7
Estêvão omombe'u judeu ruvixa kwéry-pe Abraão rehegwa nhe'ẽ
Ha pa'i ruvixagwasu katu ohendu ijapu va'e nhe'ẽ. Ohendu ramo oporandu Estêvão-pe:
—Upéixa voi pa? he'i íxupe.
Upe ramo Estêvão onhe'ẽ judeu ruvixa kwéry-pe:
—Xe re'ýi kwéry, xe ruvixa kwéry ave, pejeapysaka porã katu xe nhe'ẽ-rehe. Yma ete ojehexa uka va'ekwe nhane ramoigwasu myamyrĩ Abraão-pe. Nhandejáry onhemomba'egwasu ete va'e ojehexa uka va'ekwe íxupe. Mesopotâmia yvy-py gwetã tee-my joty oiko ramo, ojehexa uka-ma voi va'ekwe íxupe. Ndovái joty Harã tetã-my. He'i Abraão-pe Nhandejáry: “Eva katu ne retã-gwi” he'i. “Ehejapa nde re'ýi kwéry eho-vy. Tereho nde-vy ahexa uka va'erã nde yvyrã hagwã-py tereho” he'i íxupe Nhandejáry. Upe-ma ramo Nhandejáry nhe'ẽ-py osẽ gwetã-gwi oho-vy. Caldeu yvy-gwi oho. Tetã ambue-py ae oiko jevy hagwã osẽ oho-vy. Harã tetã-my ogwahẽ ramo, oiko va'ekwe upe-py. Hi'are rire omano túvy. Upéi túvy omano rire ome'ẽ ogwata puku jevy. “Tereho katu nde yvyrã-py” he'i ogwerova uka-vy ta'ýry-pe Nhandejáry. Upéixa voi ogweru va'ekwe íxupe ko'a-py. Ãy peiko ha-py ogweru íxupe. Ha ogweru rire ae, nome'ẽséi voi íxupe ijyvyrã, ni hóga renagwã jepe nome'ẽséiry íxupe. Ni mixĩmi nome'ẽséi voi. Ndata'ýryiry ramo jepe, he'i íxupe Nhandejáry: “Ãy name'ẽséi vyteri nde-vy nde yvyrã. Ha ne remiarirõ kwéry pegwarã katu ame'ẽ va'erã ko yvy ijyvyrã” he'i íxupe Nhandejáry.
—Upe rire a-rami he'i Nhandejáry: “Ne remiarirõ kwéry katu yvy ambue-py oiko va'erã, gwe'ýi e'ỹ ha-py oiko-ta va'erã. Upe va'e yvy pygwa omomba'apo eterei va'erã voi íxupe kwéry. Hi'are eterei va'erã voi ombohasa asy. Quatrocentos ro'y omoingo asy va'erã íxupe kwéry. Upe rire ae ahepy va'erã íxupe kwéry. Imoingo asyhare-pe areko asy va'erã ave. Ahepy rire, yvy akéno-gwi osẽmba va'erã oje'ói-vy ne remiarirõ kwéry. Xe mboete hagwã a-py osẽmba va'erã” he'i Abraão-pe Nhandejáry. Ha upéi katu he'i jevy íxupe Nhandejáry: “Eipirekytĩ uka mixĩ katu kwimba'e gwive. Upéa erejapo ramo, erepyta va'erã xe re'ýi tee va'erã voi” he'i Abraão-pe. Upe rire oiko-ma ta'ýry. Isaquerã oiko-ma. Upe rire, oito áry rire mixĩ oikytĩ ipire, gwa'ýry pire. Ha Isaque okakwaa rire, omenda. Upe rire, Isaque omenda rire, ta'ýry-ma oiko-ma Jacorã. Upéi okakwaa ave Jacó. Ta'ýry-ma ave Jacó. Oiko-ma doze ta'ýry nhane ramoigwasu va'e, tetã ambue mbue-py oiko va'erã, he'i Estêvão omombe'u-vy.* Gn 11; 12; 17
Estêvão omombe'u myamyrĩ José rehegwa nhe'ẽ
Upéi Estêvão omombe'u jevy judeu ruvixa kwéry-pe:
—Ha Jacó ra'y kwéry doze oĩ va'e. Oĩ tyvýry héry va'e José, túvy rembiayhu tee va'e José. Upéa-gwi ndaija'éiry va'ekwe hese tyke'y kwéry. Ndaija'éi-gwi hese, tembigwairã ovende va'ekwe gwyvýry ojereraha hagwã Egito yvy-py. Ha Nhandejáry omoirũ joty íxupe, ndohejái íxupe ha'e anho. 10 Ohasa asy reheve oresende sende íxupe. Ome'ẽ ave íxupe inharandurã. Upéa-gwi ohayhu íxupe mburuvixagwasu, héry va'e Faraó, Egito yvy pygwa ruvixa va'e. Ohayhu-gwi íxupe, omonhangareko uka íxupe mburuvixa. Egito yvy-py oĩ va'e-rehe gwive, hóga-py oĩ va'e-rehe gwive ave omonhangareko uka.
