Malove lambone lamwâmba Yesu Kilisto lalembwîje na
Yohana
Ulongoledi
Chitabu achino cha Malove Lambone lamwâmba Yesu Kilisto lalembwîje na Yohana, nni chitabu chimo mmitabu ncheche vya Lilailano lya Hambi vitânga maisha langa Yesu Kilisto. Kila chitabu mmitabu anevyo ncheche chìchemwa “Injili” mana lake, “Malove Lambone lamwâmba Yesu.” Vitabu anevyo vílembwije bada ya kuhwa kwanga Yesu. Vanalembile vitabu anevyo nni Matayo na Mako na Luka na Yohana. Chitabu cha Yohana chílembwije mmwaka fulani, pepi na mmwaka wa 90 kutandikila mwaka wavelekwejije Yesu Kilisto. Ikànava chitabu achino chikáhaula kuva Yohana njo achilembîle, henga namuna ya ilembi yake ìlandana namene na ilembi aila ilembwîje m'baluwa inandi ya Yohana na baluwa yavili ya Yohana na baluwa yatatu ya Yohana. Vakúlemba vanji va kala vànnyaula Yohana kuva, mmahiku anelo áikala muimanga ya ku Efeso. Bahi ing'anya ya anelyo, ìnahululika kuva chitabu achino chílembwije muimanga ya Efeso.
Yohana 20:31, Yohana àhaula chihi mwandu kuva, makudungilo la chitabu achino nni kuvayangata vanu vapate kukulupila kuva, Yesu njo Kilisto, Mwana wa Nnungu, na kwa kunkulupila vapate umi kupitila kulundana nawe. Chitabu achino chílembwije kwajili ya vakúsoma va Chiyahudi na avala vakávele Vayahudi. Chitabu cha Yohana chikálandana namene na vitabu vinji vya Injili. Yohana ànihimya namene kuyamba àlalá masaibu lalatendìlè Yesu, na akálembile namene kuyamba mifano yanahumije Yesu. Na habali dinji dya muhimu, diyâmba kubatiswa na kulingwa kwake akula kulilanga, nalanang'o nanga palalembwije nchitabu achino chilembwije na Yohana.
Uinjipihi wa chitabu cha Yohana
1. Sula ya 1:1-18, Yohana àtandiliha chitabu chake kwa kulonjelela kuva, Yesu nni lilove lya Nnungu.
2. Sula ya 1:19-12:50, Yohana àlemba kuyamba masaibu fulani lalatendìlè Yesu.
3. Sula ya 13:1-20:31, Yohana àtana kuyamba mambo lohe lanahumidile mmaisha langa Yesu, panavele mmwanda wa kukuhwa na kufufuka kwake. Na Yohana 20:31, Yohana àmalilila kwa kutanga likudungilo lyake lya kulemba chitabu achino.
4. Sula ya 21, Yohana àmalilila chitabu kwa kutanga kuyamba uhiku aula Yesu wanavahumidile vanu bada ya kufufuka kwake.
1
Lilove nkujuka munu
1 Anepo patandi, chilambo kabla chikànambiumbwa, Lilove ávele apwawììje, na Lilove ávele pamo na Nnungu. Malinga chanavele Nnungu na Lilove ávele uchocho. 2 Kutandikila anepo patandi aneyo Lilove ávele pamo na Nnungu. 3 Vitukutuku vyammalele víumbwije kupitila nang'e, na wala nanga chinu chimo chinaumbwije bila nang'e. 4 Nang'e ávele chitandikilo cha umi na umi anewo úvele nng'anje kwa vanu. 5 Nng'anje anewo ùlangaja nnupi, na lupi nanga palunahulwile kuudimanga nng'anje.
6 Pávele na munu yumo anatumwije na Nnungu, lina lyake Yohana. 7 Nang'e áidile unavahaulila vanu kuyamba aneyo nng'anje, uchinga kwa malove lake, vanu vammalele vapate kukulupila. 8 Yohana mwene akánavele aneyo nng'anje, henga áidile chihi unavahaulila vanu uhiu wa habali dya aneyo ánavele nng'anje. 9 Ayuno njo nng'anje uhiu uîda apano pachilambo, uvalangajîja vanu vammalele.
10 Aneyo nng'anje ánipwawa pachilambo, na kupitila nang'e chilambo chíniumbwa, henga vanu va pachilambo nanga pavanammaite kuva nang'e ni nnani. 11 Nang'e áidile kwa vanu vake, henga vanu vake nanga pavanampwecheledile. 12 Henga avala vammalele vampwecheledîle na kunkulupila, àvatendile vajuke kuva vana vanga Nnungu.*Apano Yohana àlembile “vakulupîla mulina lyake.” Kwa vanu va mahiku anelo aneyo yavele itangodi ya kawaida kuhaula kuva, munu àtenda chinu mulina lya nkulu fulani. Na ívele na mana kuva ànilundana na aneyo nkulu na àtenda mambo kwa niaba yake na kwa mamulaka lake. Bahi kukulupila mulina lyake ìvele na mana ya kunkulupila mwene, na akee chihi kulikulupila lina. 13 Vana anevo vakávele vana vanga Nnungu kwa kuvelekwa muchi chivavelekwa vanu, na wala nanga pavavelekwejije malinga chutamwa mmili, na wala akee malinga chatamwa munu, henga kwa kutamwa kwa mwene Nnungu.
