Amiija ga Yɨɨsu kʉkɨgʉrʉ
5
(5:1–7:29)
Amiija ga Yɨɨsu igʉrʉ wʉ ʉrʉbhangʉ nɨ ɨnyaakʉ
(Ruuka 6:20‑23)
1 Mmbe, hanʉ Yɨɨsu aarʉʉzɨ amaribhita ga abhaatʉ, akatiira kʉkɨgʉrʉ, akiikara, abhɨɨga bhaazɨ bhakaja kwawe. 2 Neho akatanga kubhiija,
3 “Hakɨrɨku bhanʉ bhiiyɨzɨ kʉbha bhanu ubhwɨndi na Mungu,
kʉ kʉbha ʉbhʉtɨmi bhwa mwisaarʉ ubhwabhʉ.
4 Hakɨrɨku bhanʉ bharumikirɨ,
kʉ kʉbha Mungu arabhiibhisirirya.
5 Hakɨrɨku abhanyʉʉhu,
kʉ kʉbha bharagabha ɨɨsɨ yʉʉsi.*Rora Zabhuri 37:11.
6 Hakɨrɨku bhɨ ɨnzara ne enyoota yo okokora ge eheene,†Okokora ge eheene, ʉbhʉgaruri ʉbhʉndɨ bhʉratʉra kʉbha, bhanʉ bhanɨ ɨnzara ne enyoota yo okorora eheene ya Mungu.
kʉ kʉbha Mungu arabhiigutya.
7 Hakɨrɨku bhɨ ɨbhɨgʉngi,
kʉ kʉbha ebho bhararorerwa ɨbhɨgʉngi.
8 Hakɨrɨku bhu umwʉyʉ umwɨrʉ,
kʉ kʉbha bhararora Mungu.
9 Hakɨrɨku abhiigwanʼya bha abhaatʉ,
kʉ kʉbha bharabhirikirwa abhaana bha Mungu.
10 Hakɨrɨku bhanʉ bhakʉnyaakibhwa igʉrʉ we eheene,
kʉ kʉbha ʉbhʉtɨmi bhwa mwisaarʉ nu‑bhwabhʉ.
11 “Hakɨrɨku imwɨ hanʉ abhaatʉ bhakʉbhatʉka, bhakʉbhanyaacha na kʉbhasaayɨra ʉbhʉbhɨ bhwa zeteemwa zʉʉsi igʉrʉ waanɨ. 12 Muhiitɨ kʉbha ɨbhu nɨmbu abhaatʉ bhaarɨ bhakʉnyaacha abharʉʉtɨrɨri bhanʉ bhaareho ɨkarɨ. Mozomerwe na kuriiryata bhʉkʉngʼu, kʉ kʉbha Mungu abhatɨɨrɨɨrɨ ʉmʉbhanʉ mʉkʉrʉ mwisaarʉ.
Abhahɨmba bha Yɨɨsu bhaangɨ ʉmʉʉnyʉ nu ubhwɨrʉ
(Maaroko 9:50; Ruuka 14:34‑35)
13 “Imwɨ nɨ‑mʉʉnyʉ kʉʉsɨ. Nawe guriibhuryɨ ʉbhʉsambaruku bhwagwɨ, gʉratuurirwa kɨgʉrʉkɨ korereke gozome naatu? Gʉtakwenderwa kʉrʉnga kegero chʉchʉsi, kʉgayo gʉrataashwa igʉtʉ na kʉtazwa na abhaatʉ.
14 “Imwɨ ni‑bhwɨrʉ kʉʉsɨ. Ʉrʉbhɨri rʉnʉ rwʉmbakirwɨ kʉkɨgʉrʉ, rʉtakʉtʉra kubhisa ubhwɨrʉ bhwaku. 15 Naatu, abhaatʉ bhatakwacha ɨkɨmʉrɨ bhakikundikiryɨ na rihʉʉzʉ. Nawe bhahaakɨtʉʉra igʉrʉ wɨ ɨkɨkʉngʉ, korereke kɨmʉrɨkɨ bhʉʉsi bhanʉ bhari munyumba. 16 Ɨbhuɨbhu, ubhwɨrʉ bhwanyu bhoreenderwa bhʉmʉrɨkɨ kʉbhaatʉ, korereke bharore amahocha gaanyu amazʉmu, bhagʉngɨ Wuusʉ wa mwisaarʉ.
