4
Pétẽró pi Yũwánĩ be tukí pá Yãhụ́dị̃ tã lịꞌbá rĩ pi ẹndrẹtị gé
1 Pétẽró pi Yũwánĩ be, kộpi kâ rií átá ꞌbá rĩ pi ní, atala rĩ pi*4:1 Átálágú: ꞌBá Ĩsẽrélẽ vé rĩ pi ãsámvú gé, ꞌyéŋá átálágú ri rọ̃bọ̃ŋọ̃ zã Jó Múngú vé rĩ agá ꞌdãá nĩ. Atala rĩ pi ri ĩfũ úyú Lẹ́vị̃ vé rĩ agá. ã ụrụkọ, kápíténĩ Jó Múngú vé rĩ ũtẽépi rĩ be, ãzini Sãdókẽ†4:1 Sãdókẽ: Sãdókẽ rĩ pi ngúlúmũ Yãhụ́dị̃ rĩ pi vé tãị́mbị́ Mósẽ vé rĩ rụꞌbá tị́tị́ rĩ pi, ꞌbo kộpi ẹ̃ꞌyị̃kí índrí rĩ pi vé tã kuyé, ẹ̃ꞌyị̃kí mãlãyíkã rĩ pi vé tã kuyé, ãzini kộpi ẹ̃ꞌyị̃kí kpá ꞌyozú kínĩ, ꞌbá ũdrãꞌbá gí rĩ pi gõ íngá ídri rú rá ꞌdíni kuyé. ꞌÍ lã Ẹ̃zị́ 23:8. rĩ pi ã ụrụkọꞌbée be, kộpi ní ímụ́zú Pétẽró pi vúgá nõó. 2 Kộpi ã ꞌa ve ũnjí ũnjí, ãꞌdiãtãsĩyã Pétẽró pi ní rií ꞌbá rĩ pi ímbá Yũwánĩ be kínĩ, Yẹ́sụ̃ vé ũkpõ sĩ ꞌbá ũdrãꞌbá gí rĩ pi ícó íngá rá rĩ sĩ. 3 Kộpi ní Pétẽró pi rụzú Yũwánĩ be, ụ̃tụ́ rĩ ní ꞌdeé gí rĩ sĩ, kộpi sukí ꞌbá ꞌdĩꞌbée jó ãngũ ũꞌyĩzú rĩ agá, cĩmgbá cazú ụ̃ꞌbụ́tịŋá gá. 4 ꞌBo ꞌbá kárákará yịkí tị Pétẽró ní sẽé rĩ, kộpi ẹ̃ꞌyị̃kí Yẹ́sụ̃ ri rá, ãgõ‡4:4 Ãgõ: Lãkí ũkú rĩ pi anjiŋá rĩ pi be kuyé. rĩ pi ícó ca élĩfũ tọ̃wụ́ (5,000) rá.
5 Kã mụụ́ adrií drụ̃ ꞌdíni, ꞌbá ãngũ rụꞌbá rĩ pi ꞌbá ambugu rĩ pi be, ꞌbá tãị́mbị́ Mósẽ vé rĩ ímbáꞌbá rĩ pi be, kộpi ní ĩ úmúzú Yẹ̃rụ́sãlémã gá ꞌdãá. 6 Ãnásĩ átálágú ãmbúgú atala rĩ pi drị̃gé rĩ§4:6 Átálágú ãmbúgú rĩ: Átálágú ãmbúgú rĩ ndẽ atala rĩ pi céré, ãꞌdiãtãsĩyã ĩri ꞌyéŋá fi Jó Múngú vé rĩ agá Vũrã Uleteretere rĩ agá ꞌdãá nĩ, ĩri fi vú ãlu ílí ãlu agá. Ĩri ãrí rọ̃bọ̃ŋọ̃ vé rĩ jị ũnjĩkãnyã ũjĩzú. ꞌÍ lã Lẹ̃vị̃tị́kã 16; Ẽbérẽ 9. ꞌdãlé anigé, ãzini Kãyáfã, Yũwánĩ, Ãlẽkĩzándã, ãgõ ụrụkọꞌbée be, kộpi kpá anigé. ꞌBá ꞌdĩꞌbée máríté átálágú ãmbúgú rĩ vé ni. 7 Kâ Pétẽró pi íjị́ ícá Yũwánĩ be kộpi ẹndrẹtị gé, kộpi ní Pétẽró pi zịzú Yũwánĩ be kínĩ, “Ĩmi ꞌokí tã ãyãzú ãyãyã4:7 Ẹ̃zị́ 3:5-8 ꞌdĩri ãꞌdi vé ũkpõ sĩ? Dõku ãꞌdi vé rụ́ sĩ?”