14 Lilove nkujuka munu, nkuikala pamo na hwetu, akuno aombèèle inema na uhiu. Na hwetu tùniwona ukulu wake, ukulu wanga Mwana wa weka ahalêke kwa Atata Nnungu.
15 Yohana Nkúbatisa pammwene Yesu, nkuvahaulila vanu habali dyanga munu aneyo, wanonoha lidi wachidoni, “Ayuno njo unichimwamba panichihaula kuva, ‘Aîda nnyuma mwangu nni nkulu kungupunda nangu kwa kuva, nang'e ánipwawa kabla nangu nikànambivelekwa.’ ”
16 Ing'anya ya ukulungwa wa chididi chake ànitubaliki na kutubaliki. 17 Nnungu áhumije Sheliya yake kupitila Musa, henga Yesu Kilisto áidile na chididi na kuuhunukula uhiu. 18 Nanga munu awahîte kumwona Nnungu. Henga Mwana wa weka wa Nnungu, nang'e njo Nnungu muhiu, avêle pamo na Atata Nnungu, aneyo njo atumaihîje chavele Atata Nnungu.
Kuyang'ula kwanga Yohana Nkúbatisa kuva nang'e akee Kilisto
(Matayo 3:1-12, Mako 1:1-8, Luka 3:1-18)
19 Auno njo ushahidi wanga Yohana Nkúbatisa wakati Vakulu va Vayahudi va ku Yelusalemu pavanavatumile makuhani na Valawi vahwene vakammuje Yohana kuva nang'e nni nnani. 20 Yohana akanahitile kuvayang'ula, nkuvahaulila chihi bila kuvapiha kuchidoni, “Nangu nikávele Kilisto alolêwa kwida.” 21 Vanang'o nkummuja kavila kuchidoni, “Hambi wako nnani? Dachi, wako njo Eliya?” Yohana nkuvayang'ula kuchidoni, “Nangu nikávele Eliya.” Nkummuja kavila kuchidoni, “Dachi, wako njo ayula nabii?” Yohana nkuvayang'ula kuchidoni, “Nanga.” 22 Vanang'o nkummuja kavila kuchidoni, “Vino wako nnani? Tuhaulile, wako umwene ùlitanga dachi uchinga tukavahaulile avala vatulaijîje tukakuuje?” 23 Yohana nkuvayang'ula kwa malove langa nabii Isaya wachidoni,
“Nangu njo mwene lidi lipilikanîka kulilanga ulichidoni,
‘Nyoshanga indila ya Nang'olo.’ ”
24 Anevo vanu vanalaijijwe na Mafalisayo, 25 nkummuja kavila Yohana kuchidoni, “Ikàva wako ùhaula kuva ukávele Kilisto, na ukávele Eliya, na wala ukávele ayula nabii, hambi mwadachi ùnabatisa?” 26 Yohana nkuvayang'ula kuchidoni, “Lola, nangu nìm'batisa mwenu kwa medi, henga pàvele munu yumo mmwenu umukammaite. 27 Nang'e njo ayula ungunannyawile kuva, àvenkwida nnyuma mwangu, na nangu wala nikáfala kuntumikila kananga kwa kuhungula mididi ya vilatu vyake.”
28 Vitukutuku anevyo vítendeke aneko ku Besaniya†Besaniya Chijiji achino cha Besaniya chitambulengwe apano akee achila chivachiikala vanga Lasalo na Maliya. , kung'ambo luhunde lwa Yoludani, pachinu pachivabatisa vanu Yohana.
Ungandolo wamwana wa Nnungu
29 Liduva lipapête Yohana nkumwona Yesu wahaloka, Yohana nkuvahaulila vanu kuchidoni, “Nnole ungandolo wamwana wa Nnungu avausîja masambi vanu va pachilambo! 30 Ayu njo unichimwamba panichihaula kuchidoni, ‘Nnyuma mwangu àvenkwida munu nkulu ungupunda nangu, kwa kuva nang'e ánipwawa kabla nangu nikànambivelekwa!’ 31 Nangu nimwene nikanammaite kuva nnani, henga ngùidile unabatisa vanu kwa medi uchinga amaikane kwa vanu va Isilaeli.”
32 Anepo Yohana nkuhumya ushahidi wachidoni, “Nímmwene Umumu Wanaswe achionekâna muchi umunda wasulupuka kuhaloka kulihunde, nkutulila muha mwake. 33 Nangu nikánammale kuva nang'e nnani, bila ayula angutumîle unabatisa vanu kwa medi unguhaulila anepo patandi kuva, ‘Aneyo umbemwôna Umumu Wanaswe wansulupukila, na kutulila muha mwake, aneyo njo abatîsa kwa Umumu Wanaswe.’ 34 Nangu nimwene ńnivyona vitukutuku anevyo, na mbènkushuhudila kuva, ayu nni Mwana wa Nnungu.”
