No Tolas Ni Apostol Pablo Dyirad Tawotawo Do Roma
No Pakatonngan do Paytābwan no Nya Tolas
Maynamot do byay ni Pablo, ki maparin nyo a basāen do libro a Aramid do Bayo a Tōlag. Do dawri a libro, ki inistorya ni Lokas maynamot do nakapanganohed kan nakapagbyahi ni Pablo a nangay a nangasaba dyirad tawotawo saw do Asya, Bitinya, Kapadosya, Masedonya, kan do Akaya. Sinpangan na, inistorya ni Lokas iyaw napariparinaw di Pablo do nayaman naw do nakangay naw a nabahod do Roma.
Maynamot do panakabalin no Ispirito Santo, tinokos ni Pablo āro a tolas na dyirad manganohed saw. Aran nahay danaw tawen a napahabas yapo do dawri a chimpo mandan sichangori, ki rakoh paw sidong da. Nya saw tolas ni Pablo do Masantwan a Tolas.
1. Tolas naw dyirad taga Galasya (Do tawen A.D. 50)
2. Tolas naw dyirad taga Tesalonika (Do tawen A.D. 51)
3. Manōma a tolas na dyirad taga Korinto (Do tawen A.D. 56)
4. Somarono a tolas na dyirad taga Korinto (Do tawen A.D. 57)
5. Tolas naw dyirad taga Roma (Do tawen A.D. 58)
6. Tolas naw dyirad taga Kolosas (Do tawen A.D. 61)
7. Tolas naw dyirad taga Epeso (Do tawen A.D. 61)
8. Tolas naw di Pilemon (Do tawen A.D. 61)
9. Tolas naw dyirad taga Pilipos (Do tawen A.D. 61)
10. Manoma a tolas na di Timoteo (Do tawen A.D. 63)
11. Tolas na di Tito (Do tawen A.D. 65)
12. Somarono a tolas na di Timoteo (Do tawen A.D. 66, 67)
Siraw Nanganohedaw di Kristo do Roma
Nyaya tolas ni Pablo, naitoroh dyirad nanganohedaw di Kristo a myan do syodad a Roma a iyaw kararakohanaw a syodad do tana Italya, as kan dawriw mismo a yanan no trono no impirador da.
Siraw nyaya Romano, ki mabīleg soldādo da. Dawa, inābak da saw no Jodyo saw kan Griego, as kan pinayparin da no Romano a probinsya daw no nasyon da sayan inābak da saya. Iyaw mangitoray da do Roma, ki mayngaran so Caesar, kan iyaw no impirador dan nyaya tawo.
Aran ari pad nakarapit si Pablo do logar a Roma, ki myan dana sa naychipeh daw tawotawo saw a nanganohed di Kristo a yapo do Jodya, Asya, kan Aprika. Myan pa saw kadwan dyira a mismo a taga Roma a Dya-Jodyo a nairāman dyirad nanganohedaw di Kristo. Oltimo iyaw kakey ni Pablo a magpasyar dyira do Roma (1:10-11; 15:23-24) tan maysinnananawo sa, as kan tan maysinsisidong sa. Binata ni Pablo a pinadas naw nangay dyira (1:13), ki nabalabalay do kāron tarabāko na do Asya.
Iyaw Tolas ni Pablo Dyirad Manganohedaw do Roma
Do tolas naya, ki chakey ni Pablo a ipaboya dyirad taga Romaw no chakey na batahen maisalākan a maynamot do kapagtalek lang di Kristo kan yapo aba do kapagtongpalaw do linteg, ta aba polos bīleg no linteg a makapalinteg so asa tawo (3:20-22). Aran āngo parinen asa tawo a mangpalinteg so inawan na, ki alit na masday maynamot ta sīgod a myan gatos na, as kan sīgod a maikeddeng a madiman a maynamot do dawri a gatos. As dawa, batahen na do kapitolo syeti a maparin aba polos no asa tawo a mapalinteg mismo a inawan na. Kayarig naw asa a tawo a napadket do bangkayaw no nadiman. Aran padāsen naw mariyos, ki alit na mayadis anchi dyaw āngo taw no bangkay. An komwan, āngo paro parinen tawotawo tan maisalākan sa? Aba (7:14-24).
Nyaw tima ni Pablo: aba polos matarek a kaisalakānan tawotawo an dya si Kristo. Ta maynamot do nakadiman naw do kros, ki myan danaw kalibryan tawotawo a maypasngen do Dyos (3:21-22; 5:1-9).