8 Kúru Índrí Uletere rĩ ní Pétẽró ri ásúzú, ĩri ní ꞌyozú kộpi ní kĩnĩ, “Ĩmi ꞌbá ãngũ rụꞌbá rĩ pi, ãzini ambugu ꞌbávé ãngũ agá rĩ pi! 9 Ĩmi ri ꞌbâ zị ẹ́sị́ múké ꞌbá ní ágó ọ̃gọ̃rọ̃vụ̃ rú rĩ ídrízú rĩ sĩ! Ĩmi lẽkí nị̃ị́ ꞌyozú kínĩ ꞌbá ídríkí ágó ꞌdĩri ngóni ngóni yã ꞌdíni? 10 Á lẽ lũú ĩmi ní, ãzini ꞌbá Ĩsẽrélẽ vé rĩ pi ní céré kínĩ, ágó ídrípi pá tuúpi ĩmi ẹndrẹtị gé ꞌdĩri, ídrí Yẹ́sụ̃ Kúrísítõ Nãzẽrétãgú ĩmi ní gbãá pẹtị alambaku sị́gé, Múngú ní ingaá gõó ídri rú drãngárá gálésĩ rĩ vé rụ́ ũkpõ be rĩ sĩ. 11 Yẹ́sụ̃ ri,
“ ‘írã ĩmi ꞌbá jó sịꞌbá rĩ pi ní gãá sĩ rĩ,
újá nóni ꞌi ícá írã sẽépi jó rĩ ní pá tuzú ãní ũkpó ũkpó ni.’4:11 Sãwụ́mã 118:22
12 ꞌBá ãzi ícópi ãngũ paápi ni ꞌdãáyo, ãꞌdiãtãsĩyã rụ́ ãzi vũ drị̃gé nõgó ĩ ní ꞌdaá ꞌbâ ãzi rụ́ꞌbá gá ãngũ paápi ni ꞌdãáyo.”
13 ꞌBá ĩ úmúꞌbá vũrã tã lịzú rĩ gé rĩ pi kâ tã Pétẽró pi ni átá Yũwánĩ be ụ̃rị̃ ãkó ꞌdĩri yịị́, kộpi kâ nị̃ị́ ámá ꞌyozú kínĩ ímbákí kộpi kuyé, ãzini kộpi nị̃kí tã kuyé, sẽ kộpi ní ãyãngárá. Kộpi gõkí nị̃ị́ ámá ꞌyozú kínĩ ꞌbá ꞌdĩꞌbée rikí adrií Yẹ́sụ̃ pi be trụ́. 14 ꞌBo kộpi kâ ndreé ágó ĩ ní ídrí rĩ tu pá kuú Pétẽró pi ãsámvú gé Yũwánĩ be, kộpi gõkí átángá ꞌyoóꞌyo ni ndãá tí. 15 Kúru kộpi ní ꞌyozú Pétẽró pi ní Yũwánĩ be kínĩ, lẽ kộpi ã mụkí ꞌbá tã lịꞌbá rĩ pi*4:15 ꞌBá tã lịꞌbá rĩ pi: Átálágú ãmbúgú rĩ, atala atala rĩ pi drị̃gé rĩ pi, drị̃koma rĩ pi, kộpi ri ĩ úmú tã Yãhụ́dị̃ rĩ pi vé rĩ lị. ẹndrẹtị gé ꞌdĩísĩ rá, kộpi ní átázú ĩ ãsámvú gé sĩ kínĩ, 16 “ꞌBâ ꞌokí ãgõ ꞌdĩꞌbée íngóni? ꞌBá adriꞌbée Yẹ̃rụ́sãlémã agá rĩ pi ãrẽvú céré nị̃kí tã ãyãzú ãyãyã kộpi ní ꞌoó ꞌdĩri rá, ꞌbá ícókí tã ꞌdĩri gãá bã ku. 17 ꞌBo ꞌbá lẽkí dõ ꞌbá ꞌdĩꞌbée ugaá kộpi ã ũlũkí tã ꞌdĩri mụzú ꞌbá rĩ pi ní ku, lẽ ꞌbâ útrékí kộpi drị̃gé, kộpi ã gõkí rí Yẹ́sụ̃ vé tã ũlũú mụzú ꞌbá rĩ pi ní ku.” 18 Kúru kộpi ní Yẹ́sụ̃ vé ꞌbá áyúãyũ ị̃rị̃ ꞌdĩꞌbée zịzú ĩgõzú ĩ vúgá nõlé, útrézú kộpi drị̃gé kínĩ, kộpi ã gõkí Yẹ́sụ̃ vé tã átá dị̃ị́ ku, ãzini kộpi ã gõkí ímbá dị̃ị́ ku.
