Ekooŋan ya éesuume ya eyya Saŋ naakiice ya
Saŋ
Waah wa weeyem wa ti púkoo eyye
Eehe hiyem ekooŋan ya éesuume ya eti Yéesu Krista, eeha Saŋ naakiice ha. Akina Saŋ, neetaat Saŋ-Patis pale akee ti pupoñapoñ pa ŋaasuwan niŋ pákasupak paka pakati Yéesu. Naakiic pikee púkuu empa Mark, Máciya niŋ Luk nkakiicut.
Púkoo eyye esoke nii, Yéesu ayem Hilim ha hiti Pútuun pa; apan Hilim ha niŋ Pútuun pa, poko kayem nantoonool kápiliŋ. Hilim eehuu híkeyii pikin niŋ pakan paka, níhihin kéeyinane ka teeho kápiyini éyenoonii epuuk Pútuun.
Saŋ naakaman weecukantee wa uti Yéesu wéeyisane wa nii, akina ayem Eenucee ya, Añii ya ati Pútuun pa (20:30-31); naakaman lompo pucukool pa piti Yéesu niŋ pakakee pakan samat nii: Nikodem (3:1-21), aal a eekine ya Samali (4:1-12), páhut pa piti Petusata (5:1-18) niŋ aŋa epukee ya te acukantoo (9:1-41). Ti kakalaŋan ka kiteyoo, Yéesu naasok akina ayem paliyal pa empa mpuwufan pa eloŋ ya (6:35); akina ayem afaasa ya eenape ya (10:11); akina ayem lompo ecaaŋ ya eti púlunta pa (8:12). Fiyuu Yéesu náayisane pakan paka akina ayem ayme.
Saŋ náakup ta Yéesu afaakatan mah emme kati akaay pati Paapaa ateyoo (14:28; 16:5-10). Eehuu hiwune Yéesu náakup niŋ pinapana pa pakateyoo náayisanii waah ewwa nkañaŋe wa íhinu niŋ akina aneetaat le (15:22-27). Naaluum Pútuun pa kiti pinapana pa pakateyoo naañomanii Paapaa ateyoo (17).
Pale, Saŋ, Máciya, Mark niŋ Luk, ti waah wa ewwa nkasoke wa, taakaataak weemeeŋe weenakoole (18–19). Asokaasok akina ayem Añii ya aŋa Pútuun pa mpúpoñii ya ti púlunta pa (5:38; 6:29); aŋa álafiye kameye Paapaa ateyoo, niŋ akina anapaa teyoo, áfaameyiyoo (14:6; 16:26).
Kikee kilim
Inci yem - Naakalaŋaa púkoo ya, aafacuk Yéesu nasok faŋoo tan óo tan: “Inci yem”, samat nii: “Inci yem afaasa ya eenape ya,” niŋ ekina tom: “Inci yem paliyal pa piti eloŋ ya.” Ta naasoke ta eehe, an óo an náameyi nii, hisoku naayaake nii akina Pútuun pa, kaatuko ta Pútuun pa mpupoñe ta Móyiis pati Amansa ya ati Esipt, mpusokoo nii: “Caacawam, 'Inci Yem'.”
Hilim ha - Ta Saŋ naasoke ta “Hilim ha héeyenoonii ha an,” niŋ Yéesu naayem.
Kunuu - Pikee pa niŋ Saŋ asokaa Kunuu, ekina eyem Kunuu ka keenape ka (6:63), pale pikee pa lompo Kunuu ka keenape ka tom. Niŋ Yéesu asokaa: “Pútuun pa Kunuu” (4:24), aŋa náalafiye ya hisoku eyem: Pútuun pa pucukantee, kaatuko an tom.
Púlunta pa - Púlunta pa, pikina piyem dúniyaa ya. Ti ekooŋan ya éesuume ya eyya Saŋ naakiice ya, pakan paka pakati púlunta pa, poko kayem kéeyinanut ka nii Yéesu Añii ya ati Pútuun pa.
