7
Mandaa matsuyi Estefano
1 Nguu a bangaanga ba Nziaambi afuuli nde: «Ma bali mu uleele mu we magwanya?» 2 Estefano avutili: «Baana banguu ba me na bataayi ba me, diyuu me bubwe! Nziaambi wa buzitu amonii kwaa Abraami, kaa a bisi a beni mu taanga di nde ali ku itinini kia Mesopotami, tswaamina nde uyadiaala ku ngaanda a Arana. 3 Na Nziaambi aleeli kwaa nde: “Pala mu tsi a we, na mu kaanda la we, na yene ku tsi yi me kaamweese we*Mba 12.1..” 4 Ni mu buu nde apali mu tsi a basi Saledeni, na ayidiaala ku Arana. Tumi nha mbisi a likwa la taayi a nde, Nziaambi wamubiti umatuu ku vulu la Arana natee ku tsi yi beni dili mu udiaala lolo li. 5 Nziaambi a ahi nde imbisi mu tsi yii pe, a so mwaana ibari kia toto kia ikee pe. Ka Nziaambi wamusi lilasini li: “Me sa ha we tsi yi, na yo sa yiba yawe natee bateeri ba we nha mbisi a we.” Ka bunu mu taanga dii, nde ali keni mwaana pe. 6 Nziaambi aleeli kwaa nde: “Baana ba we na bateeri ba we sa badiaala ku tsi ya bumweenyi. Kuu bo sa baba mu bukori na sa bamweese bo pasi mu tsitsi a makama-mana ma bilimi.” 7 Nziaambi abwileele ka: “Me sa fuundusu tsi yi bo buba mu bukori. Nha mbisi a nhaa, bo sa bapala mu yo, na sa bayakiinzi me nha mbuu yi†Mba 15.13-14; Pal 3.12..” 8 Tumake, Nziaambi ayilii mutsii na Abraami. Iliimbi kia mutsii wuu ni kesili a mwaana wa baala. Ni mu buu, Abraami akesi mwaana a nde Isaki mu iluumbu kia pwoombo nha mbisi a mbutili a nde. Bumosi ka Isaki akesi mwaana a nde Yaakobi, na Yaakobi akesi baana ba nde kuumi na boolo, ba bali bakaa ba bisi.»
9 «Mu ndaa musoyi bakaa ba bisi, bayalii mwaana nguu a bo Yoosefi ku tsi ya Ngipiti mu uba kori. Ka Nziaambi ali itwaari na nde. 10 Na wamukuuli mu mapasi ma nde moosi. Nziaambi wamuhi mayele na amonii muutu wabweese nha kulu a Farao, mutini a ku Ngipiti. Ni mu buu, Farao abiaalisi nde pfumu mu Ngipiti na nha yulu a nzo a nde yoosi. 11 Nha mbisi a nha, mono nzala ya mifuri yakoti mu tsi yoosi ya Ngipiti na mu tsi ya Kaana. Pasi diali dialaa, na bamwakaa ba bisi bakooni ubaa bia udia. 12 Yaakobi bu ayuyi ti kuli na biloo bia udia ku Ngipiti, nde atsindii bamwakaa ba bisi kuu mu mbala ya tsiomi. 13 Bu bayeni mbala ya dioolo, Yoosefi ayabini kwaa baana ba nguu ba nde, na Farao ayaabi kaanda lapali Yoosefi. 14 Nha mbisa nhaa, Yoosefi atumi bayaholo Yaakobi taayi a nde, na kaanda loosi. Bo bali mu litaanga la maku tsaamba na baata bataana. 15 Bu Yaakobi ayeni ku Ngipiti, nde akwi kuu na bamwakaa ba bisi baba moosi. 16 Babiti bamvumbi ba bo ku bula ba kuumbu Siseme, na badii bo ku ngili yi Abraami asuumbi mu mboongo, kwaa baana ba Aamori ku Siseme.»