19 ꞌBo Pétẽró pi ní újázú Yũwánĩ be kínĩ, “Ĩmi ꞌbị̃kí drĩ tã ꞌdĩri ámá ĩmi ngúlúpí sĩ ká. Tã íngõri pịrị Múngú ẹndrẹtị gé nĩ, ꞌbâ ꞌdụkí ĩmivé tã ngaá áyu yã, dõku ꞌbâ ꞌdụkí tã Múngú vé rĩ ngaá áyu? 20 ꞌBo ꞌbá tị́nị, tã ꞌbá ní ndreé ꞌbâ mị sĩ, ãzini ꞌbá ní yịị́ ꞌbâ bị́ sĩ rĩ pi, ꞌbá ícókí tã ni ã ũlũngárá kuú ku.”
21 ꞌBá tã lịꞌbá rĩ pi ní útrézú Pétẽró pi drị̃gé Yũwánĩ be dị̃ị́. Kộpi ndãkí lẹ́tị ĩ ní ꞌbá ꞌdĩꞌbée ĩrĩŋãzú ni tí. Kúru kộpi ní ꞌbá ꞌdĩꞌbée pẽzú mụzú ꞌdĩísĩ rá. ꞌBá rĩ pi ãrẽvú céré rikí Múngú ri íngú tã ĩ ngaꞌbá ꞌdĩꞌbée sĩ, 22 ãꞌdiãtãsĩyã ágó ĩ ní ídrí tã be ãyãzú ãyãyã ꞌdĩri adri ọ̃gọ̃rọ̃vụ̃ rú aga ílí pụ̃kụ́ sụ rĩ rá.
ꞌBá Yẹ́sụ̃ ri ẹ̃ꞌyị̃ꞌbá gí rĩ pi zịkí Múngú ri
23 Kâ mụụ́ Pétẽró pi ọyụụ́ Yũwánĩ be jó ĩ ní ãngũ ũꞌyĩzú rĩ agá ꞌdãásĩ gí, kộpi ní ꞌdezú mụzú tã atala atala rĩ pi drị̃gé rĩ pi ní ꞌyoó ĩ ní ꞌbá ambugu rĩ pi be rĩ ũlũzú ꞌbá ụrụkọ Yẹ́sụ̃ ri ẹ̃ꞌyị̃ꞌbá gí rĩ pi ní. 24 ꞌBá Yẹ́sụ̃ ri ẹ̃ꞌyị̃ꞌbá gí rĩ pi kâ tã Pétẽró pi ní ũlũú ꞌdĩri yịị́, kộpi úmúkí ĩ trụ́ Múngú ri zịị́, kộpi kínĩ, “Úpí Ũkpõ ꞌDị́pa, ꞌí gbi ꞌbụ̃ pi vũ be, yị̃ị́ bãlãlã rĩ be, ngá ãrẽvú ꞌa ni gé rĩ pi be céré nĩ. 25 Ọ́tụ́ mí átá ũkpõ Índrí Uletere rĩ vé rĩ sĩ mívé ãtíꞌbá ꞌbávé ẹ́ꞌbị́pị Dãwụ́dị̃ tị gé, mí kĩnĩ,
“ ‘Ngá sẽépi ꞌbá ãngũ rĩ pi agá rĩ pi ã ꞌa ní vezú rĩ ãꞌdi?
Ngá sẽépi ꞌbá rĩ pi ní rizú tã azakaza vé ni pi ã tã ũtị̃zú rĩ ãꞌdi?
