1 Nɨbi bɨ God Manö hagöp u manö nɨŋö hagöp a göm, God nɨp nɨŋ udpal gau, God Manö hainö kalöp gɨ aij gɨnabin a göp u, kale gasɨ mɨhöp wasö, God Manö hagöp rö nöp nɨŋ ud pɨdöŋ gɨpal. Nɨbi bɨ God Manö hagöp u manö nɨŋö hagöp a göm, God nɨp nɨŋ udpal gau, God Manö nan anɨb gau anɨg göl anɨg göl mɨdöp a göp u, kale nan anɨb gau amgö nɨŋagpal u pen kale gasɨ mɨhöp wasö, God Manö hagöp rö nöp nɨŋ ud pɨdöŋ gɨpal. *2Ko 5:7 2 Nɨbi bɨ rɨmnap hadame nöp gau, mɨñi nöp kalɨ kƚiñ rɨkajɨn rö gɨla rö, God nɨp aij ga.

3 God nɨp nɨŋ udun, God Manö hagöp u manö nɨŋö hagöp a gɨpun u me, nan kumi kabö adö laŋ abe, nan mɨnöŋ naböŋ iƚ i abe, God nan ap udöm gɨ laga, God manö u nöp hagö la u, nɨŋbun. *Jen 1:1; Sam 33:6; Jon 1:3

4 Hadame nöp bɨ ne Ebol God nɨp nɨŋ udöm, God manö hagöp u manö nɨŋö hagöp a ga u me, nan dapöm God nɨp pak sabe gɨ ñö, God nɨŋö aij ga. Pen nɨmam Ken nan dapöm sabe gɨ ña u, God nɨŋö aij gaga.

Ebol nɨpe God nɨp nɨŋ udöm, God manö hagöp u manö nɨŋö hagöp a ga u me, God nɨp pen bɨ kamɨŋ aij yad a göm, nan sabe gɨ ña u nɨŋöm, yɨp aij göp a ga. Ebol umöm arö, mɨñi aip mɨdagpun u pen, nɨpe God nɨp nɨŋ uda aiud anɨbu, hanɨp nɨbi bɨ rɨmnap gasɨ ñöl gɨ nöp mɨdöp. *Jen 4:3-10

5 Pen Inok nɨpe u rö nöp God nɨp nɨŋ udöm, God manö hagöp u manö nɨŋö hagöp a göm, God nɨp nɨŋ ud mɨd damöm umaga. God nɨp nɨŋ udöm, God manö hagöp u manö nɨŋö hagöp a ga u me, God nɨp pen bɨ kamɨŋ aij yad a göm, kamɨŋ nöp ud ara. Nɨbi bɨ nɨp uƚhai uƚhai nɨŋ wasö gɨla; God nɨpe ke nɨp dam ram mɨnöŋ kumi kabö adö laŋ au ud ara. *Jen 5:21-24 6 Nɨbi bɨ God nɨp nɨŋ udöm, God Manö hagöp u manö nɨŋö hagöp a gɨnaböl gau nöp, God nɨŋö aij gɨnab. Nɨhön gɨnɨg: nɨpe kamɨŋ mɨdöp rö, nɨp sabe gɨno, hanɨp manö hagöp rö gɨnab a gɨpal nɨbi bɨ gau nöp ud aij gɨnab.

7 Pen Noa nɨpe u rö nöp God nɨp nɨŋ udöm, God manö hagöp u manö nɨŋö hagöp a göm, God hagöp rö nöp gɨnab a göm, haga rö nöp ga. God Noa nɨp möŋ kub paknab a gö, Noa amgö nɨŋaga u pen God nɨp nɨŋ uda rö, manö nɨŋö hagöp a göm, ñɨg magɨb kub u gɨ la. Ñɨg magɨb kub anɨbu gɨ löm, nɨbi nɨpe ñɨ pai nɨpe gau magöŋhalö raul mɨgan anɨbu arlö, möŋ kub yabɨƚ u ala pen kamɨŋ mɨdeila. Pen God möŋ kub paknab a gö, amgö nɨŋaga ñɨn u, God manö hagöp u manö nɨŋö hagöp a göm gö arö ñɨg magɨb gɨ la u me, God nɨp bɨ kamɨŋ aij yad a ga. Nɨpe kamɨŋ arö nɨŋöl gɨ, nɨbi bɨ manö nɨpe rɨb jula gau nɨbi bɨ nan si nan naij nöp göl gɨ mɨdeila u waiö mɨdöp. *Jen 6:13-22; 7:1

