1 ꞌBá kãnísã vé Ãnĩtĩyókã agá rĩ pi ãsámvú gé, nẹ́bị̃ rĩ pi anigé, ãzini ꞌbá ãngũ ímbáꞌbá rĩ pi anigé. ꞌBá rĩ Bãrụ́nábã ꞌi, Sĩmĩyónã ĩ ní zịị́ Náyĩjã ꞌi, Lũkíyã ímụ́pi Kũrénẽ gélésĩ rĩ ꞌi, Mãnãyénĩ (Ẽródẽ ní úcé rĩ ꞌi), Sáũlã sĩ. 2 Kộpi kâ rií Úpí rĩ ị̃njị̃ị́, ãzini rií ĩ aꞌbií*13:2 Aꞌbi: Sâ ãzi sĩ Yãhụ́dị̃ rĩ pi ri ĩ aꞌbi, nyakí ínyá ku, kộpi ri ẹ́sị́ ꞌbã rizú Múngú ri zịzú. ãnyãngã nyangárá sĩ, Índrí Uletere rĩ ní ꞌyozú kộpi ní kĩnĩ, “Ĩmi ĩpẽkí má ní Sáũlã pi Bãrụ́nábã be, ãꞌdiãtãsĩyã á lẽ kộpi pẽé mụzú ẹ̃zị́ má ní kộpi zịzú rĩ ngangárá gá.” 3 ꞌBá kãnísã vé rĩ pi kâ rií Múngú ri zịị́, ãzini kộpi kâ rií ĩ aꞌbií ngá nyangárá sĩ, kộpi ní drị́ tị̃zú Sáũlã pi drị̃gé Bãrụ́nábã be, kộpi ní kúru ꞌbá ꞌdĩꞌbée pẽzú mụzú.

4 Índrí Uletere rĩ ní Sáũlã pi pẽzú mụzú Bãrụ́nábã be ụ́ꞌdụ́kọ́ múké rĩ ũlũzú, kộpi ní cazú kụ̃rụ́ Sẽlúsĩyã vé rĩ gé. Kộpi ní tụzú kũlúmgba agá, kộpi ní mụzú cazú ãngũ ꞌi lịị́pi kú ngụ yị̃ị́ agá ĩ ní zịị́ Sáyípũrãsĩ rĩ gé. 5 Kộpi kâ mụụ́ caá kụ̃rụ́ Sãlãmísĩ vé rĩ gé ꞌdãlé, kộpi ní íꞌdózú tị Múngú vé rĩ ũlũzú Yãhụ́dị̃ rĩ pi ní kộpivé Jó Múngú ri Zịzú rĩ pi agásĩ, kộpi jịkí Yũwánĩ Mãrákõ†13:5 Yũwánĩ Mãrákõ: Yũwánĩ Mãrákõ sĩ búkũ Mãrákõ vé rĩ nĩ. ꞌÍ lã Ẹ̃zị́ 12:12. ri mụzú ĩ vúgá sĩ ĩndĩ, ĩ ĩzã koó ẹ̃zị́ sĩ.

6 Bãrụ́nábã pi Sáũlã be, kộpi mụkí ãngũ ꞌi lịị́pi kú ngụ yị̃ị́ agá rĩ agásĩ, kộpi ní cazú kụ̃rụ́ Páfõsĩ vé rĩ gé. ꞌDãlé kộpi ị́sụ́kí Yãhụ́dị̃gú ãzi újógú rú ni, ĩri kpá nẹ́bị̃ ũnjó rú ni, rụ́ ni Bãrã Yẹ́sụ̃ ꞌi. 7 Újógú ꞌdãri ri ẹ̃zị́ nga ágó ãmbúgú Sẽrẽgíyã Páũlãsĩ Rómãgú ꞌbãlé ãngũ ꞌdãri ã tã mbaápi rĩ ní. ꞌBá rĩ pi céré ị̃njị̃kí ágó ãmbúgú ꞌdãri ị̃njị̃njị̃, ãꞌdiãtãsĩyã nị̃ tã ambamba. Ĩri ní Bãrụ́nábã pi zịzú Sáũlã be, lẽ kộpi ẽ ímụ́kí ꞌí vúgá nõlé, ꞌí lẽ ụ́ꞌdụ́kọ́ Múngú vé kộpi ní rií ũlũú ꞌbá rĩ pi ní ꞌdĩri yịị́ ĩndĩ. 8 Újógú Bãrã Yẹ́sụ̃ vé rụ́ ãzi Ẽlĩmásĩ, ĩrivé rụ́ ꞌdĩri zịkí Gị̃rị́kị̃ tị sĩ, lẽ Sáũlã pi vé tã Bãrụ́nábã be ku. Lẽ ágó ãmbúgú rĩ ẽ ẹ̃ꞌyị̃ tã Úpí vé Sáũlã pi ní rií ũlũú Bãrụ́nábã be ꞌdĩri ku.