26 ꞌBãgú vũ drị̃gé rĩ pi útúkí ĩ kú ũrẽ lẽzú ẹ̃ꞌdị́ ꞌdịzú,
ãzini ꞌbá ãngũ rụ́ꞌbá rĩ pi úmúkí ĩ trụ́,
lẽkí ẹ̃ꞌdị́ ꞌdịị́ Úpí Múngú be,
ãzini lẽkí ẹ̃ꞌdị́ ꞌdịị́ Mãsíyã be.’4:26 Sãwụ́mã 2:1-2
27 “Ádarú ꞌbãgú Ẽródẽ†4:27 ꞌBãgú Ẽródẽ: Ẽródẽ ꞌdĩri Ẽródẽ Ãnĩtípã ꞌi, ĩri Ẽródẽ Ãmbúgú rĩ vé mvá. ꞌÍ lã Mãtáyo 14:1; Mãrákõ 6:14; Lúkã 3:1. Sâ ĩ ní Yẹ́sụ̃ ri tịzú rĩ gé, Ẽródẽ Ãmbúgú ꞌdĩri rụ ãngũ rĩ nĩ. ꞌÍ lã Mãtáyo 2:1-8; Lúkã 1:5. Vụ́drị̃ ni gé, ꞌbãgú ãzi anigé rụ́ ni Ẽródẽ Ãgị̃rị́pã, ĩri Ẽródẽ Ãmbúgú rĩ vé mvá vé mvá. ꞌÍ lã Ẹ̃zị́ 12:1-13:1. pi Pónítĩyõ Pĩlátõ be úmúkí ĩ ꞌbá adriꞌbá Yãhụ́dị̃ rú ku rĩ pi be, ãzini ꞌbá Ĩsẽrélẽ vé adriꞌbée Yẹ̃rụ́sãlémã agá nõgó rĩ pi be, kộpi gãkí mívé ãtíꞌbá uletere Yẹ́sụ̃ mí ní ĩpẽé Mãsíyã rú rĩ sĩ. 28 Kộpi ꞌokí tã rĩ sụ̃ụ́ mí ní ụ̃tị̃ị́ mívé ũkpõ sĩ, mî ẹ́sị́ ní lẽé ã ꞌokí rĩ tị́nị. 29 Úpí, ꞌí yị tã kộpi ní rizú útrézú ꞌbá drị̃gé ꞌdĩri, ꞌí sẽ mívé ãtíꞌbá rĩ pi ã ũlũkí tị mívé rĩ ụ̃rị̃ ãkó. 30 ꞌÍ sẽ ꞌbá ní ũkpõ mívé ãtíꞌbá uletere Yẹ́sụ̃ ã rụ́ sĩ, ꞌbâ ídríkí rí ꞌbá rĩ pi ãní, ãzini ꞌbâ ꞌokí rí tã ãyãzú ãyãyã ni pi tã ambugu ambugu ni pi be ãní.”
31 Kộpi kâ Múngú ri zịị́ dẹẹ́, vụ́drị̃ ni gé, vũrã kộpi ní ĩ úmúzú rĩ ní ꞌi ayazú dĩngídĩngí. Kúru Índrí Uletere rĩ ní kộpi ásúzú céré, kộpi ní íꞌdózú tị Múngú vé rĩ ũlũzú ụ̃rị̃ ãkó.
ꞌBá Yẹ́sụ̃ ri ẹ̃ꞌyị̃ꞌbá gí rĩ pi rikí ĩvé ngá ãlẽé ĩ ãsámvú gé sĩ trụ́
32 ꞌBá Yẹ́sụ̃ ri ẹ̃ꞌyị̃ꞌbá gí rĩ pi rikí adrií céré ẹ́sị́ be ãlu, ãzini úmĩ be ãlu. ꞌBá ãzi ꞌyoópi kínĩ ngá ívé rĩ pi ívé ni ọ́ꞌdụ́kụ́lẹgúsĩ ꞌdíni ꞌdãáyo, kộpi rikí ĩvé ngá rĩ pi ãlẽé ĩ ãsámvú gé sĩ céré trụ́. 33 Yẹ́sụ̃ vé ꞌbá áyúãyũ rĩ pi rikí tã Úpí Yẹ́sụ̃ vé íngázú gõó ídri rú rĩ vé tã ũlũú ꞌbá rĩ pi ní ũkpõ be. Múngú ꞌbã tãkíri ãmbúgú kộpi drị̃gé céré. 34 Kộpi ãsámvú gé, ngá ꞌbá ãzi ndẽépi ni ꞌdãáyo, ãꞌdiãtãsĩyã ꞌbá nyọ̃ọ́kụ́ be, dõku jó be rĩ pi rikí ĩvé ngá ụzịị́, kộpi rikí mũfẽngã ni íjị́, 35 sẽé Yẹ́sụ̃ vé ꞌbá áyúãyũ rĩ pi drị́gé, kộpi rikí awaá ꞌbá ngá lẽꞌbá rĩ pi ní.