17 «Bu taanga diali ka bebele mu ukuusu lilasina li Nziaambi asi na Abraami, koongi a bisi yakuli na yafuni mu Ngipiti. 18 Ka mono mutini mukimi wu munyatii abaandii mu utumu ku Ngipiti, nde ali a ayaaba pe Yoosefi. 19 Mutini wu munyatii wuu, afuti koongi a bisi na bamwakaa ba bisi na amweesi bo pasi dialaa. Mutini wu abiti bo, natee mu iteesi kia ubamuu bo, paa babwoongolo baana ba bo ba bikenyi paa bakwa. 20 Ni mu taanga dii Mooso abutii, wali mwaana wumubwe nha kiinzi kia Nziaambi. Batsatsi nde mu nzo a taayi a nde mu tsitsi a batsuungi batata. 21 Bu babwoongili Mooso, mwaana a Farao wa mukasa, aholi nde na abuungili nde weti mwaana a nde makulu. 22 Ni mu buu, Mooso akuli kutso nziisili na abayi nziaabili yoosi ya basi Ngipiti, na nde ayabini ka muutu wa litu mu mandaa ma nde na mu biyiluu bia nde. 23 Bu Mooso, akuusi maku mana ma bilimi, nde abayi tsimi ya uyamono baana ba nguu ba nde, baana ba Iseraeli. 24 Bu amoni musi Ngipiti mu umweese pasi kwa mosi mu baata ba Iseraeli, nde akoti mu ukala ubaki mweese pasi. Mooso bu akivutulu mamabi kwaa musi Ngipiti, nde wamudusi. 25 Nde atsimi ti helape baana ba nguu ba nde, ali utuu ubahala ti mu nde, Nziaambi atoono ukuulu bo, ka bo a batuyi ubahala buu pe. 26 Iluumbu kiaduki, nde amoni baata ba Iseraeli ba bakidwaana. Mooso asiayi mu uvuutu bo iyeenge, na aleele: “Beni bambaayi ba me, beni baana ba nguu mosi, mu kitoono dili mu mweese bana pasi?” 27 Ka wuu wakimweese mbaayi pasi, abaasili Mooso na aleele: “Na asuusu we mu uba mukuutu na nzioonzi nha yulu a bisi? 28 We me tooni udusu ka, weti bu adusi musi Ngipiti matsii?” 29 Bu ayuyi mandaa maa, Mooso abati na ayidiaala mu tsi ya bumweenyi, tsi ya Madiani. Kuu, nde abuti baana boolo ba babaala.»
30 «Nha mbisi a maku mana ma bilimi, Tumu a Nziaambi amonii kwaa Mooso mu tsi ya tsata ku mulaanda a Sinayi, kutso mulee a mbaa yakinama nhaa mu miti mia mikee. 31 Bu amoni buu, Mooso akimii mu monini yii, na bu akiswese mu utala bubwe, nde ayuyi ndaa a Pfumu yaleeli: 32 “Me ni Nziaambi a bamwakaa ba we, Nziaambi a Abraami, Isaki na Yaakobi.” Mooso a tehiti mu boomo, na akooni ubwatala. 33 Ni mu buu, Pfumu aleeli kwaa nde: “Maasa bikoori bia we mu miili mia we, mu ndaa ti mbuu yi we atemene yili mbuu ya Ngira. 34 Me maamono ma mapasi ma baata ba me babali ku Ngipiti. Me mayuu mikonyo mia bo na me maasutuu mu ukuulu bo. Mu taanga di yene, me nitsinduu we ku Ngipiti‡Pal 3.1-10. .”»
35 «Mooso muutu wu baata ba Iseraeli babisi, bu bamuleeli: “Na asuusu we mu uba mukuutu na nzioonzi nha kati a bisi?” Ee, ni nde wu Nziaambi atsindii mu uba mukuutu na mukuuli, weti bwaleeli Tumu a Nziaambi, wamonii kwa nde mu mulee a mbaa yakiluluu mu miti mia mikee. 36 Ni Mooso apalisi baata ba Iseraeli mu Ngipiti, na a yilii bimaanga na biliimbi mu tsi yii, nha Mubu Wabeenge na mu tsi ya tsata mu maku mana ma bilimi. 37 Ni Mooso waleeli ka kwa baana ba Iseraeli ti: “Nziaambi sa apalisa nha kati a beni, mubili wa weti me, wuli mosi nha kati a baata ba beni.” 38 Mu taanga di baana ba Iseraeli bali bakukunu mu tsi yahele a baata, Mooso ali nha kati a bamwakaa ba bisi na Tumu a Nziaambi waki tsuu kwa nde nha yulu a mulaanda a Sinayi. Mooso aholi mandaa ma moonyi mu utoosolo mo kwa bisi. 39 Ka bamwakaa ba bisi a batooni utumumu nde pe; bamutuni, na bo batooni uvutuu ku Ngipiti. 40 Ni mu buu, bo baleeli kwaa Aaroni: “Yiluu bisi biteyi biafwaanina na binzia-nziaambi bi biyene nha kulu a bisi, mu ndaa Mooso wuu wapalisa bisi ku tsi ya Ngipiti, a diayaaba pe mima amabwaana na mio.” 41 Mu iluumbu kii, bo bayilii iteyi kia mwaana ngoombo, na babeyi bungori kwaa iteyi kii, na bo basi mukuungi mu ndaa ukiinzi biyiluu bia mio mia bo. 42 Ka Nziaambi ateyi bo mbisi, na wabanyaali bakuundu bambwelele ba yula, weti bu basonuu mu mukaanda a mibili:
“Baata ba Iseraeli,
kwaa me beni diahi banyama na bungori bakimi
mu maku mana ma bilimi mu tsi ya tsata?