9 Kúru Sáũlã ĩ ní kpá zịị́ Páũlũ ꞌdĩri ẹ́pị́ Índrí Uletere rĩ sĩ, ri újógú rĩ ẽ mị ndreé. Ĩri ní ꞌyozú Ẽlĩmásĩ ní kĩnĩ, 10 “Mi mvá ãdróko vé ni, mi ãríꞌbá tã pịrị rĩ pi vé ni. Mí ũnjó rú, mi ri ꞌbá rĩ pi ẽ mị ũꞌbã. Lẹ́tị múké Úpí vé mí ní ugaá ꞌbá rĩ pi ní ꞌdĩri, mî ku rí ã vúgú ni ngọ̃tụ́? 11 Úpí ri mi ĩrĩŋã rá, mî mị ri ímụ́ ẹ̃sị̃ ụ́ꞌdụ́ be mãdã, ndre ãngũ ku.”

Koro ágó rĩ ẽ mị ní ẹ̃sị̃zú, ꞌde rií ãngũ ọ́mvụ́ mụzú drị́ sĩ, ri ꞌbá ãzi ndãá, ã se rí ꞌî drị́ mụzú. 12 Ágó ãmbúgú rĩ kã tã ꞌi ngaápi ꞌdĩri ndreé, ĩri ní kúru Úpí ri ẹ̃ꞌyị̃zú, ãꞌdiãtãsĩyã ãyã tã Úpí vé ĩ ní ímbá ꞌdĩri sĩ.

13 Páũlũ pi ꞌî ọ̃gụ̃pị́ị be, ngakí kụ̃rụ́ Páfõsĩ vé rĩ agásĩ, kộpi mụkí kũlúmgba sĩ, cakí kụ̃rụ́ Pẽrígã vé rĩ agá, ãngũ Pãmĩfĩlíyã vé rĩ agá. Yũwánĩ Mãrákõ ní kộpi kuzú ꞌdãgá, ĩri ní ꞌi újázú gõzú vúlé Yẹ̃rụ́sãlémã gá. 14 Páũlũ pi ní ngazú Pẽrígã gá ꞌdãásĩ, kộpi ní ꞌdezú mụzú kụ̃rụ́ Ãnĩtĩyókã vé rĩ gé ãngũ Pĩsídĩyã vé rĩ agá. Kã mụụ́ adrií ụ́ꞌdụ́ Sãbátã vé rĩ gé,‡13:14 Ụ́ꞌdụ́ Sãbátã vé rĩ: Ụ́ꞌdụ́ ꞌdĩri Yãhụ́dị̃ rĩ pi ní rizú uvuzú rĩ, ãzini kộpi ní rizú Múngú ri zịzú rĩ. Yãhụ́dị̃ rĩ pi ri ụ́ꞌdụ́ ꞌdĩri vé tã ígá kínĩ, Múngú gbi ꞌbụ̃ pi vũ be nĩ, ãzini Múngú pa ĩ adringárá tụ́gẹ̃rị̃ rú rĩ agásĩ nĩ. Ụ́ꞌdụ́ Sãbátã vé rĩ Yãhụ́dị̃ rĩ pi ri zị ụ́ꞌdụ́ ẹ́zị̂rị̃, ꞌbo Kẹ̃lị̃kọ́ rĩ pi ri zị ụ́ꞌdụ́ ázíyá. ꞌÍ lã Wụ̃ngárá 20:8-11; Dẽtõrõnómẽ 5:12-16. kộpi fikí mụụ́ úrí Yãhụ́dị̃ rĩ pi vé Jó Múngú ri Zịzú rĩ agá ꞌdãá. 15 Kâ tãị́mbị́ Mósẽ vé rĩ lãá, ãzini tã nẹ́bị̃ rĩ pi ní sĩí rĩ lãá, ꞌbá adriꞌbá drị̃koma rú Jó Múngú ri Zịzú rĩ agá rĩ pi ní ụ́ꞌdụ́kọ́ pẽzú mụzú Páũlũ pi ní Bãrụ́nábã be kínĩ, “Ĩmi ꞌbá ẹ́drị́pị́ị, tã ãzi dõ anigé ĩmi ní lẽzú ꞌbá nõꞌbée ímbázú ãní, ĩmi átákí.”

