Baluwa yanga Paolo yavalembidile
Vagalatiya
Ulongoledi wa baluwa ya Vagalatiya
Baluwa ya Vagalatiya ìlembwije na Ntume Paolo (sula ya 1:1). Paolo áilembile baluwa aino mmwaka fulani, kutandikila mwaka wa 48 mpaka wa 57 kutandikila mwaka wavelekwejije Yesu Kilisto. Na ávalembidile vakúkulupila va chilambo cha Galatiya, sehemu ing'ulungwa ichitawaliwa na Valoma. Vatalamu va Bibiliya nanga pavamaite pachinu pachilembila Paolo baluwa aino, henga vohe vàtenda kuva ílembwije muimanga ya Efeso au ku Kolinso.
Paolo áilembile baluwa aino wavalonda vakúkulupila vammalele va ku Galatiya, yani Vayahudi pamo na vakávele Vayahudi. Ánilemba uchinga avatahuke Vakilisto va Chiyahudi vachihunda mahundo la kulambila lachihaula kuva, nni lasima vakúkulupila vadikamule Sheliya dya Chiyahudi divêle Nnilailano lya Kala, asa-asa sheliya ichivalembela vanu va Nnungu vammalele vayaluke. Vanu anevo vávanamatija vakúkulupila vakávele Vayahudi vayaluke uchinga vààve Vakilisto. Uchocho, vanu anevo vátahuka utume wanga Paolo. Njo mana Paolo ániutetela utume wake kwa kulonjelela namuna chanavele munu wa mana namene n'dini ya Chiyahudi na namuna chajukile kuva ntume (sula ya 1:11-2:14). Na Paolo ànilatetela Malove Lambone lamwâmba Yesu Kilisto kwa kuelesa kuva, upohi upatikana chihi kwa kunkulupila Yesu Kilisto bahi, akee kwa kuikamula chihi Sheliya (sula ya 2:16). Upohi ùhalokana chihi na uwambone wa Nnungu, na wala ukálisingila matendo la vanu.
Uinjipihi wa baluwa ya Vagalatiya
1. Sula ya 1:1-5, Paolo àtandilika baluwa yake kwa kulasalimila makuwa la vanu vankulupîla Yesu la chilambo cha ku Galatiya.
2. Sula ya 1:6-2:21, Apano Paolo anamaiha kuva vanu nanga pavapohwa kwa kuikamula Sheliya. Ànamaiha kwa àtana kuva, nang'e ávele munu wa mana namene n'dini ya Chiyahudi na ánitumbama namene kudikamula Sheliya dya Chiyahudi, henga nanga padinantendile atendwe kuva wambone pameho panga Nnungu. Na mitume vanji vánikubaliana nawe kwamba chinu anecho.
3. Sula ya 3-4, Paolo àelesa namene kwamba nafasi ya Sheliya na inema muupohi.
4. Sula ya 5-6:10, Paolo àelesa namuna ya kuikala maisha lambone la Chikilisto.
5. Sula ya 6:11-18, Paolo àmalilila baluwa yake kwa kuvasalimila na kuvakumbusa kuva kupindikulanywa na kujuhwa kuva chiumbe chahambi nni chinu cha mana namene kuliko kudikamula Sheliya, malinga aila ya kuyalulwa.
1
Ntandiliko wa baluwa yanga Paolo
1-2 Baluwa aino ìhaloka kwang'une Paolo na kwa vakúkulupila avetu vammalele vavêle pamo na nangu. Nangu Paolo ngùchemwije kuva ntume, akee kwa kutandolwa na vanu na wala akee kwa kupitila mamulaka la munu fulani. Henga nangu ngùchemwije na Yesu Kilisto na Nnungu Atata anfufwîle Kilisto kuhaloka kwa vanu vahwîle. Hwetu tuvammalele tùnnembilanga baluwa aino mwenu makuwa la vanu vankulupîla Yesu la chilambo cha ku Galatiya. 3 Hwetu tùnnyuwilanga mwenu inema na amani ihalôka kwa Nnungu Atata wetu na kwa Nang'olo wetu Yesu Kilisto, vììve pamo na mwenu.