36 Yõsépã Lẹ́vị̃gú‡4:36 Lẹ́vị̃gú: Atala Ĩsẽrélẽ rĩ pi vé rĩ ãrẽvú céré, íbíkí ĩfũú úyú Lẹ́vị̃ vé rĩ agá. ímụ́pi Sáyípũrãsĩ gélésĩ Yẹ́sụ̃ vé ꞌbá áyúãyũ rĩ pi ní zịị́ Bãrụ́nábã rĩ (rụ́ Bãrụ́nábã ꞌdĩri vé ífífí ꞌbá riípi ẹ́sị́ ímbápi ni), 37 sẽ ívé nyọ̃ọ́kụ́ jeé, íjị́ mũfẽngã ni sẽé Yẹ́sụ̃ vé ꞌbá áyúãyũ rĩ pi drị́gé.
*4:1 4:1 Átálágú: ꞌBá Ĩsẽrélẽ vé rĩ pi ãsámvú gé, ꞌyéŋá átálágú ri rọ̃bọ̃ŋọ̃ zã Jó Múngú vé rĩ agá ꞌdãá nĩ. Atala rĩ pi ri ĩfũ úyú Lẹ́vị̃ vé rĩ agá.
†4:1 4:1 Sãdókẽ: Sãdókẽ rĩ pi ngúlúmũ Yãhụ́dị̃ rĩ pi vé tãị́mbị́ Mósẽ vé rĩ rụꞌbá tị́tị́ rĩ pi, ꞌbo kộpi ẹ̃ꞌyị̃kí índrí rĩ pi vé tã kuyé, ẹ̃ꞌyị̃kí mãlãyíkã rĩ pi vé tã kuyé, ãzini kộpi ẹ̃ꞌyị̃kí kpá ꞌyozú kínĩ, ꞌbá ũdrãꞌbá gí rĩ pi gõ íngá ídri rú rá ꞌdíni kuyé. ꞌÍ lã Ẹ̃zị́ 23:8.
‡4:4 4:4 Ãgõ: Lãkí ũkú rĩ pi anjiŋá rĩ pi be kuyé.
§4:6 4:6 Átálágú ãmbúgú rĩ: Átálágú ãmbúgú rĩ ndẽ atala rĩ pi céré, ãꞌdiãtãsĩyã ĩri ꞌyéŋá fi Jó Múngú vé rĩ agá Vũrã Uleteretere rĩ agá ꞌdãá nĩ, ĩri fi vú ãlu ílí ãlu agá. Ĩri ãrí rọ̃bọ̃ŋọ̃ vé rĩ jị ũnjĩkãnyã ũjĩzú. ꞌÍ lã Lẹ̃vị̃tị́kã 16; Ẽbérẽ 9.
4:7 4:7 Ẹ̃zị́ 3:5-8
4:11 4:11 Sãwụ́mã 118:22
*4:15 4:15 ꞌBá tã lịꞌbá rĩ pi: Átálágú ãmbúgú rĩ, atala atala rĩ pi drị̃gé rĩ pi, drị̃koma rĩ pi, kộpi ri ĩ úmú tã Yãhụ́dị̃ rĩ pi vé rĩ lị.
4:26 4:26 Sãwụ́mã 2:1-2
†4:27 4:27 ꞌBãgú Ẽródẽ: Ẽródẽ ꞌdĩri Ẽródẽ Ãnĩtípã ꞌi, ĩri Ẽródẽ Ãmbúgú rĩ vé mvá. ꞌÍ lã Mãtáyo 14:1; Mãrákõ 6:14; Lúkã 3:1. Sâ ĩ ní Yẹ́sụ̃ ri tịzú rĩ gé, Ẽródẽ Ãmbúgú ꞌdĩri rụ ãngũ rĩ nĩ. ꞌÍ lã Mãtáyo 2:1-8; Lúkã 1:5. Vụ́drị̃ ni gé, ꞌbãgú ãzi anigé rụ́ ni Ẽródẽ Ãgị̃rị́pã, ĩri Ẽródẽ Ãmbúgú rĩ vé mvá vé mvá. ꞌÍ lã Ẹ̃zị́ 12:1-13:1.
‡4:36 4:36 Lẹ́vị̃gú: Atala Ĩsẽrélẽ rĩ pi vé rĩ ãrẽvú céré, íbíkí ĩfũú úyú Lẹ́vị̃ vé rĩ agá.