16 Páũlũ ní ngazú ụrụ sĩ, ĩri ní drị́ ꞌbezú ꞌbá rĩ pi ugazú ãní, ĩri ní ꞌyozú kĩnĩ, “Ĩmi ꞌbá Ĩsẽrélẽ vé ꞌdĩꞌbée, ãzini ĩmi ꞌbá adriꞌbá Yãhụ́dị̃ rú ku Múngú ri ị̃njị̃ꞌbá ị̃njị̃njị̃ ꞌdĩꞌbée, ĩ yịkí drĩ ma ká. 17 Múngú Ĩsẽrélẽ vé rĩ ĩpẽ ꞌbá ẹ́ꞌbị́pị́ị nĩ, sẽ kộpi ní drị̃lé múké lókí kộpi ní adrizú Ẽjẽpétõ gá ꞌdãá rĩ gé, íjị́ kộpi ĩfũú Ẽjẽpétõ agá ꞌdãásĩ ũkpõ ívé rĩ sĩ. 18 Múngú mba kộpi ã tã ãngũ ãꞌwí cínyáfã rú rĩ agá ꞌdãá caá ílí pụ̃kụ́ sụ. 19 Múngú úꞌdị́ sụ́rụ́ ẹ́zị̂rị̃ ãngũ Kãnánã vé rĩ agá rĩ pi rá, ꞌdụ ãngũ rĩ sẽé ívé ꞌbá rĩ pi ní. 20 Tã ꞌdĩri nga ꞌi caá ílí mụ̃dụ̃rụ̃lụ̃ sụ pụ̃kụ́ tọ̃wụ́.

“Vụ́drị̃ ni gé, Múngú sẽ kộpi ní ꞌbá tã lịꞌbá ni pi rií tã lịị́, cĩmgbá cazú lókí nẹ́bị̃ Sãmũélẽ vé rĩ gé. 21 Kúru ꞌbá rĩ pi kínĩ, ĩ lẽkí ꞌbãgú. Múngú ní Sáũlã Kị́sị̃ mvọ́pị ri ĩpẽzú ꞌbãzú kộpi ní ꞌbãgú rú, sụ̃ kộpi ní lẽé rĩ tị́nị. Kị́sị̃ ĩfũ úyú Bẹ̃nyẹ̃mị́nẹ̃ vé rĩ agá. Sáũlã adri ꞌbãgú rú caá ílí pụ̃kụ́ sụ. 22 ꞌBo Múngú nje Sáũlã ri rá, gõ Dãwụ́dị̃ ri ꞌbãá ꞌbãgú rú Sáũlã ã vũrã gá. Múngú átá ĩrivé tã sĩ ꞌdíni kĩnĩ, ‘Dãwụ́dị̃ Yésẽ mvọ́pị vé tã sẽ má ní ãyĩkõ ambamba, ĩri ícó tã má ní lẽé rĩ pi ãrẽvú ꞌdụ nga céré rá.’

23 “Múngú ẹzị kĩnĩ, ꞌbá ãzi ri ímụ́ ĩfũ úyú Dãwụ́dị̃ vé rĩ agá, ĩri ímụ́ ꞌbá Ĩsẽrélẽ vé rĩ pi pa nĩ, ꞌbá rĩ Yẹ́sụ̃ ꞌi. 24 Yẹ́sụ̃ ní drĩ ímụ́zú kuyé rĩ gé, Yũwánĩ ri tị sẽé ꞌbá Ĩsẽrélẽ vé rĩ pi ní kĩnĩ, kộpi ã újákí ẹ́sị́, ãzini kộpi ã rụkí bãtízĩmũ. 25 Yũwánĩ kã rií ívé ẹ̃zị́ dẹẹ́, zị ꞌbá rĩ pi kĩnĩ, ‘Ĩmi ụ̃sụ̃kí, ma ãꞌdi ꞌi? Ĩmi ụ̃sụ̃kí ma ꞌbá Múngú ní ũyõ ni sõó rĩ ꞌi? ꞌBá rĩ adri ma ꞌi kuyé. ꞌBá Múngú ní ũyõ ni sõó rĩ, ĩri ímụ́ vúlé ꞌdĩíꞌdĩ. Má ícó ĩri ẽ ĩzã koó ĩrivé ngá pá gá njezú ku, ãꞌdiãtãsĩyã ĩrivé ãmbũgũ ndẽ mávé rĩ rá.’