Amiija igʉrʉ wi imigirʉ ja Musa
17 “Mʉtakina kʉbha niizirɨ kuruushaho imigirʉ ja Musa,‡Musa. Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora Ikiniibhasa. hamwɨ ganʉ gaagambirwɨ na abharʉʉtɨrɨri. Nitiizirɨ kuruushaho, nawe kokora na kuhicha amaheene gaaku. 18 Nɨrabhabhʉʉrɨra amaheene, kuhika hanʉ risaarʉ ni icharʉ bhikurweho, katareeho kangʼana hamwɨ kaandɨkʉ kasuuhu ki imigirʉ kanʉ kakuruusibhwaho kuhika gʉʉsi gahikɨ. 19 Ʉmʉʉtʉ wʉwʉʉsi wʉnʉ araangɨ nʉʉrʉ umugirʉ gʉmwɨ umusuuhu kʉkɨra ɨgɨndɨ, na kwija abhandɨ bhakorebhu, wuyo atakʉbha na bhwera mʉbhʉtɨmi bhwa mwisaarʉ. Nawe wʉwʉʉsi wʉnʉ akugigwata na kwija abhandɨ bhakorebhu, wuyo arabha ʉmʉkʉrʉ mʉbhʉtɨmi bhwa mwisaarʉ. 20 Mmbe, nɨrabhabhʉʉrɨra, arɨɨbhɨ eheene yaanyu ɨtakʉkɨra ya Abhafarisaayo na ya abhiija bhi imigirʉ ja Musa, mʉtakusikɨra zee mʉbhʉtɨmi bhwa mwisaarʉ.
Amiija igʉrʉ wʉ ʉbhʉrʉrʉ
(Ruuka 12:57‑59)
21 “Mwigwirɨ umugirʉ, chɨmbu abhaatʉ bhɨ ɨkarɨ bhaabhuuriirwɨ, ‘Utiita!§Rora Kʉhʉrʉka 20:13. Ʉmʉʉtʉ wʉwʉʉsi wʉnʉ akwita ʉmʉkɨndichazɨ, areenderwa atinirwɨ.’ 22 Nawe inyɨ nɨrabhabhʉʉrɨra, ʉmʉʉtʉ wʉwʉʉsi wʉnʉ akwigatanɨra ʉmʉkɨndichazɨ, areenderwa kutinirwa. Wʉwʉʉsi wʉnʉ akʉtʉka ʉmʉkɨndichazɨ na komorega, areenderwa atinirwɨ ni ichandarʉ. Na wʉwʉʉsi wʉnʉ akʉbhʉʉrɨra ʉmʉkɨndichazɨ mogeege, areenderwa korekerwa momorero gwa nyaari!*Nyaari. Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora Ikiniibhasa.
23 “Mmbe, ʉraahuruchɨ ikimweso†Ikimweso. Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora Ikiniibhasa. ahagero hu ukuhurukirya ikimweso, akʉmara ʉkahiita kʉbha ʉtaamɨɨnʼyɨ nʉ ʉmʉkɨndichazʉ, 24 tiga ikimweso chazʉ mʉbhʉtangɨ bhwa ahagero hu ukuhurukirya ikimweso, nuujɨ hinga wiigwanɨ nawe. Neho ʉgarʉkɨ uhuruchɨ ikimweso chazʉ.
25 “Na arɨɨbhɨ ʉmʉkʉgambi arakuhira kumutiniri, wiigwanɨ nawe bhwangʉ mʉkɨɨrɨ mʉnzɨra. Ɨrɨɨtamɨbhu, arakuhicha kumutiniri. Nu umutiniri wuyo arakuhira kumusirikarɨ, korereke akusikiryɨ mokebhoho. 26 Nɨrakʉbhʉʉrɨra amaheene, ʉtakurwa muyo kuhika hanʉ ʉkʉmara kʉrɨha isiirɨ yʉʉsi!