11 —Ha upéi katu ndoikovéi hi'upy Egito yvy-py gwive. Canaã yvy-py gwive ave opa hi'upy. Upéa-gwi upe pygwa kwéry oiko asy eterei hikwái. Ha nhane ramoigwasu kwéry katu ndotopavéi gwemi'urã. 12 Ha nhane ramoigwasu ru ohendu oimeha trigo rope. Egito-py oimeha ohendu. Upéi omondo gwa'ýry kwéry tembi'u-rehe. Nhane ramoigwasu omondo. 13 Upe rire omondo jevy tembi'u-rehe ogweru hagwã. Ogwahẽ jevy ramo upe-py tyvýry oĩ ha-py, ojekwaa uka gwyke'ýry-pe: “Nde ko ore ryvy nipo ra'e” he'i gwyvýry-pe hikwái. Ha mburuvixa oikwaa-ma José ryke'y rekoha, he'ýi rekoha ave. 14 Upéi José ohenói uka ou hagwã túvy. He'ýi kwéry ohenói uka ave. He'ýi kwéry reta va'e setenta e cinco voí oĩ. 15 Ha upéi ova ou-vy Egito-py túvy gwe'ýi ndive. Upe-py omano túvy. Omano ave he'ýi kwéry, nhane ramoigwasu va'e. 16 Upe rire ogweraha jevy Siquém tetã-my hetekwe. Omoĩ hagwã yvykwa py-py ogweraha. Upéa yvykwa Abraão rembijogware, Emor ra'y kwéry ovende va'ekwe íxupe plata-rehe.
17 —Ha upéi katu oiko-tama voi Nhandejáry he'i va'ekwe, Abraão-pe he'i va'ekwe. Ipokatu-ta inhe'ẽ. Oiko-ta he'i va'ekwe ha ndoikói vyteri. Upe ramo nhane ramoigwasu kwéry katu onhembohetave tave hikwái. 18 Upe rire oiko hekoviare mburuvixagwasu pyahu Egito pygwa kwéry ruvixa ramo. Ha mburuvixa pyahu katu nohenduvéi-ma nhane ramoigwasu rerakwã, José rerakwã. 19 Upéixa ramo mburuvixa ogwereko asy nhande re'ýi kwéry myamyrĩ-pe. Ipy'a vai reheve ogwereko: “Anive erehupi oiko ramo mitã. Omano hagwã-py eheja” he'i íxupe kwéry mburuvixa omanda-vy, he'i Estêvão omombe'u-vy.* Gn 39-50; Êx 1.1-11
Estêvão omombe'u myamyrĩ Moisés rehegwa nhe'ẽ
20 Upéi Estêvão omombe'u jevy judeu ruvixa kwéry-pe:
—Upe ramo, mburuvixa ogwereko asy ramo va'ekwe nhande re'ýi kwéry, oiko-ma va'ekwe Moisés Nhandejáry rembierohory voi. Iporã ete voi oiko-vy. Mbohapy jasy ombouvixa íxupe isy. Túvy róga-py ombouvixa. 21 Upe rire mburuvixa nhe'ẽ-py oheja rei ha'e anho omemby. Ha mburuvixa rajy katu ohupi heraha-vy ombouvixa hagwã: “Ajohu-ma xe membyrã araha-ta xe” he'i hese. Upéi ogweraha íxupe. 22 Oarandu-py ombo'e íxupe. Egito pygwa arandu-py ombo'e hereko-vy. Hi'arandu porã-ma Moisés onhe'ẽ-vy. Hembiapo porã-ma ave inharandu-gwi. 23 Okakwaa rire, omboty rire quarenta ro'y, imandu'a gwe'ýi kwéry-rehe: “Aha-ta aipohu xe re'ýi kwéry, Israel amyrĩ remiarirõre kwéry” he'i ojéupe Moisés.