26 “Ĩmi úyú Ãbũrámã vé ꞌdĩꞌbée, ãzini ĩmi ꞌbá adriꞌbá Yãhụ́dị̃ rú ku Múngú ri ị̃njị̃ꞌbá ị̃njị̃njị̃ ꞌdĩꞌbée, ĩmi ímụ́kí ụ́ꞌdụ́kọ́ múké pangárá vé nõri yịị́, ãꞌdiãtãsĩyã ĩpẽkí ụ́ꞌdụ́kọ́ rĩ ꞌbá rĩ pi ní céré. 27 ꞌBá adriꞌbá Yẹ̃rụ́sãlémã gá rĩ pi ĩvé ambugu rĩ pi be céré nị̃kí ámá ꞌyozú kínĩ, ꞌbá ꞌbá paápi rĩ Yẹ́sụ̃ ꞌi ꞌdíni kuyé. Kộpi nị̃kí tã nẹ́bị̃ rĩ pi vé ĩ ní rií laá ụ́ꞌdụ́ Sãbátã vé rĩ gé rĩ vé ífífí kuyé. Kộpi rikí átá Yẹ́sụ̃ rụ́ꞌbá gá ũnjí, sụ̃ nẹ́bị̃ rĩ pi ní átá rĩ tị́nị. 28 Kộpi ị́sụ́kí tã ã pá ĩ ní lẽzú Yẹ́sụ̃ ri ꞌdịzú ni kuyé, kộpi ní Pĩlátõ ri zịzú kínĩ, ã ꞌdịkí ĩri drãá rá.

29 “Kộpi kâ tã nẹ́bị̃ rĩ pi ní sĩí ĩrivé tã sĩ rĩ ꞌdụụ́ ngaá céré gí, ĩ ní ĩrivé ãvũ íꞌdụ́zú pẹtị alambaku sị́gé ꞌdãásĩ, jịzú sị̃zú ꞌbụ́ agá. 30 ꞌBo Múngú inga ĩri gõó ídri rú drãngárá gálésĩla rá. 31 Yẹ́sụ̃ iꞌda ꞌi vú be kárákará ꞌbá ímụ́ꞌbá ĩri be trụ́ íngázú ãngũ Gãlĩláyã vé rĩ gé cazú Yẹ̃rụ́sãlémã gá rĩ pi ní. ꞌBá ꞌdĩꞌbée ndrekí Yẹ́sụ̃ ri rá, kộpi rikí ĩrivé tã ũlũú ꞌbá rĩ pi ní.

32 “ꞌBâ nóni ri ụ́ꞌdụ́kọ́ múké Múngú ní ẹzịị́ ꞌbá ẹ́ꞌbị́pị́ị ní rĩ ũlũ. 33 Múngú ꞌo nóni tã ꞌí ní ẹzịị́ ꞌbá ẹ́ꞌbị́pị́ị ní ꞌdãri ꞌbá ní gí, inga Yẹ́sụ̃ ri gõó ídri rú drãngárá gálésĩla rá. Sụ̃ ĩ ní sĩí búkũ Sãwụ́mã vé rĩ agá cápĩtã ị̃rị̃ gé rĩ tị́nị,

36 “Dãwụ́dị̃ ní adrizú ídri rú rĩ gé, ꞌdụ tã Múngú ní ẹzịị́ ĩ ní rĩ ngaá rá. Kã drãá, sị̃kí ĩri vũrã ĩ ní ẹ́ꞌbị́pị́ị sị̃zú rĩ gé, ĩrivé ãvũ ŋma rá. 37 ꞌBo Múngú inga Yẹ́sụ̃ ri drãngárá gálésĩla rá, ĩrivé ãvũ ŋma kuyé.

38 “Má ẹ́drị́pị́ị má ọ́mvụ́pị́ị, ĩmi yịkí drĩ ká! Ụ́ꞌdụ́kọ́ ĩ ní lũú ĩmi ní ꞌdĩri lũ ꞌyozú kínĩ, Yẹ́sụ̃ ri ĩmi trũ ĩmivé ũnjĩkãnyã agásĩ rá. 39 ꞌBá céré ĩri ẹ̃ꞌyị̃ꞌbá gí rĩ pi, Múngú ri kộpi ꞌbã adri ꞌbá pịrị ni pi, Mósẽ vé tãị́mbị́ ícó kộpivé ũnjĩkãnyã ũjĩí ku. 40 Ĩmi ndrekí múké tã nẹ́bị̃ rĩ pi ní átá rĩ ã nga ꞌi ĩmî rụ́ꞌbá gá ku. Kộpi kínĩ,