An maynamot dyaten, ki do nakarahan, ki akma taw kabōsor no Dyos (5:10). Ki sichangori, maynamot do pinarin Jesos a mangibaet dyaten kan Dyos, ki naypasngen ta na do Dyos, as kan naibidang ta na a anak na. As dawa, maynamot di Kristo, ki myan kalintegan ta a manawag so Dyos so Āmang (8:15). An komwan pinarin na dyaten a maynamot di Kristo, ki ipanpaneknek ni Pablo a machita itoroh ta pakono byay kan inawan ta a magsirsīrbi di Āpo (12:1). Basta tādyan ta saw marahet saw a dadakay ta, as kan ipalōbos ta a si Āpo Dyos a mangpabayo so tābo katawo ta kan tābo aktokto ta tan matonngan taw maganay iyaw koskostwaw a chakey na (12:2).
No Maynamot Dyirad Jodyo
Do kapitolo 9-11, ki inpalawag ni Pablo an āngo inplāno no Dyos a maynamot do matatarek saw a nasnasyon do lōbongaya. Innanawo ni Pablo a iyaw kaitokatokap dayan Jodyo saw si Kristo, ki chakey naba batahen a araba polos byay da do Dyos (11:1-6). Ta sīgod a plāno no Dyos komwan tan myan dananchiw ōras no dyaw a Jodyo a maypasngen dya (11:11). Ta chakey naba no Dyos a myan mabo a aran sino a Jodyo mana dyaw a Jodyo (11:30-32). Kayarig dan Jodyo asa a kayo a pinalpaltongan ni Āpo. On, pinarin ni Āpo nyaya tan myan anchiw bayo a sanga a āros asi (11:17-24). Sichangori, abaw paytarkan no Dyos so Jodyo kan Dya-Jodyo. Sira lang nanganohedaw di Kristo naikari a nayparin a tawotawo na.
Dawa, myan paw kaisalākan dan Jodyo. An manganohed sad Kristo, ki mairāman sanchi do pamilya no Dyos a akmas mismo a kari ni Āpo Dyos di Abraham do kaychowa. Dawa, yaten a tabo, Jodyo kan Dya-Jodyo, ki asaw Āmang ta, as kan asa danaw Mangisalākan ta. Do kapaybidi ni Kristo Jesos a manghap so tawotawo na, ki mairāman ta a tabo a maynamot do kapanganohed taya dya (1:16-17).
No Naychakarwan no Nya Tolas
No pakatoneng kan tima 1:1-17
No maynamot do gatos 1:18-3:20
No kalinteg no Dyos 3:21-4:25
No bayo a byay a myan di Kristo 5:1-8:39
No maynamot dyirad Jodyo saw 9:1-11:36
No dadakay dan manganohedaw di Kristo 12:1-15:13
No kapangasaba ni Pablo 15:14-33
No kapanawdyan saya a pakatoneng 16:1-27
No Tolas ni Apostol Pablo Dyirad Tawotawo do
Roma
1
Pakatoneng
1 Yaken si Pablo a asa adīpen ni Kristo Jesos. Tinongdo na yaken ni Āpo Dyos, kan nayparin ako a asa a apostol*1:1 No chirin a “apostol,” ki yapo do chirin Griego. No chakey na batahen, ki “natoboy.” a napidi a mangikasaba so Maganay a Dāmag a yapo do Dyos a maynamot di Jesos.
2 Iyaw nyaya Maganay a Dāmag, ki nahay dana inkari ni Āpo Dyos, as kan inbilin na dyirad propīta na saw kaychowa a mangitolas sya do Masantwan a Tolas. 3 On, iyaw nya Maganay a Dāmag, ki maynamot di Āpo ta a si Jeso-Kristo a mismo a Anak no Dyos. An maynamot do katawo na, ki naiyanak do tanaya a yapo do kapotōtan ni Āri Dabid.†1:3 An maynamot do nya kari ni Āpo Dyos, chiban nyo do 2 Sam. 7:12-16; Sal. 89:3-24; 132:17; Isa. 11:1-5; Jer. 23:5-6. 4 An maynamot do kadyos na, do nakapagōngar naw a yapo do kadiman a maynamot do panakabalin no Masantwan a Ispirito, naipakatoneng a iya, ki oyod a mismo a Anak ni Āpo Dyos. 5 Iyaw nakayapwan na kan iya paw naynamotan na a intoroh ni Āpo Dyos dyaken parābor na, kan tinongdo na yaken a asa a apostol‡1:5 Ara. 22:21; 26:15-18; Gal. 1:1 na tan nanawhen ko saw tabo a tawotawo do tabo loglogar a maynamot do anohedaya kan kapagtongpal di Jesos. 6 Aran inyo a manganohed do Roma, ki nairāman kamo, ta natawagan kamo na a machasa di Jeso-Kristo.