24 —Upéi oho gwe'ýi kwéry ha-py. Upe-py ohexa peteĩ gwe'ýi. Oinupã-ma íxupe Egito pygwa: “Xe re'ýi upéa onhenupã va'e” he'i Moisés ojéupe. Upéa-gwi oresende íxupe. Ha Egito pygwa oinupã va'e-pe, ojuka voi gwe'ýi repy-vy: 25 “Nhandejáry nhe'ẽ-py aresende-ta íxupe” he'i ojéupe ra'e. Upéa-gwi: “Xe hepyhare, xe kwaa-ta” he'i mo'ã Moisés ójehe. Ha avave joty íxupe ndoikwaáiry. 26 Ko'ẽmba ramo ojehexa uka jevy Moisés gwe'ýi kwéry-pe. Ohexa mokõi gwe'ýi onhorairõ ramo. Ndoipotái onhorairõve: “Ma'erã po pejogwereko asy, xe re'ýi?” he'i. “Peẽ ko ojoe'ýi voi” he'i. “Ma'erã po penhorairõ?” he'i mokõive va'e-pe.
27 —Ha gwapixa-pe ogwereko asy va'e ombojevy Moisés-pe imondo-vy: “Kiva'e po ne moingo ore-vy ore ruvixarã” he'i. “Kiva'e po he'i nde-vy ore reko johu hagwã? 28 Nde para'e xe jukase. Upe Egito pygwa-pe erejuka hagwe-rami ave xe jukase” he'i Moisés-pe. 29 Ohendu-ma ramo inhe'ẽ: “Xe ajapo va'ekwe oikwaa-ma ra'e” he'i ojéupe Moisés. Upéa-gwi okanhy-ma oho-vy. Tetã ambue-py oho oiko hagwã. Midiã yvy-py oiko. Upe-py mokõi-ma ta'ýry.
30 —Hi'are voi oiko upe-py Moisés. Quarenta ro'y rire ojehexa uka íxupe Nhandejáry rembigwái yváy gwigwa. Ojehexa uka íxupe tekwaty e'ỹ-my oiko ramo yvyaty gwy-py héry va'e Sinai. Upe-py ohexa yvyra'i rete-rehe tata rendy. Hendy pa'ũ-my ojehexa uka íxupe Nhandejáry rembigwái. 31 Opu'ã ramo hese tata, ndopáiry. Ohexa ramo, opondera hese Moisés. Onhemoagwĩ íxugwi ohexa porãve hagwã. Onhemoagwĩ jave ohendu-ma Nhandejáry nhe'ẽ: 32 “Ne ramoijusu Járy voi xe” he'i íxupe. “Xe ko Abraão Járy, Isaque Járy, Jacó Járy. Xe ijáry meme” he'i Moisés-pe Nhandejáry. Ohendu ramo inhe'ẽ, onhemondýi ndaipy'agwasúi oma'ẽ-vy.
33 —Upéi he'i íxupe Nhandejáry: “Upe erenhembo'y ha-py imarangatu voi yvy. Upéa-gwi eipe'a katu nde py-gwi nde pyryru xe mboete-vy” he'i íxupe. 34 “Xe re'ýi kwéry Egito-py oiko va'e, ohasa asy va'e. Ogwereko asy ramo ahexa voi. Ipyahẽ joa oĩ-vy ramo ahendu. Upéa-gwi agwejy-ma aju-vy aresende hagwã íxupe kwéry” he'i íxupe. “Upe ramo tereho katu” he'i. “Egito yvy-py oromondo-ta” he'i Moisés-pe Nhandejáry.