43 Beni diabiti nzo a ngooto ya Nziaambi a beni uli kuumbu Moloke,
na ifwaani kia Nziaambi a beni wabambwelele uli kuumbu Refani,
beni diayilii biteyi bii, paa beni dikuundu bio!
Ni mu buu, me sabiti beni ku bukori, ku tsi yala, ya bumweenyi ku mbisi a Babilooni§Amo 5.25-27..”»
44 «Ku tsi yili baata pe, bamwakaa ba bisi bali na nzo a ngooto mwali na mamanya ma ba sonuu Mikele. Bayilii nzo yi weti bu Nziaambi atumi kwaa Mooso. Nde atuungi yo mu ifwaani ki nde amoni. 45 Nzo a ngooto yii, bahi yo kwaa bamwakaa ba bisi mu kubu yaduki. Bo babiti yo ku tsini a litumu la Yooswa. Mu taanga dii, bo babiingi matsi ma bifuumbu bia baata ba Nziaambi abingi nha kulu a bo. Nzo a ngooto yii yali natee mu taanga dia Daavidi. 46 Daavidi wabayi bweese nha kulu a Nziaambi, na nde aloombi muswa wa utuungu Nzo a Nziaambi a Yaakobi. 47 Ka ni Salomo wamutuungili nzo. 48 Ka bunu Nziaambi wa ku mayula a ubaadiaala pe mu manzo matuungu baata. Weti buleeli mubili:
49 “Yula ni mbata a ipfumu kia me,
na toto ni isuusili kia miili mia me.
Ki pili a nzo beni dituu utuungulu me?
Buleeli Pfumu,
na ki mbuu me nituu uwuumu?
50 Ka a me Nziaambi nayiluu biloo bioosi mu mioo mia me pe?*Yes 66.1-2.”»
51 «Beni dili baata, bangaa mutswe pini, mitimi miakubu, na matswi makwa mu uhele uyuu mbili a Nziaambi. Beni dili mu udwaanisa Muheebili wa Ngira! Beni diafwaanina weti bamwakaa ba beni! 52 Ki mubili wu bamwakaa ba beni bahele ukwaamisa? Bo badusi ba bayaabisi nzirili a Muutu wa Libweeye. Na mu taanga di, ni nde beni dimaayeelele na dimaadusu. 53 Beni badiayaki Mikele mu libaasila la Batumu ba Nziaambi, kasi a diatumumi Mikele mii pe!»
Likwa la Estefano
54 Baata ba pfuundu a ikuutu kia Bayuudayo bafweengi bu bayuyi mandaa maa. Bakweetisi mini mu umweese kesi a bo kwa Estefano. 55 Ka Estefano, bu ali aluulu mu Muheebili wa Ngira, atali ku yula, amoni buzitu ba Nziaambi, na Yiisu atemene nha koo kia babaala kia Nziaambi. 56 Nde aleeli: «Diyuu, me ndi mu umono mayula mali bwaasi, na Mwaana a Muutu atemene nha koo kia babaala kia Nziaambi.» 57 Bo baloyi mu mifuri, na badibii matswi ma bo. Bo boosi mu itwaari bayibwa nha yulu a nde. 58 Bo bakoyi nde ku mbari a ngaanda, na bateti nde mamanya mu udusu nde. Bambaangi basuusi bikutu bia bo paa mufuru a baala wa kuumbu Sawuli akebe bio. 59 Mu taanga dibakitete nde mamanya, Estefano akikuundu mbii bu: «Pfumu Yiisu! Hoolo muwuumu a me.» 60 Tumake atsukini, na aloyi mu mifuri: «Pfumu, a taanga masumu ma bo pe!» Bu amani na uleele mandaa maa, nde akwi.