1 Kawaa gematanoŋ Jiisasnoŋ Galili apu aŋgoŋ, qata moŋ Taiberias apu aŋgoŋ ii kotoŋ leegeŋ keuro. 2 Ji ejemba meŋ qeaŋgoŋ oŋono aŋgoleto kolooro iigitiwaajoŋ ama ejemba tuuŋlelembe jaasooŋgoyanoŋ Jiisaswaa gematanoŋ otaaŋ kagi. 3 Jiisasnoŋ gowokouruta uŋuama baaŋanoŋ uma ragi.

4 Kambaŋ kanoŋ Juuda nonoonoŋ kiaŋkomu kendonoŋ toriro.*Anutunoŋ wala eeŋanoŋ iŋiima kobooŋ uŋuuguroti, Juuda yoŋonoŋ kawaajoŋ gbani so kambaŋ ama aisooŋkeju. Kooŋ qaanoŋ qata Pasowa jeju. Eksodus 12.15 5 Jiisasnoŋ jaa uuro keno ejemba tuuŋlelembe jaasooŋgoyanoŋ iwaanoŋ kougiti, ii iŋiima Filipwaajoŋ jero, “Nono nembanene daeŋkaya sewaŋa meniŋ tuuŋ somata kaaŋa neŋ timbiriŋgogi sokonaga?” 6 Iwoi amambaa anoti, ii aŋo moroto, qaa ii Filip aŋgotete ama muŋ ijoro.

7 Kaeŋ ijoro kokaeŋ meleeno, “Nene bered weeŋ 200:waa tawaya (Kina 4,000) iikanoŋ sewaŋa meŋ mendeeniŋ kuuya yoŋonoŋ kitiagadeeŋ negi kileŋ mende sokoma oŋonaga.”

8 Kaeŋ meleeno gowokouruta yoŋoonoŋga moŋ qata Andruu, Saimon Piitowaa koganoŋ kokaeŋ ijoro, 9 “Mera melaa moŋ koi kanoŋ raja. Iwaanoŋ baali†Baali ii dumuŋ, wiit, out ano yagoŋ yoŋoo alagia moŋ. bered 5 ano sora woi rajato, ejemba ambembo kokaaŋa ii mende sokombuya.”

10 Kaeŋ ijoro Jiisasnoŋ iŋijoro, “Oŋo mono ejemba tuuŋ koi jeŋ mendeema oŋoŋgi nene newombaajoŋ kamaaŋ rabu.” Baloŋ kanoŋ kegbaŋ lolo mamaga ero. Kawaajoŋ eja jaŋgogia 5,000:waa so yoŋonoŋ namonoŋ kamaaŋ ragi.

11 Kamaaŋ ragi Jiisasnoŋ bered ii meŋ daŋgiseŋ jeŋ qama kooliŋ ejemba ragiti, ii mendeema oŋono ano sora ii kaaŋagadeeŋ mendeema siiŋgianoŋ jegitiwaa so oŋono. 12 Mendeema oŋono neŋ timbiriŋgogi Jiisasnoŋ gowokouruta kokaeŋ iŋijoro, “Nene kitia tiwilaawabotiwaajoŋ ii mono meŋ kululuuwu.” 13 Kaeŋ iŋijoro baali bered 5 iikanoŋa neŋ kitia reremoŋa mesaogi raroti, ii meŋ kululuugi konde 12 kanoŋ kemeŋ saa qero.

14 Jiisasnoŋ aŋgoleto kaeŋ mero ejembanoŋ iima waliŋgoŋ jegi, “Gejatootoo eja namonoŋ asugiwaatiwaajoŋ jegiti, iinoŋ mono oŋanoŋ ii kolooja.” 15 Kaeŋ jeŋ Jiisaswaajoŋ otokoriaŋ maama kiŋ poŋgia koloowaatiwaajoŋ romoŋgogi. Romoŋgoŋ kaŋ liligoŋ muŋ waliŋgoŋ kiŋ kuuŋ mubombaajoŋ aŋgi. Kaeŋ aŋgi moma kotoŋ iŋiima togoŋ oŋomesaoŋ mombo baaŋanoŋ uma aŋodeeŋ laligoro. Kiaŋ.