35 —Upe Moisés he'ýi kwéry ombojevy va'ekwe íxupe. Yma oho ramo gwe'ýi kwéry ha-py, ombojevy íxupe va'ekwe: “Kiva'e po ne moingo ore-vy ore ruvixarã. Kiva'e po he'i araka'e nde-vy ore reko johu hagwã ore rembiapokwe-rehe” he'i araka'e Moisés-pe. Upe rire ae Nhandejáry omondo jevy íxupe upe he'ýi kwéry remimbojevykwe. Mburuvixarã, heresendeharã ave omondo. Hembigwái nhe'ẽ-py omondo íxupe. Upe tata rendy-rami yvyra'i rete-rehe ojehexa uka íxupe va'ekwe nhe'ẽ-py omondo-vy íxupe. Upe-ma ramo Moisés oho Egito-py. 36 Upe-py hembiapo porã hexapyrã-rupi. Upéi ogwenohẽ heraha-vy upe-gwi gwe'ýi kwéry. Ogwahẽ oje'ói-vy ygwasu-py, héry Y pytã. Oja'o y yvytu jave tape ojekwaa hagwã. Upéi quarenta ro'y hexapyrã-rupi Moisés hembiapo porã oiko-vy. Tekwaty e'ỹ-my hembiapo porã porã, he'i Estêvão omombe'u-vy.
Upéi Estêvão omombe'u jevy judeu ruvixa kwéry-pe:
37 —He'i va'ekwe Moisés Israel kwéry-pe: “Pene pa'ũ-gwi oipe'a va'erã Nhandejáry hi'arandu va'e. Inhe'ẽ-py omombe'u va'ety oipe'a va'erã. Xe pe'a hagwe-rami oipe'a va'erã” he'i íxupe kwéry Moisés. 38 Ha upéi katu ha'e omoirũ irũ gwe'ýi kwéry-pe. Ojogweroaty ha-py, tekwaty e'ỹ-my omoirũ íxupe kwéry, nhane ramoigwasu-pe. Upéi ojeupi oho-vy yvyatyrusu ári, héry Sinai va'e ári. Onhomongeta hagwã Nhandejáry rembigwái yváy gwigwa ndive oho. Ohendu hagwã inhe'ẽ ojeupi. Nhane moingove va'e nhe'ẽ ohendu Nhandejáry rembigwái-gwi ome'ẽ hagwã nhande-vy.
39 —Ha nhane ramoigwasu kwéry katu nohenduséi voi Moisés nhe'ẽ. Omboyke imondo-vy. Ohose-vy ohexanga'u Egito yvy hikwái. 40 Upéa-rehe he'i Moisés ryke'y-pe hikwái. Héry va'e Arão: “Ejapo katu ore-vy tupã ra'anga ore renonderã oho hagwã” he'i. “Nde ryvy katu okanhy ra'e oréhegwi. Upe ore reru va'ekwe Egito yvy-gwi okanhy ra'e. Ndoroikwaavéi ki-koty po oho” he'i Moisés ryke'y Arão-pe.
41 —Upéi ojapo gwemimboete ra'anga angarã hikwái. Vaka ra'y ra'anga-rami ojapo tupã ra'anga. Ojapo rire omoka'ẽ mymba ijukapy tupã ra'anga ramigwa imboete-vy. Gwembiapokwe ogwerovy'a hikwái: “Iporã poku” he'i mo'ã herovy'a-vy. 42 Ha upéi Nhandejáry ojere íxugwi kwéry. Oheja íxupe kwéry anho. Omondo íxupe kwéry tape porã e'ỹ-rupi omboete hagwã kwarahy-pe, jasy, jasytata-pe gwive hekovía. A-rami ohai va'ekwe Nhandejáry nhe'ẽ-py omombe'u va'ety:
“Tekwaty e'ỹ-my ereiko ramo, xe re'ýi kwéry, nereme'ẽi xe-vy mymba ijukapyre. Quarenta ro'y eremoka'ẽ ka'ẽ ereiko-vy xe mboete-vy mo'ã. 43 Xe mboete e'ỹ-vy katu eremoka'ẽ. Ha tupã ambue ra'anga héry Moloque eremboete voi ereiko-vy. Hyru ao gwigwa óga erehupi meme heraha-vy. Erehupi ave jasytata ra'anga erejapo va'ekwe. Tupã ambue mboete-vy héry va'e Renfã erehupi heraha-vy jasytata ra'anga. Upéa ra'anga gwive erejapo va'ekwe imboete-vy erehupi heraha-vy. Naxe mboetevéi-ma. Upéa-gwi orogwerova-ta orogweraha-vy mombyry. Pende yvy-gwi orogwerova-ta. Tetã ambue kupe-py, Babilônia kupe-py jevy orogwerova-ta”* Am 5.25-27
he'i va'ekwe Nhandejáry nhe'ẽ-py, he'i Estêvão imombe'u-vy.
