11
1 “As do dāmo a tawen no kapagāri ni Daryos a taga Mede,*11:1 Dan. 5:31 ki naytēnek ako a nangsobaybay kan nangsalaknib di Migel.”)
No Pagāryan dan Egipto kan Sirya
2 Binata na pa dyaken no akmaw tawo a kāna, “Changori, ki ibahey ko dyimo oyod. Myan panchiw magparang a tatdo a āri a mangitoray so Persya. Sinpangan na, myan chapat naw anchi a āri†11:2 Iya, ki si Ekserses. Esr. 4:5; Est. 1:1 a mangamangay panchis kabaknang kan tabo kadwan saya. Ki anchan maypabīleg a maynamot do kinabaknang naw, paklaklalen nanchiw tabo tawotawo a komontra do pagāryan no Gresya. 3 Somarono, magparang anchiw matarek a mabīleg a āri a rakoh so panakabalin a magtoray, as kan parinen nanchiw chakakey na.‡11:3 Iya, ki si Alexander a Mabīleg a nangitoray so rakoh a impiryo. No kadiman na, ki do 323 sakbay a naiyanak si Āpo Jeso-Kristo. As no “impiryo,” ki nasnasyon mana pagpagāryan saw a itorayan no impirador. 4 Ki anchan marapit naw kayiyitan naw no katoray na, maychapat anchiw impiryo naw. Madyira abanchi no kapotōtan na, as kan abanchiw akmas kabīleg na. Ta no impiryo na, ki mabagot anchi kan maitoroh dyirad matarek.
5 “Sinpangan na, maypabīleg anchiw āryaw do abagātan a āri do Egipto. Ki asanchi dyirad hiniral na saw,§11:5 No āryaw, ki si Ptolemy Lagos. As no hiniral, ki si Selewsos Nikator. mabilbīleg pa kan iya, as kan mangitoray anchi so rakorakoh a pagāryan. 6 Anchan mapahabas tawtawen,*11:6 Myan apat a poho a katawen a napahabas. As iyaw āri do Egipto do dya, ki si Ptolemy Piladelpos. As no āri do Sirya do dya, ki si Antiochos Teos. Myan Āri Antiochos Soter sakbay iya. magkakampi sanchi a dadwa. As ipakabahay nanchi no āryaw no abagātan do Egipto iyaw pōtot naw a mabakes do āryaw no ammyānan do Sirya tan maypadekket kapagkampi da. Ki alit na, marawa aba no kayit no mabakes a patongtongen nawri a kapagkampi da. Makteb anchiw katoray no āri do Sirya.†11:6 No āri do Sirya, ki naysyay sa kan baket na a iyaw pōtotaw no āri do Egipto, kan minirwa kinabahay naw dāmwaw a baket na. Nya dāmo a baket na, ki diniman naw āryaw a lakay na do dīta, kan inpadiman naw binaketaw ni lakay na a taga Egipto tan mapatnek anak naw a mahakay a tādi ni āri. As no binaket naw, anak naw a mahakay, kan siraw magsirsīrbyaw dya, ki maipadiman sanchi.
7 “Sinpangan na, myan anchiw yapo do kaliposan no mabakesaw a taga Egipto iyaw mayparin a āri do Egipto. Daropen nanchiw bōyot no āryaw do Sirya. Asdepen nanchiw kōta daw, as kan abāken na sa. 8 Ikaro na pa sanchiw didyosen da a iyangay do Egipto, magrāman bolto da saw kan mapapateg saw a warawara a naparin do pirak kan balitok. As do somarsarono saw a tawtawen, ginobat na pabaw āryaw no Sirya. 9 Do katayoka no tawtawen a katalna, raoten nanchi no āri do Sirya iyaw pagāryan no āryaw do Egipto, ki mapīlit nanchi a magsonod. 10 Magsagāna sanchiw pōtot no āryaw do Sirya a machigobat, kan mangpeh so rakoh a bōyot. Domalapos sanchi a akmay mayit a layos, kan romapit anchiw gobat do kōta no kabōsor na a Egipto.”
