13
*Nirl Salal ɔl Barnabas ute Sɔl naaba
Maakŋ jeege tun *egliz kɛn Antiɔs ki se, gɔtn se ɔk jee kɛn taaɗ taar teeco taar Raa ki ute jee kɛn lee dooy jeege ute taar *Raa: jee se naaɗe Barnabas, Simɛon kɛn kꞋdaŋin̰ Debm ilimi, Lusius kɛn kɔɗ Sirɛn, Sɔl ɔɔ Manaɛn kɛn teep ute *Ɛrɔd Antipas. Ɓii kalaŋ jee se jaay eem keem Raa ɔɔ uun *siam se, maakɗe ki se, deb kalaŋ Nirl Salal ɔlin̰ ɗeekɗen ɔɔ: «Barnabas ute Sɔl se, Ꞌbɛɛr tɔɔɗɗeki maam ki taa mꞋaɗen kɛɗn naabm kɛn maam mꞋdaŋɗeno taarin̰a.» Kɛn naaɗe jaay eem Raa aasa ɔɔ baag kɔsɔ se, gɔtn se naaɗe tɔndɗen jiɗe doɗe ki ɔɔ ɔlɗe gɛn ɓaa tɛɗn naabm kɛn Nirl Salal daŋɗeno taarin̰ se.
Kɛse naabm deet deet kɛn Sɔl tɛɗa
Barnabas ute Sɔl ɓaa taa naaŋ Sipir ki* Taa naaŋ Sipir se baar ɓo ɔl gurugin̰a.
Aan gɔɔ *Nirl Salal ɓo ɔlɗen gɛn tɛɗn naabin̰ se, Barnabas ute Sɔl iin̰ bɔɔy ɓaaɗo Selusi ki. Gɔtn se naaɗe ook maakŋ markab ki ɔɔ gaaŋ baar ɓaa taa naaŋ Sipir ki. Kɛn naaɗe jaay aan maakŋ gɛgɛr kɛn Salamin kɛn taa naaŋ Sipir ki se, naaɗe baag taaɗn taar Raa jeege tu maakŋ *ɓeege tun kɛn Yaudge lee tusn maak ki. Kaaɗ kɛn se, Jan‑Markŋ kɛn debm noogɗe se utu te naaɗe.
Kɛn naaɗe jaay aal taa naaŋ Sipir ki bini aan taar ki se, naaɗe aan maakŋ gɛgɛr kɛn kꞋdaŋin̰ Papos. Gɔtn se naaɗe ɔŋ kɔɗ Yaud kalaŋ bini kꞋdaŋin̰ Bar‑Isa. Naan̰ debm kɔrɗɔ ɔɔ tɛɗ ron̰ aan gɔɔ debm taaɗ taar teeco taar Raa ki. Naan̰ se tiŋg te magal gɛn taa naaŋ gɔtn ese. Magal ese se ron̰ Sirgus Pɔlus ɔɔ gaabm se debm jeel naka. Naan̰ daŋo Barnabas ute Sɔl ɓeen̰ ki. Naan̰ je naaɗe an̰ taaɗn taar Raa naan̰ Ꞌbooyo. Anum, debm kɔrɗŋ ese se ute taar Grɛk se kꞋdaŋin̰ Ɛlimas kici, naan̰ took Barnabas ki ute Sɔl ki eyo, taa naan̰ je eyo kɛn magal taa naaŋ gɔtn ese jaay Ꞌkaal maakin̰ do Isa ki se. Gɔtn se Sɔl, kꞋdaŋin̰ Pɔl, jaay Nirl Salal ɗooc maakin̰ se, gaabm se naan̰ aakin̰ ɔŋ ciu, 10 ɔɔ naan̰ ɗeekin̰ ɔɔ: «Naai lɛ, taar‑kɔɔɓɔ deeliga deele ɔɔ Ꞌlee Ꞌdɛrl dɛrl jeege. Naai lɛ, Ꞌgoon *Ɓubm sitange ɔɔ nakŋ ute ɗoobin̰ se lɛ, naai je eyo ɔɔ nakŋ kɛn Mɛljege jen̰ ro ki se lɛ, daayum naai je an̰ tujn̰ naatn. 11 Ɓɔrse Ꞌbooyo: Raa ai kɔki ute kaaka ɔɔ naai utu tɛɗn kaam‑tɔɔkɔ ɔɔ ɓii kando kando naai Ꞌkɔŋ kaakŋ kaaɗ eyo.»
