappeg humman ni tuka pehpehding.
25 Mandaddan alin hantapug ni sindalu tu et tu gubbaten hu patul di Egypt. Iddaddan ali dama etan ni patul di Egypt hu hantapug ni sindalu tun mekiggubbat idan iSyria, nem meapput ali humman ni patul di Egypt. 26 Tep mehe-ul ali et pehding tudda hu nangkeihlan kaittugun idan opisyal ni kaumtugun ni hi-gatu, et mangkettey idalli humman ni hantapug ni sindalu tu. 27 Ippatnaddallin nunman e dewwan patul ni man-ungbal et ihummangan da hu panyaggudan da, nem endi tu pambalbalinan humman, tep wadalli hakkey ni hi-gada ey man-ittek. Et endilli an um-amnun planuh da, tep implanuh dedan law nan Apu Dios hu meippahding. 28 I-anemut nunman ni patul di Syria hu dakel ni kinedangyan idan iEgypt ni inla tud gubat. Ya lan pambangngadan tu ey pehding tu kabaelan tun memahbah ni kapengullug idan tutu-un Apu Dios di Israel.
29 Mandaddan ali mewan humman ni patul di Syria et tu gubbaten hu Egypt, nem hin-appil ali law hu meippahding e beken ni heni lan nunman. 30 Tep um-alidda etan nampambapor ni sindalud Rome ni an mengubbat ni hi-gatu et umtakut. Yan pambangngadan tu la ey imma-ma tu law bunget tuddan tutu-un Apu Dios, tep ya neapputan tu. Niya peang-ang tu binabbal tuddan nengiwalleng ni daka pengullug nan Apu Dios.
31 Yadda etan edum ni sindalu tu, ey yalli lawah ni kapanliwwasi hu da pehpehding di Tempol niya pesikked da etan kapan-appisin kewa-wa-wa et ihhullul tun ihha-ad di bawang ni Tempol etan anggebe-hel ni peteg nan Apu Dios. †11:31 Daniel 12:11, ya Matthew 24:15, et ya Mark 13:14. 32 He-ulen tuddalli etan iIsrael ni nengiwalleng ni daka pengullug nan Apu Dios et hi-gatu hu u-unnuden da, nem emin ida etan nehammad daka pengullug ey mekihhanggaddan hi-gatu.
33 Emin idalli etan nelaing niya nenemneman ni kamengipappangnguluddan helag Israel ey tuttudduan dalli hu dakel ni tutu-u. Nem mangkettey idalli hu edum ni hi-gadan pekiggubbatan da. Metekkew hu hipan limmun edum, panggihheben dadda edum, anin ni nanengtun mategudda, niya meikkellabut hu edum. 34 Dakel ali hu panliggatan idan kamengullug nan Apu Dios, nem hahakkey idalli hu makulug ni umbaddang ni hi-gada, tep ma-nut dakel idalli hu mei-dum ni hi-gada, nem hinkukkullugan dallin ebuh, tep ya annel dan ebuh hu daka ipapaptek. 35 Dakel idalli mangkettey etan idan kamengipappangnguluddan kamengullug, nem ya pambalinan tu humman ey keihhammadan ni kapengullug ni dakel ni tuu. Mengmenglaw ali hanneyan meippahding ingganah medettengan etan gintud nan Apu Dios ni kepappegan ni emin.
36 Humman ni patul di Syria ey mampahhiyyalli, tep ibbilang tulli annel tun eta-ta-gey nem yadda etan nambakbaklang ni dios, anin ni hi Apu Dios, e Keta-ta-geyyan di emin. Emin ali etan pinhed tu ey ippahding tu ingganah mepappeg hu bunget nan Apu Dios idan tutu-u tu, tep huyya dedan implanuh nan Apu Dios ni meippahding. 37 Humman ni patul di Syria ey endilli law ibbilang tun dios tun daydayawen tu, tep inwalleng tuddan emin. Anin idan dios ni dinaydayaw idan aammed tu niyadda etan dios ni kadaydayawaddan kabiibii ey eleg tudda daydayawa. Tep tuka ibbilang hu annel tun eta-ta-gey nem yadda humman ni dios. 38 Yalli daydayawen tu ey ya etan dios ni kamengippaptek idan nehammad ni luhud da. Et i-appitan tullin balituk, ya silber niyadda etan nangkebalol ni gamgam humman ni dios ni eleg ni hekey daydayawen idan aammed tu. 39 Humman idallin dios ni edum ni bebley hu iddinel tu, et gubbaten tuddalli hu tutu-un nangkehammad luhud ni bebley da et apputen tudda. Emin idalli etan tuun mengu-unnud ni hi-gatu ey ihha-ad tuddad eta-gey ni saad niya iddawtan tuddan puyek.
