Na FaꞋarongoꞋa LeꞋa NeꞋe Sa Mark Nia Keresia
Sa Mark noaꞋa laꞋu ta lifurongo ana sa Jesus, bore ma nia rao fiku faꞋinia sa Peter (1 Peter 5:13). ꞋUnaꞋeri nia sai leꞋa ana na FaꞋarongoꞋa LeꞋa faꞋasia sa Peter. Sa Mark keresia buka neꞋe fuana ngwae noaꞋa laꞋu Jiu ki neꞋe kira tua Ꞌi Rom.
Buka neꞋe fata goꞋo sulia na tualana sa Jesus ma na faꞋamanata Ꞌanga nia ki. Sa Mark inaꞋu ana saelana na faꞋanadaꞋa neꞋe sa Jesus nia sasiꞋi ki, osiꞋana na faꞋanadaꞋa neꞋe ki faꞋataꞋinia neꞋe nia fuliꞋi nama Ꞌani na ngasingasiꞋanga ana God, ma ka faꞋataꞋinia logo neꞋe niaꞋa ngela God neꞋe leka maꞋi fuana faꞋamaurilana ngwae ki. Na taꞋi faꞋanadaꞋa ngasingasiꞋa neꞋe sa Jesus faꞋataꞋinia Ꞌania maelana ma na tataꞋe olilana. Bore ma Jiu ki taꞋifau kira fia kaidaꞋi na Christ dao maꞋi, nia ka tatalafaꞋa firi naꞋa saena ꞋinotoꞋanga nia fuada, ma nia ka fuꞋalia ꞋinotoꞋanga Ꞌi Rom. Na Farasi ki, ma na Sadusi ki, ma na gwaungaꞋi ngwae Jiu ki, kira Ꞌaila Ꞌani sa Jesus si neꞋe noaꞋa kira Ꞌiri faꞋamamana neꞋe sa Jesus leka maꞋi faꞋasia God.
Sa Mark keresia na FaꞋarongoꞋa LeꞋa neꞋe ana kaidaꞋi neꞋe ngwae gwaungaꞋi Ꞌi Rom kira faꞋakaisia na ngwae faꞋamamana ki. Sa Mark oga ka radua sa tai neꞋe ke toꞋomani na FaꞋarongoꞋa LeꞋa neꞋe, nia ke fitoꞋo ana na ngasingasiꞋanga sa Jesus neꞋe ke Ꞌafida faꞋasia mataꞋinga ki, ma anoꞋi ru taꞋa ki, ma na maeꞋa. Sa Mark oga logo ka faꞋamanata oli adaꞋa neꞋe na mauriꞋa faolu sulia na fitoꞋo Ꞌanga noaꞋa Ꞌiri talangwaraꞋu.
Na ru talingaꞋi ki saena buka neꞋe:
ꞋI naꞋona neꞋe sa Jesus talaꞋae ana raoꞋa nia 1:1-13
Sa Jesus sasi na raoꞋa nia Ꞌi Galili 1:14—9:50
Lekalana sa Jesus faꞋasi Ꞌi Galili Ꞌuana Ꞌi Jerusalem 10:1-52
Wiki ꞋisiꞋisi neꞋe sa Jesus nia tua Ꞌi Jerusalem 11:1—13:37
Sa Jesus mae ma ka tataꞋe oli laꞋu 14:1—16:20
1
Sa John saea ngwae ki kike sasi akaꞋu fuana daoꞋa toꞋona na Christ*Christ na sata Ꞌi ru fuana ngwae neꞋe God filia ka leka maꞋi fuana faꞋamaurilana ngwae God ki. Kira saea logo Ꞌani na Mesaea.
(Matthew 3:1-12; Luke 3:1-18; John 1:19-28)
1 Na etangilana maꞋi na FaꞋarongoꞋa LeꞋa neꞋe sulia sa Jesus Christ na Ngela God neꞋe Ꞌuri: 2 Nia talaꞋae diꞋia maꞋi sa Aesea na profet ba nia keresia ru neꞋe God nia saea fuana na Christ neꞋe Ꞌuri,
“Nai baꞋa kwatea kwau na ngwae ni ngali alaꞋanga nau Ꞌi naꞋomu, fasi Ꞌiri nia ke sasi akaꞋu ana ngwae ki fuamu.