44 Upéi he'i jevy judeu ruvixa kwéry-pe:
—Ha nhane ramoigwasu kwéry katu oiko va'ekwe tekwaty e'ỹ-my. Upe-py oiko jave oĩ hendive kwéry upe ao gwigwa óga. Upe óga ohexa ramo: “Nhandejáry kwaaha” he'i. Oikwaa-ma Nhandejáryha: “Nhandejáry nhane ndive oime” he'i ohexa ramo. Upe ao gwigwa óga Nhandejáry ohexa uka ranhe va'ekwe íxupe. Moisés-pe ha'anga rei ohexa uka. Ohexa uka rire: “Ejapo katu ha'e ramigwa” he'i íxupe. Upéi ojapo.* Êx 25.9-40
45 —Ha upéi katu opyta are upe ao gwigwa óga. Hemiarirõ kwéry-pe opyta. Ha upéi ohupi jevy heraha-vy. Gwetãrã ambue reka-vy oje'ói hikwái. Huvixa ndive, Josué ndive oho. Ogwahẽ ramo outro tetã-my, omosẽ imondo-vy upe-py oĩ va'e, gwetãrã-my oiko va'e. Henonde-gwi Nhandejáry omosẽ rire, gwekwagwã-pyma ogwahẽ. Omosẽ va'ekwe yvy-py opyta hikwái. Upe-py opyta upe Nhandejáry róga ao gwigwa. Opyta oiko peve mburuvixa ramo héry va'e Davi, he'i Estêvão omombe'u-vy.* Êx 2.2-32.6; Nm 14.33; Dt 18.15-18; 5.1-33; Js 3.14-17* Js 3.14-17
“Nhandejáry teko rei rembiapokwe-py ndoikói” he'i Estêvão imombe'u-vy
46 Upéi omombe'u jevy judeu ruvixa kwéry-pe:
—Ha Nhandejáry ogwerovy'a va'ekwe myamyrĩ Davi-pe. Upéixa ramo Davi ojerure Nhandejáry-pe: “Iporã tipo ajapo nde-vy nde rogarã” he'i Nhandejáry Jacó Járy-pe.* 2 Sm 7.1-16; 1 Cr 17.1-14 47 Ha nome'ẽi ojapo hagwã. Ha ta'ýry katu ojapo, héry Salomão. Nhandejáry rogarã ojapo.* 1 Rs 6.1-38; 2 Cr 3.1-17 48 Ha Nhandejáry katu, Tupãgwasu va'e, teko rei rembiapokwe-py ndoikói. A-rami ohai va'ekwe Nhandejáry nhe'ẽ-py omombe'u va'ety:
49 “He'i Nhandejáry: Yváy-py xe gwapy haty oĩ. Yvy xe pyrũ haty, he'i. Mba'eixagwa óga erejapo-ta xe-vy? Kipy eremoĩ-ta xe pytu'u haty? Xe-vy gwarã ndikatúi erejapo. 50 Entero mba'e ae xe rembiapokwe. Áry yvy ave xe ajapo voi va'ekwe, he'i Nhandejáry.”* Is 66.1-2
Upéixa ohai va'ekwe Nhandejáry nhe'ẽ-py omombe'u va'ety, he'i Estêvão imombe'u-vy.