16 Negi tegoro mare kolooro Jiisaswaa gowokouruta yoŋonoŋ apu aŋgoŋ goraayanoŋ kemegi. 17 Kemeŋ waŋgonoŋ uma gomaŋ ii mesaoŋ apu aŋgoŋ kotoŋ leegeŋ Kaperneam gomaŋ baageŋ keŋgi. Keŋgi gomaŋ tiiro Jiisasnoŋ kileŋ yoŋoonoŋ mende asugiro. 18 Keŋgi haamo kotakota qero apu aŋgonoŋ geriawo qindiima uma kamaaro.

19 Uma kamaaro loqanoŋ qeŋ naŋgoŋ 5 me 6 kilomiita kawaa so keŋgi Jiisasnoŋ apu aŋgoŋ qaganoŋ riiŋ riiŋ waŋgo kosianoŋ karo iima aaruŋ toroko mogi. 20 Kaeŋ mogi kokaeŋ iŋijoro, “Neeno kajeŋ. Toroko mende mobu.” 21 Kaeŋ iŋijoro Jiisasnoŋ waŋgonoŋ ubaatiwaajoŋ ijogi uro. Uro waŋgogianoŋ iikanondeeŋ uulaŋawo uŋuama baloŋ goraayanoŋ kembombaa aŋgiti, iikanoŋ keugi. Kiaŋ.

22 Iikanoŋ keugi gomaŋ ano ejemba tuuŋ somata yoŋonoŋ apu aŋgoŋ leegeŋ toroqeŋ laligoŋ kokaeŋ romoŋgogi, “Woraŋ waŋgo motooŋgonoŋ raro iiniŋ Jiisasnoŋ gowokouruta yoŋowo waŋgo iikanoŋ mende uma kenjaa. Jiisas ooma aŋgiodeeŋ keŋgi. Waŋgo morota moŋ mende iiniŋ. Kawaajoŋ Jiisasnoŋ mombo koi laligoja.”

23 Kaeŋ romoŋgoŋ tosianoŋ kokaeŋ jegi, “Waŋgo motooŋgonoŋ keŋgito, oŋanoŋ, Taiberias taonoŋa waŋgo tosaaŋa kagi. Waŋgo ii Poŋnoŋ beredwaajoŋ daŋgiseŋ jeŋ qama kooliro neŋ raniŋi, mono gomaŋ iikawaa kosianoŋ kagita Jiisasnoŋ waŋgo iyoŋoonoŋga moŋnoŋ uma keno me nomaeŋ?” 24 Ejemba tuuŋ yoŋonoŋ kaeŋ jeŋ Jiisas ano gowokouruta kanoŋ mende mokolooŋ oŋoŋgi. Kaeŋ iima moma kaaŋiadeeŋ waŋgonoŋ uma Kaperneam taonoŋ kema Jiisas moŋgaŋgi. Kiaŋ.

25 Ejembanoŋ Jiisas moŋgama apu aŋgoŋ leegeŋ luaŋgeŋ baageŋ mokolooŋ iima kokaeŋ ijogi moro, “Oo Somatanana, gii mono naa kambanoŋ koi kajaŋa?”

26 Kaeŋ ijogi kokaeŋ meleema oŋono, “Niinoŋ qaa hoŋa tooŋ moŋ kokaeŋ iŋijowe mobu: Oŋo aŋgoleto mewe iigitiwaajoŋ ama nii mende moŋgama nonjuto, nene bered kotuegowe neŋ timbiriŋgogiti, mono iikawaajoŋ nii notaaŋ koi kaju. 27 Nene aliwaati, ii mokoloowombaajoŋ janjariŋ mende riiŋ laligowuto, uuwaa neneya laaligo kombombaŋa oŋomakeji, mono ii buŋa qeŋ aowombaajoŋ kaparaŋ koma laligowu. Ama Anutunoŋ muŋgeŋ silimbaŋa Siwe gomambaa Eja Hoŋa muro ku-usuŋanoŋ tururo uuwaa nene oŋono oyaŋboyaŋ mokoloowu. Kaeŋ ama laligoŋ kotiiŋ komuŋ toroqeŋ tetegoya qaa laligowu.”

28 Kaeŋ meleema oŋono kokaeŋ qisiŋ mugi, “Anutuwaa uusiiŋa otaaŋ nanamemeŋ tania mono nomaeŋ aniŋ sokonaga?”

29 Qisiŋ mugi kokaeŋ meleeno, “Anutunoŋ eja wasiŋ muroti, oŋo ii moma laariŋ muŋ laligowu. Nanamemeŋ iikanoŋ mono Anutuwaa uusiiŋa otaaŋ kolooja.”