11 Tinongtong na a maychirin a kāna, “Sinpangan na, iyaw āryaw no Egipto maynamot do taywara a kasoli na, ki magmarcha anchi a manggobat so āryaw do Sirya a mangpeh so rakoh a bōyot, ki maābak anchi a alit iyaw āryaw do Sirya 12 As anchan maikaro nakalasat saw a yapo do rakohaw a bōyot do nakaābak da, mapnonchi so kapangas no āryaw do Egipto, kan ipadiman nanchiw rīniborībo a tawotawo, ki kanāw nabanchi a magballīgi. 13 Iyaw no āri naw no Sirya, ki mirwanchi a mangpeh so bōyot na a rakorakoh kan nanmaw. As anchan homabas tawtawen, mirwa dananchi a machigobat a myan so taywara a rakoh a bōyot a komplīto so machita.
14 “Do dāwri a chimpo, āro sanchiw mangkontra so āryaw do Egipto. As magribīldi sanchiw maranggas saw a mahahakay a mismo a tawotawo mo a Jodyo sigon do katongpal no parmataya, ki abanchi iyaw ballīgi da. 15 Somarono, iyaw āri no Sirya kan bōyot na saw, ki mangay sanchi do asa syodad a mahnyi so ahad, kan mapaytokon sa so tana do gaganaw no ahad no syodad tan makakayat sa a mangsākop.‡11:15 Nya syodad, ki Sidon a inaagaw no āryaw no Egipto. Aran mangay sanchiw bōyot a yapod Egipto, mangābak saba. Aran siraw kayiyitan dyira, ki abanchi iyaw ayit da a manglāban siras taga Syira. 16 Iyaw mangraotaw a āri do Sirya, ki parinen naw chakey na. Abanchiw komontra sya. Maytēnek anchi do madayagaw a tana a Israel, kan myan anchiw panakabalin na a mangrārayaw so nya tana. 17 Ipapāti nanchi no āri do Sirya iyaw mangyangay so kabīleg no intīro a pagāryan na, kan machikampi do āryaw do Egipto. Ipakabahay nanchiw pōtot na a mabakes do āryaw no Egipto tan rārayawen naw pagāryan no kabōsor na. Ki matongpal abanchiw plāno naya mana makasidong aba dya. 18 Katayokan nawri, raoten na sanchiw omyanaw do payis no kanayan kan sakōpen nanchiw āro dyira. Ki myan anchiw komander a yapo do matarek a tana a mamenpen so katangsit naw, kan ipadidiw na dyaw mismo na a katangsit. 19 Katayokan nyaya, maybidinchi iyaw āryaw dyirad kōta na saw do mismo na a tana. Ki dāwrinchi, makachichad kan malba, as kan nawriw pachipandan na.
20 “Matarek dananchi a āri iyaw machitādi dya, as toboyen nanchiw asa magsingsingir so bwis tan tongtongen naw kadayag no pagāryan na. Ki katayoka no dēkey a chimpo, madiman anchiw āryaw, ki maynamot aba do riribok mana gobat.”
Iyaw Marahet a Āri do Sirya
21 Tinongtong no akmaw tawo a maychirin a kāna, “Matarek dananchi a āri iyaw machitādi do āryaw no Sirya a asa marahet a tawo a abo kalintegan na a magāri. Maychihat anchi a mangay kan agawen nanchi iyaw toray a maynamot do kapagpasablog na. 22 Akmanchiw mayit a layos, boyasen na sanchiw bōyot do salapen na a rārayawen. On, sira kan iyaw prinsipyaw no tōlag,§11:22 Iyaw prinsipyaya, ki batahen dan kadwan a iya, ki si Onias a asa malinteg a katotohosan a pādi no Jodyo do dāwri a chimpo. Sigon do istorya do dāwri a chimpo, ki nadiman si Onias do tawen a 175 BC. ki mayengay sanchi a madiman. 23 No machikampi di āryaya, ki sikāpan nanchi. As maypayit anchi a aran dēkey bōyot na. 24 Do chimponchi a matalek dana saw kababaknangan saw a probinsya, kellaten na sanchi a raoten. Parinen nanchiw dyi da pa polos a pinarin da simna aāmang na. Ibōnong nanchiw nasamsam na saw a warawara dyirad bōyot na. Magpangta anchi a rārayawen na saw kōta da. Aran komwan, ki myan pandan na.