40 Yallin ngannganih ni kepappegan ni pan-ap-apuan tu humman ni patul di Syria, ey um-alilli mewan etan patul di Egypt ni an mengubbat ni hi-gatu. Nem henilli pewek ni mekiggubbat et ihhangga tullin hi-gada hu hantapug ni sindalu tun nampangkebayyu, yadda nampangkalesa niyadda etan nampambapor. Henilli etan ni dillu, e eleg mabalin ni mela-het hu kei-ingngehan ni pehding tun mengubbat ni dakel ni bebley. 41 Anin ni ya bebley idan helag Israel et gubbaten tu et petteyen tuddalli kalibulibun tuudman. Nem umbebsik idalli hu iEdom, yadda iMoab niyadda metdaan ni iAmmon. 42 Sekkupen tulli dakel ni bebley, et anin ni Egypt et meilleggat. 43 Pan-ellan tullin emin hu balituk niya silber di Egypt, niya kumpulmih ni nangkebalol ni gamgam da. Anin ni ya Libya niya Ethiopia et sekkupen tudda. 44 Nem wadalli dedngelen tun tekkutan tun melpud appit ni kasimmilin aggew niyad north, et humman ali umhulun ni pengillepputan tun tu pengubbatan ni kebebbebley et dakel alin peteg petteyen tun tutu-u. 45 Pebehwat tulli ni-ngangu mewan hu et-eteng ni kampu tu etan di nambattanan ni baybay niyad duntug ni inehnengan ni Tempol Apu Dios. Yadman ali hu kepappegan ni biyag tu e endi memaddang ni hi-gatu.”
*11:2 11:2 Huyyan meikka-pat ni patul ey hi Serses. Ang-ang yu hu Esther 1:1.
†11:3 11:3 Huyyan patul ey hi Alexander e nandingngel ni patul.
‡11:5 11:5 Huyyan patul ey hi Ptolemy Soter.
§11:5 11:5 Ya ngadan nunyan ap-apu ey hi Seleucus Nicator.
*11:6 11:6 Ya patul di Syria nunyan tsimpuh ey hi Antiochus.
†11:6 11:6 Ya ngadan nunyan bii ey hi Bernice.
‡11:7 11:7 Yalli meihhullul nan Bernice ey ya agin Ptolemy III.
§11:9 11:9 Ya patul di Syria nunyan tsimpuh ey hi Seleucus Callinicus. Beken ni hi-gatu etan patul e hi Antiochus e nengadan di verse 6.
*11:10 11:10 Huyyan hakey ni u-ungngan patul ey hi Antiochus e nandingngel. Hi-gatulli hu meihhullul nan ametun mampatul.
†11:11 11:11 Ya patul di Egypt nunyan tsimpuh ey hi Ptolemy Philopater.
‡11:11 11:11 Ya patul di Syria nunyan tsimpuh ey hi Antiochus III. Ya hakey mewan ni ngadan tu ey hi Antiochus e nandingngel.
§11:14 11:14 Ya patul di Egypt nunyan tsimpuh ey ya etan meikkelliman Ptolemy.
*11:15 11:15 Ya patul di Syria nunyan tsimpuh ey hi-gatu metlaing etan Meikkatlun Antiochus.
†11:17 11:17 Ya ngadan nunyan biin u-ungngan Antiochus ey hi Cleopatra.
‡11:17 11:17 Huyyan patul di Egypt ey hi-gatu metlaing etan patul di verse 14.
§11:20 11:20 Huyyan meihhullul nan Antiochus e nandingngel ey ya etan meikka-pat ni Seleucus Philopater.
*11:21 11:21 Huyyan lawah ni patul ey hi Antiochus Epiphanes.
†11:31 11:31 Daniel 12:11, ya Matthew 24:15, et ya Mark 13:14.