30 Kaeŋ meleeno kokaeŋ qisiŋ mugi, “Kaeŋ kolooro gii mombo naa aŋgoletoga esuŋawo moŋ mena iima moma laariŋ gombonaga? Gii mono naa iwoi moŋ Moosesnoŋ ano, iikawaa so ama mewaga? 31 *Eks 16.4, 15; Ond 78.24Buŋa Tere moŋ kokaeŋ oogita eja, ‘Iinoŋ Siwenoŋga nene bered oŋono negi.’ Qaa iikawaa so ananaa ambosakoŋ yoŋonoŋ baloŋ qararaŋkoŋkoŋanoŋ kema laligoŋ nene qata “mana” neŋ laligogi ano gii mono kaniaga Mooses uuguŋ nomaeŋ qendeenaga?‡Baloŋ qararaŋkoŋkoŋanoŋ Anutunoŋ gomaamba so gomaambawaa iwoi jokaŋa taaŋa ano afaaŋa aju paora kaaŋa ano namonoŋ ero iima seleeŋgeŋ sombenoŋ kema meŋ kululuuŋ kuuŋgianoŋ kaŋ bered loolooria meŋ neŋkegi. Eks 16.13-36

32 Qisiŋ mugi Jiisasnoŋ kokaeŋ iŋijoro, “Oŋo iikawaa kania saanoŋ mende moma kotoju. Niinoŋ qaa hoŋa tooŋ moŋ kokaeŋ iŋijowe mobu: Moosesnoŋ aŋgoleto Toya mende kolooro. Iinoŋ nene bered ii Siwenoŋga mende oŋono negito, neenaa Amananoŋ mono Siwenoŋga bered oŋaboŋa ii oŋomakeja. 33 Anutuwaanoŋ nene bered ii Siwenoŋga kamaaŋ asugiŋ gomaŋ so ejemba laaligo kombombaŋa oŋomakeja.”

34 Kaeŋ iŋijoro kokaeŋ jegi moro, “Oo Poŋ, gii kambaŋ so nene bered ii nonona neŋ laligowoŋa.”

35 Jiisasnoŋ ii moma kokaeŋ iŋijoro, “Niinoŋ laaligo kombom-baŋaa neneya koloojeŋ. Moŋnoŋ noonoŋ kaji, iinoŋ neŋ timbiriŋgoŋ wosoya kambaŋ moŋnoŋ mende kiwaa. Moŋnoŋ nii moma laariŋ nomakeji, iinoŋ apuwaajoŋ mende mobaa. 36 Kaeŋ anogo oŋo nii niima kotojuto, kileŋ mende moma laariŋ nonju. Ii jewe moju. 37 Ano kileŋ Amanoŋ ejemba tosaaŋa nomakeji, iyoŋonoŋ kuuya noonoŋ kawu. Moŋnoŋ noonoŋ kawaati, niinoŋ mono ii mende yakarimaŋa.

38 “Niinoŋ Siwenoŋga kamaaŋ neenaa siiŋnanoŋ iwoi laŋ ama meŋ laligomambaajoŋ mende asugiwe. Kaeŋ qaago. Wasiŋ nonoti, mono iwaa uusiiŋa otaaŋ gawoŋ meŋ laligomambaajoŋ kamaawe.

39 “Wasiŋ nonoti, iwaa uusiiŋa ii kokaeŋ eja: Iinoŋ ejemba noo boronanoŋ ama oŋono laligojuti, niinoŋ ii kuuya kalaŋ koma oŋoma laligowe iyoŋoonoŋga moŋnoŋ moŋ mende sooŋ tiwilaawaa. Mende tiwilaagi niinoŋ ii kambaŋ somatanoŋ oŋomindiiŋ meŋ gbiliŋ oŋomaŋa.

40 “Amanaa uusiiŋanoŋ kokaeŋ eja: Tosianoŋ Meria iima moma laariŋ mujuti, iyoŋonoŋ kuuya kambaŋ kokaamba letoma laaligo kombombaŋa buŋa qeŋ aoŋ laligowuya. Kaeŋ laligoŋ komugi niinoŋ ii kambaŋ somatanoŋ oŋomindiiŋ meŋ gbiliŋ oŋomaŋa.”