7 Dawa, naytolas ako dyinyo a tabo a kakakteh do Roma a chadaw ni Āpo Dyos kan pinidi na a tawotawo na.
Myan pakono dyinyo parābor kan kaydamnayan no kapangtokto nyo a yapo di Āpo Dyos a Āmang ta kan yapo di Āpo Jeso-Kristo.
No Kakey ni Pablo a Mangay do Roma
8 No manma a ibahey ko dyinyo, ki rakoh iyaw kapagyāman ko di Āpo Dyos a maynamot dyinyo a tabo, ta nakarapit do āro dana a loglogar dāmag a maynamot do kayit no kapanganohed nyo, as kan adngeyen ni Āpo Dyos kapagyāman kwaya a maynamot di Jeso-Kristo. 9 Ta si Āpo Dyos a pagsirsirbyan ko do tābo kapangtokto ko do kaikasaba ko so Maganay a Dāmag a maynamot di Āpo Jesos a Anak na, ki iyaw mangipaneknek a pirmi koynyo a paydaydasal. 10 Asa pa, pirmi ko a akdakdawen do kapaydasal ko, ki iya pakono kayan chimpo ko a mangay a omsarongkar dyinyo an ipalōbos ni Āpo Dyos. 11 On, changsah ko naynyo a maboya tan mabinglayan koynyo so naispiritwanaya a chirin a somidong a mapayit dyinyo do kapanganohed nyo. 12 No chakey ko a batahen, ki tod kwaba lang a ibinglay kapanganohed ko, an dyi paw kapangahwahok nyo dyaken. Ta an komwan, maysinpapayit ta do kapanganohed ta di Kristo.
13 Kakakteh, chakey ko a ipadāmag dyinyo a naypipira ko na a inplāno kangay ko do yanan nyo, ki alit na myan nakapenpenpenan ko. Rakoh kakey ko a myan saw mapanganohed ko dyinyo daw a akmas naparinaw do nakapanganohedaw no Dya-Jodyo do kadwan saw a loglogar. 14 Ta myan rebbeng ko a mangikasaba so Maganay a Dāmag do tabo a tawotawo a aba polos kapangidomdōma. On, myan rebbeng ko dyirad tawotawo saw a matotohos so saad kan siraw mabobodis saw so saad as kan siraw masisīrib kan abo so nanawo. 15 As dawa, rakoh kakey ko a mangikasaba so Maganay a Dāmag a aran inyo a myan daw do Roma.
No Maynamot do Maganay a Dāmag
16 Ta chasnek kwaba a ikasaba iyaw Maganay a Dāmag a maynamot di Āpo Jesos, ta maynamot do panakabalin no Dyos, ki maisalākan aran sino a manganohed dya. Iyaw nyaya a dāmag, ki nanma naikasaba dyirad Jodyo saw. Sichangori, tabo dana no tawotawo, ki maawis sa a mangay di Āpo Dyos. 17 Ta do Maganayaya a Dāmag, ki natonngan taw kalinteg a yapo di Āpo Dyos. Iyaw nya kinalinteg, ki madyira do kapanganohed lang a akmas naitolasaw do Masantwan a Tolas a kāna, “Iyaw tawowaw a pinalinteg no Dyos do salapen na, ki myan byay na a abos pandan a maynamot do kapanganohed na dya.”§1:17 Mana “Iyaw tawowaw a mapalinteg do salapen ni Āpo Dyos, ki maybibyay a maynamot do kapanganohed na.” Hab. 2:4; Gal. 3:11
No Gatos Dan Tawotawo kan Soli no Dyos
18 Naon, ta naipakatoneng danaw solyaw no Dyos a yapo do hanyit dyirad tabo tawotawo a maynamot do kabon anyib da dya kan karahet no kaparin da. On, ta aran chapapatak daw oyod, ki alit na penpenen daw oyodaya do aktokto da kan do kaparin da.*1:18 Sal. 14:1; 53:1; 73:11; Roma 1:25; 2:15 19 Ta no oyod a maynamot di Āpo Dyos, ki malawag dana dyira, ta iyaw mismo a nangimoha so kapakaāwat do irahem no pangtoktwan da. 20 Ta yapo pa do kapapanoman pan araw, ki naboya dana no tawotawo iyaw kadyos na do tābo a pinarswa na. On, masyirto a chapatak darana a myan Dyos a masantwan kan iyaw rakoh kan abos pandan a kabīleg na. As dawa, aba polos maparin da pagpambar. 