Barʉ́wa ya Paúli kwa
Vaeféeso
Mʉlongooryo
Barʉ́wa kwa Vaeféeso, yaandɨkwa nɨ mutumwi Paúli. Na ˆvyeene vyoónekanaa, barʉ́wa ɨhɨ yaandɨkwa mpɨɨndɨ ɨʼɨra na barʉ́wa kwa Vakolosáai na Vafilíipi, kati ya myaaka ya 60-62 keende Kirisitʉ ˆavyaalwa. Paúli aandɨka barʉ́wa iji, mpɨɨndɨ ˆajáa mʉnyololwii ʉko Róoma. Vamanyi va masáare viirʉ́mɨraa Paúli noo aandɨka barʉ́wa ɨhɨ kwa vaantʉ ˆvamuruma Yéesu va Eféeso, na yeeye Paúli asaakáa barʉ́wa ɨhɨ ɨrɨɨngɨrɨre kwa mpuka ja vaantʉ ˆvamuruma Yéesu ja heehi na Eféeso (3:1; 4:1; 6:20).
Eféeso nɨ múuji mʉkʉʉlʉ ʉjáa, na nɨ ʉko ɨsɨ ya Ásia Nduudi ʉjáa. Múuji ʉhʉ, ʉjáa wootaangɨkana sa nyuumba nkʉʉlʉ ya mʉlʉʉngʉ muki wa Kɨgiríki ˆasewáa Aritéemi (Mɨrɨmo ya Vatumwi 19:23-31). Mpuka ya vaantʉ ˆvamuruma Yéesu kʉra Eféeso ɨjáa yatɨɨte kuruma kʉkʉʉlʉ kʉrɨ Yéesu mpɨɨndɨ ˆɨkaande, maa kaa, mpɨɨndɨ ˆjikaseese kuruma kwaavo kʉkakiima na ɨsɨ (Wiivariyuli 2:1-7).
Paúli alʉʉsa ˆvyeene Mʉlʉʉngʉ avasaawʉla vaantʉ vaachwe baa weerʉ sɨ ɨɨnʉʉmbwa (1:4) na ˆvyeene avalamurirya fuma uvii waavo kwa nduwo ya Mʉlʉʉngʉ, kwa njɨra ya kumuruma Yéesu Kirisitʉ (2:4-10). Afwaanirirya mpuka ya vaantʉ ˆvamuruma Yéesu na mʉvɨrɨ, na Kirisitʉ noo mʉtwe waachwe. Kei, avafwaanirirya na nyuumba, na Kirisitʉ noo iwye ra kichuuri ˆrakwaata ɨyo nyuumba (2:11-21). Akiindya mwiikalo ˆwasaakwa wa ilóola ra vaantʉ valʉme na vaantʉ vaki (5:22-32), na kwa vaana na vala taáta waavo (6:1-4).
ˆVyeene Kɨtáabu ɨkɨ Chagavwa
Mʉryʉʉngʉ wa Mʉlʉʉngʉ wo saawʉla vaantʉ na kʉvalamurirya kwa nduwo yaachwe 1:1–2:22
Kimbiso cha Masáare Maaja ya Yéesu 3:1-21
Mwiikalo wa mʉʉntʉ ˆamuruma Yéesu kʉrɨ weerʉ 4:1–5:21
ˆVyeene vaantʉ ˆvamuruma Yéesu vasaakwa viikalanʼye 5:22–6:9
Mata yo lwɨɨra na Ikʉ́ʉ́lʉ ra Mirimʉ Mɨvɨ 6:10-24
1
Lʉmbɨ
1 Barʉ́wa ɨhɨ yafúmire kʉrɨ nɨɨnɨ Paúli mutumwi ˆnasaawʉlwa nɨ Mʉlʉʉngʉ kwa kʉsaaka kwaachwe, sa ntʉmame mʉrɨmo wa KirisitʉYéesu.
Nɨ kʉvaandɨkɨra niise nyuunyu vaantʉ va Mʉlʉʉngʉ ˆmwiíkalaa múujii wa Eféeso, nyuunyu ˆmʉrɨ vo kiilaangiwa kwa kʉkʉndɨkaniwa kwaanyu na Kirisitʉ Yéesu. 2 Nduwo na mwiikalo mʉʉja fuma kwa Mʉlʉʉngʉ Taáta wiitʉ na kwa Mweenevyoosi wiitʉ, Yéesu Kirisitʉ, jive na nyuunyu.
Ntálarya ja Mutimii ko Kʉndɨkaniwa na Kirisitʉ
3 Adʉʉmbwe Mʉlʉʉngʉ Taáta wa Mweenevyoosi wiitʉ, Yéesu Kirisitʉ. Yeeye atʉtalarya kwa kɨra ntálarya ya kʉrɨ weerʉ ˆɨsoónekanaa ko tʉkʉndɨkanʼya na Kirisitʉ. 4 De weerʉ yʉʉmbwe, yeeye atʉsaawʉla tʉkʉndɨkaniwe na Kirisitʉ sa tʉve vaaja na sɨ tʉngʼʉ́ʉrɨrwaa mbere yaachwe. Kwa kʉsaaka kwaachwe, 5 Mʉlʉʉngʉ alongoola lamʉla kʉtʉbweeyya vaana vaachwe kwa njɨra ya Yéesu Kirisitʉ. Abweeyya jeyyo sa noo ˆvyeene eeriwa mʉtɨma. 6 Haaha tʉmʉdʉʉmbe Mʉlʉʉngʉ kwa nkongojima ya nduwo yaachwe nkʉʉlʉ, ˆngʼeene atʉkʉngʼʉntɨra ko tweera Mwaana waachwe. Yeeye amweenda mʉnʉmʉʉnʉ. 7 Mʉlʉʉngʉ atununuula kwa njɨra ya sakami ya Yéesu, noo kʉsea, atʉsea kwa mbavariri ʉvɨ wiitʉ wasírire. Ivyo vyoónekyaa usúngaati wa nduwo yaachwe 8 ˆatʉkʉngʼʉntɨra, kwa ʉkʉ́ʉ́lʉ wa tooti yaachwe na ʉmanyi waachwe. 9 Yeeye avariyʉla mʉryʉʉngʉ waachwe wa fuumbo kʉrɨ suusu ˆmweene ʉʉvɨɨka keende aho kalɨ. Ʉwo mʉryʉʉngʉ, uukiimikirirya ja ˆvyeene asaaka kwa njɨra ya Kirisitʉ, 10 mpɨɨndɨ ˆajivɨɨka ˆjiri kiimana. Bweeyya arɨ viintʉ vyoosi vive ɨsɨ ya wiimiriri wa Kirisitʉ, viintʉ ˆviri kurumwii na ˆviri aha weerwii.