3 TaꞋi ngwae nia ri fuana ngwae ki saena na abaꞋi kula kwasi.
Ma nia ka Ꞌuri, ‘Na Aofia nia ke dao maꞋi!
Kamu ke faꞋasaga na tala fuana!’ ”✡Malaki 3:1; Aesea 40:3
4-6 ꞋUnaꞋeri sa John nia ka dao naꞋa maꞋi saena abaꞋi kula kwasi neꞋe noaꞋa kasi bolo faꞋinia ta ngwae ka tua ana. Nia ruꞋufia na ifi Ꞌania ifuna kamel, ma nia ka nikia na foꞋosae nia ana na ꞋuꞋuila buluka. Ma nia ka Ꞌania na siko ki ma na ngingidua kwasi.†Na toro ma na fanga neꞋe, nia talangwaraꞋu fuana daoꞋa toꞋona saena abaꞋi kula kwasi. Sa Elaeja na profet ruꞋufia ifi Ꞌuri. 2 Kings 1:8; Matthew 17:11-13.
Ma nia siuabua ngwae ki, ma ka alaꞋa fuana ngwae ki, ka fata Ꞌuri, “Muke kakari alifaꞋi faꞋasia taꞋangaꞋa kamu ki, ma muke siuabu Ꞌiri God ke rufuanata ana taꞋangaꞋa kamu ki.” Ma na ngwae Ꞌoro ki faꞋasia na abaꞋi kula Ꞌi Judea, ma na fanoa Ꞌi Jerusalem, kira ka leka maꞋi fuana rongolana na fatalana sa John. Kira ka fulangaꞋinia taꞋangaꞋa kira ki, ma nia ka siuabuda saena kafo Ꞌi Jodan.
7 Ma sa John ka fata Ꞌuri fuana ngwae ki, “TaꞋi ngwae ke baꞋa leka maꞋi Ꞌi buriku, nia talingaꞋi ka liufi nau, ma nau kusi bolo faꞋinia neꞋe nai orooro, ma ku logea na taꞋe butu nia ki. 8 Ma nau ku siufi kamu goꞋo Ꞌaku Ꞌani kafo, bore ma nia neꞋe ke baꞋa siuabu kamu Ꞌani na AnoꞋi ru Abu.”
Na siuabulana ma na ilitoꞋolana sa Jesus
(Matthew 3:13—4:11; Luke 3:21-22; 4:1-13)
9 NoaꞋa nia kasi tau goꞋo Ꞌi buri Ꞌana ru neꞋeri ki, sa Jesus ka dao naꞋa maꞋi faꞋasia na fanoa Ꞌi Nasaret saena na abaꞋi kula Ꞌi Galili. Nia ka dao naꞋa maꞋi siana sa John Ꞌiri ke siuabu. Ma sa John ka ngalia ka lolomani nia saena na kafo Ꞌi Jodan. 10 Ma kaidaꞋi sa Jesus nia tataꞋe maꞋi faꞋasia saena kafo, nia ka lisia na lofana salo nia Ꞌifi, ma na AnoꞋi ru Abu ka koso maꞋi fafia diꞋia ta bola. 11 Ma taꞋi lingalingaꞋi ru nia talo maꞋi faꞋasia Ꞌi langi ma ka Ꞌuri, “ꞋAeꞋo naꞋa neꞋe ngela mutaꞋi nau neꞋe nau ku alafe liu amu, ma nau ku saeleꞋa liu faꞋiniꞋo.”
12 Ma ana kaidaꞋi neꞋeri goꞋo, na AnoꞋi ru Abu ka talaꞋia sa Jesus Ꞌuana saena abaꞋi kula kwasi. 13 Ma nia ka tua Ꞌi neꞋeri sulia fai akwala asoa ki, ma sa Saetan ka ilitoꞋona. Na ru ꞋaeꞋaela kwasi ki, kira tua logo Ꞌi neꞋeri, bore ma na Ꞌainsel ki kira ka leka maꞋi, ma kika kwaiꞋafi ana.