21 Oyod a chapapatak da sīgod a myan danaw Dyos, ki polos a dyi da dināyaw, mana aran kapagyāman da pa do kararaw a kaaywan na dyira, ki polos a dyi da pinarin, basbāli a nāw da nangtokto so abos sinpaspangan. No nayparinan da, ki akma dana sas naychabobwaw so arang, ta iyaw aktokto da, ki nasaryan dana. 22 Sinsīsirib sa, ki salanga sa. 23 Ta imbes a si Āpo Dyos a sibibyay a abos pandan dināyaw da, ki basbāli a pinatnek daw didyosen daw a patahahen dad tawotawo a machipanda do kadimanan, as kan dināyaw daw bolto saw a ladāwan no somayasayap, komayakayab, kan siraw makayamaw do tana.†1:23 Sal. 106:20; Isa. 46:1-7
24 As dawa, ninonolay dana sa no Dyos a mamarin so malapos kan marahet a chakey no aktokto da. Tan komwan, nāw da mamarin do katakatayisa dyira so makaal-alas saw a kaparin. 25 Ta imbes a anohdan daw oyodaw a maynamot di Āpo Dyos, ki engga, ta pinipya daw nanganohed do bayataw. On, pinipya daw nagdaydāyaw kan nagsirsīrbi do pinarswa no Dyos kan iyabaw Dyos a mismo a namarswa sira. Samna! Si Āpo Dyos pakono ah, maidāyaw a abos pandan. Amen.
26 Maynamot dyirad dyaya, ninonolay dana sa no Dyos do oltimwaya a makasnesnek a chalakam da. Ta aran siraw mababakes saw, ki tinadyan daw sīgod a dadakay da, as kan pinaypariparinan daranaw kapayngay da a mababakes. 27 Komwan saw mahahakay, ta iyaw gagāngayaw a kapachikabahay da do mababakes, ki tinadyichokodan da, as kan komnohat sa do ottog da do inawan no kapayngay da a mahakay. Oltimwaya a makasnesnek kaparin da do katakatayisa dyira. As dawa, sigon do karahetaya a pariparinen da, rawarawaten daw dōsa da a lidyat kan ganyit do mismo a inawan da.
28 Maynamot ta dyi da inkaskāso oyodaw a maynamot do Dyos, ninonolay narana sa mangtokto so makabābaba a nawriw mapawnot dyira do oltimo a makkwan a dya maipalōbos a kaparin. 29 Nailabay dana sa do tābo a kīta no gatos a akmas karahet, kaāgom, kalapos, kaapal, kapangdiman, kapachidiman, kapangkōsit, kan kapangis-istorya, as kan nāw da mangtokto so makapaynyin do kapayngay da a tawo. 30 On, maparaherahet sa, ipsok da si Āpo Dyos kan abo anyib da do aran sino, as kan mapangas kan matangsit pa sa. Chasoyot daw mangtokto so parinen da a marahet, kan chapatak daba polos manganohed dyirad inyapwan da. 31 Aba polos kapakaāwat da a maynamot do Dyos, ta matalek saba do aran āngo. Madaw saba kan apabaw natokos a kāsi da. 32 Malawag a chapatak da a sigon do pangeddeng ni Āpo Dyos, ki siraw tawotawo saw a mamarin so komwan, machita madiman. Ki alit na, nāw da parinen akma syaw, as kan nya saba lang, ata, chasoyot da pa tonōsan saw tawotawo saw a sīgod a nachikneb do marahet saya a kaparin.
*1:1 1:1 No chirin a “apostol,” ki yapo do chirin Griego. No chakey na batahen, ki “natoboy.”
†1:3 1:3 An maynamot do nya kari ni Āpo Dyos, chiban nyo do 2 Sam. 7:12-16; Sal. 89:3-24; 132:17; Isa. 11:1-5; Jer. 23:5-6.
‡1:5 1:5 Ara. 22:21; 26:15-18; Gal. 1:1
§1:17 1:17 Mana “Iyaw tawowaw a mapalinteg do salapen ni Āpo Dyos, ki maybibyay a maynamot do kapanganohed na.” Hab. 2:4; Gal. 3:11
*1:18 1:18 Sal. 14:1; 53:1; 73:11; Roma 1:25; 2:15
†1:23 1:23 Sal. 106:20; Isa. 46:1-7