Fa púkoo ya neekiicee fa:
1:1-18 Hilim ha héeyenoonii ha An.
1:19-34 Káatuunan ka kiti Saŋ-Patis.
1:35-51 Yéesu naamamal pinapana pa pakateyoo pákayaañ paka.
2:1–11:57 Yéesu náahin píyisan piyema isak niŋ súsupak.
12:1–19:42 Yéesu lóokuŋ ya eteyoo ekelan ya le t’etaam, le niŋ éfikahinoo kíiti nkamukoo.
20:1-10 Yéesu náalitoonii ti eket ya.
20:11–21:25 Yéesu náafulii ti pinapana pa pakateyoo.
Hilim ha héeyenoonii ha An
Ⅰ Ti púcook pa, Hilim ha hitaakaataako. Hilim ha hiyenaayeno niŋ Pútuun pa, Hilim ha hiyem lompo Pútuun pa. Ⅱ Nihiyeno niŋ Pútuun pa ti púcook pa. Ⅲ Pínapii teeho Pútuun pa mpíhine waah óo waah, waah úhinutee puson eteeho. Ⅳ Teeho eloŋ ya neeyem, oom eloŋ eyem lompo ecaaŋ ya eti pakan paka. Ⅴ Ecaaŋ ya uyya ti hicaaŋu ti énimaan ya, pale énimaan ya eyinaat yo iheeku.*1:5 Niŋ ekina tom “eyinaat yo kameye.”
Ⅵ Pútuun pa mpúpoñii áyiin aŋa nkasok Saŋ.1:6 Saŋ aŋe Saŋ-Patis, neetaat Saŋ eekiice ya púkoo eyye. Ⅶ Akéyyookey kati ayeno eetantake ya naakaman pakan paka kiti ecaaŋ ya, ancuk pínapii teyoo pakan paka púlooŋ nkáyinan. Ⅷ Akina himuumoo aneetaat ecaaŋ ya pale ákeyyookey kati ayeno eetantake ya naakaman pakan paka kiti ecaaŋ ya. Ⅸ Ecaaŋ eyyuu eyem ecaaŋ ya eti pánipani ya eyya necaaŋan pakan paka púlooŋ. Oom ecaaŋ ékeyii ti púlunta pa.
Ⅹ Hilim ha hiyenaayeno ti púlunta pa, pínapii teeho Pútuun pa mpiliile púlunta pa, pale púlunta pa pímiit ho. Ⅺ Lateeho níhikeyii, pakan eteeho kawananut ho. Ⅻ Pale pakakee nkawanan Hilim ha nkáyinan ti caacaw eteeho; oom pakan, Hilim ha níhihinii kápiyini éyenoonii epuuk Pútuun. ⅩⅢ Kaneetaat epuuk Pútuun ti hipukuyee ha hiteyii niŋ fotom ti pálafi pa piti pupukayii, pale epuuk Pútuun kaatuko Pútuun pa puwufanii eloŋ éeyeeni.
ⅩⅣ Hilim ha níhiyenoonii an naakin noonii, an éeyisane panap niŋ tooñaa fo muus. Ucukaacuk hamake ha hiteyoo, hamake eeha Paapaa ya Pútuun pa mpuwufane ha Añii etempo oonool a kóŋ.
ⅩⅤ Saŋ átuunanaa-túunan kiteyoo, naaceek apusok: “Ehe aŋa inci ínkupe ya kiteyoo ta inci insoke ta: 'Oopa ti ékey pusonam, pale ahaŋaam hitaaku nafaa kaatuko ataakaataako inci táakumo.'”
ⅩⅥ Unaa, ti panap pa piteyoo penfakat pa, naasampan unaa púlooŋ, nene apenan apisampan unaa. ⅩⅦ Kaatuko hilim ha heesiiŋanee ha ti Móyiis níhinapii, pale panap pa niŋ tooñaa ya ti Yéesu Krista mpínapii. ⅩⅧ An ataapala acuk Pútuun pa. Pale Añii ya oonool a kóŋ eeyem ya Pútuun pa,1:18 Niŋ ekina tom: “Pale Pútuun pa poonool pa kóŋ, pikina piyem hikaw Paapaa ya Pútuun pa, pikina lompo píyisane po unaa.” akina ayem hikaw Paapaa ya Pútuun pa, akina lompo áyisane po unaa.