8 Bac iƚaŋ Ebraham u rö nöp God nɨp nɨŋ udöm, God manö hagöp u manö nɨŋö hagöp a göm, haga rö nöp ga. Nap ram mɨnöŋ u mɨdö nɨŋöl gɨ God haga, “Ñɨ pai ne yag daunabön yag daulö arnab gau, kalöp ram mɨnöŋ kub ap böŋ nöp hagnabin u me, ammön anɨb gau mɨdaimön,” a ga. God anɨg hagö, Ebraham ram mɨnöŋ anɨbu mɨdöp gau a göm nɨŋaga; God yɨp abad mɨdeinab a göm, haƚöwaƚö ara. *Jen 12:1-5 9 Pen God ram mɨnöŋ nɨp hag la am mɨdeia ram mɨnöŋ anɨbu ram mɨnöŋ nɨpe wasö, nɨbi bɨ rɨmnap ram mɨnöŋ kale. Nɨpe bɨ mɨlö gau nɨbö rö mɨdeia. Nɨpe anɨg göl mɨdöm, sel ram nöp göm han ajöm, ñɨ nɨpe Aisak nɨp yag daua. Yag dauö kub göm, nap ga rö nöp sel ram nöp han ajeia. Aisak ñɨ nɨpe Jekop nɨp yag dauö kub göm, u rö nöp sel ram nöp han ajeia. Pen God ram mɨnöŋ nɨp hag löm Ebraham nɨp haga u, ñɨ nɨpe Aisak Jekop kalɨp u rö nöp hag la. *Jen 35:12 10 Pen Ebraham God ram mɨnöŋ kƚö aij pör mɨdeinab a göm gɨ la u, am mɨdeinabin a gɨ gasɨ nɨŋöl gɨ mɨdeia.

11 Ebraham bɨ mɨƚep löm, nɨbin Sara nɨbi wasöke mɨƚep yabɨƚ löm, mɨdailö. Pen Ebraham God nɨp nɨŋ udöm, God manö hagöp u manö nɨŋö hagöp a göm, hagöp rö nöp halɨp gɨnab a göm, ñɨ Aisak nɨp yag daulö. *Jen 18:11-14; 21:2; Ro 4:19 12 Ebraham bɨ hadö umöb rö mɨdeia u pen ñɨ nɨpe anɨbu rɨkö, rɨk dam dapɨl gɨlö, hon nɨbi bɨ iru nɨbanö yabɨƚ, gapɨ kumi kabö laŋ au iru nɨbanö yabɨƚ mɨdöp rö, kabö kuƚup airan ñɨg goƚ au iru nɨbanö yabɨƚ mɨdöp rö, wö ral nɨŋagpal rö u, mɨdpun. *Jen 15:5; 22:17

13 Bɨ hadame nöp hagabin anɨb gau, God nɨp nɨŋ udöm, God manö hagöp u manö nɨŋö hagöp a göm, hagöp rö nöp hanɨp gɨnab a göm, umla. God kalɨp nɨhön nɨhön hagö, hagöp rö nöp hanɨp gɨnab a göm, nɨp nɨŋ ud mɨdeila u pen God haga anɨbu gö nɨŋöm umagla. God kalɨp nɨhön nɨhön haga u, amgö nɨŋagöm, mɨlö gau nɨbö rö gasɨ kale nöp nɨŋöm, hainö God nan aij hanɨp ñɨnab a ga u hanɨp ñɨnab, a göm, aij gö nɨŋöl gɨ mɨdöm umla. Mɨnöŋ naböŋ adö iƚ i mɨdöm hagmɨdal, “Hon nɨbi bɨ ke gau nɨbö yɨharɨŋ apun mɨnöŋ naböŋ adö iƚ i mɨdpun,” a gɨmɨdal. *Jen 23:4; 1Kr 29:15; Sam 39:12; 1Pi 2:11 14 Nɨbi bɨ manö anɨbu rö hagpal gau, ram mɨnöŋ hon yɨjɨg göl ap mɨdöp u a gɨ gasɨ u nɨŋöm, anɨg hagpal. 15 Ram mɨnöŋ kale arö göm aula u gasɨ arö, ado gɨ arblap pen ado gɨ aragla. 16 Pen gasɨ kub kale ara God ram mɨnöŋ aij kumi kabö adö laŋ au. God nɨpe pen kalɨp ram mɨnöŋ ap gɨ lɨ aij ga u me, kale God nɨp God hon a gɨpal u, nɨpe nɨŋö nable gagöp.