4 Kilisto álihumije mwene kwajili ya masambi letu muchi chanalembedile Nnungu Atata wetu, uchinga atupohe kuhaloka nchilambo achino chihakapwêle mambo lahakalenge. 5 Nnungu atumbyangwe, vyaka na vyaka. Amina.
Malove Lambone la uhiu
6 Nangu nakangana, kumwonanga mwenu namuna chimupiyanyije kunneka Nnungu anchemênge mwenu kwa kupitila inema yanga Yesu Kilisto, na kupapata indila inji ililambilîla kuva nni Malove Lambone. 7 Nni muhiu kuva, nanga Malove lanji Lambone, henga pàvele vanu vantimbânga mwenu na valembêla kulapindikulanya Malove Lambone langa Kilisto. 8 Henga ata kuiva hwetu tuvene au malaika akànnyubilila mwenu Malove Lambone latindâna na àlalá latunnyubilidile hwetu, aneyo alaniwe na Nnungu. 9 Hwetu twaninnyaulilanga mwenu, na tùnnyaulilanga kavila kuva, munu woheyo ambennyubilîla Malove Lambone latindâna na àlalá latunnyubilidile hwetu, aneyo alaniwe na Nnungu.
10 Dachi, nangu ngùtaha kukubaliwa na vanu au Nnungu? Au nangu ngùtaha kuvakatapalila vanu? Ikàchiva ungutàhà kuvakatapalila vanu, nangu nikánave ntumishi wanga Yesu Kilisto.
Paolo chachemwije na Nnungu
11 Mmakukulupila avangu, nangu ngùlembela mumale kuva, Malove Lambone laninnyubilidile mwenu lakávele la chimunu. 12 Nanangu nikánalapwechedile kuhaloka kwa munu woheyo, na wala nikánahundwije na munu, henga Yesu Kilisto njo alahunukwîle kwang'une.
13 Mwenu mùnipilikana namuna chinichiikala anepo machedo, panichiipapata dini yangu ya Chiyahudi. Mùnimala namuna chinnavalagihije namene vanu vankulupîla Yesu, na kulembela nivamalile mwalehu. 14 Nangu ńnivalongolelela Vayahudi avangu vohe va changa changu kwa kuipapata dini ya Chiyahudi, kwa kuva, ńnitumbama namene kulakamula mahundo la anyakala vetu.
15 Henga Nnungu ángutandwele nangu kabla nikànambivelekwa, nkunguchema kwa inema yake. Nang'e íninkatapalila, 16 kunnyunukula Mwanawe kwang'une uchinga nilahubili Malove Lambone kwa vanu vakávele Vayahudi. Anepo nangu nikanaujene na munu woheyo, 17 na wala nikanapite ku Yelusalemu kwa avala mitume vangulongoledîle kuva mitume, henga ngútandilike kuhwena kuchilambo cha ku Alabiya hoti, koka nkuuya kavila ku Dameski. 18 Paipitile myaka mitatu, nangu nkuhwena ku Yelusalemu unamwona Petulo,*Mmalemba matandi, nsitali auno ùlembwijé Kefa, yani lina linji lya Petulo. nkuikala aneko maduva kumi na nnyano. 19 Henga wala nanga ntume yunji unnamwonite, ila Yakobo nnung'une Nang'olo weka. 20 Nangu nìmmaihija mwenu pameho panga Nnungu kuva, mmalove alano langunnembila mwenu, nangu nanga pangulambila.
21 Lukoto, nangu nkuhwena chilambo cha ku Siliya na chilambo cha ku Kilikiya. 22 Mmaduva anelo makuwa la vanu vankulupîla Yesu la chilambo cha ku Yudeya vávele vakànambingwona, 23 henga vápilikana chihi kuva, “Ayula achitubaniha anepo patandi, nelo àihubili ing'ulupa uila yachiitimbanga anepo patandi.” 24 Bahi vanu anevo nkuntumbyanga Nnungu ing'anya yang'une.