Sa Jesus nia filia fai ngwae ki fuana fafarongo nia ki
(Matthew 4:12-22; Luke 4:14-15; 5:1-11)
14 ꞋI buri Ꞌana neꞋe kira alua naꞋa sa John saena na lokafo, sa Jesus ka leka Ꞌi Galili ma ka faꞋarongo Ꞌani na FaꞋarongoꞋa LeꞋa neꞋe leka maꞋi faꞋasia God. 15 Nia ka fata Ꞌuri, “KaidaꞋi nia karangi naꞋa maꞋi fuana neꞋe God ke ꞋinotoꞋa fafia na ngwae nia ki. Muke kakari alifaꞋi faꞋasia na taꞋangaꞋa kamu ki, ma muke faꞋamamana na FaꞋarongoꞋa LeꞋa neꞋe.”
16 Ma ana kaidaꞋi sa Jesus nia leka sulia na Ꞌosi Ꞌi Galili, nia ka lisia sa Simon faꞋinia ngwaefuta nia sa Andrew. KeroꞋa ro ngwae dee ki. KeroꞋa dee adaroꞋo ana furai kera saena na Ꞌosi neꞋeri. 17 Ma sa Jesus ka fata Ꞌuri fuadaroꞋo, “Moro leka maꞋi faꞋinau, koroꞋo ro ngwae dee iꞋa ki, bore ma nai baꞋa faꞋamanata koroꞋo Ꞌani ngali ngwaeꞋa maꞋi fuaku.” 18 Ma kaidaꞋi neꞋeri nama goꞋo, kera ka faꞋasia naꞋa na furai keroꞋa ki, ma kera ka leka naꞋa faꞋinia.
19 Ma sa Jesus ka leka tiꞋitiꞋi laꞋu kwau, nia ka lisia sa James faꞋinia sa John, na ro ngela sa Sebedi ki. Kera tua adaroꞋo Ꞌi saena na gwaꞋi baru, ma kera ke subungia furai keroꞋa. 20 Ma kaidaꞋi sa Jesus nia lisidaroꞋo goꞋo, nia ka sae keroꞋa naꞋa, ma kera ka faꞋasia naꞋa maꞋa kera sa Sebedi Ꞌi saena na gwaꞋi baru faꞋinia na ngwae ni rao ki, ma kera ka leka naꞋa faꞋinia sa Jesus.
Sa Jesus toꞋo ana ngasingasiꞋanga fuana ifulangaꞋilana ano Ꞌi ru taꞋa ki
(Luke 4:31-37)
21 Sa Jesus faꞋinia fafarongo nia ki, kira dao ana fanoa Ꞌi Kapaneam. Ma ana na Sabat, asoa ana mamaloꞋanga, sa Jesus ka ruꞋu Ꞌi saena na luma fuana foꞋongaꞋa, ma ka faꞋamanata ngwae Ꞌoro ki. 22 KaidaꞋi kira rongoa, kira ka Ꞌarefo liu ana na faꞋamanataꞋanga nia, sulia kira sai leꞋa ana neꞋe sa Jesus nia faꞋamanata Ꞌani ngasingasiꞋanga ma na mamanaꞋanga maꞋi ana God. NoaꞋa nia kasi donga laꞋu sai Ꞌi ruꞋanga ngwae faꞋamanata ana taki sa Moses ki, osiꞋana neꞋe kira faꞋamanata lala Ꞌani ngasingasiꞋanga kira talada.
23 Ma ana kaidaꞋi neꞋeri logo, taꞋi ngwae neꞋe ano Ꞌi ru taꞋa nia ruꞋufia, nia ka ako ma ka Ꞌuri, 24 “Jesus Ꞌae! ꞋAeꞋo na ngwae Ꞌi Nasaret! Tae niniꞋa Ꞌoke sasia aimili? Sali Ꞌoke leka maꞋi fuana malangisi laimili taka niniꞋa! Nau ku sai goꞋo Ꞌaku amu, ꞋaeꞋo neꞋana Ngwae Abu God!”