17-19 Pen God, Ebraham hagnabin rö gɨnab aka göm, nɨp haga, “Ñɨ ne Aisak, ‘Rɨkö rɨklö rɨk dam dapɨl gɨlö iru mɨdeinaböl,’ a gɨnö ñɨ u nöp, nɨp dam al pak lɨmön, yɨp sabe gɨ ñɨmön,” a ga. Hagö, Ebraham God nɨp nɨŋ udöm, God manö hagöp u manö nɨŋö hagöp a göm, yɨp hagöp rö nöp gɨnab a göm haga, “Ñɨ yad anɨbu rɨkö rɨklö rɨk dam dapɨl gɨlö iru mɨdeinaböl a ga manö u arö gagnab; ñɨ yad añɨ yabɨƚ u al pak lɨnö, nɨpe gö kauyaŋ uraknab,” a göm, ñɨ nɨpe Aisak nɨp dam bɨd adö u nagɨ adɨk löm, ru udöm bɨg lɨnɨg gö, God haga, anɨg gagmön a ga. Anɨb u, ñɨ nɨpe Aisak nɨp hadö böŋ nöp uma rö la u pen nɨp kamɨŋ udöm dam ado gɨ ara. *Jen 21:12; 22:1-14; Ro 4:17

20 Aisak pen kub göm ñɨ mɨhau yag daua. Ñɨ ap hib nɨpe u Jekop; ñɨ ap hib nɨpe u Iso. Pen nap Aisak u rö nöp God nɨp nɨŋ udöm, God manö hagöp u manö nɨŋö hagöp a göm, bɨ mɨƚep yabɨƚ löm, God hagöp rö nöp gɨnab a göm, ñɨ nɨpe mɨhau kalɨp nan aij hainö gɨnab manö u rɨmnap nöd hag ña. Umö, hainö haga rö nöp ga. *Jen 27:27-29,39-40

21 Pen ñɨ nɨpe Jekop u rö nöp God nɨp nɨŋ udöm, God manö hagöp u manö nɨŋö hagöp a göm, hagöp rö nöp gɨnab a göm, bɨ mɨƚep yabɨƚ löm söl umnɨg ga ñɨn u, ilöŋ adɨŋ ud ajep nɨpe u udöm, God hib nɨpe hagö adö arö nɨŋöl gɨ, ñɨ nɨpe Josep ñɨ rɨka mɨhau u kalɨp hagöm, God kalɨp mɨhau ud aij göm abad mɨd aij gɨnɨm, a ga. *Jen 47:31–48:20

22 Pen ñɨ nɨpe Josep u rö nöp God nɨp nɨŋ udöm, God manö hagöp u manö nɨŋö hagöp a göm, hagöp rö nöp gɨnab a göm, bɨ mɨƚep yabɨƚ löm söl umnɨg ga ñɨn u, Isrel nɨbi bɨ nɨpe gau kalɨp haga, “Hainö ram mɨnöŋ Ijip i arö gɨmim, ado gɨ ram mɨnöŋ Kenan arnabim. Ñɨn anɨbu, le yad gau halö dammim anɨg anɨg gɨmim,” a ga. Hagöm umö, hainö kalɨp haga rö nöp gɨla. *Jen 50:24-25; Eks 13:19