42 Páũlũ pi Bãrụ́nábã be kâ ngaá fũú Jó Múngú ri Zịzú rĩ agásĩ, ꞌbá rĩ pi mãkí kộpi kínĩ, kộpi ẽ ĩgõkí ímụ́ ĩ ní tã rĩ ũlũú dị̃ị́ Sãbátã ímụ́pi drụ̃ ꞌdĩri gé. 43 ꞌBá ĩ úmúꞌbá Múngú ri ị̃njị̃ꞌbá rĩ pi kâ ayií, Yãhụ́dị̃ kárákará, ãzini ꞌbá adriꞌbá Yãhụ́dị̃ rú ku Múngú ri ị̃njị̃ꞌbá rĩ pi ꞌdekí mụụ́ Páũlũ pi vú sĩ Bãrụ́nábã be, Páũlũ pi Bãrụ́nábã be mãkí kộpi kínĩ, lẽ ẹ́sị́ múké Múngú vé rĩ ã adri kộpi be mụzú nyonyo.

44 Kã mụụ́ caá ụ́ꞌdụ́ Sãbátã vé rĩ ãzi gé, ꞌbá kụ̃rụ́ agá rĩ pi céré ímụ́kí ụ́ꞌdụ́kọ́ Úpí vé rĩ yịngárá gá. 45 ꞌBo Yãhụ́dị̃ rĩ pi kâ ꞌbá bị́trị́ká ꞌdĩꞌbée ndreé, tã ni ꞌde kộpi ẽ ẹ́sị́ agá ũnjí, kộpi uꞌdakí Páũlũ ri, kộpi ẹ̃ꞌyị̃kí tã ĩri ní átá rĩ kuyé.

46 Kúru Páũlũ pi Bãrụ́nábã be, kộpi ní átázú ꞌbá ꞌdĩꞌbée ní ụ̃rị̃ ãkó kínĩ, “Ĩmi Yãhụ́dị̃ rú, ꞌbá ũlũkí ụ́ꞌdụ́kọ́ múké Múngú vé rĩ ĩmi ní drị̃drị̃. ꞌBo ĩmi gãkí ụ́ꞌdụ́kọ́ rĩ sĩ! ꞌDĩri lũ uletere ꞌyozú kínĩ, ĩmi ícókí ídri ꞌdániꞌdáni rĩ ị́sụ́ ku. Nóni ꞌbá lẽkí mụụ́ ụ́ꞌdụ́kọ́ rĩ ũlũú ꞌbá adriꞌbá Yãhụ́dị̃ rú ku rĩ pi ní. 47 Tã Úpí ní ẹzịị́ ꞌbá ní rĩ, ĩri ꞌdíni kĩnĩ,

48 ꞌBá adriꞌbá Yãhụ́dị̃ rú ku rĩ pi kâ tã ꞌdĩri yịị́, sẽ kộpi ní ãyĩkõ ambamba. Kộpi sẽkí õwõꞌdĩfô ụ́ꞌdụ́kọ́ Úpí vé ꞌdĩri sĩ. ꞌBá ĩ ní ũpẽé ídri ꞌdániꞌdáni rĩ ị́sụ́ꞌbá rĩ pi ẹ̃ꞌyị̃kí Úpí ri rá.

49 Ụ́ꞌdụ́kọ́ Úpí vé rĩ ayi mụzú ãngũ ꞌdãri agásĩ céré. 50 ꞌBo Yãhụ́dị̃ drị̃koma rú rĩ pi mụkí ũkú ambugu Múngú ri ị̃njị̃ꞌbá ị̃njị̃njị̃ kụ̃rụ́ agá ꞌdãá rĩ pi ẽ drị̃ ụ́cị́ ãgõ drị̃koma rú kụ̃rụ́ agá ꞌdãlé rĩ pi be, kộpi íngákí Páũlũ pi drị̃gé Bãrụ́nábã be, ọ̃cụ̃kí kộpi ũnjí ũnjí. Kộpi drokí Páũlũ pi Bãrụ́nábã be fũú ĩvé ãngũ agásĩ ãmvé. 51 Kúru Páũlũ pi Bãrụ́nábã be, kộpi ní nyọ̃ọ́kụ́ ĩ pá ágélé gá rĩ wezú kú ꞌdãgá, lũzú kínĩ, ĩ gãkí kộpi sĩ. Kộpi ní ꞌdezú mụzú kụ̃rụ́ Ĩkónĩyõmũ vé rĩ gé. 52 Ãyĩkõ fụ ꞌbá Yẹ́sụ̃ ã pámvú ũbĩꞌbá adriꞌbá Ãnĩtĩyókã gá ꞌdãlé rĩ pi ambamba, ãzini Índrí Uletere rĩ ású kộpi rá.