41 Jiisasnoŋ kaeŋ iŋijoŋ qaa kota moŋ kokaeŋ jero, “Niinoŋ laaligowaa nene hoŋa kolooŋ Siwenoŋa kamaaŋ asugiwe.” Kaeŋ jerotiwaajoŋ ama Juuda jotamemeya yoŋonoŋ moma boliŋ uugianoŋ ŋindiŋ-ŋunduru jeŋ jeŋ mugi. 42 Jeŋ muŋ jegi, “Eja koi Jiisas, Joosefwaa meriaga. Iwaa nemuŋmaŋa ii saanoŋ moma oronjonto, mono nomaembaajoŋ ‘Siwenoŋa kamaaŋ asugiwe,’ jeja?”

43 Kaeŋ jegi moma kokaeŋ meleeno, “Uugianoŋ mono mende ŋindiŋ-ŋunduru jeŋ jeŋ nombu. 44 Ama nii wasiŋ nonoti, iinoŋ ejemba mende horoŋ oŋonji eeŋ, oŋoonoŋga moŋnoŋ noonoŋ kamambaajoŋ amamaawaa. Hororo kanagi eeŋ, niinoŋ ii mono kambaŋ somatanoŋ oŋomindiiŋ meŋ gbiliŋ mumaŋa.

45 *Ais 54.13“Gejatootoo yoŋoo Buju Terenoŋ qaa moŋ kokaeŋ oogita eja, ‘Anutunoŋ ii kuuya kuma oŋono mobu.’ Amanoŋ ejemba kuma oŋono qaa moma uu konoŋgianoŋ ama laligojuti, iyoŋonoŋ mono korebore noonoŋ kawuya. 46 Ejemba moŋnoŋ Ama mende iima laligoja. Amawaanoŋa kamaaroti, ii motooŋgonoŋ mono ii iima laligoja. 47 Niinoŋ qaa hoŋa tooŋ moŋ kokaeŋ iŋijowe mobu: Moŋnoŋ nii moma laariŋ nonji, iinoŋ mono laaligo kombombaŋa buŋa qeŋ aoŋ laligoŋ ubaa.

48 “Niinoŋ laaligo kombombaŋaa nene hoŋa koloojeŋ. 49 Mobu! Oŋoo ambosakoŋurugianoŋ baloŋ qararaŋkoŋkoŋanoŋ kema laligoŋ nene qata mana neŋ laligogito, kileŋ komuŋ gisaagi. 50 Yoŋonoŋ komugito, nene bered kambaŋ kokaamba Siwenoŋa kamaaŋ laligoji, moŋnoŋ ii neŋ laligoŋ koomu kombombaŋa mende komuwaa.

51 “Nene bered laaligoyawo Siwenoŋa kamaaroti, ii niinoŋ koloojeŋ. Moŋnoŋ nene ii neŋ laligowaati, iinoŋ mono tetegoya qaa kotiiŋ laligowaa. Nene muŋ laligomaŋati, ii noo busuna. Gomaŋa gomaŋa yoŋonoŋ kotiiŋ laligowutiwaajoŋ ii ama oŋomaŋa.”

52 Jiisasnoŋ kaeŋ meleeno Juuda jotamemeya yoŋonoŋ batugianoŋ uugerenoŋ jeŋ qisiŋ aoŋ jegi, “Yei! Eja koi kanoŋ mono nomaeŋ ama busuya nonono newonaga?”

53 Ii moma jegi kokaeŋ iŋijoro, “Niinoŋ qaa hoŋa tooŋ moŋ kokaeŋ iŋijowe mobu: Oŋo Siwe gomambaa Eja Hoŋaa saya ano busuya mende newuyati eeŋ, laaligo kombombaŋa iikanoŋ mono oŋoo uugianoŋ mende ewaa. 54-55 Noo sananoŋ apu hoŋa kolooja ano noo busunanoŋ nene hoŋa kolooja. Kawaajoŋ moŋnoŋ noo sa busuna neŋkeji, iinoŋ mono letoma laaligo kombombaŋaa buŋa kolooŋ laligoŋ ubaa. Kaeŋ laligoŋ komuro niinoŋ ii kambaŋ somatanoŋ mindiiŋ meŋ gbiliŋ mumaŋa.

56 “Moŋnoŋ noo sa busuna neŋkeji, iinoŋ mono niwo qokotaaŋ namakeja ano niinoŋ iwo namakejeŋ. 57 Amanoŋ Laaligo Toya kolooŋ wasiŋ noma wona kolooŋ nemuŋ koma nono kotiiŋ laligojeŋ. Kaaŋiadeeŋ moŋnoŋ nii neŋ nomakeji, niinoŋ mono kaaŋiadeeŋ iwaa wota kolooŋ nemuŋ koma mube saanoŋ kotiiŋ laligowaa. 58 Nene hoŋa Siwenoŋa kamaaroti, ii niinoŋ koloojeŋ. Oŋoo ambosakoŋurugianoŋ Anutuwaanoŋ nene neŋ laligoŋ komugito, kambaŋ kokaamba oŋoonoŋga moŋnoŋ bered koi neŋ laligowaati, iinoŋ mono tetegoya qaa kotiiŋ laligowaa.”