25 “Do rakoh a bōyot na, maawis anchiw nya āri yapo do katoray kan katored na a manggobat so āryaw do Egipto. Ki no āryaw no Egipto, ki bayaten nanchi a gobaten do rakohaw kan mabīleg a bōyot na. Ki magballīgi abanchi, ta myan sanchiw magpangta a komontra dya. 26 Aran siraw kahanghang naw do kanan na, ki pakayapwan anchi no karārayaw na. Siraw bōyot na saw, ki maopas sanchi kan āronchiw madiman do kapachigobat da. 27 Siraw dadwaw a āri, ki mayengay sa do kaipanggep da mamarin so marahet. Maydisna sanchi do asa a lamisaan, kan maysinbayataw sanchi, ki abaw sinpaspangan na. Ta no pandan na, ki ari pad marapit do naitongdo a chimpo. 28 Somabat anchiw āryaw no Sirya do bōkod na a tana a panawbi naw āro a kinabaknang. Ki no kapangtokto na, ki karārayaw nanchi so masantwanaw a tōlag a maynamot do kapagdaydāyaw dan tawotawo no Dyos. On, parinen nanchiw inplāno na, as kapaybidi na do bōkod na a tana.
29 “Do naitongdwaw a chimpo, mirwa anchiw āryaw do Sirya a mangraot so Egipto, ki machitarek anchiw pachipandan na. 30 Myan sanchiw maglogan do gapor a yapo do Kittim*11:30 Bata dan kadwan a “Kittim,” ki iyaw pōro a Sypros do Mediterranean a Tāw. As bata no kadwan, ki siraw taga Roma. a machikontra dya. Mamo anchi a magsonod a somabat. Ki makasokasolinchi a mangranggas siras tawotawowaw no masantwanaw a tōlag, kan isakit na sanchiw nangtadyichokodaw so nawri a tōlag.
31 “Magparang sanchiw bōyot na saw, kan yangay da laposan iyaw masantwanaw a yanan a akmay kōta.†11:31 Iyaw “masantwan a yanan,” ki iyaw timplo. Pagsardengen danchiw kararaw a kapangidāton, kan patneken danchiw makamwamomwaw a mangrārayaw.‡11:31 Dan. 9:27 32 Do kapagpasablog anchi no āryaw, mapolīgos naw aligosgos dan tomnadyichokodaw so tōlag. Ki siraw tawowaw a makapatak so Dyos da, ki nāw danchi a somkad do āryaw.
33 “As siranchiw masisīribaw dyirad tawotawo saw, ki mangnanawo sanchi so āro tan myan anchiw kapakaāwat dan nachinanawo dyira. Ki alit na, madiman sanchi do ispādaw masisīrib saw mana masosohan mana matiliw mana masamsaman. 34 Siraw nya naranggasan, ki makarawat sanchi so dēkey a kasidong. Ki āro sanchiw machirapa dyira a sin-gaganay. 35 Kadwan anchi dyirad masisīrib saw, ki makalak-am sanchis tōok. Tan komwan, madalosan sanchi tan abo pakapilāwan da a manda do ōras no pandan, ta no naitongdo a chimpo, ki ari pad nawara.”
No Kapatohos no Āryaw so Inawan na
36 Binata na pa dyaken no akmaw tawo a kāna, “Parinen anchi no āryaw iyaw chakakey na. Patohosen nanchi kan itan-ok nanchiw inawan na a matwatohos kan aran āngo a dyos, kan maychirin so taywara a marahet a maikontra do Katotohosan a Dyos. Maparin na sanchiw nya mandan do chimpo a kadōsa sya no Dyos. Ta no naikeddeng naw, ki masigorādo a matongpal anchi. 37 Ikaskāso na sabanchiw dyos dan kapoonan na sa mana iyaw dyos a chadaw dan mababakes§11:37 Nya dyos, ki mayngaran so Tammos do chirin Hebreo mana Adonis do chirin Greigo. Inanohdan da a nya dyos, ki makasidong a mapabōgi so mababakes. Esk. 8:14 mana aran āngo a dyos, an dya patohosen nanchiw inawan na a matwatohos kan tabo. 38 Basbāli a padayāwan nanchi iyaw dyos no kōta saw. Iyaw nya dyos, ki chinapatak daban kapoonan na sa, ki padayawan nanchi do kaitoroh na dya so balitok, pirak, mapateg saw a bato, kan kadwan saw a mangīna a sāgot. 39 Mangraot anchi so kabibīlegan a kōta do sidong no asa gan-ganaet a dyos. Siranchiw mangbigbigaw sya, ki taywara na sanchi a padayāwan. Payparinen na sanchi a magtoray so āro a tawotawo, kan ibinglay nanchi dyiraw tana a gon-gona da.