11 Kʉrɨ Kirisitʉ, suusu Vayahúudi tabweeyyiwa tʉve ʉpaari, ˆtʉkasaawʉlwe ja ˆvyeene yeeye ajáa asaaka, yeeye alámʉlaa kɨra kɨɨntʉ ja ˆvyeene iimya neeja mɨryʉʉngʉ yaachwe. 12 Abweeyya jeyyo, sa suusu ˆtʉjáa va ncholo kʉkʉndɨkaniwa na Kirisitʉ, tʉve sa nkongojima ya Mʉlʉʉngʉ. 13 Haaha nyuunyu vaantʉ sɨ ˆmʉrɨ Vayahúudi, mwateera isáare ra kɨmáárɨ, noo kʉsea, Masáare Maaja ya kʉlamuririwa kwaanyu. Na ˆmʉkamurume Yéesu Kirisitʉ, Mʉlʉʉngʉ sa oonekye nyuunyu nɨ vaachwe, avavɨkɨra mʉtooso wa Mʉtɨma Mʉʉja, ʉra ˆiichuunga kʉvaheera. 14 Ʉwo Mʉtɨma Mʉʉja, noo chamʉhʉ́ʉ́nda cha ʉpaari wiitʉ fʉʉrʉ atununuule kamwɨ,✡Laanga 2 Vakoríinto 1:22; 5:5. tʉve vaantʉ vaachwe kwa dʉʉmbɨ ya nkongojima yaachwe.
Kʉdʉʉmba na Kʉloomba
15 Vanaviitʉ, namʉdʉ́ʉmbaa Mʉlʉʉngʉ sa masáare ayo yoosi. Kei nateera kumuruma kwaanyu Yéesu Mweenevyoosi na ˆvyeene mwaveenda vaantʉ voosi va Mʉlʉʉngʉ. Sa jeyyo, 16 sɨ nɨnareka kʉmʉdʉʉmba Mʉlʉʉngʉ sa nyuunyu tʉkʉ, mpɨɨndɨ ˆnoomʉloomba Mʉlʉʉngʉ. 17 Nooloomba Mʉlʉʉngʉ wa Mweenevyoosi wiitʉ, Yéesu Kirisitʉ, yeeye ˆarɨ Taáta wa nkongojima, yeeye avaheere tooti na avataangye ˆvyeene arɨ, sa mʉmʉtaange neejaneeja. 18 Kei nooloomba miiso ya mɨtɨma yaanyu yakʉnʉkʉlwe sa mʉtaange kɨra ˆcheene mookiilaangya, na ˆcheene avaanɨrɨrɨra. Kɨɨntʉ ɨkɨ nɨ ʉra usúngaati wa ʉpaari wa nkongojima ˆɨhwáalaryaa, ʉra ˆavalaha vaantʉ vaachwe. 19 Kei mʉtaange lʉvɨro lwa Mʉlʉʉngʉ ˆvyeene lʉrɨ lʉkʉʉlʉ mʉnʉmʉʉnʉ kʉrɨ suusu ˆtamuruma. Lʉvɨro ʉlʉ lʉkʉʉlʉ, noo lʉlʉra lʉvɨro lʉkʉʉlʉ mʉnʉmʉʉnʉ 20 ˆlweene Mʉlʉʉngʉ amʉfʉfʉrɨra Kirisitʉ. Kwa lʉvɨro lʉʉlo, amʉvɨɨka mʉkonwii waachwe wa kʉlʉme, haantʉ ha lʉvɨro lʉkʉlʉkʉʉlʉ kʉrɨ weerʉ ˆɨsoónekanaa.✡Sabúuri 110:1. 21 Haaha, yeeye atɨɨte lʉvɨro lʉkʉʉlʉ mweeri ya wiimiriri na ʉtemi woosi, na kɨra irina ˆrɨlʉ́ʉswaa, sɨ kʉrɨ weerʉ ɨhɨ vii tʉkʉ, maa kaa, baa kwa weerʉ ˆɨrɨ kʉʉja. 22 Mʉlʉʉngʉ amʉheera Kirisitʉ wiimiriri wa viintʉ vyoosi. Aho, akamʉvɨɨka kwa mpuka ya vaantʉ ˆvamuruma ave mwiimiriri wa viintʉ vyoosi. 23 Avo vaantʉ ˆvamuruma, nɨ mʉvɨrɨ waachwe. Kei avo vakíimikiriryaa mʉrɨmo wa Yéesu, yeeye akíimikiriryaa kɨra kɨɨntʉ kɨra haantʉ.✡Laanga Varúumi 12:5; 1 Vakoríinto 12:27; Vaeféeso 4:10; Vakolosáai 1:19.