59 Jiisasnoŋ Kaperneam taombaa qamakooli mirianoŋ nama qaa ii jeŋ kuma oŋono. Kiaŋ.

60 Jiisaswaa gowokouruta yoŋoonoŋga mamaganoŋ qaa ii moma jegi, “Qaa je jeji, iikanoŋ mono qaa kota lombotawo kolooja. Ii moniŋ uunananoŋ bimooŋ bolidaboroja. Kawaajoŋ ii mombo mobombaajoŋ mojonana tiijiwaajoŋ ii mono mesaowoŋa.”

61 Gowoko yoŋonoŋ Jiisaswaa qaawaajoŋ moma boliŋ uugianoŋ ŋindiŋ-ŋunduru jeŋ jeŋ mugi Jiisasnoŋ ii uutanoŋ moma kokaeŋ jero mogi, “Qaa jejeŋi, ii moma boliju me qaago? 62 Qaa iikawaajoŋ moma bolijuti eeŋ, kanageŋ mono nomaeŋ koloonaga? Siwe gomambaa Eja hoŋanoŋ wala gomaŋ laligoŋ kouroti, eukanoŋ mombo eleema uro iibuti eeŋ, kambaŋ iikanoŋ mono nomaeŋ mobuya?

63 “Uŋa Toroya iinoŋ ejemba meŋ gbiliŋ oŋomakeja. Oŋo namo embawaanoŋa kolooŋ busugiawo koloojuto, kolokoloo doŋgoganoŋ mende kolooŋ oŋoaŋgiaa esuŋgianoŋ eeŋ letoma Siwewaa buŋa mende kolooju. Ii qaago totooŋ. Uŋa Toroyanoŋ laaligo kombombaŋa oŋonji, niinoŋ qaa kota ii jeŋ asariwe moma laligogi. 64 Kaeŋ moma laligogito, oŋoonoŋga tosianoŋ kileŋ nii mende moma laariŋ noma laligoju.” Daeŋ yoŋonoŋ mende moma laariŋ mugiti ano moronoŋ kanageŋ memelolo meŋ mubaati, Jiisasnoŋ ii kanakanaiyanoŋga moma kouro. Iikawaajoŋ qaa kaeŋ jero.

65 Kaeŋ jeŋ toroqeŋ jero, “Kawaajoŋ niinoŋ kokaeŋ iŋijowe mobu: Noo Amananoŋ ejemba moŋ mende inaaŋ muji eeŋ, iinoŋ mono noonoŋ kamambaajoŋ amamaawaa.”

66 Qaa iikawaajoŋ ama gowoko iyoŋoonoŋga mamaganoŋ piriri ama ziriŋziriŋ kolooŋ mesaoŋ iwo mende toroqeŋ kema kagi. 67 Kawaajoŋ Jiisasnoŋ gowoko 12 ii kokaeŋ iŋijoro, “Oŋonoŋ mono kaaŋiadeeŋ nomesaoŋ kembombaajoŋ moju me qaago?”

68 *Mat 16.16; Maak 8.29; Luuk 9.20Kaeŋ jero Saimon Piitonoŋ meleeno, “Oo Poŋ, nononoŋ mono morowaanoŋ kembonaga? Laaligo kombombaŋaa Buŋa qaaya ii mono goonoŋ eja. 69 Giinoŋ Anutuwaanoŋ eja soraaya koloojaŋi, nononoŋ ii moma laariŋ moma asariŋ laligojoŋ.”

70 Kaeŋ meleeno Jiisasnoŋ moma iŋijoro, “Niinoŋ eja 12 oŋo meweeŋgoŋ oŋombe ano oŋoonoŋga moŋnoŋ bologaa waŋa kolooja.” 71 Juudas Saimon Iskariotwaa meria iinoŋ gowoko 12 yoŋoo batugianoŋ laligoŋ kanageŋ memelolo meŋ muro. Jiisasnoŋ qaa ii iwaajoŋ moma iŋijoro. Kiaŋ.