Amiija igʉrʉ wʉ ʉbhʉsɨbhɨɨti
27 “Mwigwirɨ umugirʉ gʉnʉ gwagambirwɨ kʉbha, ‘Ʉtasebheeta!’‡Rora Kʉhʉrʉka 20:14. 28 Nawe inyɨ nɨrabhabhʉʉrɨra, umusubhɨ wʉnʉ akorora ʉmʉkari kwa kumwigomba, amarirɨ kosebheeta nawe mumwʉyʉ gwazɨ. 29 Mmbe, arɨɨbhɨ iriisʉ ryazʉ ryu ubhuryʉ rɨragirya okore ʉbhʉbhɨ, ryihɨ ʉrɨtaashɨ kore. Nɨ‑hakɨrɨku usikɨrɨ mʉbhʉhʉru bhwa kemerano na riisʉ rɨmwɨ, kʉkɨra kʉbha ni ibhiimʉ bhyʉsi na ʉkataashwa momorero gwa nyaari. 30 No okobhoko kwazʉ ku ubhuryʉ kʉragirya okore ʉbhʉbhɨ, ʉkʉtɨnɨ ʉkʉtaashɨ kore. Nɨ‑hakɨrɨku usikɨrɨ mʉbhʉhʉru bhwa kemerano no okobhoko kʉmwɨ, kʉkɨra kʉbha na amabhoko abhɨrɨ na ʉkarekerwa momorero gwa nyaari.
Amiija igʉrʉ wʉ ʉkʉtaana nʉ ʉmʉkari
(Mataayo 19:9; Maaroko 10:11‑12; Ruuka 16:18)
31 “Na mwigwirɨ umugirʉ gʉnʉ gwagambirwɨ kʉbha, ‘Ʉmʉʉtʉ wʉnʉ akʉtaana na mʉkaazɨ, amohe ɨnyarʉbha yʉ ʉkʉtaana.’§Rora Amahiityʉ gi Imigirʉ 24:1. 32 Nawe inyɨ nɨrabhabhʉʉrɨra, ʉmʉʉtʉ wʉnʉ akutiga mʉkaazɨ, ɨtarɨ igʉrʉ wɨ ɨtaarʉ, arakora ʉmʉkari waazɨ kʉbha musimbɨ. Na wʉwʉʉsi wʉnʉ araakwɨrɨ ʉmʉkari wʉnʉ atigirwɨ, wʉʉsi nɨ‑mʉsɨbhɨɨti.
Amiija igʉrʉ wu ukwirahɨra
33 “Mwigwirɨ umugirʉ, chɨmbu abhaatʉ bhɨ ɨkarɨ bhaabhuuriirwɨ, ‘Mutiirahɨra ʉrʉrɨmɨ, nawe mokorere Ʉmʉkʉrʉ gʉʉsi ganʉ mwirahiirɨ.’*Rora Abharaawi 19:12; Ʉkʉbhara 30:2; Amahiityʉ gi Imigirʉ 23:21. 34 Nawe inyɨ nɨrabhabhʉʉrɨra, mʉtagema kwirahɨra! Mutiirahɨra nʉʉrʉ kwa risaarʉ, kʉ kʉbha necho ikitumbɨ chɨ ɨkɨtɨmi cha Mungu. 35 Hamwɨ mutiirahɨra kʉʉsɨ yɨnʉ, kʉ kʉbha neho hʉ ʉkʉtʉʉra amagʉrʉ gaazɨ. Mutiirahɨra nʉʉrʉ kʉrʉbhɨri rwa Yɨrusarɨɨmu, kʉ kʉbha nerwe ʉrʉbhɨri rwʉ Ʉmʉtɨmi ʉmʉkʉrʉ, Mungu. 36 Naabha mutiirahɨra kumitwɨ janyu, kʉ kʉbha mʉtakʉtʉra kuchʉra nʉʉrʉ uruzwɨrɨ rʉmwɨ rʉbhɨ rwɨrʉ hamwɨ rwirabhuru. 37 Arɨɨbhɨ muriisirirya ‘Hee,’ ɨbhɨ amaheeneheene, arɨɨbhɨ mʉraanga ‘Zɨyi,’ ɨbhɨ maheene zɨyi. Amangʼana agandɨ ganʉ mukwongera, gararwa kʉmʉbhɨ, Shɨtaani.