Vakuhundwa vatandi vanga Yesu
35 Liduva lipapête, Yohana ávele pamo na vakuhundwa vake vavili. 36 Yohana pammwene Yesu wapita, nkuhaula kuchidoni, “Nnolange ungandolo wa mwana wa Nnungu.” 37 Avala vakuhundwa vavili vanga Yohana pavapilikene malove anelo, nkumpapata Yesu. 38 Yesu nkulauka, nkuvona vakuhundwa uvammpapata, Yesu nkuvauja kuchidoni, “Mùtaha chamani?” Vanang'o nkuyang'ula kuchidoni, “Labi ùikala kwachi?” Labi mana lake Nkúhunda. 39 Yesu nkuvayang'ula kuchidoni, “Idang'ana mupone.” Bahi avala vakuhundwa nkumpapata, nkupona pachinu páikàlà, nkuikala nawe liduva alila lyammalele. Na uhiku anewo wávele malinga sakumi chinalyulo.
40 Anduleya nnung'une Simoni Petulo ávele yumo wa avala vakuhundwa vavili vanampilikene Yohana pachitangola malove àlalá, nkunnondola Yesu. 41 Chinu chitandi chatendile Anduleya, ni kuntaha Simoni nkuluwe nahoti, nkunnyaulila kuchidoni, “Tùnimwona Masiya,” yani Kilisto.‡Vayahudi válolela kumpwechela mpohi kuhaloka kwa Nnungu. Mpohi aneyo kwa Chieblaniya vánchema “Masiya,” na kwa Chigiliki vánchema “Kilisto,” mana lake, atandolwejîje na Nnungu. 42 Anepo Anduleya nkumpelekeja Simoni kwanga Yesu. Yesu nkunnola Simoni, nkuchidoni, “Wako nni Simoni mwana wanga Yohana, henga hambi ùmbechemwa Kefa.” Kefa nni lina linji lyanga Petulo, Petulo mana lake, “liyanga.”
Yesu ànchema Filipo na Nasanieli
43 Liduva lipapête, Yesu ákudungidile kuhwena ku Galilaya. Bahi nkumwona Filipo, nkunnyaulila kuchidoni, “Ngupapate.” 44 Filipo áhaleke ku Betisaida, imanga yachiikala Anduleya na Petulo. 45 Filipo nanang'e nkukojana na Nasanieli, nkunnyaulila kuchidoni, “Tùnimwona ayula uvannembile mmitabu vya Sheliya yanga Musa na mmitabu vya manabii, Yesu wa ku Nasaleti, mwana wanga Yusufu.” 46 Nasanieli nkummuja Filipo kuchidoni, “Ìmbehululika dachi chinu chambone chihaloke ku Nasaleti?” Filipo nkunnyaulila kuchidoni, “Ida ulilolee umwene.” 47 Yesu pammwene Nasanieli wahaloka, nkuhaula kuchidoni, “Lolanga! Ayu nni Mwisilaeli muhiu, wala kulambila kukapali nkati mwake.” 48 Nasanieli nkummuja Yesu kuchidoni, “Wako ùngumaite dachi nangu?” Yesu nkunnyaulila kuchidoni, “Apala punavele pahi nnandi wa vihepo vya tini, Filipo akànakuchema, nangu nanikwona.” 49 Anepo Nasanieli nkuchidoni, “Nkúhunda, wako nni Mwana wanga Nnungu, wako njo Nfalume wa Isilaeli.” 50 Yesu nkunnyaulila Filipo kuchidoni, “Dachi, wako ùningukulupila ing'anya nìkuhaulidile kuva nanikwona uikèlè pannandi? Nìkuhaulila kuva, uchiuvyone vitukutuku vikulu kupunda avi.” 51 Yesu nkunnyaulila kavila Nasanieli kuchidoni, “Nangu nìnnyaulilanga uhiu kuva, muchimukwone kulihunde ukuhunukuka na malaika uvakwela na kusulupuka muha mwanga Mwana wa Munu.”
*1:12 Apano Yohana àlembile “vakulupîla mulina lyake.” Kwa vanu va mahiku anelo aneyo yavele itangodi ya kawaida kuhaula kuva, munu àtenda chinu mulina lya nkulu fulani. Na ívele na mana kuva ànilundana na aneyo nkulu na àtenda mambo kwa niaba yake na kwa mamulaka lake. Bahi kukulupila mulina lyake ìvele na mana ya kunkulupila mwene, na akee chihi kulikulupila lina.
†1:28 Besaniya Chijiji achino cha Besaniya chitambulengwe apano akee achila chivachiikala vanga Lasalo na Maliya.
‡1:41 Vayahudi válolela kumpwechela mpohi kuhaloka kwa Nnungu. Mpohi aneyo kwa Chieblaniya vánchema “Masiya,” na kwa Chigiliki vánchema “Kilisto,” mana lake, atandolwejîje na Nnungu.