Gɔtn ese sum ɓo, gɔtɔ naar tɛɗin̰ ilim dib ɔɔ naan̰ ɔŋ aak ɗim eyo ɔɔ naan̰ tɛrl kaam ara kaam ara je nam an̰ kɔkŋ jin̰ ki ɔɔ an̰ tɔɔɗɔ. 12 Kɛn magal taa naaŋ gɔtn ese jaay aak nakŋ kɛn aan do gaab kɛn ese se, naan̰ took aal maakin̰ do Isa ki. Gɔtn se taar Mɛljege se ɛndga maakin̰ ki ɗeer ɗeer.
Pɔl taaɗ taar Raa jeege tun Antiɔs kɛn taa naaŋ Pizidi ki
13 Papos ki se, Pɔl ute jeen̰ge ook maakŋ markab ki, ɔɔ gaaŋ baar ɓaa maakŋ gɛgɛr kɛn kꞋdaŋin̰ Pɛrg kɛn taa naaŋ Pampili ki. Kɛn naaɗe jaay aan gɔtn ese se, Jan‑Mark iin̰ rɛsɗe ɔɔ ɔk tɛrl ɓaa Jeruzalɛm ki. 14 Gaŋ Pɔl ute jeen̰ge iin̰ Pɛrg ki, naaɗe uun ɗoobm Antiɔs kɛn taa naaŋ Pizidi ki. Kɛn naaɗe jaay aan gɔtn ese se, ɓii kalaŋ aan *ɓii sebit ki se, naaɗe ɓaa ɛnd iŋg maakŋ *ɓee kɛn Yaudge lee tusn maak ki gɛn keem Raa se. 15 Kɛn kꞋdooy *Ko Taar kɛn Raa ɛɗo Musa ki ute kɛn gɛn jee taaɗ taar teeco taar Raa ki jaay aas se, gɔtn se magalgen gɛn ɓee kɛn Yaudge lee tusn maak ki se ɔl deba ɓaa taaɗɗen ɔɔ: «Gɛnaajege, kɛn naase jaay ɔkki taar jaay anki dɛjn̰ jeege num, iin̰ Ꞌtaaɗɗeki.» 16 Gɔtn se Pɔl iin̰ ɗaara tɛɗɗen ute jin̰a taa kꞋdoa ɔɔ ɗeekɗen ɔɔ: «Naase gaan *Israɛlge ɔɔ ute naasen kɛn jee ɓeer Raa ki se, Ꞌbooyki taar kɛn maam mꞋasen taaɗ se. 17 Raa naajen Israɛlge se, bɛɛr tɔɔɗɔ bubjege; naan̰ dirɗe ooj tɛɗ dɛna taa naaŋ Masar ki, ɔɔ ute tɔɔgin̰ se, naan̰ ɔɔɗɗeno naatn maakŋ taa naaŋ Masar ki. 18 Do kɔɗ‑ɓaar ki se, nakŋ ɓaa ɓaa ɓaara si‑sɔɔ se, naan̰ ɓo aakɗeno doɗe ki. 19 Tɛr, taa naaŋ kɛn *Kanan ki se mɛtjil jeegen kaam cili se, naan̰ utɗen naata ɔɔ naaŋɗe se, naan̰ ɛɗin̰ gaan Israɛlge tu ɔɔ naaŋ se tɛɗɗen naaŋɗe mala. 20 Kɛn nakgen se jaay daanin̰ deel paac se, ɔk nakŋ ɓaa ɓaa ɓaara kaar‑sɔɔ‑ute‑si‑mii.
«Tɛr bubjege naan̰ tɔndɗen magalge daanɗe ki, gɛn kaakŋ mɛtn taarɗege. Magalgen ese se, naan̰ lee tɔndɗesin̰ bini aan do Samuɛl kɛn debm taaɗ taar teeco taar Raa ki se. 21 Aan do Samuɛl ki se, bubjege tɔnd mɛtn Raa, ɔɔ naaɗe je gaarge. Gɔtn se Raa ɔndɗen Saul, goon Kis, kɛn teeco taa ɓee Benjamin ki ɔɔ naan̰ se ɔs gaara gɛn ɓaara si‑sɔɔ. 22 Kɛn ɓaara si‑sɔɔ jaay aas se, Saul se Raa ɔɔɗin̰ maakŋ gaarin̰ ki naatn ɔɔ naan̰ bɛɛr ɔɔɗɗen *Daud ɓo tɛɗɗen gaarɗe. Do Daud ki se, Raa taaɗ ɔɔ: Maam mꞋɔŋga Daudn goon Jɛsɛ kɛn maam jen̰a. Naan̰ ɓo debm kɛn utu Ꞌtɛɗn nakgen paacn̰ kɛn maakum jen ro ki Aak 1Sam 13.14; KKR 89.21..