Amiija igʉrʉ wʉ ʉkʉrɨhanʼya isiirɨ
(Ruuka 6:29‑30)
38 “Mwigwirɨ umugirʉ gʉnʉ gwagambirwɨ kʉbha, ‘Iriisʉ kwi iriisʉ, ni iriinʉ kwi iriinʉ.’†Rora Kʉhʉrʉka 21:24; Abharaawi 24:20; Amahiityʉ gi Imigirʉ 19:21. 39 Nawe inyɨ nɨrabhabhʉʉrɨra, mʉtarɨhanʼya amabhɨ ʉmʉʉtʉ wʉnʉ abhakʉrɨɨrɨ amabhɨ. Nawe ʉmʉʉtʉ areekoteme kʉʉrʉsa rwu ubhuryʉ, muchʉrɨrɨ nʉ ʉrʉndɨ. 40 Nʉ ʉmʉʉtʉ arɨɨkʉgambɨ korereke agege ɨshadi yaazʉ, mutigɨrɨ nɨ ɨkabhuuti.‡Rora Kʉhʉrʉka 22:26‑27; Amahiityʉ gi Imigirʉ 24:12‑13. 41 Arɨɨbhɨ ʉmʉʉtʉ arɨɨkʉhatɨkɨ kogega umurigʉ gwazɨ kuhika kogenda matambʉka kɨkwɨ kɨmwɨ, awɨ nuujɨ nawe matambʉka bhɨkwɨ bhɨbhɨrɨ. 42 Ʉmʉʉtʉ araakʉsabhɨ ekegero, mohe. Nʉ ʉmʉʉtʉ arɨɨsabhɨ omokopeshe, ʉtamwima.
Amiija igʉrʉ wʉ ʉkʉsɨɨga abhabhisa
(Ruuka 6:27‑28, 32‑36)
43 “Mwigwirɨ yagambirwɨ kʉbha, ‘Ʉmʉsɨɨgɨ nyarʉbhɨri waazʉ,§Rora Abharaawi 19:18. na ubhiihirirwɨ umubhisa waazʉ.’ 44 Nawe inyɨ nɨrabhabhʉʉrɨra, mʉbhasɨɨgɨ abhabhisa bhaanyu, na mʉbhɨ mʉrasabhɨra bhanʉ bhakʉbhanyaacha. 45 Mmbe, mokorebhu, korereke mʉbhɨ ncha Wuusʉ wa mwisaarʉ. Ewe ahaabhanzɨra iryʉbha abhaatʉ abhazʉmu na abhabhɨ. Na ahaatwekerya imbura abhaatʉ bhe eheene na bhanʉ bhataana eheene. 46 Nangʉ mʉraasɨɨgɨ bhanʉ bhabhasɨɨgirɨ abheene, mʉrabhona bhwerakɨ? Nʉʉrʉ abhabhɨ ncha abharihya bha rigʉʉti*Abharihya bha rigʉʉti. Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora Ikiniibhasa. bhʉʉsi bhahaakorabhu. 47 Na arɨɨbhɨ mʉrakeerya abhakɨndichanyu abheene, mʉrabha mʉrakora ingʼanakɨ rɨnʉ rɨkʉkɨra abhandɨ? Nʉʉrʉ abhaatʉ bhanʉ bhatɨɨzɨ Mungu, bhʉʉsi bhahaabhakeerya abhakɨndichabhʉ. 48 Mmbe, mʉbhɨ bharonge, chɨmbu Wuusʉ wa mwisaarʉ arɨ.
*5:5 Rora Zabhuri 37:11.
†5:6 Okokora ge eheene, ʉbhʉgaruri ʉbhʉndɨ bhʉratʉra kʉbha, bhanʉ bhanɨ ɨnzara ne enyoota yo okorora eheene ya Mungu.
‡5:17 Musa. Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora Ikiniibhasa.
§5:21 Rora Kʉhʉrʉka 20:13.
*5:22 Nyaari. Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora Ikiniibhasa.
†5:23 Ikimweso. Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora Ikiniibhasa.
‡5:27 Rora Kʉhʉrʉka 20:14.
§5:31 Rora Amahiityʉ gi Imigirʉ 24:1.
*5:33 Rora Abharaawi 19:12; Ʉkʉbhara 30:2; Amahiityʉ gi Imigirʉ 23:21.
†5:38 Rora Kʉhʉrʉka 21:24; Abharaawi 24:20; Amahiityʉ gi Imigirʉ 19:21.
‡5:40 Rora Kʉhʉrʉka 22:26‑27; Amahiityʉ gi Imigirʉ 24:12‑13.
§5:43 Rora Abharaawi 19:18.
*5:46 Abharihya bha rigʉʉti. Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora Ikiniibhasa.