25 Ma sa Jesus ka balufia na ano Ꞌi ru taꞋa neꞋeri ka Ꞌuri, “ꞋOke noto amu kwa, ma Ꞌoko ruꞋu maꞋi Ꞌi maa faꞋasia na ngwae neꞋana!”
26 Ma na ano Ꞌi ru taꞋa neꞋeri, nia ka ako doe, ma ka lebesia na ngwae neꞋeri, ma ka ruꞋu tafa naꞋa maꞋi faꞋasia. 27 Ma na toꞋa neꞋe kira fiku Ꞌi neꞋeri ki, kira ka Ꞌarefo liu, ma kira ka lidi kwailiu ada ma kika Ꞌuri, “Na tae naꞋa neꞋe Ꞌuri re? Ta faꞋamanataꞋanga faolu taka niniꞋa? Ngwae neꞋe nia fata Ꞌani na ngasingasiꞋanga. Nia baꞋea ano Ꞌi ru taꞋa ki, ma kira ka roꞋosulia na fatalana.”
28 ꞋI neꞋeri goꞋo, ꞋaliꞋali goꞋo alaꞋanga sulia sa Jesus ka talo naꞋa saena abaꞋi kula kalikali ana Ꞌi Galili.
Sa Jesus nia gura na toꞋa Ꞌoro neꞋe kira mataꞋi ki
(Matthew 8:14-17; Luke 4:38-41)
29 KaidaꞋi sa Jesus faꞋinia sa James, ma sa John, kira leka naꞋa kwau faꞋasia na luma fuana foꞋongaꞋa neꞋeri, kira ka leka Ꞌuana luma sa Simon ma sa Andrew. 30 KaidaꞋi sa Jesus nia dao saena luma neꞋeri, kira faꞋarongoa neꞋe na funga kini sa Simon nia mataꞋi Ꞌani ꞋakoꞋakoꞋanga, ma nia ka maliu goꞋo Ꞌana saena na ꞋifitaꞋi nia. 31 Ma sa Jesus nia ka leka siana kini neꞋeri, ma ka dau Ꞌi limana, ma ka taꞋea. Ma na ꞋakoꞋakoꞋanga neꞋeri ka sui naꞋa faꞋasia, ma kini neꞋeri ka kwatea fanga fuada.
32 Ma ana faꞋi saꞋulafi neꞋeri, kaidaꞋi sina nia suu, ma ana asoa Jiu ki fuana mamaloꞋanga nia sui naꞋa, na ngwae ki ka ngalia maꞋi ngwae mataꞋi ki, ma toꞋa ano Ꞌi ru taꞋa ruꞋufida ki logo siana sa Jesus. 33 Ma toꞋa ana fanoa neꞋeri kira ka fiku taꞋifau maꞋi Ꞌi maana luma neꞋeri. 34 Ma sa Jesus ka gura naꞋa ngwae Ꞌoro ki neꞋe kira mataꞋi ana na mataꞋinga Ꞌoro toꞋotoꞋo ki. Ma nia ka ifulangaꞋinia logo na ano Ꞌi ru taꞋa Ꞌoro ki. Ma nia kasi alaꞋania neꞋe ano Ꞌi ru taꞋa neꞋeri ki kike fata, sulia kira sai sui goꞋo ana neꞋe niaꞋa Ngela God.
Sa Jesus nia faꞋatalo saena abaꞋi kula Ꞌi Galili
(Luke 4:42-44)
35 Ma Ꞌofodangi goꞋo, kaidaꞋi nia rorodoꞋa Ꞌua, sa Jesus nia ada ka tataꞋe, ma ka ruꞋu kwau Ꞌi maa faꞋasia na luma neꞋeri. Ma nia ka leka foꞋo Ꞌana ana kula neꞋe nia aroaro. 36 Ma sa Simon faꞋinia na ngwae kwaima nia ki kika lulu Ꞌuana. 37 Ma kaidaꞋi kira dao toꞋona, kira ka fata Ꞌuri fuana, “Ngwae ki taꞋifau kira lulu Ꞌuamu.”