Kakalaŋan ka kiti Saŋ-Patis
ⅩⅨ Ehe eeha Saŋ naasoke ha ta nkacakanoo ta akina ayem ayme. Oom hinoom, pakati kikaw ka pakati Pusuwif pa pakati Jerusalem nkapoñ pakakee ti puwaaseena pa pakati Pútuun pa niŋ pakakee písisikana puwaaseena kapicakan Saŋ: “Awe yem ayme?” ⅩⅩ Saŋ náakup picaaŋ cataŋ, apookutii kañahan pale naasokii píhiini hat nii: “Inci neetaat Eenucee ya ati Pútuun pa.” ⅩⅪ Nkacakanoo: “Ooto awe yem ayme? Awe yem Elí?” Saŋ naañahanii: “Haani inci neetaat akina.” Nkacakanoo: “Awe yem ayaamakoola ya?” Naañahanii: “Haani.” ⅩⅫ Fiye nkasokoo: “Ooto awe yem ayme? Unii uñaŋaa kañahan kéepoñii ka unii. Weyme aafasok kitii?” ⅩⅩⅢ Saŋ naañahanii: “Inci yem aŋa naceek a ti káahaaŋ ka tes: 'Nicoonanool pítin pa piti Ateeteyo!'1:23 Esaaya 40:3 samat nii fa ayaamakoola ya Esaaya naasoke fa.”
ⅩⅩⅣ Ti kéepoñiyee ka ti Saŋ, intaak Pufalisaay.§1:24 Niŋ ekina tom “Inhemool kéepoñiyee ka púlooŋ ti Saŋ Pufalisaay,” ⅩⅩⅤ Nkacakanoo: “Awe, niŋ aaneetaat Eenucee ya, aaneetaat lompo Elí niŋ fotom ayaamakoola ya, ooto weyme uwune áaninhin pátise pakan paka?” ⅩⅩⅥ Saŋ naañahanii: “Inci niŋ man ínhin pátise pale ti pututa aluu taakaataak an aŋa ínnimiit. ⅩⅩⅦ Oom an áfaakey pusonam, inci túuniit fala kákopin ñikopu ña ñiti pisamata pa piteyoo.”
ⅩⅩⅧ Eehuu púlooŋ nihitaako ti saatee ya eti Betani pa caanak ca íncifulii pa ti musuu ma miti Jordan, pa Saŋ naayeniye pa íhinu pátise.
Yéesu, Císaacii ca citi Pútuun pa
ⅩⅩⅨ Eti kacom eteyyo, Saŋ naacuk Yéesu ti ékey teyoo naasok: “Nisincan, ehe Císaacii ca citi Pútuun pa, enca íncifulan ca umuuyen wa uti pakan paka. ⅩⅩⅩ Kiteyoo inci iyyeniye káakup ta inci insoke ta nii: 'Ayíin oopa ti ékey pusonam pale ahaŋaam hitaaku nafaa kaatuko ataakaataako inci táakumo.' ⅩⅩⅪ Inci míitoo hínum pale kati áyisanee pakati Israyel ewune inci ínkey íhinu pátise niŋ man.” ⅩⅩⅫ Saŋ nene ákup picaaŋ cataŋ naasok: “Inci cukaacuk Kunuu ka keenape ka nkúfulii patiila nkúwanoonii samat nii hícuucuuku, nkiyeno teyoo. ⅩⅩⅩⅢ Inci míitoo hínum, pale aŋa éepoñiyaam ya íhinu pátise niŋ man asokaam: 'Aŋa ankaakaay a hicuku Kunuu ka keenape ka nkúwanoonii teyoo nkiyeno teyoo, aŋuu akaakaay pátise niŋ Kunuu ka keenape ka.'” ⅩⅩⅩⅣ Saŋ nene asok: “Cukaacuk ho, ínkup kiti eeha inci incuke ha insok nii, akina ayem Añii ya ati Pútuun pa.”
Yéesu pinapanayoo pákayaañ