23 «Maakŋ mɛtjil Daud ki se, Raa bɛɛr ɔɔɗo gaaba kalaŋ daan Israɛlge tu ron̰ Isa, taa aɗen kaaja. Bin ɓo, taar do dɔkin̰ Raa taaɗo Daud ki se, aanga ɗoobin̰ ki. 24 Kaaɗ kɛn Isa tɛɛs te naabin̰ ey ɓɔrt se, Jan‑Batist ɓaaɗo taaɗ gaan Israɛlge tu paac ɔɔ: ‹ꞋTɛrlki maakse do Raa ki ɔɔ Ꞌɓaakiro jꞋasen *batizi.› 25 Aan do naŋ naabin̰ ki se, Jan‑Batist taaɗo ɔɔ: ‹Maakŋ maak‑saapse ki se, naase tap ɓo ɔɔki maam se naŋa? Ɓɛrɛ, maam se *mꞋal‑Masi kɛn naase iŋg aakki kaamin̰ se eyo! ꞋƁooyki, naan̰ se utu ɓaaɗo mɛtum ki ɔɔ naan̰ se, gɛn tɔɔɗn saa jɛn̰ ki kic ɓo, maam mꞋaas eyo Aak Mk 1.7..›
26 «Gɛnaamge, naasen kɛn mɛtjil *Abraamge, ɔɔ naasen iŋgki maakɗe ki jaay Ꞌɓeerki Raa ki se, Ꞌbooyki, taa naajege ɓo Raa ɓaano ute taar se taa ajeki kaaja. 27 Kɛn Isa jaay aan se, jee Jeruzalɛm ki ute magalɗege se, Isa se naaɗe jeelin̰ te aan gɔɔ al‑Masi eyo. Ɔɔ taar kɛn jee taaɗ taar teeco taar Raa ki raaŋo do dɔkin̰ jaay, aanga ɓii sebit ki tak ɓo naaɗe lee dooyin̰ se, naaɗe tɛɗin̰ga aanga ɗoobin̰ ki. Taa naan̰ se ɓo, naaɗe ɔjin̰ bɔɔrɔ don̰ ki. 28 Ey num, naaɗe ɔŋ te taar ɗim kɛn aas tɔɔlin̰ eyo. Ute naan̰ se kic ɓo, naaɗe taaɗ Pilat ki ɔɔ: ‹KꞋtɔɔlin̰ naatn!› 29 Kɛn Yaudge jaay tɛɗin̰ nakge don̰ ki aas aan gɔɔ kɛn Kitap taaɗo do dɔkin̰ se, maakɗe ki se, jee mɛtin̰ge ɓaaɗo uun bɔɔyin̰ naatn ro kaag ki ɔɔ ɓaa ɔlin̰ maakŋ iiɓ ki. 30 Num gaŋ Raa se durin̰oga daan yoge tu. 31 Jee leeɗo ute naan̰ Galile ki bini aan Jeruzalɛm ki se, kɛn naan̰ ooy duro se maakŋ ɓiige tu dɛna, naan̰ lee teec naanɗe ki. Ɔɔ jee se ɓo ɓɔrse tɛɗga saaɗin̰ge naan jeege tu.
32 «Ɓɔrse naaje kꞋɓaaɗo se, taa jꞋasen taaɗn labar jiga se kici ɔɔ labar se ɓo, kɛn Raa taaɗo bubjege tu do dɔkin̰a ɔɔ tɛɗga num naan̰ utu aɗen kɛɗn nakŋ naan̰ taaɗga ɔɔ utu aɗen kɛɗ se. 33 Taar kɛn naan̰ taaɗo do dɔkin̰ ɔɔ an̰ tɛɗ se, ɓɔrse naan̰ tɛɗin̰ga do naaje gɛnɗege tu kɛn naan̰ duro Isa daan yoge tu se, aan gɔɔ taar kɛn kꞋraaŋin̰o do dɔkin̰ maakŋ Kaa Keem Raa gɛn k‑dige tu kɛn ɔɔ:
Naai se ɓo Ꞌgoonuma.
Gɔtn jaaki sum se, maam ɓo mꞋtɛɗga bubi§ Aak KKR 2.7..
34 «Raa se duroga Isa daan yoge tu, ron̰ se naan̰ ɔn̰in̰ ruum te maakŋ ɓaaɗ ki eyo. Kɛse ɓo taar kɛn naan̰ taaɗo Daud ki do dɔkin̰a kɛn taaɗin̰ ɔɔ:
Maam mꞋutu mꞋasen tɛɗn bɛɛ dɛn aak eyo ɔɔ nakgen mɛt ki
kɛn maam mꞋɗeeko mꞋɔɔ mꞋutu mꞋkɛɗn Daud ki se mꞋutu mꞋasesin̰ kɛɗn ɗeer ɗeer* Aak Eza 55.3..
35 Taa ɗi gɔt kuuy kic maakŋ Kitap ki se, Daud taaɗ Raa ki ɔɔ:
Debm naai se, naai an̰ kɔŋ kɔn̰in̰ ruum maakŋ ɓaaɗ ki eyo Aak KKR 16.10..
36 Num kɛn naabm kɛn Raa jen ro ki jaay Daud tɛɗin̰ aas se, gɔtn se naan̰ ooyo ɔɔ jꞋuun jꞋɔl kꞋjꞋaalin̰ maakŋ iiɓ ki do bubin̰ge tu ɔɔ naan̰ kic ruumga aan gɔɔ naaɗe se kici. 37 Gaŋ Isa jaay ooy se, ruum te maakŋ iiɓ ki eyo, num naan̰ se Raa durin̰oga daan yoge tu.
38 «Gɛnaamge, Ꞌjeelki, naaje kꞋɓaaɗo se kꞋje jꞋasen taaɗn nakŋ kɛn jaay Isa tɛɗo se. Ute nakŋ naan̰ tɛɗo se ɓo, Raa tɔɔlsenga *kusin̰sege. Ey num, ute Ko Taar kɛn Raa ɛɗo Musa ki se ɔŋ noogse Ꞌtɛɗki te aak bɛɛ naan Raa ki eyo. 39 Num gaŋ debm jaay aal maakin̰ do Isa al‑Masi ki se, kusin̰in̰ paac se, Raa tɔɔlin̰sin̰ga naata. 40 Bin se, ɔndki kɔndɔ, ɓɛrɛ, taar se ɔn̰te Ꞌbaatin̰ki! Ey num, taar kɛn jee taaɗ taar teeco taar Raa ki raaŋo do dɔkin̰ maakŋ Kitap ki se, sɔm asen kaan dose ki cɛrɛ, kɛn ɔɔ:
41  ꞋƁooyki bɛɛ, naasen kɛn aalki Raa maak ki ey se,
nakŋ se lɛ, deelga dose ɔɔ ɔksen taaɗ eyo!
Taa naase se utu aki kutn kap!
Taa do naase ki se, mꞋutu mꞋtɛɗn nakŋ kɛn deel doa
ɔɔ nakŋ se kɛn nam kuuy jaay ɓaaɗo taaɗsen mɛtin̰ kic ɓo,
naase lɛ aki Ꞌtook ey tap. Aak Aab 1.5.»
42 Kɛn Pɔl ute Barnabas jaay teec teec naatn maakŋ ɓee Yaudge tun lee tusn maak ki se, gɔtn se jeege taaɗɗen ɔɔ: «Ɓii sebitn kuuy se, Ꞌtɛrl Ꞌɓaakiro ajeki taaɗn mɛtn taar se daala.» 43 Kɛn jeege wɔɔk naŋ se, maakɗe ki se Yaudge dɛna, ute jee kɛn tɛɗga tɛɗ roɗe Yaudge kɛn ɔk taar Raa ɔɔn̰ se ɓaa ute Pɔl ɔɔ Barnabas. Kɛn naaɗe jaay ɓaa ɓaa se, Pɔl ute Barnabas se taaɗ ute naaɗe, dɛjɗe ɔɔ bɛɛ Raa se, jꞋɔkin̰ ɔɔn̰ɔ.