40 “Anchan chimpo no panongpalan, daropen nanchi no āri no Egipto āryaw do Sirya. Ki no āri no Sirya, ki alipogpogen nanchi iya a konso logan saw a pachigobat, nakakabalyo, kan matokpoh a bonggoy no gapor. On, mangay anchi do āro a nasnasyon, kan hanyiben na sa a daropen akmay layos. 41 Raoten na panchiw madayagaw a tana, kan dimanen nanchiw rīnibrībo a tawotawo. Ki makalasat sanchiw myan do tana a Edom, Moab kan iyaw nabidin a partis no Ammon. 42 Ilonat nanchiw tachay na dyirad āro a nasnasyon, kan aran Egipto, ki makadichan abanchi. 43 Mangitoray anchi siras naitayo a kinabaknang a balitok kan pirak, kan tabo mapateg a warawara no Egipto. As ītonchi a masākop siraw taga Libya kan Etiopya. 44 Ki no dāmag a yapo do dāya kan ammyānan, bakbaklen anchi iya. Do taywara a kasoli na, mangay anchi a mangrārayay kan mangdiman so āro. 45 Patneken nanchiw toltolda na do payawan no tāw kan no madayag a masantwan a tokon. Ki madiman anchi, kan abanchiw somidong sya.”
*11:1 11:1 Dan. 5:31
†11:2 11:2 Iya, ki si Ekserses. Esr. 4:5; Est. 1:1
‡11:3 11:3 Iya, ki si Alexander a Mabīleg a nangitoray so rakoh a impiryo. No kadiman na, ki do 323 sakbay a naiyanak si Āpo Jeso-Kristo. As no “impiryo,” ki nasnasyon mana pagpagāryan saw a itorayan no impirador.
§11:5 11:5 No āryaw, ki si Ptolemy Lagos. As no hiniral, ki si Selewsos Nikator.
*11:6 11:6 Myan apat a poho a katawen a napahabas. As iyaw āri do Egipto do dya, ki si Ptolemy Piladelpos. As no āri do Sirya do dya, ki si Antiochos Teos. Myan Āri Antiochos Soter sakbay iya.
†11:6 11:6 No āri do Sirya, ki naysyay sa kan baket na a iyaw pōtotaw no āri do Egipto, kan minirwa kinabahay naw dāmwaw a baket na. Nya dāmo a baket na, ki diniman naw āryaw a lakay na do dīta, kan inpadiman naw binaketaw ni lakay na a taga Egipto tan mapatnek anak naw a mahakay a tādi ni āri.
‡11:15 11:15 Nya syodad, ki Sidon a inaagaw no āryaw no Egipto.
§11:22 11:22 Iyaw prinsipyaya, ki batahen dan kadwan a iya, ki si Onias a asa malinteg a katotohosan a pādi no Jodyo do dāwri a chimpo. Sigon do istorya do dāwri a chimpo, ki nadiman si Onias do tawen a 175 BC.
*11:30 11:30 Bata dan kadwan a “Kittim,” ki iyaw pōro a Sypros do Mediterranean a Tāw. As bata no kadwan, ki siraw taga Roma.
†11:31 11:31 Iyaw “masantwan a yanan,” ki iyaw timplo.
‡11:31 11:31 Dan. 9:27
§11:37 11:37 Nya dyos, ki mayngaran so Tammos do chirin Hebreo mana Adonis do chirin Greigo. Inanohdan da a nya dyos, ki makasidong a mapabōgi so mababakes. Esk. 8:14