ⅩⅩⅩⅤ Eti kacom eteyyo, Saŋ nene ayeno toko kasiiŋ niŋ pákasupak ti pinapana pa pakateyoo. ⅩⅩⅩⅥ Ta Yéesu naamuuse ta, Saŋ naasincanoo naasok: “Aha Císaacii ca citi Pútuun pa!” ⅩⅩⅩⅦ Pinapana pa pákasupak paka pakati Saŋ, ta nkásiye ta kilim enkuu nkanapan Yéesu. ⅩⅩⅩⅧ Yéesu naayeso naacukii ti kanapanoo naacakanii: “Weyme inniyem ti hiŋes?” Nkañahanoo: “Rabi” (ekina eyem “Akalaŋana eemaka”), “peyme ankine?” ⅩⅩⅩⅨ Naañahanii: “Níkey efinicuk.” Nkakaay nkacuk la naakine la, máamun ta incisape ta eyam, nkahankanool hinoom ha neyoo.
ⅩⅬ Aŋa nkasok a Andre, Simon Piyeer atuwoo, akee ti pákasupak paka kéesiye ka kilim ka kiti Saŋ nkanapan Yéesu. ⅩⅬⅠ Náatikin apicaasok púnuwoo Simon: “Ucukaacuk Mesi ya” (ekina eyem “Eenucee ya”). ⅩⅬⅡ Naacoop Simon pati Yéesu. Yéesu naasincanoo naasokoo: “Awe yem Simon, Saŋ*1:42 Saŋ aŋe aneetaat Saŋ-Patis, neetaat lompo Saŋ apoñapoñ a eekiice ya púkoo eyye. añiinoo, pale fiye aafasokee Kefas” (ekina eyem “énankiin”. Ti kaŋ ya eti Kilek, Kefas ekina eyem Piyeer.)
Yéesu kaayonkal ka kiteyoo Filip niŋ Natanayel
ⅩⅬⅢ Eti kacom eteyyo Yéesu naasiiŋo pikaayu Galilee, naakaay apipaakool niŋ Filip, naasokoo: “Nápaniyam!” ⅩⅬⅣ (Oom Filip ati Petesayit, saatee ya eti Andre niŋ Piyeer.) ⅩⅬⅤ Púful toko, Filip naakaay apipaakool niŋ Natanayel naasokoo: “Ucukaacuk aŋa Móyiis naakiice ya kiteyoo ti hilim ha heesiiŋanee ha, aŋa piyaamakoola pa nkakiice ya kiteyoo lompo. Akina ayem Yéesu ati Naasalet, añii ya ati Josef.” ⅩⅬⅥ Natanayel naasokoo: “Fo waah weenape úyiniyini éfulii Naasalet?” Filip naañahanoo: “Kéy, aafacuk.”
ⅩⅬⅦ Ta Yéesu naacuke ta Natanayel ti élohiyoo náakup kiteyoo naasok: “Ehe ati Israyel pánipani, kincaam kineetaat teyoo.” ⅩⅬⅧ Natanayel naacakanoo: “Puume ammeyaam?” Yéesu naasokoo: “Filip áyonkalumi, cukuucuk ta ayyeniye ta t’etaam enuun sootoo ya.” ⅩⅬⅨ Fiye Natanayel naasokoo: “Rabi, awe yem Añii ya ati Pútuun pa, awe yem Amansa ya ati Israyel!” Ⅼ Yéesu naañahanoo: “Fo áayinanaayinan kamma inci insokuu nii cukuucuk t’etaam enuun sootoo ya? Aafancuk waah wenfakat pihaŋ le.” ⅬⅠ Nene apenan ti hisoku: “Inci pusok aluu pánipani ya, efinicuk patiila mpánkinee, pumaleekoo pa piti Pútuun pa mpiyeno pisilo niŋ éwanoonii ti inci, Añii An.”1:51 Púcook 28:10-17

*Ⅰ:Ⅴ 1:5 Niŋ ekina tom “eyinaat yo kameye.”

Ⅰ:Ⅵ 1:6 Saŋ aŋe Saŋ-Patis, neetaat Saŋ eekiice ya púkoo eyye.

Ⅰ:ⅩⅧ 1:18 Niŋ ekina tom: “Pale Pútuun pa poonool pa kóŋ, pikina piyem hikaw Paapaa ya Pútuun pa, pikina lompo píyisane po unaa.”

Ⅰ:ⅩⅩⅢ 1:23 Esaaya 40:3

§Ⅰ:ⅩⅩⅣ 1:24 Niŋ ekina tom “Inhemool kéepoñiyee ka púlooŋ ti Saŋ Pufalisaay,”

*Ⅰ:ⅩⅬⅡ 1:42 Saŋ aŋe aneetaat Saŋ-Patis, neetaat lompo Saŋ apoñapoñ a eekiice ya púkoo eyye.

Ⅰ:ⅬⅠ 1:51 Púcook 28:10-17