23 Mosɨs nɨme nap ber u rö nöp God nɨp nɨŋ udmil, God manö hagöp u manö nɨŋö hagöp a gɨmil, hagöp rö nöp gɨnab a gɨmil, ñɨ Mosɨs nɨp yag daumil, kƚiñ aij mɨdeia u nɨŋmil, rakɨn mɨhau nɨgaŋ pi gɨlö mɨdeia. Ijip Kiŋ Pero nɨp pɨñɨŋ gaglö. *Eks 1:22; 2:2 24 Mosɨs kub göm, nɨpe u rö nöp God nɨp nɨŋ udöm, God manö hagöp u manö nɨŋö hagöp a göm, hagöp rö nöp gɨnab a göm haga, “Yɨp Pero pai nɨpe ñɨ nɨpe hagagöl. 25-26 Mɨnöŋ naböŋ adö iƚ i nan si nan naij göl gɨ mɨdnö, yɨp aij gagnab; pör pör mɨdeinam a gem, Mesaia nɨp nɨŋ udnö, yɨp hag junaböl u aij; pen Ijip nɨbi bɨ arep auep nan aij aij kale gau yɨp aij gagöp a ga. Yad nɨbi bɨ God lau adö mɨdlö, kalɨp gɨ naij gɨpal gau aip magum gem mɨdeinam,” a ga.

27 Pen Mosɨs nɨpe God amgö nɨŋagep u nɨp nɨŋ udöm, waiö nɨŋnɨm rö lö, Kiŋ Pero nɨp mulu kal nɨŋa u pɨñɨŋ gaga. God nɨp nɨŋ udöm, God manö hagöp u manö nɨŋö hagöp a göm, hagöp rö nöp yɨp abad mɨdeinab a göm, God haga rö nöp göm, Isrel nɨbi bɨ kalɨp uɫ gɨ Ijip arö göm aua. 28 Pen Mosɨs nɨpe God nɨp nɨŋ udöm, God manö hagöp u manö nɨŋö hagöp a göm, hagöp rö nöp hanɨp gɨnab a göm, hagö, Isrel nɨbi bɨ Pasopa sipsip pi gau paköm, hagape udöm ajöŋ iƚ böŋ böŋ yulö pɨsmas gɨ pakö, naböŋ adö laŋ abe yulö pɨsmas gɨ pakö, ejol apöm Ijip nɨbi bɨ ñɨ nöd yag daula gau magöŋhalö al pak löl gɨ, Isrel nɨbi bɨ ram kale u amöm ñɨ nöd kale gau al pak laga. *Eks 12:21-30

29 Isrel nɨbi bɨ God nɨp nɨŋ udöm, God manö hagöp u manö nɨŋö hagöp a göm, hagöp rö nöp hanɨp gɨnab a gɨlö, Ijip kai kalɨp rɨdɨk gɨlö, amöm ñɨg solwara Hagape u rɨknɨg gɨlö nɨŋöl gɨ, God gö ñɨg anɨbu ƚɨƚɨ gɨ böŋ böŋ arö, mɨnöŋ mɨƚep adö u rö amöm, böŋ lödaŋ arla. Pen Ijip kai kalɨp yu gɨ dam aŋ anɨbu aueila, ñɨg apöm kalɨp paƚu gö magöŋhalö ñɨg ñɨŋöm um hakla me. *Eks 14:21-31

30 Pen hainö Isrel nɨbi bɨ God nɨp nɨŋ udöm, God manö hagöp u manö nɨŋö hagöp a göm, hagöp rö nöp gɨnab a göm, amöm daun kub Jeriko kabö waryö kƚö u ñɨn unbö mudun u gɨgabö gɨlö gɨlö, kabö waryö u böŋ nöp lug paka. *Jos 6:12-21

31 Bɨ si udep nɨbi Rehap u, God nɨp nɨŋ udöm, God manö hagöp u manö nɨŋö hagöp a göm, nɨbi bɨ nɨpe God manö nɨpe arö gɨla gau aip umaga. Nɨhön gɨnɨg: bɨ Isrel mɨhau daun kub Jeriko arlö, kalɨp mɨhöŋ al pak lɨnɨg gɨlö, God Rehap hagö, ram mɨnöŋ hon nɨŋ lɨnɨg aubil a göm, ud amdam gö, kamɨŋ mɨdmil ado gɨ arlö. *Jos 2:1-21; 6:21-25; Jem 2:25