51 Upe rire he'i jevy mburuvixa kwéry-pe:
—Pene akã hatã voi peiko-vy peẽ, he'i. —Pehendusere'ỹ va'e Nhandejáry nhe'ẽ. Napene akã porãi voi. Pembojevy meme peiko-vy Nhe'ẽ Marangatu tee va'e. Myamyrĩ pene ramoigwasu kwéry rembiapokwe-rami pene rembiapo ave.* Is 63.10 52 Hembiapo vai va'ekwe pene ramoigwasu kwéry. Nhandejáry nhe'ẽ-py omombe'u va'ety peteĩ teĩ va'e-pe omoingo asypa va'ekwe hikwái. Ndaipóri ojerereko asy e'ỹ va'ekwe. Gwĩ, “Ou-ta Nhandejáry rembigwái imarangatu va'e” he'i va'ekwe-pe ojuka ave hikwái. Nhandejáry nhe'ẽ-py omombe'u va'ekwe-pe ojuka va'ekwe. Ha ko'ánga katu upe yma gware remimombe'u Nhandejáry rembigwái Hesu ou ramo jepe, pemombe'u nhemi joty kuri hese ija'eỹha-pe. Pemombe'u rire, pejuka uka íxupe. 53 Nhandejáry rembigwái yváy gwigwa ome'ẽ va'ekwe peẽ-my pende rekorã. Ha ndapejapói voíte inhe'ẽ, he'i judeu ruvixa kwéry-pe Estêvão.
54 Upéa nhe'ẽ ohendu rire gwĩ mburuvixa kwéry ipoxy hikwái. Onhemohãimbiri jagwa-rami opoxy-vy Estêvão-rehe.
55 Ha'e-ma ngatu Nhe'ẽ Marangatu tee va'e ipy'a omohynyhẽ-gwi íxupe, oma'ẽ áry-rehe. Ohexa hendy ete va'e Nhandejáry oĩ ha-py. Hesu-pe ohexa yváy-py. Nhandejáry yke-rehe onhembo'y ramo oĩ-vy ohexa. Hendy reheve onhemomba'egwasu ramo ohexa íxupe:
56 —Pema'ẽ katu, he'i. —Ojepe'a ramo áry ahexa voíte. Ahexa Nhande Ryke'y tee va'e-pe. Nhandejáry yke-rehe onhembo'y oĩ-vy ramo ahexa íxupe, he'i mburuvixa kwéry-pe.
57 Ha ha'e kwéry katu osapukái hatã opoxy-vy. Omboty oapysa ohendusere'ỹ-gwi. Onhemoĩ hagwã hese oriparapa ogwa'ẽ ou-vy hikwái. 58 Upe rire ogwenohẽ imondo-vy tetã-gwi. Ita-py ojapi japi hagwã íxupe ojuka hagwã ogwenohẽ hikwái. Ha ijukaharã oao jo'a omboi. Omboi rire oheja karia'y-pe onhangareko hagwã hese. Upéa karia'y héry va'e Saulo. Ha upéi katu ojapi japi ita-py omano peve. 59 Ha ojapi jave íxupe hikwái, ha'e omondo onhe'ẽ Nhandejáry-pe:
—Togwahẽ katu nde ha-py, xe Járy Hesu, xe nhe'ẽgwe, he'i.
60 Upe rire onhesũ gwetypy'ã-rehe oĩ-vy hatã onhe'ẽ:
—A-rami xe-rehe hembiapo vai rire, ani erembohasa asy uka teĩ hembiapo vaikwe-rehe, ore Járy. Eiporiahuvereko katu íxupe kwéry, he'i. Upe va'e he'ipa-vy, omano-ma.

*7:8 Gn 11; 12; 17

*7:19 Gn 39-50; Êx 1.1-11

*7:43 Am 5.25-27

*7:44 Êx 25.9-40

*7:45 Êx 2.2-32.6; Nm 14.33; Dt 18.15-18; 5.1-33; Js 3.14-17

*7:45 Js 3.14-17

*7:46 2 Sm 7.1-16; 1 Cr 17.1-14

*7:47 1 Rs 6.1-38; 2 Cr 3.1-17

*7:50 Is 66.1-2

*7:51 Is 63.10