Naan ki se Pɔl ute Barnabas kaamɗe se aan kaakŋ jee kɛn Yaudge eyo
44 Anum, *ɓii sebit kɛn kuuy se, jee maakŋ gɛgɛr kɛn Antiɔs kɛn taa naaŋ Pizidi ki se, dɛnin̰ ɓaaɗo tus gɛn booy taar Mɛljege. 45 Num kɛn Yaudge jaay aak jeege ɓaaɗo tus dɛn se, naaɗe tɛɗ maak‑kilimi ro Pɔl ute Barnabas ki ɔɔ naaɗe baag naajn̰ Pɔl ɔɔ taaɗ jeege tu ɔɔ: «Taar kɛn Pɔl taaɗ se, taar kɛn mɛt ki eyo.» 46 Gɔtn se Pɔl ute Barnabas se, taaɗ aal doɗe sɛn̰ ɗeekɗen ɔɔ: «Bɛɛki se, taar se jꞋasen taaɗn naase Yaudge tu ɓo jaayo. Aan gɔɔ naase lɛ Ꞌbaateki ɗey se, kɛse naase malin̰ge ɓo Ꞌtɛɗki murs rose ki gɛn kɔŋ *kaajn̰ gɛn daayum eyo. Ɓɔrse num, naaje se, kꞋɓaa taaɗn taar Raa se jeege tun Yaudge eyo. 47 Kɛse ɓo naabm kɛn Mɛljege ɔljeno ɔɔ taaɗjeno ɔɔ:
Maam se mꞋtɛɗi naai Ꞌtɛɗga gɔtn wɔɔr gɛn wɔɔr mɛtjil jeege paac,
taa naai aɗen ɓaa taaɗn taar Raa jeege tu
bini Ꞌkaan gɔtn duni Ꞌɗaar ro ki ɔɔ aɗen taaɗn ɔɔ: Raa se aɗen kaaja.§ Aak Eza 49.6.»
48 Kɛn jee kɛn Yaudge ey jaay booy taar se, naaɗe maakɗe raapo, *nook Raa ɗeek ɔɔ: «Taar Mɛljege Raa se jiga aak eyo.» Gɔtn se, jee kɛn Raa bɛɛr tɔɔɗɗenga tɔɔɗ gɛn kɔŋ kaajn̰ gɛn daayum se, took aal maakɗe do Isa ki.
49 Gɔtn se, taar Mɛljege Raa se wɔɔk dɔɔɗ taa naaŋ gɔtn ese paac. 50 Gaŋ Yaudge se ɔɔs mɛtn magalgen maakŋ gɛgɛr kɛn gɔtn ese ute mɛndgen jeeɗege jee nak dɛnge jaay ɓeer Raa ki se, naaɗe ɔlɗe mɛtɗe taa jꞋdabar Pɔl ute Barnabas ɔɔ naaɗe tuurɗe naatn maakŋ taa naaŋɗe ki. 51 Kɛn Pɔl ute Barnabas jaay ɓaa ɓaa se, tup kuɗn jɛɗege tu* Tupm kuɗn jɛ ki se, gɔtn Yaudge tu se je taaɗn ɔɔ: ɗim aɗen tum tap ɓo gɔtɔ. ɔɔ naaɗe iin̰ ɓaa Ikɔniɔm ki. 52 Gaŋ jee kɛn aal maakɗe do Isa *al‑Masi kɛn gɔtn ese se, Raa ɗoocɗe maakɗe ute *Nirl Salal tɛɗɗe naaɗe se, maakɗe raap dɛn aak eyo.

*13:3 Taa naaŋ Sipir se baar ɓo ɔl gurugin̰a.

13:22 Aak 1Sam 13.14; KKR 89.21.

13:25 Aak Mk 1.7.

§13:33 Aak KKR 2.7.

*13:34 Aak Eza 55.3.

13:35 Aak KKR 16.10.

13:41 Aak Aab 1.5.

§13:47 Aak Eza 49.6.

*13:51 Tupm kuɗn jɛ ki se, gɔtn Yaudge tu se je taaɗn ɔɔ: ɗim aɗen tum tap ɓo gɔtɔ.