32 Pen nɨbi bɨ God nɨp nɨŋ udöm, God manö hagöp u manö nɨŋö hagöp a gɨlö, kalɨp ke yabɨƚ ga aiud gau aige göl gem mɨlöbö hagnam. Bɨ ne Gidion, Barak, Samson, Jepda, Depid, Samyuel bɨ gau abe, bɨ God manö hagep gau abe gɨla gɨla rö hagnö, manö mɨlö kub arnab. *Jaj 6:11–8:32; 4:6–5:31; 13:2–16:31; 11:1–12:7; 1Sa 16:1–1Ki 2:11; 1Sa 1:1–25:1 33 Nɨbi bɨ anɨb gau God nɨp nɨŋ udöm, God manö hagöp u manö nɨŋö hagöp a göm, rɨmnap nɨbi bɨ ram mɨnöŋ ke rɨmnap kalɨp yu gɨ yula. Kale gɨ aij gɨla rö, God gɨnabin a ga rö nöp kalɨp ga. Rɨmnap kalɨp kain hapeb laiön mɨdeila aŋ u ud yula, God kalɨp abad mɨdö hauagla. *Dan 6:1-2 34 Pen rɨmnap mab kub ineia aŋ u ud yula inaga. Rɨmnap ru mɨlö kɨd udöm kalɨp bɨnɨg lun a gɨla u pen pɨñɨŋ gɨ arla. Nɨbi bɨ rɨmnap nɨbi bɨ hain u pen God kalɨp abad mɨdeia kal kƚö yabɨƚ mɨdeila. Pen pen göl gɨ, amöm ami bɨ ram mɨnöŋ ke nɨbö gau kalɨp yu gɨ yula. *Dan 3:23-27 35 Nɨbi rɨmnap nugmul bɨ ñɨ pai kale gau umeila, God nɨp nɨŋ udöm sabe gɨlö, nɨpe gö kauyaŋ urakla.

Nɨbi bɨ rɨmnap God nɨp nɨŋ udeila rö, kalɨp ilön ñɨla. God nɨp arö gɨblap, kalɨp hubɨk yulö kamɨŋ arblap u pen, umno God hanɨp gö urakun ram mɨnöŋ aij nɨpe au pör pör mɨd aij gun a göm, God nɨp cɨg göl gɨ nöp mɨdöm nɨp arö gaglö, kalɨp rapɨn gɨ naij göm ilön mab ñɨlö ñɨlö umla. *1Ki 17:17-24; 2Ki 4:25-37 36 Rɨmnap kalɨp hag juöm, ilöŋ ud rapɨn pakla. Rɨmnap adɨköm nagɨ yula. *1Ki 22:26-27; 2Kr 18:25-26; Jer 20:2; 37:15; 38:6 37 Rɨmnap kabö ju pak lɨlö umla. Rɨmnap kalɨp so udöm rɨb gɨ dö gɨ adɨŋ adɨŋ lɨla. Rɨmnap ru mɨlö kɨd udöm, kalɨp böŋ nöp bɨnɨg lɨla. Rɨmnap kalɨp pör nöp gɨ naij göm, yuk gɨlö gɨlö uɫham yabɨƚ mɨdöm, nɨbi bɨ mög gep rö mɨdöm, kaj meme sipsip hañ udöm waƚɨj rö yɨmöm gɨ ajmɨdal. *2Kr 24:21 38 Pen nɨbi bɨ gau nɨbi bɨ aij yabɨƚ; nɨbi bɨ naij gau aŋ kale au mɨdagaiblap. Hon aip mɨdep rö lagöp a göm, kalɨp gɨ naij gɨlö gɨlö, pɨñɨg gɨ am ram mɨnöŋ kabö nöp mɨdöp aŋ gau mɨdöm, kabö mɨgan mɨnöŋ mɨgan gau han ajmɨdal.

39 Nɨbi bɨ hagabin anɨb gau, God nɨp nɨŋ udöm, God manö hagöp u manö nɨŋö hagöp a göm, hagöp rö nöp gɨnab a gɨlö, God kalɨp magöŋhalö, gɨ aij yabɨƚ gɨmim nɨbi bɨ kamɨŋ aij yad mɨdpim, a ga. Pen God kalɨp nan aij ñɨnabin a ga u, nan aij u ñɨn anɨbu udagla. 40 Nɨhön gɨnɨg: God hanɨp nan aij yabɨƚ ñɨnɨg gabin a göm gasɨ nɨŋa rö, ñɨn hain añɨ anɨbu nöp, kale nɨbi bɨ gau abe, hon nɨbi bɨ abe hanɨp magöŋhalö udö, seg am jɨm ñöl nɨbi bɨ uɫ nɨpe mɨdeinabun.