38 Ma sa Jesus ka olisida ma ka Ꞌuri, “Nau ku saiana, bore ma kulu leka kwau ana ti maꞋe fanoa karangi logo, fasi Ꞌiri nau kui faꞋamanatada logo, duꞋungana ru neꞋeri na raoꞋa nau ku leka naꞋa maꞋi fuana.”
39 ꞋUnaꞋeri goꞋo, sa Jesus nia ka leka saena maꞋe fanoa ki taꞋifau saena abaꞋi kula Ꞌi Galili, ma ka fulangaꞋinia fatalana God Ꞌi saena Luma fuana foꞋongaꞋa kira ki, ma ka ifulangaꞋinia ano Ꞌi ru taꞋa ki faꞋasia na ngwae ki.
Na faꞋanadaꞋa sa Jesus fulia neꞋe fikua maꞋi ngwae ki siana
(Matthew 8:1-4; Luke 5:12-16)
40 ꞋUnaꞋeri laꞋu, taꞋi ngwae kuuꞋa nia leka maꞋi siana sa Jesus, ma ka bobo uruuru Ꞌi Ꞌaena, ma ka amasia ka Ꞌuri, “DiꞋia Ꞌoko maꞋudi, Ꞌoke gura nau kwa.”
41 Ma sa Jesus ka kwaimanatai liu ana, ma ka taga naꞋa limana kwau, ma ka sama toꞋona na ngwae neꞋeri, ka fata Ꞌuri, “Nau ku maꞋudi kwa. Na nonimu neꞋe ke mafo naꞋa!” 42 Ma ꞋaliꞋali goꞋo na kuu neꞋeri ka siki naꞋa faꞋasia, ma na nonina ka mafo taꞋifau naꞋa.
43 Sa Jesus ka fata totongaꞋi fuana ngwae neꞋeri ka Ꞌuri, 44 “NoaꞋa Ꞌoe kosi faꞋarongoa laꞋu ta ngwae ana ru neꞋe nau ku sasia fuamu. Bore ma Ꞌoke leka basi, ma Ꞌoko faꞋataꞋinia naꞋa nonimu fuana na fata abu God, Ꞌoko alaꞋania fata abu God ka iroꞋo. Sui ma Ꞌoko kwatea na kwaisuꞋusiꞋanga Ꞌoe diꞋia ba sa Moses nia saea fuana kwatelana, fasi Ꞌiri ke kwatea faꞋamamanaꞋanga fuana na ngwae ki taꞋifau neꞋe nonimu nia mafo naꞋa.” Ma sa Jesus ka kwatea ngwae neꞋeri ka leka naꞋa Ꞌana.
45 Bore ma, na ngwae neꞋeri nia leka, ma ka alaꞋa kwailiu ana saena fanoa ki taꞋifau sulia tae neꞋe sa Jesus nia sasia ana nonina ka leꞋa naꞋa. OsiꞋana faꞋarongoꞋanga neꞋeri talofida naꞋa neꞋe, ngwae Ꞌoro ki kira ka fiku fafia sa Jesus fuana rongolana. ꞋUnaꞋeri ma nia ka ꞋafitaꞋi naꞋa fuana sa Jesus neꞋe ke leka tafangaꞋi maꞋi saena fanoa kira ki, ma nia ka tua nene goꞋo Ꞌana ana kula aroaro ki. Ka ꞋunaꞋeri bore Ꞌana, na ngwae saena fanoa ki taꞋifau kira leka goꞋo maꞋi Ꞌada siana sa Jesus.
*^ Christ na sata Ꞌi ru fuana ngwae neꞋe God filia ka leka maꞋi fuana faꞋamaurilana ngwae God ki. Kira saea logo Ꞌani na Mesaea.
✡1:3 Malaki 3:1; Aesea 40:3
†1:4-6 Na toro ma na fanga neꞋe, nia talangwaraꞋu fuana daoꞋa toꞋona saena abaꞋi kula kwasi. Sa Elaeja na profet ruꞋufia ifi Ꞌuri. 2 Kings 1:8; Matthew 17:11-13.